Klasyfikacja nowotworów narządów płciowych żeńskich dr med. Andrzej J. Kowalski I Katedra Ginekologii i Położnictwa Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Klinika Ginekologii Operacyjnej i Onkologii Ginekologicznej PODZIAŁ KLINICZNY NOWOTWORY SZYJKI MACICY NOWOTWORY TRZONU MACICY NOWOTWORY JAJNIKA NOWOTWORY SROMU NOWOTWORY POCHWY NOWOTWORY JAJOWODU RAK SZYJKI MACICY KLASYFIKACJA MORFOLOGICZNA: NIENACIEKAJĄCE: CIN 1, 2, 3, CIS NACIEKAJĄCE: CA PLANOEPITHELIALE RECENS (invasio punctata aut suprficialis) CA PLANOEPITHELIALE INVASIVUM (keratodes, akeratodes, microcellulare, verrucosum) ADENOCARCINOMA INNE RAK SZYJKI MACICY STOPNIE ZAAWANSOWANIA KLINICZNEGO wg. FIGO 0 – przedinwazyjny I – tylko cz. pochwowa Ia1 – inwazja punktowa lub powierzchniowa Ia2 – inwazja do 5x7 mm Ib – inwazja ograniczona do większej cz, szyjki II – przymacicza i/lub pochwa Iia – dochodzi do 1/3 dolnej cz. pochwy Iib – obejmuje przymacicza ale nie dochodzi do kości III – obejmuje całą miednicę mniejszą IV – nacieka pęcherz moczowy i/lub odbytnicę oraz występują przerzuty odległe RAK SZYJKI MACICY STANY PRZEDNOWOTWOROWE: Dysplazja szyjki macicy Rogowacenie przerostowe Brodawczak płaskonabłonkowy RAK SZYJKI MACICY INNE NOWOTWORY SZYJKI MACICY: Rak gruczołowy szyjki macicy Mięsak groniasty Mięśniak szyjki macicy NOWOTWORY TRZONU MACICY ZŁOŚLIWE NABŁONKOWE – rak endometrium MEZENCHYMALNE – mięsak podścieliskowy, mięsak gładkokomórkowy, guz mezodermalny mieszany, mięsako-rak NOWOTWORY TROFOBLASTU NIEZŁOŚLIWE MEZENCHYMALNE – mięśniaki macicy RAK ENDOMETRIUM STANY PRZEDNOWOTWOROWE PROSTY ROZROST ENDOMETRIUM GRUCZOŁOWY ROZROST ENDOMETRIUM Torbielowaty Gruczolakowaty bez atypii Atypowy, małego, średniego i dużego stopnia RAK ENDOMETRIUM STOPNIE ZAAWANSOWANIA KLINICZNEGO wg. FIGO Ia - tylko trzon poniżej ½ grubości ściany Ib - tylko trzon powyżej ½ grubości ściany II – nowotwór obejmuje szyjkę III – nowotwór przechodzi granice macicy, ale nie przekracza miednicy mniejszej, możliwe przerzuty do pochwy i/lub jajnika IVa – nacieka pęcherz, odbytnicę, esicę IVb – przerzuty odległe STOPNIE ZRÓŻNICOWANIA MORFOLOGICZNEGO G1 – wysokozróżnicowany G2 – średniozróżnicowany, obecne ogniska raka litego G3 – przewaga raka litego MIĘSAK PODŚCIELISKOWY 1.Nodulus stromatosus 2.Stromatosis endolymphatica 3.Sarcoma stromale (podział jest uzależniony od stosunku nowotworu do otoczenia!) MIĘSAK GŁADKOKOMÓRKOWY - Leiomyomatosis intravenosa Leyomyoma metastaticum Leyomyoblastoma Leyomyomatosis peritonealis disseminata (podział histologiczno-kliniczny) CHOROBY ROZROSTOWE TROFOBLASTU ZAŚNIAD GRONIASTY Całkowity Częściowy ZAŚNIAD GRONIASTY INWAZYJNY Tylko macicy Z przerzutami RAK KOSMÓWKI Tylko macicy Z przerzutami (z małym i dużym ryzykiem) PRZTRWAŁA CHOROBA TROFOBLASTYCZNA NOWOTWORY TROFOBLASTU KLASYFIKACJA WG. FIGO I – ograniczony do trzonu macicy II – ograniczony do narządów płciowych III – dodatkowo przerzuty do płuc IV – przerzuty do innych narządów MIĘŚNIAKI MACICY Podział: podśluzówkowe śródścienne podsurowicówkowe NOWOTWORY JAJNIKA PODZIAŁ HISTOGENETYCZNY WHO PIERWOTNE NOWOTWORY NABŁONKOWE Nowotwory nabłonkowe niezłośliwe (torbielakogruczolak - torbiel, gruczolakowłókniak - lity) Nowotwory nabłonkowe graniczne Nowotwory nabłonkowe złośliwe: RAKI (surowicze 50%, niezróżnicowane 20%, śluzowe 13%, endometrialne, mezonefroidalne, guz Brennera, mieszane) NOWOTWORY GONADALNE (ziarniszczak, otoczkowiak, włókniak, androblastoma, gynandroblastoma) NOWOTWORY Z KOMÓREK LIPIDOWYCH NOWOTWORY GERMINALNE rozrodczak, nowotwór pęcherzyka żółtkowego, potworniak niedojrzały, potworniak dojrzały) GONADOBLASTOMA NOWOTWORY Z TKANKI ŁĄCZNEJ NIESWOISTEJ DLA GONAD NOWOTWORY NIE SKLASYFIKOWANE NOWOTWORY PRZERZUTOWE (rak endometrium, guz Krukenberga) ZMIANY NOWOTWOROPODOBNE NOWOTWORY JAJNIKA KLASYFIKACJA KLINICZNA WG. FIGO Ia – jeden jajnik, torebka nieprzerwana Ib – dwa jajniki, torebki nieprzerwane Ic – pęknięta torebka guza IIa – nacieczenie albo przerzuty do macicy i/lub jajowodów IIb – zajęcie innych tkanek miednicy mniejszej IIc – jw. + pęknięta torebka, lub wodobrzusze, lub dodatni rozmaz z otrzewnej IIIa – jw. + mikrowszczepy na powierzchni otrzewnej, węzły chłonne wolne IIIb – jw. + wszczepy < 2 cm, węzły chłonne wolne IIIc – jw. + wszczepy > 2 cm, przerzuty do węzłów chłonnych pozaotrzewnowych i/lub pachwinowych NOWOTWORY SROMU ZMIANY PRZEDNOWOTWOROWE SROMU POTENCJALNE Liszaj twardzinowy (świąd, skóra papierowata > wycinek > HP > maść z testosteronem) Dystrofia hyperplastyczna (świąd, białe, zlewające się ogniska hyperkeratozy > wycinek > HP > maść z betametazonem Dystrofia mieszana Kłykciny kończyste (podłoże wirusowe HPV, HSV-2, blade brodawki > wycinek > HP > elektrochirurgia / kriochirurgia / destrukcja chemiczna (Condyline) RZECZYWISTE Dysplazja małego stopnia – VIN I Dysplazja średniego stopnia – VIN II Dysplazja dużego stopnia – VIN III Rak śródnabłonkowy sromu TIS RAK SROMU Rak płaskonabłonkowy nierogowaciejący Rak płaskonabłonkowy rogowaciejący Rak płaskonabłonkowy paraepidermoidalny Rak brodawkowaty Rak podstawnokomórkowy RAK SROMU KLASYFIKACJA WG. FIGO St. 0 – TIS, rak przedinwazyjny St. 1 – guz dot. tylko sromu, wielkość poniżej 2 cm, węzły chłonne wolne St. 2 – guz dot. tylko sromu, wielkość powyżej 2 cm, węzły chłonne wolne St. 3 - guz przechodzi na dolną cewkę i/lub pochwę, krocze, odbyt, węzły pachwinowe powiększone, ale ruchome St. 4 – guz nacieka pęcherz moczowy, cewkę, odbytnicę, ufiksowany do kości, przerzuty odległe, węzły owrzodziałe nieruchome RAK POCHWY STOPNIE ZAAWANSOWANIA KLINICZNEGO wg. FIGO 0 - przedinwazyjny I - tylko ściany pochwy II - tkanki okołopochwowe, ale nie dochodzi do ścian miednicy III - dochodzi do ścian miednicy IVa - nacieka pęcherz moczowy i/lub odbytnicę IVb - występują przerzuty odległe RAK JAJOWODU KLASYFIKACJA taka sama jak w raku jajnika