mw_wyklady_10_PDiK_4
advertisement
Materiały do wykładu IV z prawa dyplomatycznego i konsularnego. Semestr letni 2009/2010 Art. 17 ustawy o służbie zagranicznej z 2001 roku „(1) Ambasadora mianuje i odwołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek ministra właściwego do spraw zagranicznych, zaakceptowany przez Prezesa Rady Ministrów. (2). Ambasador, z zastrzeżeniem art. 16 pkt 2, podlega służbowo ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych.” Komentarz do art. 133 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.97.78.483), [w:] W. Skrzydło, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Zakamycze, 2002, wyd. IV. „W zakresie stosunków zewnętrznych Konstytucja wyznacza zadania Prezydentowi, Radzie Ministrów, ale także i Ministrowi Spraw Zagranicznych. Jednakże rola Prezydenta w tej dziedzinie jest szczególna, jako że jest on najwyższym reprezentantem Rzeczypospolitej (art. 126), nie może on jednak działać sam. Dlatego też Konstytucja podkreśla jego obowiązek współdziałania z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem. Wspomnieć także należy, że prezydent nie sprawuje już (jak w okresie Małej Konstytucji) ogólnego kierownictwa w zakresie stosunków zewnętrznych, gdyż uprawnienie to przeszło na Radę Ministrów. Kompetencje Prezydenta w zakresie reprezentacji państwa w stosunkach zewnętrznych są ujęte zgodnie z tradycyjnym ich zakresem. Należą do nich przede wszystkim ratyfikacja i wypowiadanie umów międzynarodowych. W dziedzinie tej odnotować należy nowy zupełnie przepis prawny, który daje Prezydentowi prawo skierowania umowy międzynarodowej, jeszcze przed jej ratyfikacją, do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie jej zgodności z ustawą zasadniczą. Prezydent działa w tym zakresie jako organ powołany do czuwania nad przestrzeganiem Konstytucji. Mamy do czynienia nie tylko z nowym środkiem prawnym w rękach Prezydenta, ale także z rozszerzeniem kompetencji Trybunału, który dotychczas nie mógł badać umów międzynarodowych. Przypomnieć należy, że ratyfikacji i wypowiadania umów międzynarodowych dokonuje Prezydent tylko za zgodą Sejmu i Senatu wyrażoną w ustawie. […]. Wspomnieć należy, że rola Prezydenta w stosunkach zewnętrznych jest szersza niż wynika to z przepisów Konstytucji. Ważną wszak rolę w tej dziedzinie odgrywają 1 Materiały do wykładu IV z prawa dyplomatycznego i konsularnego. Semestr letni 2009/2010 wizyty Prezydenta w innych państwach, utrzymywane kontakty bezpośrednie Prezydenta z szefami państw obcych itp.” [podkr. M.W.] Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 maja 2009 roku (poniższy tekst jest komunikatem prasowym ze strony: www.trybunal.gov.pl) „W postanowieniu z 20 maja 2009 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł: 1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Rada Ministrów i Prezes Rady Ministrów w wykonywaniu swych konstytucyjnych zadań oraz kompetencji kierują się zasadą współdziałania władz, wyrażoną w Preambule oraz w art. 133 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, jako najwyższy przedstawiciel Rzeczypospolitej, może, na podstawie art. 126 ust. 1 Konstytucji, podjąć decyzję o swym udziale w konkretnym posiedzeniu Rady Europejskiej, o ile uzna to za celowe dla realizacji zadań Prezydenta Rzeczypospolitej określonych w art. 126 ust. 2 Konstytucji. 3. Rada Ministrów, na podstawie art. 146 ust. 1, 2 i 4 pkt 9 Konstytucji, ustala stanowisko Rzeczypospolitej Polskiej na posiedzenie Rady Europejskiej. Prezes Rady Ministrów reprezentuje Rzeczpospolitą Polską na posiedzeniu Rady Europejskiej i przedstawia ustalone stanowisko. 4. Udział Prezydenta Rzeczypospolitej w konkretnym posiedzeniu Rady Europejskiej wymaga współdziałania Prezydenta Rzeczypospolitej z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem na zasadach określonych w art. 133 ust. 3 Konstytucji. Celem współdziałania jest zapewnienie jednolitości działań podejmowanych w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej w stosunkach z Unią Europejską i jej instytucjami. 5. Współdziałanie Prezydenta Rzeczypospolitej z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem umożliwia odniesienie się Prezydenta Rzeczypospolitej - w sprawach związanych z realizacją jego zadań określonych w art. 126 ust. 2 Konstytucji - do stanowiska Rzeczypospolitej Polskiej ustalanego przez Radę Ministrów. Umożliwia też sprecyzowanie zakresu i form zamierzonego udziału Prezydenta Rzeczypospolitej w konkretnym posiedzeniu Rady Europejskiej. Przedmiotem sporu kompetencyjnego (art. 189 konstytucji) rozstrzygniętego postanowieniem Trybunału Konstytucyjnego z 20 maja 2009 r., była kwestia ujęta w pytaniu Prezesa Rady Ministrów, 2 Materiały do wykładu IV z prawa dyplomatycznego i konsularnego. Semestr letni 2009/2010 kto "uprawniony jest do reprezentowania Rzeczypospolitej Polskiej w posiedzeniach Rady Europejskiej w celu prezentowania na nim stanowiska Państwa". Trybunał przyjął, że istotą realnego sporu są dwie funkcjonalnie powiązane kompetencje: - "określanie" reprezentowania centralnego konstytucyjnego państwa organu na Rzeczypospolitej, posiedzeniach Rady uprawnionego do Europejskiej; - "prezentowanie" (przedstawianie) na posiedzeniach Rady Europejskiej stanowiska Rzeczypospolitej. Problem powstaje w sytuacji, gdy Prezydent Rzeczypospolitej wyrazi zamiar wzięcia udziału w posiedzeniu Rady Europejskiej, podczas gdy udziału tego nie przewidywała Rada Ministrów. Zarówno Prezydent Rzeczypospolitej i Rada Ministrów mają właściwe dla każdego z nich zakresy działania i kompetencji przy jednoczesnym wskazaniu sytuacji wymagających wzajemnego i lojalnego współdziałania. W kształtowaniu relacji pomiędzy RP a instytucjami Unii Europejskiej, oba organy występujące w sporze uczestniczą w sposób zróżnicowany w zakresie i w formach zdeterminowanych konstytucyjnie oraz ustawowo (zgodnie z art. 126 ust. 3 oraz art. 146 ust. 1, 2 i 4 konstytucji). Przedmiotem obrad Rady Europejskiej są zagadnienia z zakresu wszystkich trzech "filarów" Unii: Wspólnoty Europejskiej i jej polityk, wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych. W posiedzeniu Rady Europejskiej, na którym przyjmowane są wnioski, każdej delegacji państwa członkowskiego przysługują dwa miejsca. Określenie (art. 4 Traktatu o Unii Europejskiej) "szefowie państw lub rządów", którzy uczestniczą w posiedzeniach Rady Europejskiej - odsyła do konstytucji i ustawodawstw krajowych. Ponieważ określenie organu państwa uprawnionego do reprezentowania Rzeczypospolitej Polskiej w posiedzeniach Rady Europejskiej w celu przedstawiania na nim stanowiska Państwa nie zostało konstytucyjnie uregulowane w sposób literalny i jednoznaczny, konieczna jest wykładnia systemowa odpowiednich unormowań konstytucyjnych. Zgodnie z art. 146 ust. 1 Konstytucji, Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej. Trybunał stwierdza, że materia "europejska" (unijna) pozostaje w ścisłym związku z tradycyjnie rozumianą "polityką wewnętrzną" (taką jak: polityka gospodarcza, rolna, transportowa, ekologiczna). Im bardziej przedmiot obrad Rady Europejskiej wiąże się z polityką wewnętrzną, którą prowadzi i za którą politycznie odpowiada Rada Ministrów, tym mniej zasadne jest uczestnictwo w posiedzeniach Rady Europejskiej innych niż Rada Ministrów organów państwa. Rada Ministrów realizuje konstytucyjną funkcję "ogólnego kierownictwa w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi" (art. 146 ust. 4 pkt 9). Zapewnia ona zewnętrzne bezpieczeństwo państwa (art. 146 ust. 4 pkt 8). Prowadzi też politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej (art. 146 ust. 1). Dysponuje także kompetencją zawierania umów międzynarodowych. Na rzecz Rady Ministrów działa domniemanie właściwości w sprawach "polityki państwa" niezastrzeżonych dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego (art. 146 ust. 2). Właściwość Rady Ministrów w "prowadzeniu polityki zagranicznej" nie jest równoznaczna z wyłączną kompetencją (właściwością rzeczową) Rady Ministrów w zakresie reprezentowania 3 Materiały do wykładu IV z prawa dyplomatycznego i konsularnego. Semestr letni 2009/2010 Rzeczypospolitej Polskiej wobec innych państw i organizacji międzynarodowych. Uwzględnić tu bowiem należy treść art. 133 ust. 1 określającego Prezydenta Rzeczypospolitej jako "reprezentanta państwa w stosunkach zewnętrznych". Zgodnie z art. 146 ust. 2 konstytucji do Rady Ministrów należą zatem wszystkie sprawy reprezentacji państwa, z wyjątkiem tych, które w wyraźny sposób zostały - w zakresie art. 133 ust. 1 i 2 - zastrzeżone na rzecz Prezydenta Rzeczypospolitej. Realizacja konstytucyjnych kompetencji Prezydenta Rzeczypospolitej określonych w art. 133 ust. 1 wymaga współdziałania z Prezesem Rady Ministrów, ministrem spraw zagranicznych, a nadto - w zakresie art. 133 ust. 1 pkt 1 - z Sejmem i Senatem. Prowadzenie polityki wewnętrznej i zagranicznej należy do Rady Ministrów. Prezes Rady Ministrów zaś na podstawie art. 148 pkt 4 "zapewnia wykonanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania". Działania Prezesa Rady Ministrów są zatem pochodną konstytucyjnej funkcji "reprezentowania Rady Ministrów" (art. 148 pkt 1) oraz konstytucyjnego zadania "zapewnienia realizacji polityki Rady Ministrów i określania sposobów jej wykonywania" (art. 148 pkt 4). W ramach zadania wskazanego w art. 148 pkt 4 Konstytucji mieści się określanie przez Prezesa Rady Ministrów sposobu reprezentacji Rady Ministrów na posiedzeniach Rady Europejskiej. Prowadzenie przez Radę Ministrów polityki zagranicznej i sprawowanie "ogólnego kierownictwa" w stosunkach z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi oraz pozostawanie organem właściwym w sprawach "niezastrzeżonych dla innych organów państwowych" obejmuje ustalanie treści stanowiska Rzeczypospolitej we wszystkich zakresach jej stosunków zewnętrznych, w tym: we wszystkich zakresach (i na wszystkich forach) relacji z Unią Europejską. Ustalenie stanowiska Rzeczypospolitej Polskiej na każde posiedzenie Rady Europejskiej należy, zgodnie z art. 146 ust. 2 konstytucji, do wyłącznej właściwości Rady Ministrów. Prezes Rady Ministrów ma generalne uprawnienie do reprezentowania Rady Ministrów i określa sposoby wykonywania polityki kierowanej przez siebie Rady Ministrów. Uczestnictwo Prezesa Rady Ministrów w posiedzeniach Rady Europejskiej jest bezpośrednią konsekwencją jego funkcji ustrojowych w Radzie Ministrów i w systemie organów państwowych. Prezydent Rzeczypospolitej urzeczywistniając przypisane mu przez prawo funkcje oraz zadania działa niezależnie od Rady Ministrów, "na własny rachunek". Dotyczy to funkcji Prezydenta określonych w art. 126 ust. 1 konstytucji. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nie ma wynikających wprost z konstytucji uprawnień służących samodzielnemu prowadzeniu polityki zagranicznej Rzeczypospolitej. Nie jest też upoważniony do samodzielnego prowadzenia polityki zagranicznej ani do sprawowania kierownictwa w dziedzinie stosunków z organizacjami międzynarodowymi. Zadania Prezydenta, określone w art. 126 ust. 2, jak też kompetencje wskazane w art. 133 ust. 1 konstytucji wykazują szereg odniesień do sfer polityki: zagranicznej, wewnętrznej oraz "unijnej", prowadzenie których pozostaje w gestii Rady Ministrów. Konstytucja RP czyni Prezydenta "najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej" nie rozciągając analogicznej funkcji na inne organy państwowe, ani nie przewidując udziału tych organów w pełnieniu tak określonej funkcji Prezydenta. Stąd wynika, że Prezydent - na zasadach i w 4 Materiały do wykładu IV z prawa dyplomatycznego i konsularnego. Semestr letni 2009/2010 granicach wyznaczonych przez konstytucję i ustawy (art. 126 ust. 3 konstytucji) - samodzielnie postanawia o miejscu i formach urzeczywistnienia funkcji określonej w art. 126 ust. 1 konstytucji. Rola Prezydenta jako "najwyższego przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej" i "gwaranta ciągłości władzy państwowej" została przedmiotowo ukierunkowana - w art. 126 ust. 2 jako: czuwanie nad przestrzeganiem konstytucji, stanie na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. Przepis ten wyznacza zakres zadań, jakie konstytucja stawia przed Prezydentem, określając ramy, sferę realizacji i charakter jego ról określonych w art. 126 ust. 1 konstytucji. Treść art. 126 ust. 2 konstytucji określa zadania, a nie kompetencje. Wymienione w art. 126 ust. 2 zadania są realizowane przez Prezydenta wspólnie i w porozumieniu z innymi organami władzy państwowej. W zakresie żadnego ze wskazanych zadań Prezydent nie ma wyłączności ich realizacji w formach władczych. Ustalonych w art. 126 ust. 2 zadań (celów) Prezydent nie może realizować w sposób dowolny. Realizując je może sięgać bowiem jedynie po kompetencje określone w konstytucji i ustawach. Sięganie przez Prezydenta po te kompetencje następować może jedynie w sytuacji, gdy służy to realizacji celów, wyrażonych w art. 126 ust. 2 konstytucji. Stanie na straży nienaruszalności i niepodzielności terytorium państwa polskiego oznacza zobowiązanie do przeciwdziałania wszelkim próbom cesji najmniejszej choćby części obszaru terytorialnego Polski, w tym również wód terytorialnych; przeciwdziałanie politycznej dezintegracji terytorium Polski, powstawaniu zróżnicowanych porządków publicznych, wykraczających poza konstytucyjnie dopuszczalną decentralizację władzy. Dotyczy także przeciwdziałania podejmowaniu prób wprowadzenia autonomii terytorialnej oraz dążeniom do federalizacji Polski. Wystąpienie w ramach Unii Europeskiej zagrożeń dla integralność terytoriów państw członkowskich jest w wysokim stopniu nierealne. Okoliczność ta istotnie zawęża potrzebę udziału Prezydenta w posiedzeniach Rady Europejskiej motywowanego staniem na straży "nienaruszalności i niepodzielności terytorium" Rzeczypospolitej (art. 126 ust. 2 in fine). Troskę o bezpieczeństwo (rozumianą jako śledzenie, przeciwdziałanie i zwalczanie przeszkód w funkcjonowaniu państwa) Prezydent urzeczywistnia przede wszystkim jako zwierzchnik Sił Zbrojnych RP. Decydujące są kompetencje wiążące się z wprowadzaniem stanu wojennego i wyjątkowego oraz zarządzaniem (powszechnej lub częściowej) mobilizacji. Przedmiotem rozstrzygnięć Rady Europejskiej są sprawy uprzednio przekazane przez państwa członkowskie do wspólnego wykonywania za pośrednictwem instytucji Unii Europejskiej. Zarówno tryb przekazania, jak i przedmiot przekazania "kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach" zachowuje cechę pozostawania "w zgodzie z Konstytucją" jako "najwyższym prawem Rzeczypospolitej". Natomiast zmiana zakresu przekazania kompetencji organów władzy państwowej na rzecz Unii Europejskiej wymaga zmiany traktatów, stanowiących podstawę Unii. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że posiedzenia Rady Europejskiej poświęcone zmianom traktatów, stanowiących podstawę Unii, mogą się wiązać z zagadnieniem suwerenności Rzeczypospolitej Polskiej, co uzasadniałoby udział w nich Prezydenta RP. Z Preambuły do konstytucji i z art. 133 ust. 3 wynika trwałe zobowiązanie Prezydenta Rzeczypospolitej i Prezesa Rady Ministrów oraz właściwego ministra dotyczące współdziałania w 5 Materiały do wykładu IV z prawa dyplomatycznego i konsularnego. Semestr letni 2009/2010 realizacji zadań nieobjętych zakresami ich wyłącznej właściwości. Współdziałanie to stanowi ciąg czynności, podejmowanych bądź to z inicjatywy Prezydenta, bądź Prezesa Rady Ministrów lub obydwu wymienionych organów w sferze konstytucyjnie i ustawowo określonej. W odniesieniu do zadań Prezydenta wymóg współdziałania z Prezesem Rady Ministrów i właściwymi ministrami występuje w znacznie szerszym zakresie. Nie ma zatem pełnej symetrii dotyczącej zakresów konstytucyjnej powinności współdziałania. Konstytucja nie determinując wyczerpująco zasad i sposobu współdziałania, pozostawia je praktyce politycznej i organizacyjnej Prezydenta Rzeczypospolitej i Prezesa Rady Ministrów. Tak rozumiane współdziałanie obejmuje także wypracowywanie stanowiska Rzeczypospolitej Polskiej w związku z posiedzeniem Rady Europejskiej, niezależnie od woli udziału w posiedzeniu Prezydenta RP, w zakresie, w jakim stanowisko to mieści się "w zakresie polityki zagranicznej". Oznacza w szczególności rzetelne informowanie Prezydenta Rzeczypospolitej przez Prezesa Rady Ministrów lub Ministra Spraw Zagranicznych o porządku planowanego posiedzenia. W przypadku oficjalnie zgłoszonego zainteresowania Prezydenta Rzeczypospolitej sprawą objętą porządkiem obrad Rady Europejskiej, (a wchodzącą w zakres zadań Prezydenta określonych w art. 126 ust. 2 konstytucji), Rada Ministrów udziela informacji o stanowisku rządu w tym zakresie. Oficjalna decyzja dotycząca udziału Prezydenta w konkretnym posiedzeniu Rady Europejskiej winna być efektem współdziałania między określonymi w art. 133 ust. 3 konstytucji organami państwa. Może być ogłoszona jako rezultat uzgodnienia, a nawet - jako wspólna decyzja Prezydenta Rzeczypospolitej i Rady Ministrów reprezentowanej przez Premiera. Współdziałanie Prezydenta Rzeczypospolitej, Prezesa Rady Ministrów i właściwego ministra w ramach art. 133 ust. 3 konstytucji oznacza obustronną otwartość na współpracę i efektywną gotowość jej podjęcia. Ustrojodawca objął dyrektywą współdziałania wszystkie formy aktywności Prezydenta, Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów skierowane "na zewnątrz" Rzeczypospolitej Polskiej. Współdziałanie określone w art. 133 ust. 3 konstytucji dotyczy w pierwszym rzędzie sytuacji, gdy Prezydent zgłosi zamiar uczestniczenia - ze względu na realizację zadań określonych w art. 126 ust. 2 konstytucji - w posiedzeniu Rady Europejskiej. Założeniem jest, że Rzeczpospolitą Polską reprezentuje na posiedzeniu Rady Europejskiej Prezes Rady Ministrów lub wyznaczony minister (członek Rady Ministrów); przedstawia on stanowisko Rzeczypospolitej Polskiej ustalone przez Radę Ministrów. Uzgodnienie pomiędzy Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem a Prezydentem Rzeczypospolitej może dopuścić inne formy przedstawiania wskazanego tu stanowiska Rzeczypospolitej, obejmujące udział Prezydenta w tych czynnościach. Prezydent Rzeczypospolitej może zgłaszać uwagi do stanowiska Rzeczypospolitej na posiedzenie Rady Europejskiej w zakresie, który uzna za celowy dla realizacji jego konstytucyjnych zadań, niezależnie od uczestnictwa w posiedzeniu. Rozprawie przewodniczył prezes TK Bohdan Zdziennicki, sprawozdawcami byli sędzia TK Marian Grzybowski i sędzia TK Mirosław Wyrzykowski. 6 Materiały do wykładu IV z prawa dyplomatycznego i konsularnego. Semestr letni 2009/2010 Art. 89 ust. 1 Konstytucji RP „Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy: 1) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych, 2) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji, 3) członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej, 4) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym, 5) spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.” Art. 90 Konstytucji RP „1. Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach. 2. Ustawa, wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. 3. Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być uchwalone w referendum ogólnokrajowym zgodnie z przepisem art. 125.” Art. 3 ust. 1 konwencji wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych z 1961 roku „Funkcje misji dyplomatycznej obejmują między innymi: a) reprezentowanie państwa wysyłającego w państwie przyjmującym; b) ochronę w państwie przyjmującym interesów państwa wysyłającego i jego obywateli, w granicach ustalonych przez prawo międzynarodowe; c) prowadzenie rokowań z rządem państwa przyjmującego; d) zaznajamianie się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami panującymi w państwie przyjmującym i z rozwojem zachodzących w nim wydarzeń oraz zdawanie z tego sprawy rządowi państwa wysyłającego; e) popieranie przyjaznych stosunków pomiędzy państwem wysyłającym a państwem przyjmującym oraz rozwijanie pomiędzy nimi stosunków gospodarczych, kulturalnych i naukowych”. 7 Materiały do wykładu IV z prawa dyplomatycznego i konsularnego. Semestr letni 2009/2010 Sprawa Teja (sądy brytyjskie, 1971 rok) Przedstawiciel rządu kostarykańskiego zaopatrzony był w paszport dyplomatyczny oraz kredencjały, w których wskazywano, że jest doradcą ekonomicznym rządu Kostaryki zajmującym się zagadnieniem budowy walcowni stali. Odbywając krótkie wizyty w różnych państwach świata zapoznawał się z metodami rozwoju przemysłu ciężkiego. Nie był jednak akredytowany jako przedstawiciel dyplomatyczny przy żadnym rządzie, czy głowie państwa. W czasie wizyty w Wielkiej Brytanii został zatrzymany na podstawie wniosku o ekstradycję (wystawionego przez Republikę Indii). W toku postępowania ekstradycyjnego – w czasie którego Teja wskazał, że przysługuje mu immunitet jeden z sędziów stwierdził, co następuje: „Teja przybył do Wielkiej Brytanii z Genewy, a potem do Genewy zamierzał wrócić. Miał bilet lotniczy na rejsy dookoła świata, a jego podróż zaczynała się i kończyła w Kostaryce”. Osobie, która nie zmierza do miejsca, w którym pełni urząd dyplomatyczny i nie wraca do domu z miejsca, w którym pełni taki urząd – państwo trzecie nie musi przyznawać przywilejów i immunitetów. Sytuacja posłów wysyłanych przez „hospodarów” naddunajskich W napisanym w XIX w. podręczniku prawa dyplomatycznego, którego autorem jest Ch. de Martens (Guide diplomatique), znajduje się wzmianka, że posłowie hospodarów księstw naddunajskich nie są przedstawicielami dyplomatycznymi i nie korzystają z przywilejów dyplomatom przysługującym. Owe „księstwa naddunajskie” to prawdopodobnie Wołoszczyzna i Mołdawia, które jeszcze w I połowie XIX wieku formalnie stanowiły terytoria zależne Imperium Ottomańskiego. Stosunek Wielkiej Brytanii do państw bałtyckich W lutym 1991 roku jeden z ministrów rządu Jej Królewskiej Mości odpowiadał na pytanie Parlamentu dotyczące stosunku rządu do akredytowania w Wielkiej Brytanii przedstawicieli Litwy, Łotwy i Estonii (Litwa i Łotwa formalnie ogłosiły niepodległość w 1990 roku, Estonia uczyniła to latem 1991 roku. Państwa te zostały przyjęte w poczet członków ONZ jesienią 1991 roku). Zdaniem ministra: „Państwa 8 Materiały do wykładu IV z prawa dyplomatycznego i konsularnego. Semestr letni 2009/2010 bałtyckie nie spełniają kryteriów uznania jako niepodległe, suwerenne państwa. Kwestia udzielenia akredytacji przedstawicielom tych podmiotów z całą pewnością nie powstaje.” Przykład związany z Kosowem Po ogłoszeniu niepodległości władze Kosowa skierowały listy do 192 państw świata domagając się od nich formalnego uznania. Pierwszym państwem, które uznało Kosowo (dnia 18 lutego 2008 roku) był Afganistan. To uznanie stanowi podstawę do wykonania przez Kosowo iuris legationis activum w stosunku do Afganistanu. Art. 105 Karty Narodów Zjednoczonych „(1). Organizacji przysługiwać będą na terytorium każdego z jej członków takie przywileje i immunitety, (2). Przedstawicielom jakie członków są konieczne Narodów do osiągnięcia Zjednoczonych i jej celów. funkcjonariuszom Organizacji będą również przyslugiwały takie przywileje i immunitety, jakie są konieczne do niezależnego wykonywania ich funkcyj związanych z Organizacją.” Art. 35 Traktatu o Unii Europejskiej „Misje dyplomatyczne i konsularne Państw Członkowskich oraz delegatury Unii w państwach trzecich i na konferencjach międzynarodowych, a także ich przedstawicielstwa w organizacjach międzynarodowych współpracują ze sobą, tak aby zapewnić poszanowanie i wykonanie decyzji określających stanowiska i działania Unii przyjętych na mocy niniejszego rozdziału. Umacniają one współpracę, wymieniając informacje i dokonując wspólnych ocen.” Art. 221 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej „(1) Delegatury Unii w państwach trzecich i przy organizacjach międzynarodowych zapewniają reprezentację Unii. (2) Delegatury Unii podlegają wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Działają one w ścisłej współpracy z misjami dyplomatycznymi i konsularnymi Państw Członkowskich.” 9 Materiały do wykładu IV z prawa dyplomatycznego i konsularnego. Semestr letni 2009/2010 Agresja Iraku na Kuwejt (1990 rok) Gdy Irak dokonał agresji zbrojnej wobec Kuwejtu, państwa trzecie odmówiły spełnienia żądań władz irackich w przedmiocie „zamknięcia” ich przedstawicielstw dyplomatycznych na terytorium Kuwejtu. Wycofanie przedstawicieli dyplomatycznych mogło być potraktowane jako milczące uznanie aneksji (prawo międzynarodowe zakazuje zaś uznawania sytuacji niezgodnych z prawem międzynarodowym zgodnie z zasadą ex iniuria ius non oritur: z sytuacji bezprawnej nie mogą wynikać prawa i obowiązki). 10
