współpraca gospodarcza z portugalią

MINISTERSTWO ROZWOJU
Departament Współpracy Międzynarodowej
WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA Z PORTUGALIĄ
Flaga
Informacje ogólne
powierzchnia:
ludność:
głowa państwa (prezydent):
premier
minister gospodarki
minister spraw zagranicznych
ambasador Portugalii w Polsce
ambasador RP w Portugalii
najbliŜsze wybory parlamentarne
Mapa
92,09 tys. km2
10,8 mln
Marcelo Rebelo de Sousa
Pedro Passos Coelho
Manuel Caldeira Cabral
Augusto Santos Silva
Maria Amélia Paiva
Bronisław Misztal
2019
Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
Wskaźniki
2013
2014
PKB (w mld euro)
170,2
PKB na 1 mieszkańca (euro)
16 282
PKB (wzrost w %)
-1,1
Deficyt budŜetowy (% PKB)
-4,8
Dług publiczny (% PKB)
129,0
Inflacja (w %)
0,4
Bezrobocie (w %)
16,4
Eksport towarów
7,0
Import towarów 4,7
Bezp. inwestycje zagr. w PT
123,7
(w mld USD - skumulowane)
Inwestycje bezp. PT za granicą
61,9
(w mld USD - skumulowane)
- (% zmiana w skali roku)
Godło
od 2016
od 2015
od 2015
od 2015
od 2013
od 2012
173,4
16 676
0,9
-7,2
130,2
-0,2
14,1
3,9
7,2
108,5
2015
(szacunki)
----1,5
-4,2
129,1
0,5
12,6
4,9
6,5
---
2016
(prognoza)
----1,6
-3,4
128,5
0,7
11,7
4,3
4,9
---
2017
(prognoza)
----1,8
-3,5
127,2
1,1
10,8
5,3
6,0
---
58,3
---
---
---
Źródło: European Economic Forecast, Winter 2016, UNCTAD
1
MINISTERSTWO ROZWOJU
Departament Współpracy Międzynarodowej
1. Podstawowe informacje, sytuacja gospodarcza
Kluczowym sektorem gospodarki Portugalii jest przemysł samochodowy, który wytwarza
około 4% całkowitego PKB i zatrudnia około 40 tysięcy osób. Największym zakładem jest
fabryka Volkswagena – AutoEuropa. Ponadto ok. 200 firm prowadzi produkcję w dziedzinie
komponentów dla przemysłu motoryzacyjnego.
DuŜe znaczenie dla gospodarki Portugalii mają zasoby korka. Portugalia jest światowym
liderem w jego produkcji – wytwarza rocznie 157 tysięcy ton, z czego 60% jest przeznaczone
na eksport. Produkcją tego surowca zajmuje się około 800 firm, w których zatrudnienie
znajduje łącznie 12 tysięcy pracowników. Perspektywy są obiecujące - korek portugalski ma
być uŜyty w pojazdach kosmicznych, które zostaną wysłane przez Europejską Agencję
Kosmiczną w ramach pierwszej europejskiej misji na Marsa.
Wśród najwaŜniejszych gałęzi przemysłu Portugalii naleŜy wymienić takŜe energetyczny,
zwłaszcza odnawialnych źródeł energii. Portugalia jest w czołówce państw europejskich o
największym udziale OZE w całkowitym zuŜyciu energii brutto.
Mimo malejącej roli sektora rolnego w gospodarce, wciąŜ zatrudnia on znaczną liczbę
pracowników. W Portugalii produkuje się: warzywa, owoce, zboŜa, wino i oliwki, na które
przypada ok. 42% całej produkcji rolnej. Pozostałą część stanowią produkty przeznaczone
na cele przemysłowe i do produkcji pasz.
Portugalia ma czwartą pod względem wielkości flotę rybacką w UE, ale przypada na nią tylko
4,5% połowów.
W Portugalii systematycznie na znaczeniu zyskuje sektor usług (największy udział mają
handel i turystyka), kosztem rolnictwa i przemysłu. W przemyśle przetwórczym nastąpiły
zmiany pod wpływem specjalizacji i wysokich technologii.
Portugalia posiada bogactwa naturalne: rudy wolframu (jedne z największych złóŜ w
Europie), piryty, rudy cyny, uranu, Ŝelaza oraz węgiel brunatny i sól kamienną. Występują
złoŜa marmuru i wapienia.
Sytuacja gospodarcza
W 2015 r. obserwowane było umiarkowane oŜywienie gospodarcze (1,5% PKB). Głównymi
czynnikami prowzrostowymi były: wzrost popytu wewnętrznego oraz inwestycji firm.
Impulsem dla wzrostu konsumpcji były: niskie oprocentowanie kredytów, wzrost optymizmu
konsumentów oraz spadające bezrobocie. W 2015 r. stopa bezrobocia osiągnęła poziom
12,6%, najniŜszy od 2010 r. Najtrudniej spada bezrobocie w grupie młodych. W tej grupie
wynosi ono 31%.
Umiarkowana konsolidacja wydatków publicznych wraz z powolną odbudową gospodarki po
kryzysie przekładają się na pozytywne postrzeganie kraju przez inwestorów zagranicznych.
W październiku 2015 r. agencja ratingowa Standard&Poor’s podniosła ocenę Portugalii z
„BB” do „BB+” (jeden poziom przed wyjściem z oceny „śmieciowej”). Portugalia skorzystała
takŜe na porozumieniu Eurogrupy z Grecją. Oprocentowanie obligacji 2-letnich spadło do
0,33% (z 0,80% w lipcu 2015 r.), 5-letnich do 1,18% (z 1,21%) a 10-letnich do 2,38% (z
3,25%).
W 2015 r. eksport Portugalii wyniósł 49,8 mld euro (z tego 36,2 mld euro przypadło na kraje
europejskie, w tym około 30% na Hiszpanię). Natomiast portugalski import wyniósł 60,1 mld
euro. Wyniki potwierdzają, Ŝe gospodarka portugalska jest wysoce niezrównowaŜona w
wymiarze handlowym - saldo ujemne wynosi ponad 10 mld euro.
ZadłuŜenie gospodarstw domowych oraz firm (85% i 145% PKB) pozostaje czynnikiem
ryzyka dla gospodarki. Dług publiczny na koniec lipca 2015 r. wzrósł do 227,1 mld euro
(128,7%) PKB i był wyŜszy od załoŜeń rządu przedstawionych w Programie Stabilności
(124,2%). W liczbach bezwzględnych dług publiczny systematycznie rośnie (w lipcu 2015 r.
wynosił 205,8 mld euro). W ocenie MFW i KE w 2016 r. wzrost PKB Portugalii wyniesie
2
MINISTERSTWO ROZWOJU
Departament Współpracy Międzynarodowej
1,6%, a w 2017 r. - 1,8%. Wg tych instytucji, Portugalii moŜe nie osiągnąć celu deficytu
pozwalającego na wyjście w br. z procedury nadmiernego deficytu (najprawdopodobniej
wyniesie on 3,4% PKB zamiast deklarowanych przez rząd 2,7%), wolniejsza będzie takŜe
redukcja długu publicznego (w 2015 r. wyniósł 129,1% PKB zamiast zapowiadanych przez
rząd 125,4%).
Dochody z turystyki w 2015.r. wyniosły 10,6 mld euro, tj. o 1 mld więcej niŜ w 2014 r.
Portugalię odwiedziło 10,2 mln turystów zagranicznych, w tym 5,5 mln z Hiszpanii, Wielkiej
Brytanii, Francji i Niemiec.
2. Polityka gospodarcza
Z uwagi na krótki okres działalności nowego rządu Portugalii, który został utworzony przez
Partię Socjalistyczną w listopadzie 2015 r. przy wsparciu parlamentarnym Bloku Lewicy i
Portugalskiej Partii Komunistycznej, brak jest na razie kompleksowego strategicznego
programu rządu. Z tego względu pozostają aktualne cele strategiczne, jakie znalazły się w
Planie Portugalia 2020. Wszystko wskazuje na to, Ŝe rząd nie zamierza w istotny sposób
zmieniać ani celów Strategii Portugalia 2020 ani jego instrumentarium. Z tego teŜ powodu
rząd opowiada się za przyspieszeniem realizacji Strategii Portugalia 2020 („Strategia
Rozwoju Przemysłowego na rzecz Wzrostu Gospodarczego i Zatrudnienia na lata 2014 –
2020”).
Przyjęta Strategia ma na celu ponowne wprowadzenie Portugalii na ścieŜkę
zrównowaŜonego wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w oparciu o: wzrost eksportu,
przyciągnięcie inwestycji, stabilizację konsumpcji prywatnej oraz kwalifikacje kapitału
ludzkiego. Działania zaprojektowane w ramach Strategii opierają się na sześciu filarach
wzrostu gospodarczego:
•
Reindustrializacja:
dynamizacja
przemysłu
krajowego
celem
wzmocnienia
konkurencyjności oraz zwiększenia udziału przemysłu przetwórczego w gospodarce do
poziomu 15,4% w 2015 r. i 18% w 2020 r.;
•
Inwestycje: poprawa klimatu dla realizacji inwestycji tak, by w 2020 r. Portugalia znalazła
się w top 5 rankingu Banku Światowego Doing Business;
•
Eksport: zwiększenie krajowego eksportu do 45% PKB w 2015 r. i, docelowo, 52%
w 2020 r.;
•
Zatrudnienie: stworzenie nowych moŜliwości zatrudnienia tak, by stopa zatrudnienia
wśród osób w wieku 20-64 lat sięgała 75% w 2020 r.;
•
Kwalifikacje: wzmocnienie kształcenia zawodowego oraz nauczania podwójnego tak,
by z systemu korzystało ok. 200 tys. osób w 2020 r.;
•
Badania, Rozwój i Innowacja: zwiększenie inwestycji w sektorze B+R+I do 2,7%
w 2020 r.
„Strategia Rozwoju Przemysłowego na rzecz Wzrostu Gospodarczego i Zatrudnienia na lata
2014 – 2020” zakłada takŜe pogłębienie procesu internacjonalizacji firm. Działania rządu
w tym kierunku przewidują m.in., Ŝe Portugalia stanie się krajem zróŜnicowanych i wysokiej
jakości dóbr i usług, a przedsiębiorstwa portugalskie będą posiadały konkurencyjną pozycję
międzynarodową.
Wyznaczono 16 strategicznych sektorów gospodarki, kluczowych dla oŜywienia gospodarki
portugalskiej oraz przyciągnięcia inwestycji zagranicznych: przemysł lotniczy (lotnictwo
cywilne i wojskowe), rolnictwo i sektor rolno-spoŜywczy, materiały budowlane i meble,
technologie informacyjne i komunikacyjne, nauki przyrodnicze i ochrona zdrowia, sektor
wydobywczy i górnictwo, sektor form wtryskowych, sektor metalo-mechaniczny, gospodarka
morska, przemysł chemiczny i petrochemiczny, gospodarka leśna, sektor tekstylny,
3
MINISTERSTWO ROZWOJU
Departament Współpracy Międzynarodowej
obuwniczy i modowy, sektor motoryzacyjny, energie odnawialne, wyposaŜenie oraz centra
usług wyspecjalizowanych (shared services).
Jednym z beneficjentów będzie takŜe sektor budownictwa, który otrzyma wsparcie za
sprawą Planu Dynamizacji Inwestycji Lokalnych (Plano de Dinamização de Investimentos de
Proximidade). Rząd przewiduje inwestycje o łącznej wartości ok. 450 mln euro do 2020 roku,
co oznacza roczny średni zastrzyk finansowy dla gospodarki krajowej w wysokości około 75
mln euro począwszy juŜ od 2016 roku.
Plan Dynamizacji Inwestycji będzie realizowany w ramach Paktu na Rzecz Rozwoju i
Spójności Terytorialnej (Pactos para o Desenvolvimento e Coesão Territoriais) w róŜnych
regionach kraju. Pakt ten ma być jednym z instrumentów wdraŜania zintegrowanej strategii
rozwoju terytorialnego. Zgodnie z prognozami obecnego rządu oczekuje się, Ŝe plan
inwestycyjny wpłynie na powstanie ok. 11700 miejsc pracy.
W marcu 2016 r. rząd Portugalii przyjął krajową strategię rozwoju przedsiębiorczości.
Przewiduje ona 15 inicjatyw na rzecz rozwoju sektora nowych technologii, w tym tworzenie
inkubatorów przedsiębiorczości i laboratoriów oraz współfinansowanie biznesowych
projektów wysokiego ryzyka.
3. Ramy prawno-traktatowe współpracy gospodarczej
Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Portugalskiej w sprawie popierania i
wzajemnej ochrony inwestycji, podpisana 11 marca 19993 r.
Konwencja między RP a Republiką Portugalską w sprawie unikania podwójnego
opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od
dochodu, podpisana 9 maja 10995 r.
4. Wymiana handlowa Portugalii z Polską (mln EUR )
2013
2014
2015
460,5
499,5
612,5
682,2
Dynamika
2015
2014
111,4
Import
418,2
450,6
510,6
543,9
Obroty
878,6
950
1 123
Saldo
42,3
48,9
101,9
2012
Eksport
57,5
Dynamika
I.2016
I.2015
102,0
106,5
37,7
94,0
1 226,1
109,2
95,2
98,7
138,3
---
19,9
---
I.2016
Źródło: GUS
Obroty handlowe między Polską i Portugalią wyniosły na koniec 2015 r. 1,2 mld euro,
w tym eksport wyniósł 682,2 mln euro, a import osiągnął wartość 543,9 mln euro. Od
lat, Polska ma dodatni bilans handlowy z Portugalią (saldo obrotów wyniosło w 2015 r.
138,3 mln euro).
W 2015 r. zanotowaliśmy wzrost obrotów handlowych z Portugalią o ponad 9% w
stosunku do 2014 r., w tym wzrost eksportu o ponad 11% i wzrost importu o ponad 6% .
Jeśli chodzi o polski eksport do Portugalii, to w 2015 r. układ grup eksportowanych
towarów przedstawiał się w następujący sposób:
wyroby przemysłu elektromaszynowego (43,7% udziału w eksporcie);
artykuły rolno-spoŜywcze (14,8% udziału w eksporcie);
wyroby róŜne (13,2% udziału w eksporcie);
wyroby przemysłu chemicznego (13,2% udziału w eksporcie);
4
MINISTERSTWO ROZWOJU
Departament Współpracy Międzynarodowej
wyroby metalurgiczne (4,5% udziału w eksporcie);
wyroby przemysłu drzewno-papierniczego (3,5% udziału w eksporcie).
Do najwaŜniejszych towarów eksportowanych do Portugalii naleŜą: części mebli do
siedzenia, telewizory, AGD (pralki, lodówki, zmywarki), pojazdy i statki, wyroby tytoniowe,
mięso, wyroby ze skóry, świece, opony, lekarstwa, maszyny cyfrowe, wyroby ceramiczne,
artykuły z aluminium, pszenica, klimatyzatory i kosmetyki.
Rośnie liczba firm eksportujących do Portugalii. W 2015 r. było ich 1483 wobec 1333 w roku
poprzednim. NaleŜy zwrócić uwagę na fakt, iŜ 30 największych firm prowadzących
działalność eksportową reprezentuje ponad 50% polskiego eksportu do Portugalii, przy czym
w grupie tej przewaŜają firmy o kapitale zagranicznym.
Jeśli chodzi o polski import z Portugalii, to w 2015 r. układ grup importowanych towarów
przedstawiał się w następujący sposób:
wyroby przemysłu elektromaszynowego (29,8% udziału w imporcie);
wyroby przemysłu drzewno-papierniczego (17% udziału w imporcie);
artykuły rolno-spoŜywcze (16,4% udziału w imporcie);
wyroby przemysłu lekkiego (14,3% udziału w imporcie);
wyroby przemysłu chemicznego (14% udziału w imporcie).
Do najwaŜniejszych towarów importowanych z Portugalii naleŜą: masa celulozowa, statki i
pojazdy lub części do nich; wyroby tytoniowe; odbiorniki radiowe; druty i kable; wina; owoce
(głównie: gruszki, mango, pomarańcze), leki, opony; witryny i lady chłodnicze; odzieŜ oraz
drzwi i okna.
W 2015 r. nieznacznie spadła liczba firm polskich importujących z Portugalii. W ubiegłym
roku było ich 1210 wobec 1291 w 2014 r. NaleŜy zwrócić uwagę na fakt, iŜ 10 największych
firm prowadzących działalność importową z Portugalii reprezentuje około 40% wartości
polskiego importu z tego kraju, przy czym w grupie tej przewaŜają firmy o kapitale
zagranicznym.
5. Współpraca inwestycyjno-kapitałowa
Portugalskie inwestycje w Polsce
Według wstępnych danych Banku Portugalii (Banco de Portugal), wartość portugalskich
inwestycji w Polsce w 2015 r. wyniosła 1,2 mld euro (w 2014 r. wyniosła 1,9 mld euro).
Polska znajduje się na 14 miejscu jako lokalizacji portugalskich inwestycji bezpośrednich w
świecie, m.in. po takich krajach jak: Holandia, Hiszpania, Angola, Luksemburg, Kajmany,
Niemcy, Brazylia, Wlk. Brytania, Belgia i Francja. Nasz kraj pozostaje najwaŜniejszym
rynkiem portugalskich inwestycji zagranicznych w Europie Środkowo-Wschodniej oraz 5. w
Europie po Hiszpanii, Niemczech, Francji i Luksemburgu.
Natomiast według danych NBP skumulowana wartość polskich inwestycji w Portugalii
wyniosła na koniec 2013 r. 1,7 mld euro (w samym 2013 r. inwestycje portugalskie w Polsce
wyniosły 98,4 mln euro).
NaleŜy podkreślić, Ŝe rola kapitału portugalskiego w polskiej gospodarce jest znacząca
zwłaszcza w takich branŜach, jak: handel i dystrybucja, energia odnawialna, bankowość czy
teŜ budownictwo, w tym zwłaszcza infrastrukturalne. Generalnie, kapitał portugalski do tej
pory został zainwestowany w takich branŜach, jak: handel i usługi, nieruchomości i branŜa
deweloperska, sektor energetyczny (głównie energii odnawialnych), budownictwo, doradztwo
biznesowe i usługi prawne, przemysł, sektor finansowo-bankowy, branŜa spoŜywcza,
informatyka, hotelarstwo, branŜa tekstylno-odzieŜowa, ochrona środowiska oraz branŜa
medyczna.
5
MINISTERSTWO ROZWOJU
Departament Współpracy Międzynarodowej
Z punktu widzenia skali oraz perspektyw współpracy inwestycyjnej z Portugalią w 2014 r.
kluczowe znaczenie miała działalność największych inwestorów portugalskich w Polsce,
w tym m.in.: Jerónimo Martins (właściciel sklepów Biedronka i Hebe), BCP (właściciel Banku
Millenium), EDP Renováveis, Mota-Engil, Martifer i Eurocash.
Portugalskie przedsiębiorstwa pozytywnie oceniają atrakcyjność polskiego rynku, o czym
świadczy stały przyrost liczby firm z kapitałem portugalskim zarejestrowanych w Polsce.
Dane warszawskiego biura AICEP wskazują, iŜ w 2015 r. było ich 152 wobec 146 na koniec
2014 r.
Polskie inwestycje bezpośrednie w Portugalii
Wartość polskich aktywów w Portugalii w 2014 r. z tytułu bezpośrednich inwestycji wyniosła
3,6 mln EUR, co w duŜej mierze wynika z rosnącego zainteresowania polskich inwestorów
zakupem nieruchomości w tym kraju. Zgodnie z dostępnymi danymi Banku Portugalii ogólna
wartość aktywów z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich w Portugalii na koniec 2015 r.
14,58 mln euro (w 2014 roku wyniosła 20 mln euro).
Podobnie jak w latach poprzednich jedynym polskim podmiotem zarejestrowanym w
Portugalii jako inwestor jest X-Trade Brokers (XTB) dom maklerski online. Spółka rozpoczęła
działalność na rynku portugalskim w 2010 r. i funkcjonuje tu za pośrednictwem oddziału XTB
Portugal.
Na rynku jest równieŜ obecna znana firma kosmetyczna Inglot, która posiada na terenie
Portugalii szereg sklepów na bazie franczyzy.
Jednocześnie naleŜy odnotować, Ŝe w 2015 r. Asseco Poland przejęło pakiet kontrolny
(61,38% udziałów) w portugalskiej spółce informatycznej Exictos SGPS. Spółka z siedzibą w
Lizbonie działa w Portugalii oraz jest dostawcą rozwiązań IT w tym kraju i na
portugalskojęzycznych rynkach wschodzących Afryki – w Angoli, Mozambiku oraz Republice
Zielonego Przylądka.
6. Dostęp do rynku
W momencie wejścia Polski do UE zostały zniesione bariery w dostępie do rynku
portugalskiego dla polskich towarów i usług, zgodnie z zasadami wspólnego rynku.
7. Potencjalne dziedziny współpracy
W dziedzinie współpracy handlowej powinny pojawić się nowe moŜliwości spowodowane
programem modernizacji aparatu wytwórczego oraz umiarkowanego wzrostu konsumpcji
prywatnej społeczeństwa, co stwarza szanse zarówno na rozwój sprzedaŜy do Portugalii
dóbr trwałego uŜytku, jak równieŜ produktów rolno-spoŜywczych, których eksport z Polski
rośnie w skali rocznej w tempie dwucyfrowym.
PrzeŜywający od 2014 r. oŜywienie rynek samochodów w Portugalii (będzie kontynuował
wzrostowy trend w 2016 r., co przy wysokim stopniu importochłonności portugalskiego
przemysłu samochodowego powinno sprzyjać zwiększeniu popytu na polskie komponenty
samochodowe, w tym szczególnie na fotele i silniki, jak równieŜ pojazdy samochodowe.
NaleŜy takŜe się liczyć z kontynuacją procesu odnowienia sprzętu AGD i elektronicznego w
gospodarstwach domowych Portugalii, co będzie sprzyjać utrzymaniu wysokiego poziomu
polskiego eksportu w zakresie lodówek, zamraŜarek, maszyn pralniczych oraz telewizorów.
Realizowana od szeregu lat dwucyfrowa dynamika wzrostu polskiego eksportu w zakresie
produktów rolno-spoŜywczych do Portugalii wobec faktu ciągle występującego znaczącego
uzaleŜnienia zaopatrzenia rynku portugalskiego od zagranicy powinna pozwolić na
utrzymanie zapotrzebowania na polskie produkty rolno-spoŜywcze w następnych latach.
Dobre perspektywy dla polskiego eksportu naleŜy upatrywać głównie w zakresie sprzedaŜy
mięsa wołowego oraz mięsa drobiowego.
6
MINISTERSTWO ROZWOJU
Departament Współpracy Międzynarodowej
Pozytywne doświadczenia wynikające z prezentacji polskiej oferty sektora kosmetycznego
na targach kosmetycznych Expocosmética w Porto pozwalają wiązać nadzieje na dalszy
rozwój polskiego eksportu na rynek portugalski. Kontynuacja trendu wzrostowego
portugalskiej gospodarki i związany z nim wzrost siły nabywczej społeczeństwa tworzy
warunki dla rozwoju eksportu polskich kosmetyków na rynek portugalski, zwłaszcza w grupie
preparatów upiększania makijaŜu i preparatów do włosów.
Pewne perspektywy moŜna równieŜ dostrzec w zakresie eksportu ceramiki uŜytkowej,
zwłaszcza wyrobów z porcelany i kryształu, w szczególności z uwagi na szeroko rozwinięty
w Portugalii sektor hotelarski i gastronomiczny.
8. Polskie placówki ekonomiczno-handlowe w Portugalii
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji w Lizbonie
adres: Rua António de Saldanha Nº 48, Lizbona 1400-021, Portugalia
tel: + 351 21 301 33 27
fax: + 351 21 301 28 70
e-mail: [email protected]
internet: www.portugal.trade.gov.pl
9. Placówka Portugalii w Rzeczypospolitej Polskiej
Ambasada Republiki Portugalii
adres: ul. Ateńska 37, 03-978 Warszawa
tel: + 48 22 511 10 10
fax: +48 22 511 10 13
e-mail: [email protected]
internet: www.ambasada-portugalii.pl
7