Ptaki

Ptaki
Tomasz Czarnik
Publiczne Gimnazjum nr 5 w Opolu
Klasa Id
Informacje ogólne





Gromada stałocieplnych zwierząt z podtypu
kręgowców
Większość cech budowy tych zwierząt jest
związana z umiejętnością lotu
Zamieszkują wszystkie strefy klimatyczne dzięki
stałocieplności
Ich wielkość jest bardzo zróżnicowana od 5cm
(Koliber Hawajski) do 2,7m (Struś)
Znanych jest około 10 tysięcy gatunków ptaków
Charakterystyczne cechy budowy








Stosunkowo mała i lekka głowa
Giętka szyja
Wrzecionowaty kształt ciała
Mocno rozwinięta klatka piersiowa stanowiąca
rusztowanie dla skrzydeł
Masywne mięśnie i lekkie kości
Dziób, który w rozwoju ewolucyjnym wykształcił
się ze szczęk gadów
Dachówkowato ułożone pióra pokrywające ciało
Nogi posiadające cztery palce zakończone
pazurami
http://www.sciaga.pl/slowniki-tematyczne/2019/ptaki/ (dostęp 25/02/2012)
Rodzaje dziobów jako narządów chwytnych




Silny, zakrzywiony dziób ptaków drapieżnych
(orzeł, sokół, myszołów) przystosowany do
rozszarpywania zdobyczy
Płaski dziób ptaków wodnych (kaczka, łabędź)
działający jak sito służący do odcedzania wody
Długi pęsetowaty dziób ptaków owadożernych
(dudek) służący do wyciągania owadów z ziemi
Krótki, mocny czasem skrzyżowany dziób ptaków
żywiących się nasionami (wróbel, krzyżodziób)
służący do wyłuskiwania nasion
Cechy wpływające na zdolność latania










Aerodynamiczny kształt
Kończyny przednie przekształcone w skrzydła
Lekka głowa z delikatną czaszką i brakiem zębów
Pneumatyczne kości wypełnione powietrzem
Obecność zachodzących na siebie piór
Grzebień na mostku będący przyczepem dla
mięśni poruszających skrzydłami
Dobrze rozwinięty móżdżek odpowiedzialny za
zmysł równowagi
Doskonały wzrok
Mechanizm podwójnego oddychania
Masywna kość krucza dająca skrzydłom oparcie
na mostku
Mechanizm podwójnego oddychania



Worki powietrzne to grubościenne zbiorniki
powietrza połączone z płucami rozmieszczone
wewnątrz tułowia
Worki powietrzne stanowią wewnętrzny magazyn
powietrza i sprawiają, że ciężar właściwy ptaka
jest mniejszy
W wyniku skurczu mięśni piersiowych
poruszających skrzydłami w czasie lotu tlen
zawarty w powietrzu styka się z krwią dwa razy w
czasie cyklu oddechowego (na wdechu i
wydechu)
Układ oddechowy ptaka
http://marcepan13.blog.interia.pl/ (dostęp 25/02/2012)
Rodzaje skrzydeł




Kształt skrzydeł pozostaje w ścisłym związku z
trybem życia ptaka
Gatunki spędzające większość czasu na ziemi
mają krótkie i zaokrąglone skrzydła, pozwalające
na niemal pionowy wzlot i szybką ucieczkę
(bażant)
Szybko latające ptaki mają skrzydła wąskie i
zakrzywione do tyłu (jerzyk)
Skrzydła ptaków szybujących są długie i szerokie
(kondor)
Budowa pióra



Od centralnej osi pióra zwanej stosiną rozchodzą
się promienie opatrzone setkami promyków
Te z kolei haczykami sczepiają się z promykami
sąsiednich promieni
Dzięki tak precyzyjnej budowie potargane pióro
można błyskawicznie doprowadzić do porządku
http://www.zadane.pl (dostęp 26/02/2012)
Rodzaje piór






A – sterówki ogona
B – pokrywy nadogonowe
C – lotki I rzędu
D – zakończenia lotek II rzędu
E – pokrywy duże i średnie
F – czub
http://www.zgapa.pl (dostęp 26/02/2012)
Rozmnażanie się ptaków





Wszystkie ptaki są rozdzielnopłciowe
U wielu gatunków ptaków występuje dymorfizm
płciowy, samce są często większe od samic i
bardziej upierzone, samice mają barwy
maskujące co czyni je niewidocznymi kiedy
wysiadują jaja w gnieździe
Okres godowy to czas poszukiwania partnera do
rozrodu czemu towarzyszą zaloty czyli toki
Po zakończeniu godów ptaki budują gniazda, w
których składają jaja
Samica wysiaduje w gnieździe jaja czyli ogrzewa
je własnym ciałem aż do wylęgu młodych
Budowa jaja




Zarodek ptaka rozwija się z tarczki zarodkowej,
znajdującej się na powierzchni żółtka, z którego
czerpie substancje odżywcze
Przed wyschnięciem zarodek chroniony jest przez
białko
Komora powietrzna zawiera powietrze, które
umożliwia pisklęciu wymianę gazową tuż przed
wykluciem
We właściwej pozycji utrzymują zarodek skrętki
białkowe, a przed urazami mechanicznymi
chronią go dwie błony pergaminowe oraz
wapienna skorupka
http://fizyka.bloog.pl/ (dostęp 25/02/2012)
Nieloty




Są to ptaki które wtórnie w wyniku ewolucji
utraciły zdolność lotu
Obecnie istnieje około czterdziestu gatunków
nielotnych ptaków
Główną anatomiczną różnicą między nielotami a
ptakami latającymi są pomniejszone kości
skrzydeł a także zredukowany grzebień na
mostku
Najbardziej znane nieloty to pingwiny, strusie,
nandu, kazuary, kiwi i emu
Materiały źródłowe




Jefimow M, Sęktas M. Puls życia – podręcznik do
biologii dla gimnazjum. Nowa Era 2009.
Cox V i wsp. ABC przyrody. Reader’s Digest 1997.
Meiani A. Dlaczego – encyklopedia pytań i
odpowiedzi. Wydawnictwo Elżbieta Jarmołkiewicz
2006.
www.wikipedia.org
Ptaki to fascynujące zwierzęta, które
posiadły zdolność, o której my ludzie
zawsze marzyliśmy, a mianowicie
umiejętność latania
Dziękuję za uwagę!!!