zrodla prawa - 3

Źródła prawa Rp
1. Prawo – zbiór norm ogólnych, pochodzących od organów państwa, na których straży


stoi przymus państwowy.
Prawo w Polsce opiera się na koncepcji pozytywistycznej
Nie stanowią prawa normy moralne, religijne, zasady słuszności i sprawiedliwości, o
ile nie powołuje się na nie sam tekst aktu prawnego
2. System źródeł prawa powszechnie obowiązującego



System prawa – ogół norm prawnych obowiązujących w danych miejscu i czasie
Źródłem prawa w sensie prawa jest każdy akt, który uważa się za źródło norm
prawnych
Akty prawa powszechnie obowiązującego – są adresowane do każdego podmiotu –
osób fizycznych, organów władzy publicznej, organizacji publicznych i prywatnych
3. System źródeł prawa wewnętrznie obowiązującego – ogół aktów prawnych

zawierający normy prawne adresowane do jednostek organizacyjnie podległych
organowi, który wydaje taki akt.
Akty te mogą być wydawane tylko względem jednostek organizacyjnie podległych
organowi, który wydaje taki akt, mogą być wydawane na podstawie ustawy, jednak
bez potrzeby szczegółowego upoważnienia (w przeciwieństwie do rozporządzeń).
Konstytucyjna regulacja ogranicza się do przyjęcia zasady, że mają być zgodne z
prawem powszechnie obowiązujących
1


Konstytucja nie zajmuje się określeniem ich hierarchii
Decydujące znaczenie dla określenia hierarchii aktów prawnych mają określone
prawem stosunki nadrzędności i podporządkowania organów stanowiących te akty
Art. 93.
1.
2.
3.


Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają charakter
wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjnie podległe organowi wydającemu te akty.
Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec
obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.
Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.
Podległość organizacyjna adresata aktu – „hierarchiczne podporządkowanie” tzn.
jednostronna zależność osobowa i służbowa organu niższego od organu stopnia
wyższego lub podmiotu podległego od podmiotu zwierzchniego oraz podległość
wynikającą z określonej w Konstytucji RP więzi ustrojowo – prawnej
Akty o charakterze wewnętrznym obowiązują nie tylko jednostki podległe
organizacyjnie organowi, który wydał dany akt, ale w szczególnych przypadkach
podmioty podległe mu funkcjonalnie
Art. 227.
1.
Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji
pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej.
4. Źródła prawa
2
Art. 87.
1.
2.
Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy,
ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania
organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.
5. Prawo międzynarodowe
Preambuła: „my, Naród Polski - wszyscy obywatele Rzeczypospolitej (..) świadomi potrzeby współpracy ze
wszystkimi krajami dla dobra Rodziny Ludzkiej”
Art. 9.
Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego.
Art. 89.
3
1. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej
zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:
1) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,
2) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,
3) członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,
4) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
5) spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.
2. O zamiarze przedłożenia Prezydentowi Rzeczypospolitej do ratyfikacji umów międzynarodowych, których
ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm.
3. Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa.
Art. 133.
1. Prezydent Rzeczypospolitej jako reprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych:
1) ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat,
2) mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy
organizacjach międzynarodowych,
3) przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych
innych państw i organizacji międzynarodowych.
2. Prezydent Rzeczypospolitej przed ratyfikowaniem umowy międzynarodowej może zwrócić się do Trybunału
Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie jej zgodności z Konstytucją.
3. Prezydent Rzeczypospolitej w zakresie polityki zagranicznej współdziała z Prezesem Rady Ministrów i
właściwym ministrem.
ŹRÓDŁA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO:
 umowa międzynarodowa – porozumienie między RP a innym podmiotem lub
podmiotami prawa międzynarodowego, regulowane przez prawo międzynarodowe,
niezależnie od tego, czy jest ujęte w jednym dokumencie czy w większej liczbie
dokumentów, bez względu na jego nazwę oraz bez względu na jego nazwę oraz bez
względu na to, czy jest zawierane w imieniu państwa1, rządu czy ministra kierującego
działem administracji rządowej właściwego do spraw, których dotyczy umowa
międzynarodowa
1
Ratyfikowana umowa
międzynarodowa
Podmiot prawa międzynarodowego
4
Umowa międzynarodowa
niewymagająca ratyfikacji
Wymaga zgody wyrażonej w
ustawie = duża ratyfikacja
Nie wymaga zgody w ustawie
Art. 89
Art. 89.
Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą
Polską umowy międzynarodowej i
jej wypowiedzenie wymaga
uprzedniej zgody wyrażonej w
ustawie, jeżeli umowa dotyczy:
1) pokoju, sojuszy, układów
politycznych lub układów
wojskowych,
2) wolności, praw lub obowiązków
obywatelskich określonych w
Konstytucji,
3) członkostwa Rzeczypospolitej
Polskiej w organizacji
międzynarodowej,
4) znacznego obciążenia państwa
pod względem finansowym,
5) spraw uregulowanych w ustawie
lub w których Konstytucja wymaga
ustawy.

2. O zamiarze przedłożenia
Prezydentowi Rzeczypospolitej
do ratyfikacji umów
międzynarodowych, których
ratyfikacja nie wymaga zgody
wyrażonej w ustawie, Prezes
Rady Ministrów zawiadamia
Sejm.
-podpisanie
- wymiana not
- w inny sposób
dopuszczony przez prawo
międzynarodowe
zwyczaj międzynarodowy –
5
6. Prawo europejskie
Prawo europejskie powstało z umów międzynarodowych – z traktatów rzymskich.
Art. 91.
1.
2.
3.
Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej,
stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie
jest uzależnione od wydania ustawy.
Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo
przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.
Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację
międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając
pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.
ŹRÓDŁA PRAWA EUROPEJSKIEGO:


prawo pierwotne – są to traktaty stowarzyszeniowe i inne traktaty ustanawiające
wspólnotę, a wiec stworzone i ustanowione z woli konkretnych państw.
prawo wtórne – rozporządzenia, dyrektywy, decyzje.
6
7