POZYTYWIZM

POZYTYWIZM
Powstał we Francji, początek dał mu Comte. Jego dążeniem było trzymanie się faktów, a
unikanie metafizyki.
1. ŻYCIE: August Comte: urodził się w 1798 w Montpellier, a zmarł w 1857 w Paryżu.
Po skończeniu szkoły średniej ,studiował na Politechnice Paryskiej. Następnie
mieszkał w Paryżu zajmując się nauczaniem matematyki. Był przekonany o swojej
misji dokonania reformy nauki, a jego plany reformatorskie objęły także stosunki
społeczne oraz religię. Jego głównym dziełem było Cours de philosophie positive
(1830-1842), a plany reform społecznych i religijnych zawarł w Systeme de politique
positive (1851-1854).
2. POGLĄDY:
 Filozofia pozytywna: filozofia zajmuje się wyłącznie przedmiotami
rzeczywistymi, bada rzeczy dostępne rozumowi, a nie tajemnice. Po drugie,
rozważ tylko tematy pożyteczne, chce bowiem służyć polepszeniu życia. Po
trzecie ogranicza się do przedmiotów, o których można uzyskać wiedzę pewną.
Po 4 zajmuje się tylko kwestiami ścisłymi. Po piąte pracuje pozytywnie, nie
ogranicza się tylko do krytyki. Pozytywizm odrzucał dociekania, co do istnienia
materii albo Boga jako niepewne, znajdujące się poza rzetelnym
doświadczeniem.
 Rozwój ludzkości: Comte podobnie jak Hegel zajmował się prawami
rozwoju myśli ludzkiej i twierdził, że myślenie naukowe ("pozytywne") jest
ostateczną fazą w ewolucji według następującego schematu trzech stadiów
rozwoju: 1. faza teologiczna - gdy w wyjaśnieniach zjawisk ludzie odwoływali
się do sił nadprzyrodzonych czy istoty boskiej i ich myśleniem rządziły
uczucia; 2. faza metafizyczna - współczesna: gdy ludzie wyjaśniają zjawiska
poprzez abstrakcyjne pojęcia i rozumową kontemplację a ich myśleniem rządzi
intelekt (który wszelako również tworzy fikcje). 3. faza pozytywna rozpoczynająca się: gdy formułują twierdzenia oparte na faktach i
zależnościach współistnienia lub następstwami między faktami. W tej fazie
ludzie mogą ustalać i przewidywać nieznane dotąd fakty. Zadaniem filozofii
pozytywnej miało być stworzenie metody dla tej fazy rozwoju.
 Klasyfikacja nauk: Comte stworzył nową klasyfikację nauk, rozróżniając
nauki abstrakcyjne (zajmujące się prawami łączącymi fakty przyrody) oraz
nauki konkretne (opisujące fakty, np. mineralogia). Za nauki abstrakcyjne
uważał matematykę, astronomię, fizykę, chemię, biologię i socjologię. Comte
ukuł (1837/38) nazwę socjologia dla odróżnienia od używanego przez jego
rywali intelektualnych terminu "fizyka społeczna". Nakreślił również jej
program: badanie metodą przyrodniczą i historyczną ludzkich społeczeństw,
panującego w nich porządku i warunków postępu.
 Zadanie filozofii: uważał, że wszystkie zjawiska podlegające badaniu są
podzielone między inne nauki, dla filozofii nic nie zostaje. Był przekonany, że
poza zjawiskami nie ma innej rzeczywistości i metafizyka nie ma się czym
zajmować. Przyczyn i celów nie trzeba dociekać. Wyparł się też teorii
poznania. Niepotrzebne wydawały mu się dociekania, czy i jak możliwe jest
dociekanie. Wyparł się psychologii, bo nie można być obserwowanym i
obserwatorem jednocześnie. Zostało filozofii tylko jedno: teoria nauki. Ale i w
niej nie należy do filozofii badanie założeń, czy zasad nauk. Nauka jest tylko
rozwinięciem tego, co wie zdrowy rozsądek.

Społeczne zależności nauki: „pojęcia nasze nie są zjawiskami wyłącznie
indywidualnymi, lecz są również i nawet przede wszystkim zjawiskami
społecznymi, wytworem ciągłej zbiorowej ewolucji”.
 Polityka pozytywna: Filozofia pozytywna daje środki do stworzenia
doskonałego ustroju dla ludzkości. Hasłem jego filozofii pozytywnej było:
Vivire pour autrui, żyć dla innych. W systemie Comte'a nauka pozytywna była
tylko częścią doskonałego ustroju społecznego, który postulował. Idealnym
celem społeczeństwa miało być doskonalenie natury ludzkiej. Jednak jego
postulaty w tym zakresie okazały się dziwaczne: postulował ustanowienie kultu
Ludzkości, Porządku i Postępu, której kapłani mieliby monopol na nauczanie i
medycynę oraz sprawowaliby cenzurę; ustrój miałby być dyktatorski, a urzędy dziedziczne. Dewizą tego ładu miałoby być hasło Comte'a: "Miłość jako
zasada, porządek jako podstawa, a postęp jako cel”
3. ODDZIAŁYWANIE: Filozofia Comte'a składa się z dwóch części - wcześniejszej,
która stała się istotą tego, co później nazywano pozytywizmem oraz późniejszej doktrynerskiej, totalitarnej i dziwacznej. Pierwsza część oddziaływała szeroko: we
Francji dzięki Emilowi Littre, jednemu z najwybitniejszych uczonych francuskich,
który odrzucił późniejsze prace Comte'a, ale był entuzjastą idei zawartych we
wcześniejszych; w Anglii dzięki inspiracji, jaką się stała dla Johna Stuarta Milla.
Druga część oddziaływała na sektę zwolenników, skupionych wokół Paula Laffite'a.
Kośćiół pozytywistyczny, głoszący nauczanie Comte'a, rozpowszechnił się w wielu
krajach świata i istnieje do dziś
NEOPOZYTYWIZM
1.NEOPOZYTYWIZM- szkoła filozoficzna, która powstała w pierwszej połowie XXwieku,
często nazywany „trzecim pozytywizmem”(2 to głoszony przez jakiegoś MACHA),
pozytywizmem logicznym, logicznym empiryzmem.
2.INICJATORZY- Jej założycielem był Moritz Schlick, głównymi jej przedstawicielami
byli Rudolf Carnap, Otto Neurath i Ludwig Wittgenstein, zaś jej kontynuatorami byli Karl
Popper i cała plejada filozofów nauki od Fryderyka Gonsetha po Imre Lakatosa. Ci, którzy
skupili się wokół Schlicka nazywali siebie „Kołem Wiedeńskim”.
3.POPRZEDNICY- Podstawową inspiracją tej szkoły był pozytywizm w ujęciu Augusta
Comte, empirokrytycyzm i rozwój logiki matematycznej oraz fizyki początków XX wieku. W
dłuższej perspektywie pozytywizm logiczny jest końcem rozwoju empiryzmu poczynając od
Locke'a przez Hume'a i Milla a kończąc na Brentano.
4.POGLĄDY-W jednolicie minimalistycznej filozofii Koła Wiedeńskiego można odróżnić
trzy składniki, trzy uzupełniające się teorie:
1. empiryzm logistyczny: empiryzm ma 2 zasadnicze możliwości. Może uznać
doświadczenie za źródło wszelkiej wiedzy, albo może uznawać je tylko za źródło
wiedzy o świecie realnym, a wtedy obok realnej uznawać wiedzę formalną(jak w
logice i matematyce), która nie jest empiryczna, lecz aksjomatyczna.
 Tautologie: empiryzm nie może uznawać wiedzy, która by nie była oparta na
doświadczeniu, a mimo to zwiększała wiedzę rzeczywistości(aprioryczna). Dla
neop. ta wiedza to tylko wskazówki, jak można znane prawdy przekształcać,
czyli są tylko zbiorem tautologii.
 Twierdzenia sprawozdawcze: inaczej jest z wiedzą realną. Nie zawiera ona
nic innego,jak same twierdzenia(sprawozdawcze/protokolarne) lub też takie,
które z nich wynikają.
2. pozytywizm- filozofia chce być nauką realną, a nie formalna, chce być poznaniem
rzeczywistości, a to jest niemożliwe.
 Twierdzenie bezsensowne i likwidacja metafizyki: uważali, że tezy
metafizyki są bezsensowne. Uważali, że twierdzenie ma tylko sens, gdy można
je zweryfikować.
 Likwidacja teorii wartości: twierdzenia o wartości-etyczne czy estetyczneteż mieli za bezsensowne. Są wynikiem nieporozumień. Wyrażenia „dobry”,
„zły” itp., traktuje się jak coś rzeczywistego, wg neop. oznaczaja one tylko
dyrektywy, tylko reguły postępowania.
 Filozofia jako analiza języka: Jaka stąd konsekwencja dla filoz.? Nie może
być metafizyka ani teorią poznania, ani teorią wartości, bo ich zadanie jest
bezsensowne. Realną zaś wiedzę o świecie wyczerpują nauki ścisłe. Dla filoz.
Pozostaje tylko jedno: analiza wyrażeń, jakimi posługują się nauki.
3. Fizykalizm i hasło jedności nauk- neop. chcieli uczynić język nauk jednolitym.Gdyz
tylko to doprowadzi do jedności nauki. Musi to być język fizyki, jest bowiem
najdoskonalszy i najobszerniejszy(to fizykalizm).Obejmuje on wyłącznie fakty
czasowo-przestrzenne, które należą do doświadczenia intersubiektywnego i są ściśle
wymierzalne. Fizykalizm nie jest, co prawda, stanem aktualnym nauk, jest dla nich na
razie postulatem, ideałem, ale ideałem możliwym i takim, który trzeba koniecznie
osiągnąć
5.OPERACJONIZM- jest to teoria pojęć naukowych, zwana operacjonizmem,
zapoczątkowana przez P.W.Bridgmana. WG niej pojęcia nie ujmują istoty rzeczy, lecz tylko
podają działania uczonego, jego operacja psychofizyczne potrzebne do określenia badania
danej rzeczy. Uważali, że w nauce pojęcie prawdy nie jest potrzebne. Każda prawda zależy od
stanu ludzkiej wiedzy.
6.ZESTAWIENIE- Co wyróżnia neop. od wcześniejszych postaci pozytywizmu:
 Ujęcie nauk logiczno-matematycznych jako nieempirycznych i analitycznych
 Sprowadzenie nauk empirycznych do jedności na podłożu języka fizykalnego
 Sprowadzenie nauk humanistycznych,do psychologii i socjologii
 Likwidacja innych nauk filozoficznych-teorii poznania, etyki, estetyki
Najogólniej: prawdziwa wiedzą jest jedynie wiedza empiryczna, która sprowadza się do zdań
sprawozdawczych; sprawozdawczych poza tym są tylko tautologie, jak w matematyce, i
analizy logiczne języka, jak w filozofii. Twierdzenia, które zasadniczo nie mogą być
zweryfikowane SAąbezsensowne. Z takich składa się tradycyjna filozofia.
7.DALSZY ROZWÓJ- od umiarkowanej pozycji Schlicka przeszedł szybko do skrajnej u
Carnapa. Potem sam Carnap zaczął z tej pozycji ustępować. Doktryna neop. stała się przez to
mniej efektowna, ale też mniej paradoksalna, łatwiej dostępna. Ewolucje ta przeszedł Carnap
pod wpływem Popiera i warszawskiej szkoły logistycznej.
8.DIALEKTYKA GONSHETA- oponent do neop. Zasadnicza myśl:do poznania zjawisk
człowiek przystępuje z pewnymi założeniami, z zasobem pojęć, wedle których pojmuje
zjawiska. Każde stadium rozwoju ma swoje ustalone pojęcia.Ulegaja one przemianom pod
wpływem wewnętrznej dialektyki lub też z zewnątrz napływających zagadnień. Było to
przeciw czystemu empiryzmowi.