Rozwiązania antykryzysowe dla pracodawców i pracowników

Rozwiązania antykryzysowe dla pracodawców i pracowników
Informacja
Przyjęty 13 marca 2009 r. w ramach dialogu autonomicznego 13-punktowy pakiet
działań antykryzysowych został już w większej części zrealizowany.
1. Akty prawne mające na celu łagodzenie skutków kryzysu
22 sierpnia 2009 r. weszła w życie ustawa o łagodzeniu skutków kryzysu
ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców, która swoim zakresem
działania objęła 6 punktów wspomnianego pakietu. Są to: 12–miesięczny okres
rozliczeniowy, racjonalizacja przepisów dotyczących doby pracowniczej, ruchomy
czas pracy, stabilizacja zatrudnienia poprzez ograniczenie stosowania umów na czas
określony, uruchomienie zakładowego funduszu szkoleniowego, subsydiowanie
zatrudnienia jako alternatywa wobec zwolnień grupowych.
Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od
osób fizycznych realizuje kolejne 2 punkty pakietu: zniesienie opodatkowania
zapomóg udzielanych przez związki zawodowe i świadczeń wypłacanych z
zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, a także zwolnienie z podatku
dochodowego od osób fizycznych wartości rzeczowych świadczeń socjalnych i
otrzymywanych w tym zakresie świadczeń pieniężnych sfinansowanych ze środków
zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Ustawą z dnia 5 marca 2009 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od
osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych
zrealizowano kolejny punkt pakietu, a mianowicie przyspieszoną amortyzację.
Z powyższego wynika, że 9 postulatów partnerów społecznych znalazło swoje
odzwierciedlenie
w
konkretnych,
obowiązujących
już
aktach
prawnych.
W lipcu 2009 r. do konsultacji społecznych oraz międzyresortowych skierowana
została
propozycja
zmiany
w
ustawie
o
związkach
zawodowych,
która
1
zrealizowałaby postulat pakietu dotyczący pakietów socjalnych. W sierpniu 2009 r. do
konsultacji skierowany został projekt ustawy o uchyleniu ustawy o negocjacyjnym
systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców
oraz o zmianie niektórych ustaw. Tym samym na ścieżce legislacyjnej znajdują się
kolejne dwa postulaty.
Należy nadmienić, że zgodnie z ustaleniem Trójstronnej Komisji ds. SpołecznoGospodarczych, jakie zapadło 15 maja 2009 r., zniesienie Ustawy o wynagrodzeniu
osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (tzw. ustawy kominowej) oraz
wypracowanie mechanizmów wzrostu minimalnego wynagrodzenia do poziomu 50%
przeciętnego wynagrodzenia zostało odłożone w czasie, a prace nad tymi
rozwiązaniami będą trwały dalej.
Partnerzy społeczni mieli zastrzeżenia dotyczące braku realizacji pierwszego punktu
pakietu, czyli pomocy osobom najuboższym i dotkniętym kryzysem. Minister Pracy i
Polityki Społecznej Jolanta Fedak wielokrotnie podkreślała, że przewidziane są
środki przeznaczone na ten cel i nie ma potrzeby tworzyć dodatkowych rozwiązań
legislacyjnych.
Wielokrotnie padała deklaracja gotowości rozmów o ewentualnych zmianach w
obowiązujących już aktach prawnych mających przeciwdziałać kryzysowi. Chodzi o
sytuacje, gdy okaże się, że niektóre zapisy tych aktów tego wymagały poprawek.
Warunkiem zmian będzie jednak uzgodnienie przez partnerów i ich akceptacja. W
tym celu planuje się powołać w ramach Trójstronnej Komisji ds. SpołecznoGospodarczych doraźny zespół monitorujący wykonanie przepisów ustawy o
łagodzeniu skutków kryzysu.
2.
Pomoc
dla
przedsiębiorców
przewidziana
w
antykryzysowym
ustawodawstwie
Z pomocy (ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i
przedsiębiorców) może skorzystać przedsiębiorca, który znalazł się w przejściowych
trudnościach finansowych. Natomiast zmiany dotyczące organizacji czasu pracy
2
mogą wprowadzać wszyscy przedsiębiorcy bez względu na sytuację finansową.
Wszystkich przedsiębiorców dotyczyć też będą szczególne zasady zatrudniania
pracowników na podstawie umów o pracę na czas określony.
Przedmiotowa ustawa wprowadza instrumenty pomocy, które dotyczą trzech
najważniejszych obszarów:
 przepisów prawa pracy stosowanych na mocy obowiązującego Kodeksu
pracy;
 możliwości skorzystania z wypłat i zwrotu świadczeń dla pracowników w
sytuacji okresowego obniżenia lub pozbawienia wynagrodzenia za pracę;
 refundacji
kosztów
szkoleń
i
studiów
podyplomowych
pracowników
wykonujących pracę u pracodawcy dotkniętego skutkami kryzysu oraz wypłaty
stypendiów dla takich pracowników.
Ustawa reguluje następujące kwestie:
 ustalenie indywidualnego czasu pracy pracownika przewidującego różne
godziny rozpoczynania i kończenia pracy, na podstawie porozumienia ze
związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników,
 możliwość przedłużenia okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy, na podstawie
porozumienia ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników,
 możliwość ustalenia indywidualnego rozkładu czasu pracy przewidującego
różne godziny rozpoczynania i kończenia pracy na wniosek pracownika
opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 14 roku życia lub
opiekującego się członkiem rodziny wymagającym jego osobistej opieki,
 obniżania wymiaru czasu pracy pracownika, najwięcej do połowy wymiaru
czasu pracy i przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy, z gwarancją
dodatkowego świadczenia, które ma kompensować w części pracownikowi
utracone dochody, na podstawie porozumienia ze związkami zawodowymi lub
przedstawicielami pracowników,
 ograniczenia w zatrudnianiu pracownika na podstawie umów o pracę na czas
określony w okresie trwania ustawy tj. do dnia 31 grudnia 2011 roku, w ten
sposób, że łączny okres zatrudnienia w tym okresie nie może być dłuższy niż
24 miesiące.
3
Ponadto ustawa przewiduje możliwość korzystania z integumentów finansowych,
które mają wspierać firmy i pracowników w okresie kryzysu:
- świadczenia z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych dla
pracowników, którym został czasowo zmniejszony wymiar czasu pracy (świadczenie
ma kompensować w części pracownikowi utracone dochody);
- świadczenia z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych dla
pracowników objętych przestojem ekonomicznym;
- wypłaty z Funduszy Pracy pracodawcom w czasie przestoju ekonomicznego
środków na dofinansowanie kosztów szkoleń i studiów podyplomowych pracowników
oraz na wypłatę stypendiów dla pracowników.
Warunki, jakie musi spełnić przedsiębiorca, aby skorzystać z pomocy:
1. Spadek obrotów gospodarczych musi wynosić co najmniej o 25 procent
przez kolejne trzy miesiące licząc od 1 lipca 2008 r. w porównaniu z
analogicznym okresem od 1 lipca 2007 r. do 30 czerwca 2008 r.
2. Przedsiębiorca nie może zalegać z płaceniem podatków i składek na
ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz na Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Pracy. Wyjątkiem są przedsiębiorcy,
którzy zawarli porozumienia w sprawie spłaty zadłużenia, terminowo
opłacają raty lub korzystają z odroczonego terminu płatności;
3. Firma nie jest zagrożona upadłością;
4. Istnieje program naprawczy przewidujący poprawę sytuacji finansowej
przedsiębiorstwa;
5. W ciągu ostatnich 12 miesięcy nie firma nie korzystała z pomocy publicznej
na wyposażenie lub doposażenie stanowiska pracy dla bezrobotnego;
6. Przedsiębiorca spełnia warunki niezbędne do otrzymania pomocy publicznej.
4