OCR Document

Scenariusz lekcji
I.
Cele lekcji
1) Wiadomości
Uczeń:
 zna pojęcie ekologia, gatunek, biocenoza, biotop
 zna cechy populacji: strukturę przestrzenną, rodzaje rozmieszczenia, liczebność, strukturę wiekową
 wie, że w ekosystemie istnieje przepływ energii i obieg materii
 wymienia rodzaje rozmieszczenia populacji
2) Umiejętności
Uczeń:
 potrafi wykorzystać wiadomości z różnych źródeł
 rozróżnia stosunki antagonistyczne i nieantagonistyczne występujące w przyrodzie
 wyjaśnia przyczyny stosunków antagonistycznych
 potrafi analizować różne cechy populacji
 analizuje informacje zawarte w tekście
 potrafi czytać zapisy słowne i graficzne
 potrafi dokonać obiektywnej oceny siebie
II.
Metoda pracy
rozwiązywanie testu
III.
Środki dydaktyczne
karty odpowiedzi dla ucznia, formularz testu z zadaniami, instrukcja pracy dla ucznia.
IV.
Przebieg lekcji
1) Faza przygotowawcza
a) Sprawy organizacyjno-porządkowe:
 sprawdzenie obecności
 krótkie wyjaśnienie sposobu pracy podczas lekcji powtórzeniowej
 rozdanie:
 instrukcji pracy dla ucznia
 kart odpowiedzi dla ucznia
 formularze testu z zadaniami
b) Przypomnienie wiadomości i umiejętności z poprzednich lekcji:
 przypomnienie podstawowych pojęć związanych z ekologią
 Nauczyciel formułuje pytania:
 jakie są wzajemne zależności między organizmem a środowiskiem
 jakie są cechy populacji
 czym jest biocenoza i biotop
 co jest przyczyną zróżnicowanej struktury wiekowej populacji?
c) Określenie celu i formy pracy na lekcji.
d) Podanie i zapisanie tematu lekcji: Lekcja powtórzeniowa - wzajemne zależności między organizmem a
środowiskiem.
2) Faza realizacyjna
Uczniowie
a) zapoznają się z instrukcją
b) podpisują imieniem, nazwiskiem kartę odpowiedzi dla ucznia
c) odpowiadają na 26 pytań zawartych w teście dotyczących ekologii, wykorzystując informacje pozyskane z
różnych źródeł np. podręcznik, encyklopedia, media oraz na lekcjach biologii
d) uczniowie pracując samodzielnie uzupełniają kartę odpowiedzi dla ucznia
e) uczniowie oddają karty odpowiedzi nauczycielowi.
TEST
Instrukcja dla ucznia
Test składa się z 26 zadań. Zadania są o zróżnicowanym stopniu trudności, ale ułożone w takiej kolejności
aby ułatwić Ci pracę. Rozwiązuj je po kolei. Dla każdego zadania zaproponowano cztery odpowiedzi
oznaczone literami A,B,C,D. Tylko jedna z tych odpowiedzi jest właściwa. Twoje zadanie polega na
wskazaniu tylko jednej z tych odpowiedzi, tej, którą uważasz za poprawną. Zrób to poprzez postawienie
krzyżyka w odpowiedniej kratce na karcie odpowiedzi.
Za każde rozwiązanie zadania otrzymasz 1 pkt za brak odpowiedzi lub odpowiedź błędną – 0 pkt
Jeżeli uzyskasz:
10-13 pkt - masz ocenę dopuszczającą,
14-18 pkt - dostateczna,
19-22 pkt - dobry,
23-26 pkt - bardzo dobry.
Na wykonanie całego sprawdzianu masz 35 minut.
Wpisz swoje imię i nazwisko na karcie odpowiedzi i rozpocznij rozwiązywanie zadań. Nie rób żadnych
znaków w tekście testu, odpowiedzi zaznaczaj tylko w karcie odpowiedzi.
POWODZENIA!
Imię i nazwisko .........................................................................................................
Klasa ..............
Data .................
1. Do przyrody nieożywionej zaliczamy:
a. wodę i bakterie
b. skały i wodę
c. minerały i grzyby
d. grzyby i bakterie
2. Żywe organizmy:
a. mogą istnieć bez przyrody nieożywionej
b. nie mogą istnieć bez przyrody nieożywionej
c. nie mają związku z przyrodą nieożywioną
d. prawidłowe są odpowiedzi a i c
3. Środowiskiem są:
a. organizmy żywe zasiedlające dany teren
b. wszystkie składniki nieożywione (np. klimat, gleba. woda)
c. miejsce przebywania zwierzęcia
d. prawidłowe są odpowiedzi a i b
4. Elementami przyrody są:
a. powietrze, woda, kamienie. Gleba
b. grzyby, bakterie, pierwotniaki
c. rośliny, zwierzęta, ludzie
d. wszystkie powyższe odpowiedzi są prawidłowe
5. Zjawiskami zachodzącymi w przyrodzie nieożywionej są:
a. pobieranie pokarmu i zamarzanie wody
b. burza i opadanie liści
c. topnienie śniegu i promieniowanie słońca
d. kiełkowanie nasion i umieranie
6. Zjawiskami zachodzącymi w przyrodzie żywej są:
a. pobieranie pokarmu i kiełkowanie nasion
b. zamarzanie wody i rozmnażanie się
c. wiatr i topnienie śniegu
d. burza i procesy wzrostu
7. Przyrody nie możemy poznawać przez:
a. obserwacje
b. teoretyczne rozważania
c. doświadczenia (eksperymenty)
d. wycieczki
8. Poznawać i obserwować przyrodę można:
a. na wycieczkach
b. w pracowni biologicznej
c. w ogrodzie
d. wszystkie powyższe odpowiedzi są prawidłowe
9. Do podstawowych funkcji życiowych organizmów należy:
a. odżywianie, oddychanie i wydalanie
b. pobudliwość, wzrost i wydalanie
c. ruch i zdolność przystosowania się do środowiska
d. wszystkie powyższe odpowiedzi są prawidłowe
10 Decydującym kryterium kwalifikowania organizmów do określonego gatunku jest:
a. możliwość krzyżowania się tych organizmów
b. możliwość wydawania płodnego potomstwa
c. występowanie na tym samym terenie
d. zdolność przystosowania się do środowiska
11. Podaj prawidłową relację gatunek- populacja:
a. do jednego gatunku można zaliczyć osobniki należące do wielu populacji
b. osobniki jednej populacji to wiele różnych gatunków
c. każdy gatunek ma tylko jedną, reprezentującą go populację
d. osobniki jednej populacji to jeden gatunek
12. Gatunki charakterystyczne dla obszarów podmokłych to:
a. żaba moczarowa, rzęsorek rzeczek, czapla siwa, błotniak stawowy
b. żaba moczarowa, rzęsorek rzeczek, kowalik, czarny kos
c. mysz polna, szpak pospolity, czapla siwa, błotniak stawowy
d. żaba moczarowa, mysz polna, szpak pospolity, czapla siwa,
13. Które z wymienionych to gatunki chronione:
a. ślimak winniczek, ryjówka aksamitna, tasiemiec nieuzbrojony, sasanka alpejska
b. sasanka alpejska, ryjówka aksamitna, kozica górska, salamandra plamista
c. lis rudy, sikora bogatka, trzcina zwyczajna, babka szerokolistna
d. żaba moczarowa ,mysz polna, trzcina zwyczajna, czarny kos
14. Liczebność populacji:
a. jest niezmienna
b. może zmieniać się sezonowo
c. jest niezależna od działania czynników środowiskowych
d. może zmieniać się losowo
15. Rozmieszczenie osobników danej populacji:
a. jest charakterystyczne dla gatunku
b. jest niezależne od tego jaki to gatunek
c. jest stałe
d. jest zależne od klimatu
16. Które twierdzenie jest prawdziwe:
a. sarny żyją stadnie, ponieważ daje im to możliwość lepszej obrony przed drapieżnikami
b. ponieważ łatwiej jest im przetrwać w niekorzystnych warunkach środowiska
c. samy żyją stadnie tylko w pewnych okresach roku
d. sarny żyją stadnie niezależnie od działania czynników środowiskowych
17. Liczebność populacji rysiów zależy od liczebności populacji zajęcy, ponieważ:
a. żyją na tym samym terenie
b. jest to charakterystyczne dla gatunku
c. żyją na tym samym terenie i zające stanowią pożywienie dla rysiów
d. rysie i zające są kolejnymi żywicielami tego samego pasożyta
18. Rozkład wiekowy populacji daje nam informacje o:
a. stanie obecnym populacji
b. dawnej, obecnej i przewidywanej przyszłej liczebności poszczególnych grup wiekowych
c. tylko o przeszłości
d. żadna odpowiedź nie jest poprawna
19. Populacja ustabilizowana charakteryzuje się
a. wysoką w porównaniu z innymi grupami wiekowymi liczebnością grupy osobników młodszych,
b. dużą liczbą osobników starych
c. w miarę zbliżoną liczebnością wszystkich grup wiekowych
d. wysoką w porównaniu z innymi grupami wiekowymi liczebnością grupy osobników starszych
20. Znajdź zdanie fałszywe. Duża śmiertelność osobników młodych:
a. jest niezależna od istnienia lub braku opieki nad potomstwem
b. występuje u gatunków, u których nie ma opieki nad potomstwem
c. jest charakterystyczna dla pasożytów
d. żadna odpowiedź nie jest poprawna
21. Organizmy pasożytnicze oznaczają się wysoką rozrodczością, ponieważ:
a. szansa na przetrwanie i znalezienie żywiciela jest bardzo mała
b. mają duże zasoby pokarmu
c. są obojnakami
d. przynosi to korzyści żywicielowi
22. Na liczebność i zagęszczenie populacji ma wpływ:
a. poziom rozrodczości
b. poziom rozrodczości i śmiertelność, a także migracje
c. poziom śmiertelności
d. prawidłowe są odpowiedzi a i c
23. Zwierzęta drapieżne:
a. zawsze są większe od swoich ofiar
b. przeważnie są mniejsze
c. przeważnie są większe, ale mogą być mniejsze od swoich ofiar
d. zawsze ich wielkość zależy od klimatu
24. Zwierzęta będące ofiarami drapieżników
a. mają bardzo dobrze rozwinięte zmysły
b. nie mają żadnych możliwości obrony przed drapieżnikami
c. mają szereg przystosowań, pozwalających im na czynną lub bierną obronę.
d. mają słabo rozwinięte narządy zmysłów
25. Dla ekosystemów charakterystyczny jest:
a. przepływ energii i obieg materii
b. przepływ energii i materii'
c. przepływ materii i obieg energii
d. obieg energii i obieg materii
26. W skład każdego ekosystemu wchodzi:
a. biocenoza - jego część ożywiona i biotop - część nieożywiona
b. biocenoza - część nieożywiona i biotop –część ożywiona
c. zawsze biotop, a biocenoza nie zawsze,
d. zawsze biocenoza, a biotop nie zawsze.
3) Faza podsumowująca
a) Nauczyciel podaje poprawne odpowiedzi, a uczniowie sprawdzają odpowiedzi według karty testu.
b) Podsumowanie i ocena pracy uczniów.
c) Podanie zadania domowego
V.
VI.
Bibliografia
[1] Lewiński W., Prokop J., Biologia 2. Podręcznik dla uczniów gimnazjum, Wydawnictwo OPERON, Rumia 2001.
[2] Klimuszko B., Zeszyt do ćwiczeń – Biologia 8, Wydawnictwo Edukacyjne Zofii Dobkowskiej ŻAK, Warszawa
1995.
Załączniki
1) Klucz do testu
Numer
zadania
A.
B. 1) Odpowiedź
C.
1.
X
2.
X
D.
3.
X
4.
X
5.
6.
7.
8.
X
X
X
X
9.
X
10.
11.
X
X
1. X
12.
13.
X
2.
14.
X
3.
15.
4. X
16.
5.
X
17.
6.
X
18.
X
7.
8.
19.
20.
X
X
9.
10. X
21.
22.
X
11.
23.
12. X
24.
13. X
25.
14. X
26.
15. X
2) Karta odpowiedzi dla ucznia
Imię i nazwisko:
.............................................................................................
Numer
zadania
1.
2.
A.
B. 2) Odpowiedzi
C.
D.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
3) Praca domowa
Napisz na czym polegają przemiany materii i energii w ekosystemach.?
Czym jest ekosystem i w jaki sposób ekosystemy różnią się od siebie?
VII.
Czas trwania lekcji
45 minut