ptaki_krajobrazu_rolniczego - Stowarzyszenie LGD Pojezierze

Ptaki krajobrazu
rolniczego
Szkolenie rolnośrodowiskowe
dr inż. Michał Markowski
 Ptaki (Aves), gromada zwierząt stałocieplnych, w układzie
systematycznym zaliczane są do typu kręgowców (Chordata).
 Współcześnie żyje 9300 gatunków ptaków podzielonych na 28
rzędów.
 Ptaki są jedynymi kręgowcami (za wyjątkiem nietoperzy), które
dzięki umiejętności latania opanowały środowisko powietrzne.
 O szczególnym przystosowaniu się ptaków do latania świadczą
ich cechy morfologiczne i anatomiczne: dobrze rozwinięte
skrzydła, stosunkowo mała i lekka głowa, giętka szyja,
wrzecionowaty kształt ciała, mocna i sztywna budowa klatki
piersiowej. Cechą wyłączną ptaków jest istnienie swoistych
narządów – worków powietrznych i kości pneumatycznych,
pokrycie ciała bardzo lekkimi, dachówkowato ułożonymi piórami
i posiadanie dzioba.
 Dzięki różnorodnym cechom przystosowawczym, ptaki
opanowały praktycznie wszystkie miejsca na Ziemi.
Zagrożenia dla ptaków
w Polsce
Zagrożenia dla ptaków w Polsce














wysoki stopień skażenia środowiska
stosowanie środków chemicznych w rolnictwie i lasach
polowania i odstrzał gatunków oraz kłusownictwo
wyrąb lasów
melioracje osuszające oraz regulacja rzek i ich dolin
budowa tras komunikacyjnych
wzrost presji drapieżników np. lisa, jenota
wypalanie szuwarów
dewastacja i zabudowa obrzeży zbiorników wodnych
nadmierna penetracja ludzka
zmiany klimatyczne
antropogeniczne przeobrażenia siedlisk lęgowych
budowa zbiorników zaporowych
intensyfikacja nadrzecznych łąk i pastwisk
ZADRZEWIENIA
W zespole ptaków występują zarówno gatunki typowo
leśne, jak i ptaki terenów otwartych.
Słowik szary, Bażant, Bogatka, Cierniówka, Dudek, Dzięcioł
białoskrzydły, Dzięcioł czarny, Dzięcioł duży, Dzięcioł trójpalczasty,
Dzięcioł zielonosiwy, Dzięcioł zielony, Dzięcioł średni, Dzięciołek,
Dzierzba czarnoczelna, Dzwoniec, Gajówka, Gawron, Gil,
Grubodziób, Grzywacz, Gąsiorek, Jastrząb, Kania czarna, Kos,
Kowalik, Kraska, Krętogłów, Krogulec, Kruk, Kukułka, Kwiczoł,
Modraszka, Muchołówka białoszyja, Muchołówka szara, Myszołów,
Ortolan, Pełzacz ogrodowy, Pleszka, Podróżniczek, Pójdźka,
Pokrzywnica, Puchacz, Pustułka, Puszczyk, Raniuszek, Rudzik,
Samotnik, Sikora uboga, Siniak, Sójka, Sroka, Srokosz, Szczygieł,
Szpak, Słonka, Słowik rdzawy, Trzmielojad, Trznadel, Turkawka,
Uszatka, Wilga, Wrona, Zaganiacz, Zięba, Śpiewak, Świstunka
leśna
ŁĄKI
Tereny te zamieszkują głównie drobne ptaki śpiewające i
niektóre ptaki drapieżne (np. błotniaki), dla których
tereny te stanowią ważne żerowiska.
Batalion, Bażant, Biegus zmienny, Bocian biały, Błotniak
łąkowy, Cierniówka, Czajka, Derkacz, Dudek, Gąsiorek,
Kląskawka, Krwawodziób, Kukułka, Kulon, Kuropatwa,
Mewa siodłata, Myszołów, Orlik krzykliwy, Ostrygojad,
Pliszka siwa, Pliszka żółta, Pokląskwa, Potrzeszcz, Potrzos,
Rybitwa białoczelna, Rycyk, Sieweczka obrożna, Siewka
złota, Skowronek, Srokosz, Słowik rdzawy, Trznadel,
Świergotek łąkowy, Świerszczak
MOKRADŁA I BAGNA
Bagna są zamieszkiwane przez specyficzny, bogaty
zespół ptaków, głównie z rodzin: kaczkowatych,
bekasowatych, mew, rybitw, chruścieli i nadwodnych
ptaków śpiewających.
Batalion, Bielaczek, Brzęczka, Bączek, Cyraneczka,
Cyranka, Czajka, Czapla biała, Dubelt, Dziwonia, Gęgawa,
Gęś białoczelna, Gęś zbożowa, Hełmiatka, Kokoszka,
Krakwa, Krwawodziób, Krzyżówka, Kszyk, Kulik wielki,
Lodówka, Mewa mała, Orlik krzykliwy, Perkoz rdzawoszyi,
Potrzos, Płaskonos, Rokitniczka, Rożeniec, Rybitwa
białoskrzydła, Rybitwa białowąsa, Rycyk, Słowik rdzawy,
Trzcinniczek, Wodniczka, Wodnik, Wąsatka, Zausznik,
Łabędź krzykliwy, Łęczak, Łyska, Śmieszka, Świergotek
łąkowy, Świstun, Żuraw
STARORZECZA
Na starorzeczach gniazdują perkozy, kaczki, łabędzie,
chruściele i drobne ptaki szuwarowe.
Brzęczka, Bączek, Bąk, Czapla biała, Gęgawa, Gęś
białoczelna, Gęś zbożowa, Gągoł, Głowienka, Hełmiatka,
Kokoszka, Krakwa, Krzyżówka, Lodówka, Perkoz
dwuczuby, Perkoz rdzawoszyi, Rokitniczka, Rybitwa
czarna, Słowik rdzawy, Trzcinniczek, Wodnik, Zausznik,
Łabędź krzykliwy, Łabędź niemy, Łyska, Świstun
Czynna ochrona ptaków
na przykładzie bociana białego
 Podstawowym warunkiem dla przetrwania bociana białego
środowisk podmokłych – najwartościowszej bazy żerowej
bociana.
 Aktualnie, w okresie dalszych, silnych przekształceń struktury
środowiska, w obliczu zabudowywania terenów otwartych i
zmniejszania powierzchni podmokłych łąk i nieżuytków, problem
ten nabiera szczególnego znaczenia.
 Najlepsze warunki pokarmowe stwarzają bocianom różnego
rodzaju mokradła: rozlewiska i starorzecza, wilgotne łąki,
nadrzeczne pastwiska, śródpolne oczka wodne, płytkie obrzeża
stawów, bagna, torfowiska.
 Środowiska te charakteryzują się dużą produktywnością i
różnorodnością zasiedlających je organizmów, stanowiąc ostoję
także dla wielu innych cennych gatunków.
 Innym czynnikiem warunkującym gnieżdżenie się bociana jest
obecność w krajobrazie elementów, na których ptaki będą
mogły umieścić gniazdo.
 W dawniejszych czasach bociany znajdowały dostatek starych,
częściowo uschniętych drzew, na których łatwo było zbudować
gniazdo. Upodobały sobie także strome dachy budynków, kryte
strzechą bądź dachówką.
 Dostępność takich miejsc zmniejsza się, bociany coraz częściej
lokalizują swe gniazda w miejscach niebezpiecznych, jak słupy
sieci elektroenergetycznej i czynne kominy.
 Ludzie od dawna pomagają bocianom w znalezieniu miejsca do
założenia gniazda. Kiedyś zachęcano bociany do osiedlenia się
umieszczając na wysokim drzewie lub dachu stare koła, obecnie
zakłada się specjalnie przygotowane platformy gniazdowe.
 Obcina się konary i gałęzie zasłaniające dolot do gniazd na
drzewach, zakłada platformy w miejscach, gdzie stare gniazdo
spadło lub na przenosi się je w bezpieczniejsze miejsce.
Zasięg ochrony
ścisłej
Zasięg ochrony
częściowej
Las
Strefy ochronne
wokół gniazda bielika
Jezioro

Gniazdo
-------
Bagno
-------
Gatunek
Myszołów
Gołębiarz
Błotniak stawowy
Orlik krzykliwy
Pustułka
Błotniak łąkowy
Kania ruda
Bielik
Kania czarna
Błotniak zbożowy
Rybołów
Orzeł przedni
Gadożer
Orlik grubodzioby
Sokół wędrowny
Liczba par
35000
5000
2500
1650-1800
1500
500
500
430-490
400
50-70
50-60
35
10-20
10-20
5
Jak kosić łąki?