Document

advertisement
1.Bank centralny i jego funkcje
Bank centralny jest to bank państwowy, który spełnia równocześnie
funkcje:
- banku emisyjnego,
- banku banków,
- banku gospodarki narodowej i banku państwa
Bank centralny, z jednej strony, jest regulatorem całego obiegu
pieniężnego wewnątrz kraju oraz równowagi bilansu płatniczego, a z
drugiej strony-bankierem państwa w zakresie udzielania kredytów dla
rządu, obsługi długu państwowego oraz kasowej obsługi budżetu.
Obowiązkiem banku centralnego jest dbanie o stabilność waluty
narodowej, a także takie oddziaływanie na gospodarkę narodową, żeby
następował jej stały rozwój, wzrost dochodu narodowego oraz spadek
bezrobocia.
Jako bank banków, bank centralny jest bankiem rezerwowym dla banków
operacyjnych (komercyjnych). Tworzy on dwa rodzaje pieniądza:
- banknot jako centralny pieniądz gotówkowy;
- pieniądz żyrowy – centralny pieniądz rezerwowy.
Bank banków spełnia następujące funkcje:
- reguluje cyrkulację emitowanego pieniądz (gotówkowego i żyrowego);
- reguluje wielkość pieniądza bankowego tworzonego przez banki
operacyjne,
- reguluje płynność całego systemu bankowego,
- kształtuje potencjał kredytowy banków operacyjnych po przez
odpowiednie instrumenty pieniężne.
Najbardziej istotne dla banku centralnego jest spełnianie funkcji banku
gospodarki narodowej. W tym charakterze jest on z jednej strony
regulatorem całego obiegu pieniężnego wewnątrz kraju oraz równowagi
bilansu płatniczego, a z drugiej strony – bankierem państwa w zakresie
udzielania kredytów dla rządu, obsługi długu państwowego oraz kasowej
obsługi budżetu. Obowiązkiem banku centralnego jest dbanie o stabilność
waluty narodowej, a także takie oddziaływanie na gospodarkę narodową,
żeby następował jej stały rozwój, wzrost dochody narodowego oraz
spadek bezrobocia.
Pełniąc funkcję banku państwa bank centralny zajmuje się obsługą i
organizacją płatności zagranicznych, realizacją polityki państwa w
odniesieniu do kursu walut, pośredniczeniem w kupnie złota i dewiz, a także
utrzymaniem rezerw międzynarodowych środków pieniężnych.
2. Budżet państwa a NBP.
Bank centralny może udzielać bezpośredniego kredytu dla budżetu
państwa na pokrycie przejściowego niedoboru środków, ale nie deficytu
budżetu, tzn. po pierwsze – na określony krótki czas i po drugie – do
wysokości, która powinna być określona ustawą (kwotowo lub też przez
odpowiedni procent). Długoterminowy deficyt powinien być pokryty
oprocentowanymi obligacjami, a krótkoterminowy – przez 3 – miesięczne
oprocentowane weksle skarbowe.
Formy finansowania budżetu przez bank centralny:
a) finansowanie bezpośrednie:
- kredyt w rachunku otwartym,
- zakup obligacji krótkoterminowych,
b) finansowanie pośrednie:
- zakup obligacji skarbowych w trakcie operacji otwartego rynku,
- redyskonto weksli skarbowych,
- udzielenie kredytu pod zastaw państwowych papierów wartościowych.
3. Polityka pieniężna banku centralnego.
Polityka pieniężna co całokształt rozwiązań i działań, które są
podejmowane w gospodarce narodowej w celu zaopatrzenia jednostek
gospodarczych w pieniądze i kredyt, a także w celu regulowania wielkości
pieniądza.
Cele polityki pieniężnej należy rozpatrywać w ramach celów stawianych
przed polityką gospodarczą danego kraju. Na osiągnięcie celów w sferze
pieniężnej ma wpływ nie tylko polityka pieniężna, ale także polityka
fiskalna i polityka dochodów. Podstawowym celem polityki pieniężnej jest
osiągnięcie stabilizacji cen.
Polityka pieniężna powinna mieć na uwadze także inne cele polityki
gospodarczej: wysoki stan zatrudnienia, równowagę gospodarki
zewnętrznej i wzrost gospodarczy.
Odpowiedzialny za politykę pieniężną jest przede wszystkim bank
emisyjny, który wykorzystuje banki do transmisji wysyłanych przez siebie
impulsów. Odpowiedzialne za politykę pieniężną jest także państwo (rząd),
które ustalając politykę finansową , ustala nie tylko cele fiskalne, ale także
cele polityki pieniężnej.
Celem polityki pieniężnej banku centralnego jest umocnienie pieniądza co
można rozumieć jako stabilizację cen, a więc kontrolę tempa inflacji.
Celem pośrednim jest kontrola podaży pieniądza i kształtowanie kursu
walutowego. Natomiast bezpośrednie cele operacyjne polegają na
kształtowaniu wielości pieniądza rezerwowego banku centralnego
(wielkość płynnych rezerw banków komercyjnych) oraz poziomu stopy
procentowej. Następuje to przez instrumenty polityki pieniężnej banku
centralnego, takich jak system rezerw obowiązkowych, kredyty
refinansowe i operacje otwartego rynku.
Rezerwa obowiązkowa – ze względu na to, że na ogół nie jest
oprocentowana – jest faktycznie formą podatku, który muszą płacić banki
komercyjne na rzecz banku centralnego a ponieważ jest nim bank
państwowy, to pośrednio jest to dochód budżetu. Podstawą, od której
oblicza się rezerwę obowiązkową, są wkłady niebanków w bankach. Bank
centralny ustala stopę rezerwy obowiązkowej, która określa, jaka część
tych wkładów powinna się znaleźć na jego rachunku.
Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustalana jest przez Radę Polityki
Pieniężnej. W 1999 r. RPP obniżyła stopę rezerwy obowiązkowej do 5%
dla wszystkich rodzajów depozytów, będących podstawą naliczania
rezerwy.
Operacje otwartego rynku to transakcje prowadzone przez bank centralny
z bankami komercyjnymi, dokonywane z inicjatywy banku centralnego.
Poprzez operacje otwartego rynku bank centralny staje się aktywnym i
równorzędnym uczestnikiem rynku pieniężnego. W zakres operacji
otwartego rynku wchodzą: warunkowa i bezwarunkowa sprzedaż lub
kupno papierów wartościowych czy dewiz, a także emisje własnych
papierów dłużnych przez bank centralny.
Operacje otwartego rynku wpływają na poziom krótkoterminowych stóp
procentowych na rynku międzybankowym. W konsekwencji równoważą
popyt i podaż środków utrzymywanych przez banki komercyjne w banku
centralnym.
Najprostszą formą operacji otwartego rynku jest operacja bezwarunkowa.
W ramach tego typu operacji bank centralny może kupić bądź sprzedać
papiery wartościowe. Zakup papieru wartościowego przez bank centralny
dostarcza płynności (dodatkowych środków) systemowi bankowemu,
natomiast sprzedaż papieru wartościowego tę płynność absorbuje.
Najczęściej stosowanym przez banki centralne rodzajem operacji
otwartego rynku są natomiast operacje warunkowe. W ramach operacji
warunkowych bank centralny może kupić (repo) lub sprzedać (reverse
repo) papiery wartościowe.
Celem polityki pieniężnej realizowanej przez Narodowy Bank Polski jest
obniżanie inflacji, a w dalszej perspektywie stabilizacja cen, co jest
niezbędne do zbudowania trwałych fundamentów długofalowego wzrostu
gospodarczego.
Od 1999 r. NBP dąży do realizacji tego celu, wykorzystując tzw. strategię
bezpośredniego celu inflacyjnego. W jej ramach bank centralny określa cel
inflacyjny w postaci liczbowej, a następnie dostosowuje poziom oficjalnych
stóp procentowych tak, by maksymalizować prawdopodobieństwo jego
osiągnięcia. NBP utrzymuje poziom stóp procentowych spójny z
realizowanym celem inflacyjnym, wpływając na wysokość nominalnych
krótkoterminowych stóp procentowych rynku pieniężnego. Stopy rynku
pieniężnego oddziałują na oprocentowanie kredytów i depozytów w
bankach komercyjnych.
Od 1999 r. NBP dąży do realizacji tego celu, wykorzystując tzw. strategię
bezpośredniego celu inflacyjnego. W jej ramach bank centralny określa cel
inflacyjny w postaci liczbowej, a następnie dostosowuje poziom oficjalnych
stóp procentowych tak, by maksymalizować prawdopodobieństwo jego
osiągnięcia. NBP utrzymuje poziom stóp procentowych spójny z
realizowanym celem inflacyjnym, wpływając na wysokość nominalnych
krótkoterminowych stóp procentowych rynku pieniężnego. Stopy rynku
pieniężnego oddziałują na oprocentowanie kredytów i depozytów w
bankach komercyjnych.
Literatura:
1. Współczesny system bankowy Jaworski.
2. Podstawy bankowości M. Kamba- Kibashi
3. Makroekonomia D. Begg dział współczesny system bankowy.
Download