Nowa ekonomia rodziny

Nowa ekonomia rodziny - wprowadzenie
 Chicagowska teoria maksymalizującej rodziny powstała w oparciu o artykuł
Garego Beckera z 65r. poświęcony alokacji czasu oraz wcześniejszą pracę
Jacoba Mincera i Beckera o współczynnikach płodności, tworzeniu kapitału
ludzkiego i współczynnikach aktywności zawodowej zamężnych kobiet.
 Rozwinął się program badawczy umożliwiający interpretację zróżnicowanych,
rynkowych i nierynkowych rodzajów działalności rodzin, traktując je, jako
wieloosobowe jednostki produkcyjne.
 Rezultatem było rozszerzenie pola zastosowania standardowych narzędzi
mikroekonomii na problemy tradycyjnie przeznaczone dla socjologii,
psychologii i antropologii społecznej, a także przebudowa tradycyjnego
wyjaśnienia zachowania konsumenta.
Nowa ekonomia rodziny - metodologia
 Nowa ekonomia rodziny jest wyposażona w nowy „twardy rdzeń”.
– Nadal opowiada się za metodologicznym indywidualizmem oraz za
racjonalistyczną koncepcją, stwierdzającą że wszystkie decyzje rodziny są
wynikiem świadomej analizy możliwych zachowań.
– Nowe jest unikanie wszelkich odwołań do hipotez orzekających, że gusty
podlegają zmianom. Program zatem opowiada się za „negatywną
heurystyką”: O gustach nie dyskutuje się.
 Założenie o stabilnych i zuniformizowanych funkcjach preferencji jest natury
metodologicznej, ma umożliwić tworzenie nadających się do jednoznacznego
sfalsyfikowania predykcji dotyczących zachowań, oraz jeśli to możliwe
uniknięcie wyjaśnień ad hoc, odwołujących się do zmian gustów, różnic w
gustach, niewiedzy czy zachowania impulsywnego.
 Chicagowski program badawczy odwołuje się więc do norm sformułowanych
przez Karla Poppera.
Nowa ekonomia rodziny – krytyka (1)
 Becker unika starannie odwołań do wyjaśnień ad hoc we wszystkich
sytuacjach, kiedy teoria spotyka się z zaprzeczeniem obserwacyjnym. Jednak
zaskakująco często czyni on założenia ad hoc w celu uzyskania sprawdzalnych
wniosków.
 Przykład: Z modelu dotyczącego zachowań związanych z posiadaniem dzieci
wnioskuje że bogaci mają mniej, lepiej wykształconych dzieci, podczas gdy
biedni więcej, lecz gorzej wykształconych dzieci. Jednak ten podstawowy
wniosek zostaje uzyskany dzięki użyciu założenia pomocniczego, że
dochodowa elastyczność popytu na jakość dzieci jest znacząco wyższa niż
odpowiednia elastyczność popytu na ilość dzieci.
 Metoda ta jest więc w podobnym stopniu metodą ad hoc, co metoda analizy
tradycyjnej. Nie jest w stanie dać jednoznacznych ilościowych wniosków
dotyczących zachowania ludzkiego bez odwołania się do dodatkowej
arbitralnie wprowadzanej informacji.
Nowa ekonomia rodziny – krytyka (2)
 Do najpoważniejszych wad programu Beckera należy tak ogólne
sformułowanie produkcyjnego modelu gospodarstwa domowego, że możliwe
jest pogodzenie go z każdym niemal odkryciem.
 Dominację monogamii tłumaczy twierdząc, że jest ona najbardziej efektywną
formą małżeństwa, odwołując się przy tym do założenia, iż przyrosty
produkcyjności związane z łączeniem się ludzi w gospodarstwa domowe
podlegają zjawisku malejących przychodów.
 Założenie to jest sensowne, jednak gdyby fakty wskazywałyby na dominację
wspólnotowego gospodarstwa domowego, złożonego z wielu
współdziałających rodzin, łatwo byłoby to uzgodnić z modelem przez prostą
zmianę założenia o charakterze funkcji opisującej korzyści z małżeństwa.
Nowa ekonomia rodziny – krytyka (3)
 Charakterystyczne w chicagowskim programie badawczym jest korzystanie z
bardzo rozbudowanego aparatu w celu wyprowadzenia oczywistych, często
wręcz banalnych wniosków.
 W teorii małżeństw zauważa, że „ponieważ mężczyźni i kobiety konkurują
między sobą poszukując partnera, założyć można, że istnieje rynek
małżeństw”, a konkretne osoby zawierają małżeństwa jeśli oczekiwana
użyteczność małżeństwa przewyższa użyteczność pozostawania w stanie
wolnym lub kontynuowania poszukiwań bardziej odpowiedniego partnera.
 By wyjaśnić w jaki sposób dochodzi do zawierania rzeczywistych małżeństw,
Becker wykorzystuje teorię „rdzenia” gospodarki Edgewortha, w której trwa
dobrowolna wymiana.
 Becker stwierdza, że przeprowadzona przez niego analiza prawdopodobnie
pomaga wyjaśnić m.in. „dlaczego szanse zawarcia małżeństwa przez osoby
mniej atrakcyjne i mniej inteligentne są mniejsze niż przez osoby bardziej
atrakcyjne lub bardziej inteligentne”.
Nowa ekonomia rodziny - weryfikacjonizm
 Pomimo nieustannego odwoływania się do falsyfikacjonizmu, prace Beckera
skażone są weryfikacjonizmem.
 Zgodnie z tym podejściem zaczynamy od ustalenia faktów dotyczących
ludzkiego zachowania, tradycyjnie pomijanych przez ekonomistów. Następnie
wyjaśniamy je wykorzystując standardową logikę ekonomiczną.
 Nie wyprowadzamy nigdy zaskakujących wniosków, które mogłyby kierować
uwagę na nowe fakty, o których wcześniej nie wiedzieliśmy, do których nasza
teoria nie została specjalnie zaprojektowana.
 Twierdzimy, że podejście ekonomiczne jest lepsze od wszelkich innych
dostępnych, lecz zawężamy sztucznie zakres porównań, nigdy nie ujawniając
jakie konkretne alternatywne podejścia mieliśmy na myśli.
 Przy tych regułach gry nie można przegrać.
Nowa ekonomia rodziny - pozytywy
 Zainteresowanie ekonomistów innymi obszarami wiedzy można pochwalić za
świeżość spojrzenia na nierozwiązane do tej pory problemy socjologów,
antropologów, czy politologów, albo za wpływ zwrotny na tradycyjne obszary
ekonomii.
 Potencjał wyjaśniający koncepcji pozapieniężnych kosztów konsumpcji,
szczególnie kosztu utraconego czasu, przy analizach zachowań takich jak
podróże, kształcenie, migracje, ochrona zdrowia.
 Prawdą jest, że tradycyjny obraz gospodarstwa domowego kontaktującego się
z przedsiębiorstwami na rynkach dóbr i czynników produkcji, na którym
pozostaje ono jednoosobowym decydentem nie jest najlepszym rozwiązaniem.
 Zalecenia silnej „pozytywnej heurystyki”, założenia, że zachowania ludzkie są
wynikiem prób maksymalizowania funkcji użyteczności przy stałych,
zuniformizowanych preferencjach. Taka teoria zachęca do poddania jej
surowemu testowi, co według Poppera jest oznaką postępu w nauce.