PORTUGALIA WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA Z POLSKĄ

MINISTERSTWO ROZWOJU
PORTUGALIA
WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA Z POLSKĄ
Flaga
Mapa
Informacje ogólne
powierzchnia:
ludność:
głowa państwa (prezydent):
premier
minister gospodarki
minister spraw zagranicznych
ambasador Portugalii w Polsce
ambasador RP w Portugalii
najbliższe wybory parlamentarne
92,09 tys. km2
10,3 mln
Marcelo Rebelo de Sousa
Antonio Costa
Manuel Caldeira Cabral
Augusto Santos Silva
João Manuel da Cruz da Silva Leitão
Jacek Junosza Kisielewski
2019
Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
Wskaźniki
2014
2015
PKB (w mld euro)
173,0
PKB na 1 mieszkańca (euro)
16 664
PKB (wzrost w %)
0,9
Deficyt budżetowy (% PKB)
-7,2
Dług publiczny (% PKB)
130,6
Inflacja (w %)
-0,2
Bezrobocie (w %)
14,1
Eksport towarów
4,3
Import towarów
7,8
Bezp. inwestycje zagr. w PT
118,9
(w mld USD - skumulowane)
Inwestycje bezp. PT za granicą
60,7
(w mld USD - skumulowane)
- (% zmiana w skali roku)
de Estatistica
Godło
od 2016
od 2015
od 2015
od 2015
od 2016
od 2016
179,5
17 333
1,6
-4,4
129,0
0,5
12,6
6,1
8,2
114,2
2016
(szacunki)
185,0
17 914
1,3
-2,3
130,5
0,6
11,2
3,9
3,9
---
2017
(prognoza)
----1,6
-2,0
128,9
1,3
10,1
4,1
4,3
---
2018
(prognoza)
----1,5
-2,2
127,1
1,4
9,4
4,2
4,3
---
63,5
---
---
---
Źródło: European Economic Forecast, Winter 2017, UNCTAD, Instituto Nacional
1
MINISTERSTWO ROZWOJU
1. Podstawowe informacje gospodarcze
Kluczowym sektorem gospodarki Portugalii jest przemysł samochodowy, który wytwarza
około 4% całkowitego PKB i zatrudnia około 40 tysięcy osób. Największym zakładem jest
fabryka Volkswagena – AutoEuropa. Ponadto ok. 200 firm prowadzi produkcję w dziedzinie
komponentów dla przemysłu motoryzacyjnego.
Duże znaczenie dla gospodarki Portugalii mają zasoby korka. Portugalia jest światowym
liderem w jego produkcji – wytwarza rocznie 157 tysięcy ton, z czego 60% jest przeznaczone
na eksport. Produkcją tego surowca zajmuje się około 800 firm, w których zatrudnienie
znajduje łącznie 12 tysięcy pracowników. Perspektywy są obiecujące - korek portugalski ma
być użyty w pojazdach kosmicznych, które zostaną wysłane przez Europejską Agencję
Kosmiczną w ramach pierwszej europejskiej misji na Marsa.
Wśród najważniejszych gałęzi przemysłu Portugalii należy wymienić także energetyczny,
zwłaszcza odnawialnych źródeł energii. Portugalia jest w czołówce państw europejskich o
największym udziale OZE w całkowitym zużyciu energii brutto.
Mimo malejącej roli sektora rolnego w gospodarce, wciąż zatrudnia on znaczną liczbę
pracowników. W Portugalii produkuje się: warzywa, owoce, zboża, wino i oliwki, na które
przypada ok. 42% całej produkcji rolnej. Pozostałą część stanowią produkty przeznaczone
na cele przemysłowe i do produkcji pasz.
Portugalia ma czwartą pod względem wielkości flotę rybacką w UE, ale przypada na nią tylko
4,5% połowów.
W Portugalii systematycznie na znaczeniu zyskuje sektor usług (największy udział mają
handel i turystyka), kosztem rolnictwa i przemysłu. W przemyśle przetwórczym nastąpiły
zmiany pod wpływem specjalizacji i wysokich technologii.
Portugalia posiada bogactwa naturalne: rudy wolframu (jedne z największych złóż w
Europie), piryty, rudy cyny, uranu, żelaza oraz węgiel brunatny i sól kamienną. Występują
złoża marmuru i wapienia.
2. Polityka gospodarcza, sytuacja gospodarcza
Gospodarka portugalska od 2013 roku odnotowuje umiarkowaną dynamikę wzrostu. W
2016 r. Portugalia zarejestrowała wzrost gospodarczy na poziomie 1,4%, osiągając wartość
185 mld euro.
Prognozy wskazują na wzrost aktywności gospodarczej w Portugalii w latach 2017-2019 na
podobnym poziomie jak ma to miejsce w przypadku pozostałych krajów strefy euro. Według
prognoz rządu portugalskiego w 2017 r. gospodarka tego kraju powinna utrzymać wzrostowy
trend, rejestrując wzrost PKB w wysokości 1,5% w 2017 roku i 1,9% w roku 2018.
To umiarkowane przyspieszenie gospodarki portugalskiej w latach 2017 - 2018 będzie w
znacznym stopniu determinowane wzrostem udziału popytu wewnętrznego, wspieranego
wzrostem inwestycji sektora prywatnego. Jednocześnie należy odnotować, że postępuje
proces przeorientowania zasobów produkcyjnych w gospodarce portugalskiej w kierunku
sektorów o wyższej wydajności i wystawionych na konkurencję zagraniczną z większą
zdolnością tworzenia miejsc pracy.
W sferze inwestycji przewiduje się, że powinny one znacząco wzrosnąć w latach 2017-2018,
odpowiednio o 3,1% i 4,1%. Za główne cele inwestycyjne stawia się zmniejszenie
względnego udziału inwestycji związanych z rozbudową zdolności produkcyjnych na rzecz
rozwoju inwestycji odtworzeniowych i modernizacyjnych.
Począwszy od 2017 r. przewiduje się umiarkowany poziom konsumpcji publicznej z uwagi na
obniżenie nakładów na PPP i ustabilizowanie się liczby osób zatrudnionych w sektorze
publicznym.
2
MINISTERSTWO ROZWOJU
Ocenia się, że na rynku pracy w latach 2017-2019 nastąpi dalszy przyrost zatrudnienia ok.
1% rocznie, głównie w sektorze prywatnym, co implikuje utrzymanie spadkowego trendu
stopy bezrobocia z 11,1% w 2016 r. do 8,5% w 2019 r.
W 2016 r. eksport Portugalii wyniósł 50,3 mld euro (z tego 37,8 mld euro przypadło na kraje
Unii Europejskiej, w tym 13,1 mld euro na Hiszpanię). Natomiast portugalski import wyniósł
61,1 mld euro. Wyniki potwierdzają, że gospodarka portugalska jest wysoce
niezrównoważona w wymiarze handlowym - saldo ujemne wynosi prawie 11 mld euro.
Po okresie dynamicznego wzrostu w 2015 r. i nieco słabszego w roku 2016 eksport dóbr i
usług w 2017 r. powinien powrócić do wyższego tempa, rejestrując odpowiednio wzrost o
4,2% w 2017 r. i o 4,9% w 2018 roku. Rosnąca dynamika wzrostu eksportu przyczyni się do
zwiększenia jego udziału w tworzeniu PKB, który w 2019 roku powinien wynieść 48% PKB w
porównaniu do 32% z 2008 r.
W zakresie równowagi finansów publicznych rząd przewiduje deficyt budżetowy w wysokości
1,8% PKB w 2017 r. i 0,9 w 2018 r. Oczekuje się, że dług publiczny na koniec 2017 r. obniży
się o 1,8 pp. do 128,9% PKB i 2018 r. do 118,7% PKB.
Znaczący jest również wysoki stopień zadłużenia sektora przedsiębiorstw i niska ich
kapitalizacja. Portugalia w tym względzie posiada jeden z najwyższych w Europie
wskaźników niespłacalnych kredytów w wysokości 12,8%, w tym w sektorze przedsiębiorstw
wskaźnik ten wynosi 15,7%.
Dochody z turystyki w 2015 r. wyniosły 10,6 mld euro, tj. o 1 mld więcej niż w 2014 r.
Portugalię odwiedziło 10,2 mln turystów zagranicznych, w tym 5,5 mln z Hiszpanii, Wielkiej
Brytanii, Francji i Niemiec.
Polityka gospodarcza
Ramy polityki gospodarczej rządu portugalskiego w horyzoncie do 2020 roku wyznaczają
dwa strategiczne dokumenty: Narodowy Program Reform oraz Program Stabilizacji. Zgodnie
z przedstawioną w nich diagnozą gospodarka portugalska przedstawia szereg barier
strukturalnych posiadających poważne skutki dla konkurencyjności, poziomu życia i
spójności tego kraju. Towarzyszy temu wysoki poziom długu publicznego i zadłużenia
przedsiębiorstw, co z kolei przekłada się na zahamowanie inwestycji.
Istotnym wyzwaniem, z jakim mierzy się Portugalia, jest niski stopień nakładów na R&D,
który w 2015 r. wyniósł 1,29% PKB przy średniej dla UE – 2,03%. Rząd planuje, że udział
ten wzrośnie do 2,7%-3% w 2020 r. W tej mierze przewiduje się wsparcie dla zwiększenia
kadry naukowej zajmującej się R&D, wzmocnienie współpracy międzynarodowej i udział w
międzynarodowych programach badawczych i budowanie pozycji portugalskich ośrodków
naukowo-badawczych na arenie międzynarodowej. W tym względzie ważną rolę będzie
odgrywać program Startup Portugal. Nie bez znaczenia pozostaje rola bezpośrednich
inwestycji zagranicznych w pobudzaniu innowacyjności gospodarki portugalskiej, zwłaszcza
tworzeniu klastrów technologicznych, co pozwoli zmienić profil portugalskiego eksportu w
kierunku dóbr o wyższym poziomie technologicznym.
Jednym z ograniczeń dla realizacji polityki gospodarczej rządu portugalskiego jest trudna
sytuacja sektora finansowego, spowodowana wysokim udziałem złych kredytów zarówno w
sektorze przedsiębiorstw prywatnych, jak i publicznych. Niestabilność systemu finansowego
w warunkach niskiego wzrostu gospodarczego może wpłynąć na pogorszenie się stanu
finansów publicznych, czego Portugalia doświadczyła w 2010 r. W tym kontekście dalsze
wysiłki na rzecz redukcji zadłużenia stają się ważnym elementem polityki gospodarczej
Portugalii.
Ponadto, Portugalia zamierza prowadzić politykę, która z jednej strony ma zapewnić
równowagę finansów publicznych, a z drugiej dywersyfikację źródeł finansowania
przedsiębiorstw, aby zmniejszyć ich ekspozycję na kredyt. W tej mierze przewiduje się
wzmocnienie kapitalizacji przedsiębiorstw, m.in. poprzez promocję źródeł finansowania
3
MINISTERSTWO ROZWOJU
alternatywnego wobec kredytu bankowego i zdynamizowanie dostępu do funduszy unijnych i
inwestycji zagranicznych oraz rynku kapitałowego.
Prócz tego, w 2016 r. rząd portugalski podjął inicjatywę na rzecz upraszczania procedur
biurokratycznych w ramach programu Simplex+2016, zwłaszcza w zakresie jednego
pozwolenia w zakresie ochrony środowiska, łączącego 11 dotychczasowych. W podobnym
kierunku idą również wprowadzenie zasady silence-is-consent, tworzenia punktów one-stopshop i także szerokie wprowadzenie elektronizacji usług administracji.
3. Ramy prawno-traktatowe współpracy gospodarczej
Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Portugalskiej w sprawie popierania i
wzajemnej ochrony inwestycji, podpisana 11 marca 19993 r.
Konwencja między RP a Republiką Portugalską w sprawie unikania podwójnego
opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od
dochodu, podpisana 9 maja 1995 r.
4. Wymiana handlowa Portugalii z Polską (mln EUR )
499,5
612,5
676,4
737,8
Dynamika
2016
2015
109,1
Import
450,6
510,6
555,4
576,7
Obroty
950
1 123
1 231,8
Saldo
48,9
101,9
121,1
2013
Eksport
Źródło: GUS
2014
63,4
Dynamika**
I.2017
I.2016
100
103,8
44,6
101
1 314,5
106,7
108,0
100
161,1
---
18,8
---
2015
2016*
I.2017
*dane wstępne ** w %
Obroty handlowe między Polską i Portugalią wyniosły na koniec 2016 r. 1,3 mld euro,
w tym eksport wyniósł 737,8 mln euro, a import osiągnął wartość 576,7 mln euro.
Od lat, Polska ma dodatni bilans handlowy z Portugalią (saldo obrotów wyniosło w
2016 r. 161,1 mln euro).
W 2016 r. zanotowaliśmy wzrost obrotów handlowych z Portugalią o ponad 6% w
stosunku do 2015 r., w tym wzrost eksportu o ponad 9% i wzrost importu o prawie 4% .
Jeśli chodzi o polski eksport do Portugalii, to w 2016 r. układ grup eksportowanych
towarów przedstawiał się w następujący sposób:
wyroby przemysłu elektromaszynowego – 38,5% udziału w eksporcie;
wyroby przemysłu chemicznego – 19,6% udziału w eksporcie;
artykuły rolno-spożywcze – 14,9% udziału w eksporcie;
wyroby różne – 13,7% udziału w eksporcie;
wyroby metalurgiczne – 4,7% udziału w eksporcie;
wyroby przemysłu drzewno-papierniczego –3,1% udziału w eksporcie.
Do najważniejszych towarów eksportowanych do Portugalii należą: części mebli do
siedzenia, telewizory, AGD (pralki, lodówki, zmywarki), pojazdy i statki, wyroby tytoniowe,
mięso, wyroby ze skóry, świece, opony, lekarstwa, maszyny cyfrowe, wyroby ceramiczne,
artykuły z aluminium, pszenica, klimatyzatory i kosmetyki.
Jeśli chodzi o polski import z Portugalii, to w 2016 r. układ grup importowanych towarów
przedstawiał się w następujący sposób:
wyroby przemysłu elektromaszynowego – 28,3% udziału w imporcie;
4
MINISTERSTWO ROZWOJU
artykuły rolno-spożywcze – 19,1% udziału w imporcie;
wyroby przemysłu lekkiego – 16,8% udziału w imporcie;
wyroby przemysłu drzewno-papierniczego – 13,8% udziału w imporcie;
wyroby przemysłu chemicznego - 13,5% udziału w imporcie.
Do najważniejszych towarów importowanych z Portugalii należą: masa celulozowa, statki i
pojazdy lub części do nich; wyroby tytoniowe; odbiorniki radiowe; druty i kable; wina; owoce
(głównie: gruszki, mango, pomarańcze), leki, opony; witryny i lady chłodnicze; odzież oraz
drzwi i okna.
5. Współpraca inwestycyjno-kapitałowa
Portugalskie inwestycje w Polsce
Według danych Narodowego Banku Polskiego, wartość portugalskich inwestycji w Polsce na
koniec 2015 roku wyniosła 1,1 mld EUR (w samym 2015 r. inwestycje portugalskie w Polsce
wyniosły -195,9 mln euro). Z tym rezultatem Polska znajduje się na 9 miejscu wśród
docelowych lokalizacji portugalskich inwestycji w świecie, m.in po Holandii, Hiszpanii, Angoli,
Brazylii, Luksemburgu, Wlk. Brytanii, USA i Włoszech, utrzymując dominującą pozycję w
Europie Środkowo-Wschodniej.
Należy podkreślić, że rola kapitału portugalskiego w polskiej gospodarce jest znacząca.
Generalnie, kapitał portugalski do tej pory został zainwestowany w takich branżach, jak:
handel i usługi, nieruchomości i branża deweloperska, sektor energetyczny (głównie energii
odnawialnych), budownictwo, doradztwo biznesowe i usługi prawne, przemysł, sektor
finansowo-bankowy, branża spożywcza, informatyka, hotelarstwo, branża tekstylnoodzieżowa, ochrona środowiska oraz branża medyczna.
Z punktu widzenia skali oraz perspektyw współpracy inwestycyjnej z Portugalią w 2016 r.
kluczowe znaczenie miała działalność największych inwestorów portugalskich w Polsce,
w tym m.in.: Jerónimo Martins (właściciel sklepów Biedronka i Hebe), BCP (właściciel Banku
Millenium), EDP Renováveis, Mota-Engil, Martifer i Eurocash.
Polskie inwestycje w Portugalii
Skumulowana wartość polskich inwestycji w Portugalii na koniec 2015 r. wyniosła wg danych
NBP 40,1 mln euro, co w dużej mierze wynika z rosnącego zainteresowania polskich
inwestorów zakupem nieruchomości w tym kraju (w 2015 r. napływ polskich inwestycji do
Portugalii wyniósł 11,4 mln euro).
Zgodnie z danymi portugalskiego Rejestru Osób Prawnych w Portugalii były zarejestrowane
2 firmy polskie jako inwestorzy w tym kraju, tj. X-Trade Brokers (XTB) Dom Maklerski
(pośrednictwo w zakresie obrotu papierami wartościowymi) oraz firma New World Polska Sp.
z o.o. (pośrednictwo w obrocie tekstyliami i odzieżą).
Na rynku jest również obecna znana firma kosmetyczna Inglot, która posiada na terenie
Portugalii szereg sklepów na bazie franczyzy.
Jednocześnie należy odnotować, że w 2015 r. firma Asseco Poland (największy w Polsce i
jeden z największych w Europie producentów oprogramowania) przejęła pakiet kontrolny
(61,38% udziałów) w portugalskiej spółce informatycznej Exictos SGPS. Spółka z siedzibą w
Lizbonie działa w Portugalii oraz jest dostawcą rozwiązań IT na portugalskojęzycznych
rynkach wschodzących Afryki – w Angoli, Mozambiku oraz Republice Zielonego Przylądka.
6. Dostęp do rynku
W momencie wejścia Polski do UE zostały zniesione bariery w dostępie do rynku
portugalskiego dla polskich towarów i usług, zgodnie z zasadami wspólnego rynku.
5
MINISTERSTWO ROZWOJU
7. Potencjalne dziedziny współpracy
W dziedzinie współpracy handlowej powinny pojawić się możliwości dalszego rozwoju
wynikające ze strategii reindustrializacji i pobudzania wzrostu konsumpcji społeczeństwa, co
stwarza szanse zarówno na rozwój sprzedaży do Portugalii maszyn i urządzeń, dóbr
trwałego użytku, zwłaszcza AGD, jak również produktów rolno-spożywczych, których eksport
z Polski w skali rocznej nadal przyrasta w tempie dwucyfrowym.
Produkty rolno-spożywcze
Pomimo podjętych przez rząd portugalski działań na rzecz zwiększenia produkcji rolnej, nie
wydaje się możliwe, aby w krótkim czasie Portugalia w znaczący sposób zwiększyła swoją
produkcję rolno-spożywczą. Dlatego branża artykułów rolno-spożywczych nadal może
oferować możliwości rozwoju polskiego eksportu w szczególności w zakresie dostaw mięsa
drobiowego i wołowego, zarówno na rynek portugalski, ale także mogą pojawić się
możliwości sprzedaży na rynki krajów luzofońskich.
Samochody oraz komponenty samochodowe
Portugalia jest relatywnie znaczącym producentem w zakresie przemysłu samochodowego.
Rynek sprzedaży samochodów w 2016 r. przezywał okres ożywienia i należy spodziewać
się, że będzie kontynuował ten trend w 2017 r. Biorąc pod uwagę wysoki stopień
importochłonności portugalskiego przemysłu samochodowego i wzrostowych tendencji w tym
sektorze można oczekiwać zainteresowanie zakupem w Polsce samochodów oraz
komponentów samochodowych, w tym szczególnie na foteli, silników, a także pojazdów
samochodowych.
Dobra konsumpcyjne trwałego użytku
Polityka nowego rządu sprzyja wzmocnieniu siły nabywczej społeczeństwa portugalskiego,
co może wywołać wzrost popytu na sprzęt AGD w gospodarstwach domowych. Ten trend już
ujawnił się w 2016 r. i powinien utrzymać się nadal, co może sprzyjać rozwojowi eksportu do
Portugalii zmywarek do naczyń, lodówek, zamrażarek i telewizorów tradycyjnie wysoko
uplasowanych na liście podstawowych produktów polskiego eksportu.
Kosmetyki
Pozytywne doświadczenia wynikające z prezentacji polskiej oferty sektora kosmetycznego
na targach kosmetycznych Expocosmética w Porto pozwalają wiązać nadzieje na dalszy
rozwój polskiego eksportu na rynek portugalski. Istnieją szanse na dalszy wzrost polskiego
eksportu w zakresie eksportu polskich kosmetyków na rynek portugalski, zwłaszcza w grupie
preparatów upiększania makijażu i preparatów do włosów.
Reindustrializacja i rozwój innowacyjności w Portugalii
Perspektywa reindustrializacji Portugalii może okazać się zachęcająca dla lokowania
inwestycji w tym kraju przez polski kapitał.
W zakresie rozwoju innowacji Portugalia w najbliższej przyszłości może stać się ważnym
europejskim centrum dla rozwoju startupów. Ten trend z pewnością będzie wzmacniany
dzięki temu, że kraj ten przez najbliższe 3 lub 5 lat będzie gospodarzem Web Summit,
najważniejszego wydarzenia w zakresie ICT. W związku z tym istnieje potencjał dla rozwoju
współpracy z portugalskimi startupami lub wykorzystania portugalskich inkubatorów i
akceleratorów dla wejścia na rynek europejski i amerykański z uwagi na dość intensywne
powiązania portugalskich startupów z zagranicznymi inwestorami.
Gospodarka morska
Portugalia aktualnie w niewielkim stopniu wykorzystuje swój potencjał morski. Obszar
portugalskiej morskiej strefy ekonomicznej jest 20. krotnie większy niż terytorium tego kraju.
Ocenia się, że strefa ta kryje w sobie surowce mineralne, energetyczne oraz biologiczne,
które będą przyciągały zainteresowanie kapitału zagranicznego, gdyż firmy portugalskie nie
6
MINISTERSTWO ROZWOJU
posiadają potencjału dla ich eksploatacji. Polskie firmy również mają szansę włączyć się w
ten proces zarówno w sferze inwestycji, jak również jako dostawcy odpowiedniego sprzętu i
technologii.
Pewne perspektywy można również dostrzec w zakresie eksportu ceramiki użytkowej,
zwłaszcza wyrobów z porcelany i kryształu, w szczególności z uwagi na szeroko rozwinięty
w Portugalii sektor hotelarski i gastronomiczny.
Należy stwierdzić, że dalszy wzrost gospodarczy Portugalii w 2017 r. i poprawiający się stan
zasobności społeczeństwa portugalskiego z pewnością będzie nie tylko sprzyjać wzrostowi
eksportu dóbr konsumpcyjnych, ale także inwestycyjnych, otwierając nowe perspektywy dla
polskiego eksportu na rynek portugalski.
8. Polskie placówki ekonomiczno-handlowe w Portugalii
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji w Lizbonie
adres: Rua António de Saldanha Nº 48, Lizbona 1400-021, Portugalia
tel: + 351 21 301 33 27
fax: + 351 21 301 28 70
e-mail: [email protected]
internet: www.portugal.trade.gov.pl
10. Placówka Portugalii w Rzeczypospolitej Polskiej
Ambasada Republiki Portugalii
adres: ul. Ateńska 37, 03-978 Warszawa
tel: + 48 22 511 10 10
fax: +48 22 511 10 13
e-mail: [email protected]
internet: www.ambasada-portugalii.pl
Opracowano:
Ministerstwo Rozwoju
Departament Współpracy Międzynarodowej
Kwiecień 2017
7