Miejski Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na 2016 r.

UCHWAŁA NR XIX/279/16
RADY MIASTA BIAŁYSTOK
z dnia 29 lutego 2016 r.
w sprawie przyjęcia Miejskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na 2016 r.
Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 5 oraz art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie
gminnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 1515 i 1890), art. 4 ust. 1 pkt 2, art. 92 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998
roku o samorządzie powiatowym (Dz. U z 2015 r. poz. 1445 i 1890), art. 2 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 19 sierpnia
1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375, z 2015 r. poz. 1916), w związku z §
4 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu
Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 24, poz. 128) uchwala się co następuje:
§ 1. Przyjmuje się Miejski Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na 2016 r., stanowiący załącznik do
niniejszej uchwały.
§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Białegostoku.
§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem pojęcia.
PRZEWODNICZĄCY RADY
Mariusz Krzysztof Gromko
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Strona 1
Załącznik do Uchwały Nr XIX/279/16
Rady Miasta Białystok
z dnia 29 lutego 2016 r.
Wstęp.
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia zdrowie to „stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego,
psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby lub zniedołężnienia”. Analizując powyższe przyjąć można iż
zdrowie psychiczne nie jest tylko i wyłącznie brakiem zaburzeń, ale również stan, w którym osoba zdaje sobie
sprawę ze swoich możliwości i potencjału, może sobie radzić ze stresem, pracować efektywnie oraz jest w stanie
funkcjonować w społeczeństwie.
W myśl przepisów ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, zadania z zakresu
ochrony zdrowia psychicznego realizują organy administracji rządowej i samorządowej oraz instytucje do tego
powołane. Zalecana jest współpraca ze stowarzyszeniami i innymi organizacjami społecznymi, fundacjami,
samorządami zawodowymi, grupami samopomocowymi pacjentów i ich rodzin.
Powołując się na Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego, ochrona zdrowia psychicznego polega w
szczególności na:
1) promocji zdrowia psychicznego i zapobieganiu zaburzeniom psychicznym,
2) zapewnieniu osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej
oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym,
3) kształtowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, właściwych postaw społecznych.
Instytucje realizujące Miejski Program zwany dalej Programem:
a) Urząd Miejski w Białymstoku,
b) Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie
c) Uniwersytet Medyczny w Białymstoku,
d) niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej realizujące zadania z zakresu ochrony zdrowia psychicznego,
e) organizacje pozarządowe realizujące zadania z zakresu ochrony zdrowia psychicznego,
f) placówki oświatowe (szkoły publiczne i niepubliczne działające na terenie miasta Białystok).
1. Podstawy prawne ochrony zdrowia psychicznego.
Zadania Miasta Białystok w zakresie ochrony i promocji zdrowia, w tym zdrowia psychicznego wyznaczają
następujące akty prawne:
1) ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375 z późn.
zm.);
2) ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
(Dz.U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.);
3) ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2015 r. poz. 1515 z późn. zm.);
4) ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2015 r. poz. 163 z późn. zm.);
5) ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmu (Dz.U. z
2015 r. poz. 1286 z póxn. zm.);
6) ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. z 2012 r. poz. 124 z późn. zm.;
7) ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2015 r. poz. 618 z późn. zm.);
8) ustawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz.U. z 2014 r. poz. 1118 z
późn. zm.).
2. Diagnoza zjawiska zdrowia psychicznego oraz zasoby miasta Białystok.
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Strona 2
1) Demografia
Ludność miasta Białystok faktycznie zamieszkała w 2014 r. wynosiła 295 459 osób, jej rozkład wg grup wieku
przedstawia poniższa tabela:
Tabela 1.
Ludność miasta Białystok w 2014 r. wg grup wieku
Ludność wg grup wieku
ogółem
295 459
0–4
14833
5–9
14484
10 – 14
12273
15 – 19
14046
20 – 24
18266
25 – 29
25458
30 – 34
27210
35 – 39
24154
40 – 44
20783
45 – 49
18324
50 – 54
19464
55 – 59
22679
60 – 64
18954
65 – 69
13815
70 i więcej
30716
Źródło: Bank Danych Lokalnych
Z danych Podlaskiego Wojewódzkiego Oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia w mieście Białystok wynika iż
w roku 2015 leczono:
- 14 572 osób w systemie ambulatoryjnym dla dorosłych,
- 587 dzieci i młodzieży w systemie ambulatoryjnym,
- 1429 osób z powodu nerwic,
- 364 osoby z powodu autyzmu dziecięcego lub innych całościowych zaburzeń rozwoju,
- 597 osobom udzielono świadczeń psychologicznych
Najczęstszymi przyczynami zachorowań w 2015 r. były m.in.:
- zaburzenia adaptacyjne – 2 064 osób,
- organiczne zaburzenia nastroju (afektywne) – 1421 osób,
- schizofrenia – 2 171 osób,
- depresja – 4 784 osób,
- zaburzenia nerwicowe – 281 osób,
- zaburzenia lękowe – 1106 osób,
- zaburzenia spowodowane używaniem środków psychoaktywnych – 270 osób,
W 2012 roku ukończono realizację projektu badawczego EZOP – Polska (Epidemiologia zaburzeń
psychiatrycznych i dostępność psychiatrycznej opieki zdrowotnej), realizowanego przez Instytut Psychiatrii i
Neurologi i, Akademię Medyczną we Wrocławiu, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład
Higieny. Jest to pierwsze ogólnopolskie badanie mające na celu oszacowanie rozpowszechnienia problemów
psychicznych wśród osób dorosłych.
Badaniem objęto najczęściej występujące zaburzenia psychiczne, zaliczające się głównie do zaburzeń
związanych z używaniem substancji psychoaktywnych, zaburzeń nastroju, nerwicowych (w tym lękowych i
neurastenii) oraz zaburzeń kontroli impulsów i zachowań autodestrukcyjnych.
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Strona 3
Wyniki
badań
pokazują
rozpowszechnienie
zaburzeń
psychicznych
w
Polsce
w
poszczególnych
województwach.
Liczba
mieszkańców
województwa
podlaskiego,
u których kiedykolwiek w życiu wystąpiło zaburzenie psychiczne wyniosła 179,7 tys. osób, co stanowi 23,2 %
wszystkich mieszkańców.
Tabela 2.
Rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych kiedykolwiek w życiu – Polska wg województw
Województwo
Łódzkie
Świętokrzyskie
Lubuskie
Dolnośląskie
Lubelskie
Pomorskie
Małopolskie
Warmińsko-mazurskie
Śląskie
Podlaskie
Opolskie
Kujawsko-pomorskie
Mazowieckie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
Podkarpackie
Polska ogółem
Odsetki
29,3
27,8
27,8
25,8
25,6
24,8
24,1
24,0
23,3
23,2
22,9
22,7
21,4
20,9
18,9
17,8
23,4
Oszacowania w tys.
511,1
217,4
183,1
522,3
373,3
374,0
526,1
235,1
758,1
179,7
144,6
301,5
763,2
494,6
219,6
250,0
6 053,5
Źródło: www.ezop.edu.pl
2) Dane z Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawnościw Białymstoku.
a) Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności, wieku i płci – osoby przed 16 r. ż.
rok
przyczyny
niepełnosprawności
2015
01-U
02-P
12-C
01-U
02-P
12-C
01-U
02-P
12-C
01-U
02-P
12-C
01-U
02-P
12-C
2014
2013
2012
2011
razem
liczba
orzeczeń
7
28
202
6
29
178
12
29
111
10
21
120
12
28
66
wiek
od 4 – 7
lat
1
8
93
0
4
80
1
6
36
2
2
43
6
7
25
0 – 3 lat
1
4
37
0
6
26
1
2
32
1
2
41
0
1
15
płeć
od 8 – 16
lat
5
16
72
6
19
72
10
21
43
7
17
36
6
20
26
K
M
1
14
36
2
13
35
6
8
19
4
9
19
3
9
13
6
14
166
4
16
143
6
21
92
6
12
101
9
19
53
b) Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności, wieku i płci – osoby powyżej 16 r. ż.
rok
201
5
sym
bole
16
25
20
26
40
6
41
60
4
60
i>
K
M
P
P#
P#
Z#
Ś#
W#
01-U
stopień
niepełnosprawności
Z# U# L# RA
ZE
M
20 10
0
30
0
8
22
14
3
0
0
0
30
02-P
16
67
19
32
10
350
348
1
3
2
14
19
25
82
13
56
42
11
698
wiek
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
płeć
wykształcenie
zatrudnie
nie
Ta Ni
k
e
Strona 4
201
4
12-C
01-U
02-P
201
3
12-C
01-U
02-P
201
2
12-C
01-U
02-P
201
1
12-C
01-U
02-P
12-C
2
8
16
3
14
8
3
6
1
16
0
11
8
16
1
6
9
13
9
7
12
57
6
16
5
34
8
9
9
41
1
8
12
12
9
8
27
5
7
28
25
27
17
10
4
3
1
94
840
80
30
14
603
29
8
51
1
1
90
16
19
640
16
12
72
2
0
17
24
17
15
13
0
1
534
63
16
16
7
0
6
6
1
1
8
0
1
26
6
1
5
19
5
0
6
18
5
0
5
37
8
0
1
26
5
0
1
28
1
0
4
15
6
0
24
0
0
7
11
21
14
11
6
0
0
92
431
409
8
4
301
22
10
302
0
0
10
2
0
0
7
8
331
9
11
309
3
6
14
18
75
267
267
0
7
9
2
8
1
7
2
8
8
4
3
0
4
7
4
4
3
1
2
3
7
5
5
11
5
4
0
2
5
9
0
0
1
8
1
1
0
27
24
16
6
9
7
11
5
11
8
12
1
10
10
19
2
0
3
16
2
0
3
15
6
0
2
35
1
12
0
22
9
1
1
24
6
3
0
10
3
1
0
67
16
4
1
0
67
0
0
73
0
1
72
1
0
0
4
67
6
29
14
53
6
16
18
56
8
17
20
12
0
6
14
6
0
18
0
5
51
65
0
0
46
9
16
3) Osoby z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy.
Dane z Powiatowego Urzędu Pracy w Białymstoku w zakresie ilości osób zarejestrowanych jako bezrobotnych.
2011
- choroby psychiczne – 113 osób
- upośledzenie umysłowe – 41 osób
2012
- choroby psychiczne – 125 osób
- upośledzenie umysłowe – 43 osób
2013
- choroby psychiczne – 126 osób
- upośledzenie umysłowe – 46 osób.
2014
- choroby psychiczne – 170 osób
- upośledzenie umysłowe – 49 osób.
2015 (I – VI)
- choroby psychiczne – 197 osób
- upośledzenie umysłowe – 50 osób.
4) Dane z Departamentu Edukacji Urzędu Miejskiego w Białymstoku w zakresie liczby dzieci i młodzieży z
upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, autyzmem i zespołem Aspergera.
Rok
Dzieci z orzeczeniem o potrzebie
kształcenia specjalnego (o
orzeczonej jednej
niepełnosprawności
2012 r.
2013 r.
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Liczba
placówek
edukacyjnych
32
34
Liczba osób
214
w tym:
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
w tym:
5
115
Strona 5
250
2014 r.
2015 r.
Dzieci z więcej niż jedną
niepełnosprawnością posiadający
orzeczenia o potrzebie kształcenia
specjalnego
2012 r.
2013 r.
2014 r.
2015 r.
Uczniowie z orzeczeniem o
potrzebie kształcenia specjalnego
(o orzeczonej jednej
niepełnosprawności)
2012 r.
2013 r.
2014 r.
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
24
24
18
18
27
26
20
20
27
294
348
501
601
660
746
929
920
958
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
w tym:
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
w tym:
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
w tym:
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
w tym:
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
w tym:
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
w tym:
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
w tym:
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
w tym:
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
w tym:
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
8
142
6
181
11
223
59
38
60
51
61
64
76
77
228
114
225
161
198
Strona 6
2015 r.
Uczniowie z więcej niż jedną
niepełnosprawnością posiadający
orzeczenie o potrzebie kształcenia
specjalnego
2012 r.
2013 r.
2014 r.
2015 r.
Dzieci objęte wczesnym
wspomaganiem rozwoju na
podstawie opinii poradni
psychologiczno - pedagogicznej
Dzieci w wieku 3-25 lat z
upośledzeniem umysłowym w
stopniu głębokim, uczestniczący
w zajęciach rewalidacyjnowychowawczych
5) Obszary
problemowe
i ponadgimnazjalnych.
2012 r.
2013 r.
2014 r.
2015 r.
2012 r.
2013 r.
2014 r.
2015 r.
27
1012
18
501
18
601
26
660
26
746
18
13
3
3
3
3
zgłaszane
przez
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
w tym:
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
w tym:
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
w tym:
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
w tym:
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
w tym:
z upośledzeniem
umysłowym w stopniu
lekkim
z autyzmem w tym z
zespołem Aspergera
171
328
475
839
86
88
88
86
pedagogów
szkół
222
190
297
59
38
60
51
61
64
76
77
gimnazjalnych
· zaburzenia depresyjno – lękowe, lęki i fobie szkolne,
· ryzykowne zachowania, myśli i próby samobójcze,
· zaburzenia odżywiania,
· zaburzenia zachowania,
· brak umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych, zaburzone poczucie własnej wartości, niska lub
nieadekwatna samoocena,
· zaburzona potrzeba przynależności do grupy, uznania i szacunku z jej strony,
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Strona 7
· trudna sytuacja rodzinna w tym: choroby psychiczne w rodzinie, brak umiejętności pełnienia funkcji
wychowawczych przez rodziców,
· zaburzona więź dziecka z rodzicami (zwiększająca się bezsilność rodziców, nadmierne wymagania w
stosunku do dziecka, rozpad rodziny),
· nasilenie zaburzeń psychicznych u uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na autyzm lub upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim,
· obciążenia psychiczne związane z przejmowaniem odpowiedzialności za sprawy dorosłych, bycie świadkiem
i ofiarą konfliktów między rodzicami,
· nieznajomość lub nie respektowanie norm społecznych, brak umiejętności radzenia sobie w sytuacjach
trudnych,
· występowanie nerwic,
· problemy
adaptacyjne,
rodzinne,
rówieśnicze,
z okresem dojrzewania, np. drażliwość, nadwrażliwość,
dydaktyczne,
problemy
związane
· obciążenia psychiczne związane z przejmowaniem odpowiedzialności za sprawy dorosłych, bycie świadkiem
i ofiarą konfliktów między rodzicami.
6) Badanie socjologiczne stanu zdrowia psychicznego młodzieży.
Departament Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Białymstoku przeprowadzał badania socjologiczne
„Styl życia młodzieży Białegostoku” ocena kondycji psychicznej młodzieży”. Na podstawie uzyskanych
wyników sformułowano charakterystykę ucznia białostockiej szkoły ponadpodstawowej.
W badaniu przeprowadzonym z udziałem młodzieży białostockiej postawiono wiele pytań mających na celu
ocenę kondycji psychicznej.
Pytania te dotyczyły:
- poziomu optymizmu życiowego,
- samopoczucia,
- reakcji w sytuacji napięcia i podenerwowania,
- przyczyn stresu,
- wsparcia w sytuacjach trudnych,
- zadowolenia z życia.
Poniżej przedstawione zostały wybrane wyniki przeprowadzonych badań dotyczące kondycji psychicznej
młodzieży.
Głównymi czynnikami decydującymi o dobrym samopoczuciu młodzieży były relacje z bliskimi osobami
(dobra atmosfera w domu, posiadanie przyjaciół i posiadanie rodziców). W roku 2015 respondenci bardziej
cenili te relacje w porównaniu do roku 2005. W hierarchii przyczyn dobrego samopoczucia znacząco
wzrosło posiadanie hobby oraz wyrozumiałość i łagodność ze strony nauczycieli, natomiast mniejszą rolę
zaczęło odgrywać posiadanie pieniędzy, uroda i wygląd zewnętrzny, życie według własnych upodobań oraz
brak ograniczeń, nakazów i zakazów (tabela 1).
Tabela 1. Hierarchia determinant dobrego samopoczucia psychicznego młodzieży w roku 2005 i 2015.
Kategorie odpowiedzi
Dobra atmosfera w domu
Posiadanie przyjaciół
Posiadanie rodziców
Poczucie własnej wartości
Osiągnięcia szkolne
Posiadanie dziewczyny/chłopaka
Posiadanie hobby
Przynależność do grupy rówieśniczej
Docenienie i pochwała ze strony innych
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
2005 rok
56,5%
47,0%
44,6%
28,4%
22,5%
25,7%
9,9%
10,9%
10,8%
2015 rok
74,3%
67,8%
53,7%
37,0%
36,8%
34,8%
23,3%
18,4%
17,8%
Strona 8
Posiadanie pieniędzy
Wyrozumiałość i łagodność ze strony nauczycieli
Uroda i wygląd zewnętrzny
Życie według własnych upodobań
Długi i spokojny sen
Postępowanie etyczne i moralne
Brak ograniczeń, nakazów, zakazów
Inne
17,2%
7,4%
14,8%
11,5%
7,7%
5,3%
4,7%
0,9%
16,6%
15,7%
13,9%
8,7%
7,8%
5,5%
3,9%
2,0%
W ostatniej dekadzie obserwowano nasilanie się większości objawów złego samopoczucia określanych jako
„bardzo częste”, wśród których największy aż czterokrotny wzrost dotyczył jadłowstrętu. W kategorii odpowiedzi
„często” odsetek symptomów zmniejszał się z wyjątkiem trudności w zasypianiu, jadłowstrętu i nadmiernego
łaknienia. W kategorii „rzadko” systematyczne zmniejszenie rozpowszechnienia dotyczyło wszystkich oznak złego
samopoczucia, natomiast w kategorii odpowiedzi „nigdy” stwierdzono zwiększanie się częstości objawów, oprócz
jadłowstrętu. W 2015 roku największa skala objawów „bardzo częstych” dotyczyła braku wiary we własne siły
(19,3%), zdenerwowania (19,1%) oraz złego humoru (15,7%). Wymienione objawy, w nieco innej kolejności
występowały jako najczęstsze również w kategorii odpowiedzi „często” i pierwszym z nich było zdenerwowanie
(33,5%), a w dalszej kolejności zły humor (27,8%) i brak wiary we własne siły (23,1%) (tabela 2).
Tabela 2. Symptomy złego samopoczucia i ich występowanie w roku 2005 i 2015.
Symptomy złego
samopoczucia
Brak wiary we własne
siły
Poczucie osamotnienia
Poczucie beznadziejności
Myśli samobójcze
Trudności w zasypianiu
Nadmierne łaknienie
Nadmierna senność
Jadłowstręt
Zdenerwowanie
Zły humor
Przygnębienie
Bardzo często
Często
Rzadko
Nigdy
2005
2015
2005
2015
2005
2015
2005
2015
10,4%
19,3%
27,9%
23,1%
49,5%
34,4%
12,2%
23,3%
7,9%
6,8%
3,3%
4,6%
3,6%
6,5%
1,6%
17,7%
11,4%
9,3%
13,7%
13,7%
7,3%
11,9%
8,1%
13,3%
6,4%
19,1%
15,7%
14,3%
23,3%
24,6%
6,1%
15,4%
10,9%
19,4%
6,2%
44,4%
32,6%
27,8%
19,0%
22,7%
5,6%
17,5%
11,1%
18,3%
8,3%
33,5%
27,8%
22,7%
49,0%
52,6%
22,3%
51,0%
42,2%
39,3%
29,7%
32,4%
50,7%
51,8%
37,0%
37,0%
17,7%
35,7%
29,4%
28,7%
26,8%
28,8%
39,9%
38,8%
19,8%
16,0%
68,1%
29,0%
43,3%
29,8%
62,5%
5,5%
5,3%
11,1%
30,3%
26,5%
69,4%
35,0%
51,4%
39,6%
58,5%
18,5%
16,6%
24,2%
W populacji młodzieży depresja jest jednym z najczęściej występujących problemów zdrowia psychicznego.
Dziewczynki w okresie dojrzewania cechują się zdecydowanie wyższym rozpowszechnieniem objawów depresji w
porównaniu do chłopców (tabela 3). Według pomiaru skalą CES-D# najczęściej odczuwanymi symptomami
depresji był obniżony nastrój i smutek, występujący w kategorii odpowiedzi „codziennie” u co piątej dziewczynki
(18,9% i 18,3%) i co dziesiątego chłopca (11,9% i 11,1%). Obniżony nastrój i smutek pojawiały się „co najmniej
raz w tygodniu” u blisko połowy dziewczynek (odpowiednio 45,2% i 42,6%) i u jednej trzeciej chłopców (33,5% i
28,3%). Przygnębienie występujące „codziennie” dotykało 16,3% dziewczynek i 10,3% chłopców, w kategorii
odpowiedzi „co najmniej raz w tygodniu” objaw ten obserwowano u 33,3% dziewczynek i 18,8% chłopców.
Nasilenie pozostałych badanych objawów depresji - chęci płaczu i samotności - było nieco mniejsze. Należy jednak
podkreślić, że łączne występowanie wszystkich badanych objawów depresji w kategorii „codziennie” dotyczyło
8,9% dziewczynek i 5,8% chłopców (ogółem 7,2% populacji młodzieży).
Tabela 3. Rozpowszechnienie symptomów depresji u młodzieży według płci w 2015 roku.
Kategoria
odpowiedzi
Częstotliwość występowania
Obniżony nastrój*
Codziennie
Co najmniej raz w tygodniu
Co najmniej raz w miesiącu
Co najmniej raz w roku
Nigdy
Codziennie
Smutek*
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Dziewczynki
/ kobiety
n=933
18,9%
45,2%
23,5%
6,3%
6,1%
18,3%
Chłopcy
/ mężczyźni
n=1095
11,9%
33,5%
25,7%
13,2%
15,7%
11,1%
Ogółem
n=2028
15,1%
38,9%
24,7%
10,1%
11,3%
14,4%
Strona 9
Samotność*
Przygnębienie*
Chęć płaczu*
Co najmniej raz w tygodniu
Co najmniej raz w miesiącu
Co najmniej raz w roku
Nigdy
Codziennie
Co najmniej raz w tygodniu
Co najmniej raz w miesiącu
Co najmniej raz w roku
Nigdy
Codziennie
Co najmniej raz w tygodniu
Co najmniej raz w miesiącu
Co najmniej raz w roku
Nigdy
Codziennie
Co najmniej raz w tygodniu
Co najmniej raz w miesiącu
Co najmniej raz w roku
Nigdy
42,6%
27,2%
7,8%
4,1%
14,4%
24,9%
24,5%
16,3%
19,9%
16,3%
33,3%
25,8%
14,4%
10,2%
16,5%
29,4%
32,4%
13,8%
7,9%
28,3%
26,9%
17,4%
16,3%
11,2%
13,9%
17,8%
19,0%
38,1%
10,3%
18,8%
21,3%
22,6%
27,0%
6,7%
7,1%
17,2%
25,8%
43,3%
34,9%
27,1%
13,0%
10,7%
12,7%
18,9%
20,9%
17,8%
29,7%
13,1%
25,5%
23,4%
18,8%
19,3%
11,2%
17,4%
24,2%
20,3%
27,0%
*p<0.05
Badane typy szkół istotnie różniły się rozpowszechnieniem objawów depresji ocenianych skalą CES-D (tabela 4).
W zasadniczych szkołach zawodowych częściej w porównaniu do innych typów szkół odnotowano występowanie
wszystkich badanych symptomów depresji w kategorii odpowiedzi „codziennie” u co piątego ucznia. W kategorii
odpowiedzi „co najmniej raz w tygodniu” objawy depresji najczęściej wskazywali uczniowie liceów
ogólnokształcących i był to obniżony nastrój (42,8%), smutek (39,8%), przygnębienie (33,3%) i samotność
(23,0%), chęć płaczu najczęściej występowała u gimnazjalistów (20,8%). Również wśród uczniów liceów
ogólnokształcących w kategorii odpowiedzi „co najmniej raz w miesiącu” najczęściej stwierdzono smutek (30,6%),
chęć płaczu (29,3%) i samotność (26,0%), natomiast obniżony nastrój zgłaszało 27,6% uczniów zasadniczych
szkół zawodowych, a przygnębienie 25,4% uczniów technikum. W kategorii odpowiedzi „nigdy” najczęstsze
rozpowszechnienie symptomów depresji takich jak samotność (34,5%) i przygnębienie (22,%) odnotowano u
gimnazjalistów. Łączne rozpowszechnienie wszystkich badanych objawów depresji w kategorii „codziennie”
występowało u 20,7% uczniów zasadniczych szkół zawodowych, 8,4% uczniów technikum, 7,0% uczniów liceum
ogólnokształcących i 5,9% uczniów gimnazjum.
Tabela 4. Rozpowszechnienie symptomów depresji u młodzieży według typu szkoły.
Kategoria
odpowiedzi
Obniżony
nastrój*
Smutek*
Samotność*
Przygnębienie*
Częstotliwość
występowania
Gimnazjum
n=878
Liceum
ogólnokszt.
n=369
Codziennie
Co najmniej raz w tyg.
Co najmniej raz w m-c
Co najmniej raz w roku
Nigdy
Codziennie
Co najmniej raz w tyg.
Co najmniej raz w m-c
Co najmniej raz w roku
Nigdy
Codziennie
Co najmniej raz w tyg.
Co najmniej raz w m-c
Co najmniej raz w roku
Nigdy
Codziennie
Co najmniej raz w tyg.
Co najmniej raz w m-c
13,2%
38,0%
25,3%
10,3%
13,2%
14,5%
34,7%
26,5%
13,0%
11,3%
11,3%
18,2%
19,0%
17,0%
34,5%
12,0%
25,1%
21,3%
18,2%
42,8%
24,9%
8,7%
5,4%
14,1%
39,8%
30,6%
9,5%
6,0%
12,7%
23,0%
26,0%
16,3%
22,0%
14,1%
33,3%
24,4%
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Zasadnicza
szkoła
zawodowa
n=29
20,7%
20,7%
27,6%
13,8%
17,2%
20,7%
27,6%
20,7%
17,2%
13,8%
20,7%
17,2%
24,1%
17,2%
20,7%
20,7%
17,2%
20,7%
Technikum
n=752
Ogółem
n=2028
15,6%
38,7%
23,7%
10,4%
11,7%
14,4%
32,8%
26,2%
14,5%
12,1%
14,0%
17,8%
20,5%
19,4%
28,3%
13,6%
22,5%
25,4%
15,1%
38,9%
24,7%
10,1%
11,3%
14,4%
34,9%
27,1%
13,0%
10,7%
12,7%
18,9%
20,9%
17,8%
29,7%
13,1%
25,5%
23,4%
Strona 10
Chęć płaczu*
Co najmniej raz w roku
Nigdy
Codziennie
Co najmniej raz w tyg.
Co najmniej raz w m-c
Co najmniej raz w roku
Nigdy
19,6%
22,1%
10,8%
20,8%
24,9%
18,3%
25,1%
18,2%
10,0%
11,1%
20,1%
29,3%
22,2%
17,3%
20,7%
20,7%
20,7%
6,9%
24,1%
20,7%
27,6%
18,1%
20,5%
11,3%
12,4%
20,7%
21,5%
34,0%
18,8%
19,3%
11,2%
17,4%
24,2%
20,3%
27,0%
*p<0.05
Niezmiennie przez ostatnie 10 lat najsilniejszym źródłem stresu były relacje z nauczycielami (niesprawiedliwe
traktowanie, wymagania), których rozpowszechnienie zmniejszyło się do 45,3% w 2015 roku. Drugą przyczynę
stresu stanowiły osobiste kompleksy i skala tego problemu wzrosła do 41,3%. Trzecią co do kolejności przyczyną
stresu był brak osiągnięć w szkole o tendencji rosnącej do 35,3%. Kolejną przyczyną były problemy w domu,
których znaczenie zmniejszyło się w ostatniej dekadzie. Mniejszymi problemami w ostatniej edycji badania był
brak akceptacji rówieśników oraz brak pieniędzy. Obserwowano natomiast niepokojący wynik dotyczący
zwiększania się problemów zdrowotnych (tabela 5).
Tabela 5. Przyczyny stresu wśród młodzieży w roku 2005 i 2015.
Kategorie odpowiedzi
Niesprawiedliwe traktowanie przez nauczyciela, wymagania nauczycieli
Osobiste kompleksy
Brak osiągnięć w szkole
Dom
Brak akceptacji rówieśników
Problemy zdrowotne
Brak pieniędzy, bieda
Inne
2005 rok
74,8%
35,4%
30,3%
71,6%
19,8%
8,7%
17,5%
5,4%
2015 rok
45,3%
41,3%
35,3%
19,3%
14,9%
14,4%
9,7%
10,5%
Pomiędzy rokiem 2015 a 2005 odnotowano zmniejszenie nasilenia reakcji w sytuacji napięcia i podenerwowania w
odniesieniu do najczęściej występujących reakcji, tj. słuchania muzyki/oglądania filmu, krzyku, wychodzenia na
spacer, gier na komputerze. W 2015 roku pasywna, a zarazem najczęstsza reakcja przejawiająca się słuchaniem
muzyki/oglądaniem filmu (41,4%) przesunęła się przed używanie wulgaryzmów (39,3%). Znaczne przesunięcie w
hierarchii dotyczyło szukania wsparcia u osób życzliwych (10,8% do 27,2%). Zwiększenie odsetka reakcji
związane z przesuwaniem się kolejności reakcji dotyczyło również zamykania się w sobie, płaczu, snu, jedzenia
ponad miarę, ucieczek z domu, szukania pocieszenia w narkotykach (tabela 6).
Tabela 6. Reakcje młodzieży w sytuacji napięcia, podenerwowania w roku 2005 i 2015.
Kategorie odpowiedzi
Słucham muzyki/oglądam film
Używam wulgaryzmów*
Szukam wsparcia u osób życzliwych
Płaczę
„Zamykam się w sobie”
Krzyczę
Wychodzę na powietrze, spaceruję
Gram na komputerze, rozmawiam na „gadu-gadu”
Śpię
Palę papierosy
Jem ponad miarę
Szukam pocieszenia w alkoholu
Wagaruję
Szukam pocieszenia w narkotykach
Uciekam z domu
Inne
2005 rok
48,0%
10,8%
25,0%
25,6%
34,4%
30,4%
29,3%
16,6%
20,8%
9,2%
5,9%
7,1%
1,7%
2,0%
4,8%
2015 rok
41,4%
39,3%
27,2%
26,3%
26,0%
25,0%
22,8%
21,3%
17,0%
11,2%
10,4%
3,7%
2,8%
2,6%
2,4%
6,1%
* w roku 2005 nie badano tej kategorii odpowiedzi
Wnioski i rekomendacje:
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Strona 11
1. Czynnikami determinującymi dobre samopoczucie młodzieży były istniejące więzi rodzinne i relacje z
najbliższym otoczeniem, należy zwrócić uwagę jednak na wzrost znaczenia hobby oraz wyrozumiałości i
łagodności ze strony nauczycieli. Natomiast wśród bardzo częstych objawów złego samopoczucia dominował brak
wiary we własne siły, a także zdenerwowanie i zły humor. Niepojący, wzrostowy trend dotyczył jadłowstrętu.
2. Najczęściej odczuwanymi symptomami depresji był obniżony nastrój i smutek, występujący w kategorii
odpowiedzi „codziennie” i „co najmniej raz w tygodniu”. Łączne występowanie wszystkich badanych objawów
depresji w kategorii „codziennie” dotyczyło 7,2% populacji młodzieży.
3. W głównych reakcjach na napięcie i podenerwowanie nastąpiła zmiana z reagowania emocjonalnego
związanego z używaniem wulgaryzmów na podejście pasywne przejawiające się słuchaniem muzyki/oglądaniem
filmu. Obserwowano jednocześnie znaczny wzrost postaw aktywnych poprzez poszukiwanie wsparcia u osób
życzliwych.
4. Największymi stresorami były relacje z nauczycielami (w tym niesprawiedliwe traktowanie i wymagania) z
wyraźną tendencją do zmniejszania się oraz brak osiągnięć w szkole o tendencji wzrostowej, co może wskazywać
na duże przemiany zachodzące w środowisku nauczania. Zmiany zachodzą również w środowisku wychowania,
gdyż dom przestaje być problemem powodującym stres u młodzieży. Uwagę zwraca także wzrost
rozpowszechnienia osobistych kompleksów oraz problemów zdrowotnych będących przyczyną stresu.
Uzyskane wyniki świadczą o konieczności dalszej identyfikacji problemów zdrowia psychicznego młodzieży.
Stwierdzone problemy wymagają aktywnych działań w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia psychicznego
może przyczynić się do zwiększenia kapitału zdrowotnego i jakości życia młodzieży, a także przyszłych pokoleń.
Priorytetem powinna być poprawa dostępności do opieki psychologiczno – pedagogicznej, wspieranie rodzin w
kompetencjach wychowawczych i komunikowaniu się z młodzieżą, wspieranie szkoły w zwiększaniu kwalifikacji
kadry pedagogicznej w zakresie redukcji poziomu stresu u młodzieży oraz aktywnych działań skierowanych do
młodzieży, w tym podnoszenie umiejętności komunikacji interpersonalnej, efektywnego radzenia sobie z
problemami, budowania poczucia własnej wartości.
3. Zasoby służby zdrowia.
Zasoby opieki psychiatrycznej w mieście Białystok w 2015 r.
a) Poradnie
Zakres usług
opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień - leczenie nerwic (poradnie)
opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień - leczenie środowiskowe
(domowe)
opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień - świadczenia dla osób z
autyzmem dziecięcym lub innymi całościowymi zaburzeniami rozwoju
(poradnie)
opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień - świadczenia dzienne
leczenia zaburzeń nerwicowych
opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień - świadczenia dzienne
psychiatryczne dla dorosłych
opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień - świadczenia dzienne
psychiatryczne geriatryczne
opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień - świadczenia dzienne
psychiatryczne rehabilitacyjne dla dzieci i młodzieży
opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień - świadczenia dzienne terapii
uzależnienia od substancji psychoaktywnych
opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień - świadczenia dzienne terapii
uzależnienia od alkoholu
opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień - świadczenia
psychologiczne (poradnie)
opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień - świadczenia terapii
uzależnienia i współuzależnienia od alkoholu (poradnie)
opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień - świadczenia terapii
uzależnienia od substancji psychoaktywnych innych niż alkohol
(poradnie)
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Liczba podmiotów
3
3
1
5
3
2
2
1
1
4
4
1
Strona 12
opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień - świadczenia terapii
uzależnień dla dzieci i młodzieży
opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień - świadczenia zdrowia
psychicznego dla dorosłych (poradnie)
opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień - świadczenia zdrowia
psychicznego dla dzieci i młodzieży (poradnie)
1
12
2
Źródło: opracowanie własne na podstawie danychNFZ
Wykaz podmiotów leczniczych wpisanych do Rejestru Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą
prowadzonego przez Wojewodę Podlaskiego udzielających świadczeń zdrowotnych z zakresu psychiatrii na
terenie miasta Białystok - wg stanu na dzień 07.01.2016 r.
L
p.
Nazwa podmiotu leczniczego
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Specjalistyczna Spółdzielnia Lekarska ARS
MEDICA
Bractwo Cerkiewne Św. Mikołaja w Białymstoku
Niepubliczny Psychiatryczny Zakład Opieki
Zdrowotnej spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością
PRZEDSIĘBIORSTWO WIELOBRANŻOWE
JARD" Jarosław Dziemian"
Centrum Medyczno Stomatologiczne PRIMA
MEDICA Bożena Kossakowska-Grzesiak
CENTRUM ZDROWIA PSYCHICZNEGO
LESZCZYNOWA BIS MAGNUSZEWSKI
SPÓŁKA JAWNA
Centrum Medyczne "OPOKA" H. Midro Spółka
Jawna
NZOZ Bram - Medica Poradnia Zdrowia
Psychicznego Barbara Bramska-Modzelewska
REVIT Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Q medica Sp. z o.o.
Elżbieta Beata Pałasz
DJV SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ
ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
SAMODZIELNY PUBLICZNY ZAKŁAD
OPIEKI ZDROWOTNEJ MINISTERSTWA
SPRAW WEWNĘTRZNYCH W
BIAŁYMSTOKU
Małgorzata Buraczyk
"VIRTUS" s.c. Elżbieta Cichorek, Tomasz
Cichorek
PORADNIA ZDROWIA PSYCHICZNEGO
WIOLETTA JANKOWSKA SPÓŁKA
PARTNERSKA LEKARZY
MAREK ARCIUCH
Lekarska Specjalistyczna Spółdzielnia Pracy
"ESKULAP"
Ulica
Adres podmiotu leczniczego
Kod
Budyn Lok
poczto
ek
al
wy
ul. Kolejowa
16
ul. Lipowa
15B
ul. Józefa
Marjańskiego
3
ul. Transportowa
Miejscowo
ść
15-701
Białystok
2A
15-424
Białystok
104
15-281
Białystok
4
15-399
Białystok
ul. Dziesięciny
12
15-086
Białystok
ul. Leszczynowa
40
15-811
Białystok
ul. Antoniukowska
11
15-740
Białystok
ul. Stołeczna
7
15-879
Białystok
ul. Swobodna
ul. Jerzego
Waszyngtona
ul. Słonimska
ul. Wincentego
Witosa
38
15-756
Białystok
15-305
Białystok
15/1
15-028
Białystok
13
15-660
Białystok
ul. Fabryczna
27
15-471
Białystok
ul. św. Rocha
ul. Antoniuk
Fabryczny
12A
6
15-789
Białystok
10
1
15-741
Białystok
ul. gen. Józefa Bema
2
32
15-369
Białystok
ul. Młynowa
17
15-404
Białystok
ul. Nowy Świat
11C
15-453
Białystok
30
8
U1
b) Szpitale psychiatryczne.
Na terenie Białystoku brak jest szpitala psychiatrycznego, mieszkańcy miasta korzystają z usług Samodzielnego
Publicznego Psychiatrycznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Choroszczy.
Szpital posiada w swej strukturze:
- 285 łóżek w oddziałach ogólno psychiatrycznych,
- 60 łóżek w oddziale psychogeriatrycznym,
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Strona 13
- 40 lóżek dla chorych psychicznie z chorobami somatycznymi,
- 30 lóżek w oddziale nerwic,
- 220
łóżek
w
oddziałach
psychiatrii
sądowej
o
wzmocnionym
zabezpieczeniu,
oddział
odwykowy
z pododdziałem dla sprawców przestępstw seksualnych),
(o
o
podstawowym
wzmocnionym
wzmocnieniu,
zabezpieczeniu
- 147 łóżek w oddziałach dla osób uzależnionych,
- 3 oddziały z 68 miejscami (oddział dzienny dla chorych z zaburzeniami psychicznymi – 23 miejsca, dzienny
oddział psychiatryczny dla dorosłych – 20 miejsc, dzienny oddział terapii uzależnienia od alkoholu – 20
miejsc),
- 2 poradnie (zdrowia psychicznego, terapii uzależnienia od alkoholu i współuzależnienia),
- 25 łóżek w oddziale opieki domowej,
- 54 łóżka w zakładzie opiekuńczo – leczniczym z rehabilitacją psychiatryczną.
· Od 2005 roku w Uniwersyteckim Dziecięcym Szpitalu Klinicznym działa Oddział Dzienny
Psychiatryczny przeznaczony dla dzieci i młodzieży.
Oddział Dziennego zapewnienia kompleksową diagnostykę i terapię zaburzeń psychicznych wieku
rozwojowego.
Hospitalizacja Dzienna (pobyt od godz. 8:00 do 15:00) daje możliwość diagnostyki
i terapii o intensywności i efektywności porównywalne z pobytem na oddziale całodobowym (zapewniona
możliwość codziennego kontaktu z pacjentem, rodzicami/opiekunami dziecka, przeprowadzenia badań
lekarskich, psychiatrycznych, psychologicznych, dostęp do badań dodatkowych oraz konsultacji
specjalistycznych a przede wszystkim obserwacja funkcjonowania w grupie oraz możliwość monitorowania
efektów współpracy z rodzicami).
Oferta diagnostyczno- terapeutyczna wynikająca z charakteru placówki (oddział dzienny
ogólnopsychiatryczny) obejmuje szerokie spektrum zaburzeń wieku rozwojowego (dzieci i młodzieży):
- całościowe zaburzenia rozwojowe – autyzm i zaburzenia autystyczne,
- zespół ADHD i zaburzenia hiperkinetyczne,
- zespół dziecka krzywdzonego,
- mieszane zaburzenia rozwojowe,
- zaburzenia zachowania,
- zaburzenia emocjonalne
- zaburzenia psychotyczne,
- zaburzenia depresyjne,
- zaburzenia lękowe,
- zaburzenia związane ze stresem,
- zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia),
- zaburzenia psychosomatyczne.
Personel oddziału:
- 2 lekarzy psychiatrów,
- 4 psychologów,
- 1 terapeuta zajęciowy,
- 2 pielęgniarki.
4. Aktywizacja i integracja społeczna.
a) Działalność Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku.
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Strona 14
·
Ośrodek
Interwencji
Kryzysowej
w
Białymstoku
udziela
pomocy
osobom
i rodzinom którzy zostali dotknięci kryzysem, polegającej na: pomocy psychologicznej, rodzinnej,
pedagogicznej, prawnej i socjalnej, prowadzenie krótkoterminowej terapii dla osób w kryzysie, udzielanie
schronienia kobietom oraz kobietom z dziećmi w sytuacji kryzysu. Najczęściej zgłaszanymi problemami są:
przemoc w rodzinie, konflikty rodzinne, utrata lub żałoba, wypadek lub katastrofą, zagrożenie samobójstwem,
trudności wychowawcze oraz nieumiejętności radzenia sobie z pojawiającymi się trudnościami. Celem
interwencji kryzysowej jest przywrócenie równowagi psychicznej i umiejętności samodzielnego radzenia sobie,
a dzięki temu zapobieganie przejściu reakcji kryzysowej w stan chronicznej niewydolności psychospołecznej.
Ośrodek oprócz pracy indywidualnej prowadzi też zajęcia grupowe mające na celu pomoc osobom dotkniętym
trudnościami oraz profilaktykę zaburzeń i chorób zdrowia psychicznego, takie jak: grupa wsparcia dla osób
doznających przemocy domowej, zajęcia korekcyjno-edukacyjne dla osób stosujących przemoc, zajęcia
socjoterapeutyczna dla dzieci w wieku 7-12 lat, warsztaty (dla młodzieży dotyczące radzenia sobie ze stresem
oraz warsztaty psychoedukacyjne: „Szkoła dla rodziców".
· Specjalistyczne usługi opiekuńcze
Wg. Rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 w sprawie specjalistycznych usług
opiekuńczych ustalono następujące usługi dostosowane do szczególnych potrzeb osób wymagających pomocy
w formie specjalistycznych usług, wynikających z rodzaju ich schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone
przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem:
- uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia,
- kształtowanie
umiejętności
zaspakajania
podstawowych
potrzeb
życiowych
i
umiejętności
społecznego
funkcjonowania,
motywowanie
do
aktywności,
leczenia
i rehabilitacji, prowadzenie treningów umiejętności samoobsługi i umiejętności społecznych oraz wspieranie,
także w formie asystowania w codziennych czynnościach życiowych,
- interwencje i pomoc w życiu w rodzinie,
- pomoc w załatwianiu spraw urzędowych,
- wspieranie i pomoc w uzyskaniu zatrudnienia,
- pomoc w gospodarowaniu pieniędzmi.
W mieście Białystok finansowaniem specjalistycznych usług opiekuńczych wśród mieszkańców po
uprzednim wywiadzie środowiskowym potwierdzonym decyzją MOPR i zakresem usług ustalonym
indywidualnie w ramach przyznanego decyzją limitu godzin usług zajmują się dwie organizacje pozarządowe:
- Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Okręgowy w Białymstoku (w ramach umowy obowiązującej w
okresie 14.01.2016 – 31.12.2016 r.),
- Podlaski
Oddział
Okręgowy
Polskiego
Czerwonego
obowiązującej w okresie 14.01.2016 – 31.12.2016 r.).
Krzyża
(w
ramach
umowy
b) Środowiskowe domy samopomocy.
Środowiskowe domy samopomocy to ośrodki wsparcia dla osób chorych psychicznie
i niepełnosprawnych intelektualnie działające w ramach zleconych gminie zadań z zakresu administracji
rządowej. To placówki realizujące proces terapeutyczno-rehabilitacyjny wobec ich użytkowników mających
poważne trudności w życiu codziennym, wymagających pomocy niezbędnej do życia w środowisku rodzinnym i
społecznym.
W
Białymstoku
funkcjonują
dwa
środowiskowe
domy
samopomocy,
jeden
działający
w
formie
jednostki
budżetowej
(jednostka
Miejskiego
Ośrodka
Pomocy
Rodzinie
w Białystoku) z liczbą miejsc 51. Druga placówka prowadzona jest na zlecenie miasta Białystok przez Caritas
Archidiecezji Białostockiej oferując 45 miejsc.
c) Warsztaty terapii zajęciowej.
Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych
uczestnictwo w warsztatach terapii zajęciowej osób niepełnosprawnych jest jedną z podstawowych form
aktywności wspomagającej proces rehabilitacji zawodowej i społecznej tych osób. To wyodrębniona
organizacyjnie i finansowo placówka stwarzająca osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Strona 15
możliwość rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskiwania lub przywracania umiejętności
niezbędnych do podjęcia zatrudnienia. Placówka przeznaczona jest dla osób niepełnosprawnych, posiadających
wskazanie do uczestnictwa w warsztatach terapii zajęciowej.
Ramy organizacyjne:
- warsztat jest placówką pobytu dziennego,
- czas trwania zajęć w warsztacie wynosi nie więcej niż 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo,
- zajęcia w warsztacie prowadzone są zgodnie z indywidualnym
i terapii przygotowanego dla uczestnika przez radę programową warsztatu.
programem
rehabilitacji
W Białymstoku funkcjonują 4 warsztaty terapii zajęciowej:
· Warsztat Terapii Zajęciowej prowadzony przez Caritas Archidiecezji Białostockiej – 40 uczestników,
· Warsztat Terapii Zajęciowej prowadzony przez Fundację AC – 25 uczestników,
· Warsztat Terapii Zajęciowej prowadzony przez Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „JARD”– 30 uczestników,
· Warsztat Terapii Zajęciowej prowadzony przez Spółdzielnię SNB – 22 uczestników.
Tabela 6
Liczba uczestników warsztatów terapii zajęciowej z zaburzeniami psychicznymi.
rok
2011
2012
2013
2014
2015
WTZ Caritas
WTZ Spółdzielnia
SNB
WTZ PW. Jard
WTZ Fundacja AC
Liczba
uczestników
posiadających
orzeczenie o
niepełnosprawności
o symbolu
02-P
Liczba
uczestników
z niepełnosprawnością
sprzężoną, w
tym choroba
psychiczna
Liczba
uczestników
posiadających
orzeczenie o
niepełnospra
wności
o symbolu
02-P
Liczba
uczestników
z
niepełnospra
-wnością
sprzężoną, w
tym choroba
psychiczna
Liczba
uczestników
posiadających
orzeczenie o
niepełnosprawności
o symbolu
02-P
Liczba
uczestników z
niepełnospra
wnością
sprzężoną, w
tym choroba
psychiczna
Liczba
uczestnikó
w
posiadających
orzeczenie
o niepełnosprawności
o symbolu
02-P
Liczba
uczestników
z
niepełnospra
-wnością
sprzężoną,
w tym
choroba
psychiczna
1
2
2
2
2
0
1
1
3
1
0
0
0
0
0
3
3
3
4
4
6
7
7
3
3
7
7
7
14
14
6
6
6
6
6
1
1
1
0
1
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych warsztatów terapii zajęciowej
d) Mieszkania chronione – treningowe.
Na przestrzeni 2011 – 2013 r. z inicjatywy Urzędu Miejskiego w Białymstoku utworzone zostały 3 mieszkania
chronione – treningowe.
· dwa mieszkanie chronione – treningowe dla osób niepełnosprawnych z powodu zaburzeń psychicznych
prowadzone na zlecenie miasta Białystok przez Stowarzyszenie na rzecz Rehabilitacji Psychiatrycznej.
Cele:
1. Wywołanie pozytywnych zmian w obrazie własnej osoby poprzez działania trenerów tj. terapia wspierająca,
zebrania społeczności i określony plan terapeutyczny oraz działania socjoterapeutyczne.
2. Polepszenie funkcjonowania społecznego, a co za tym idzie lepsze relacje rodzinne, społeczne poprzez naukę
zasad życia wspólnotowego: współodpowiedzialności i współdziałania oraz wzrostu samodzielności i dbania o
siebie i swoją małą społeczność.
Podczas pobytu uczestnicy mieszkania objęci są socjoterapią, treningiem finansowym, treningiem umiejętności
społecznych, treningiem relaksacyjnym oraz psychoedukacją. Mieszkańcy uczeni są podstawowych umiejętności
niezbędnych do samodzielnego życia i systematyczności wykonywanych czynności, m.in. dbanie o codzienną
higienę osobistą, robienie zakupów, niwelowanie napięcia emocjonalnego i fizycznego, stosowanie profilaktyki
psychicznej, przygotowywanie posiłków, sprzątanie, dysponowanie finansami, współdziałania. Jednocześnie
chorym udzielane jest wsparcie w terapii wspierającej i interwencji kryzysowej.
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Strona 16
Oczekiwane rezultaty działania:
- wzrost poczucia bezpieczeństwa
i współmieszkańców,
oraz
zaufania
w
stosunku
do
trenerów
–
terapeutów
- widoczny spadek poziomu lęku,
- zmiana w zakresie umiejętności radzenia sobie z obowiązkami dnia codziennego.
· mieszkanie chronione – treningowe dla osób niepełnosprawnych intelektualnie prowadzone na zlecenie
miasta Białystok przez Towarzystwo Wspierania Inicjatyw Społecznych Alpi
Głównym celem zadania jest aktywizacja społeczna osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz ich
przygotowanie do jak najlepszego funkcjonowania, a co za tym idzie zapobieganie wykluczeniu społecznemu.
Działanie skierowane jest do mieszkańców miasta Białegostoku uczestniczących w zajęciach placówek
terapeutycznych dla osób dorosłych.
Uczestnicy projektu pod okiem trenera samodzielnie dbają o swoje codzienne potrzeby poprzez robienie
zakupów, przygotowywanie posiłków, dbanie o czystość mieszkania oraz higienę, planowanie czasu wolnego.
Szczególna uwaga zwracana jest na rozwój umiejętności samoobsługi, samodzielności ale też współpracy w
grupie, dbania o wspólne potrzeby i wspierania w sytuacjach kryzysowych. Praca z trenerem ma charakter
indywidualny i grupowy. Jednorazowo pod opieka trenera przebywają 4 osoby niepełnosprawne intelektualnie a
trening trwa 3 miesiące.
· mieszkanie adaptacyjne
Mieszkanie adaptacyjne jest następnym po mieszkaniu chronionym – treningowym krokiem w kierunku
samodzielności osoby z zaburzeniami psychicznymi. Daje możliwość zweryfikowania nabytych wcześniej
umiejętności takich jak np. planowanie domowego budżetu, prowadzenie indywidualnego gospodarstwa
domowego, organizacja czasu wolnego itp. Mieszkańcy pokrywają wszelkie koszty związane z eksploatacją
lokalu za pośrednictwem organizacji, której zlecono realizację zadania - Stowarzyszeniu na rzecz Rehabilitacji
Psychiatrycznej. Każda z osób objęta jest wsparciem Trenera Pracy gdyż udział w procesie aktywizacji
zawodowej jest warunkiem koniecznym do pobytu w mieszkaniu adaptacyjnym. Czas pobytu uzależniony jest
od okresu w jakim uzyskają one prawo do lokalu socjalnego.
e) Domy pomocy społecznej
Dom Pomocy Społecznej w Białymstoku przy ul. Baranowickiej 203 świadczy usługi bytowe, opiekuńcze,
wspomagające
i
edukacyjne
na
poziomie
obowiązującego
standardu,
w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb mieszkańców. Placówka przeznaczona jest dla
306 mieszkańców, w tym 36 mieszkańców – osoby przewlekle psychicznie chore w filii w Bobrowej. Do Domu
kierowane są dzieci i młodzież niepełnosprawne intelektualnie w wieku od 3 do 25 lat oraz osoby dorosłe
niepełnosprawne intelektualnie na podstawie decyzji właściwego organu administracji publicznej. Ponadto
placówka świadczy specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z chorobą Alzheimera, nie zamieszkujących w
Domu.
f) Placówki zapewniające pomoc dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi (zadania zlecone w
drodze otwartych konkursów ofert).
- ETAP Ośrodek Profilaktyki i Terapii dla Młodzieży i Dorosłych – Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie
DROGA,
- Centrum
Ochrony
Dziecka
i Animatorów KLANZA,
i
Rodziny
–
Polskie
Stowarzyszenie
Pedagogów
- Ośrodek Psychiatrii i Psychoterapii Dzieci i Młodzieży „Eureka”.
Świadczenia w ośrodku oferowane są w zakresie:
- prowadzenia oddziału dziennego opieki psychiatrycznej dla dzieci i młodzieży,
- prowadzenia diagnostyki psychiatrycznej i psychologicznej zaburzeń psychicznych dzieci młodzieży w
zakresie m.in.: całościowych zaburzeń rozwojowych, upośledzeń umysłowych, chorób psychicznych,
zaburzeń depresyjnych, lękowych, ADHD, zaburzeń odżywiania, trudności szkolnych i wychowawczych,
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Strona 17
- prowadzenia w ramach Ośrodka: psychoterapii grupowej, psychoterapii rodzinnej, przychoterapii
indywidualnej, psychoedukacji rodzin, terapii zajęciowej, arteterapii, treningu relaksacyjnego, treningu
umiejętności społecznych, społeczności terapeutycznej.
- prowadzenia w ramach Ośrodka punktu interwencyjnego dla dzieci i młodzieży, którzy wymagają pilnej
konsultacji i pomocy psychiatry dziecięcego i psychologa (dot. w szczególności poważnych zaburzeń
depresyjnych, lękowych, podejrzenia zaburzeń psychicznych typu psychotycznego oraz oceny ryzyka
samobójczego).
g) Placówki zajmujące się uzależnieniami od środków psychoaktywnych (zadania zlecone w drodze
otwartych konkursów ofert).
- Poradnia Profilaktyczno – Konsultacyjna Stowarzyszenia MONAR,
- ETAP Ośrodek Profilaktyki i Terapii dla Młodzieży i Dorosłych – Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie
DROGA,
- Polska Fundacja RES HUMANAE.
h) Podmioty zapewniające pomoc dorosłym osobom z zaburzeniami psychicznymi oraz osobom z
niepełnosprawnością intelektualną (zadania zlecone w drodze otwartych konkursów ofert)
- Stowarzyszenie
na
rzecz
Rehabilitacji
Psychiatrycznej
prowadzący
Ośrodek
i rehabilitacji psychospołecznej dla osób z zaburzeniami psychicznymi Klub Pacjenta „Przystań”,
wsparcia
- Stowarzyszenie „Feniks”,
- Stowarzyszenie Kontakt Miast Białystok – Eindhoven,
- Towarzystwo Wspierania Inicjatyw Społecznych „Alpi”,
- Stowarzyszenie MY DLA INNYCH,
- Stowarzyszenie Wspierania Aktywności Niepełnosprawnych Intelektualnie AKTYWNI.
i) Podmioty udzielające wsparcia osobom niepełnosprawnym z całościowymi zaburzeniami rozwoju (zadania
zlecone w drodze otwartych konkursów ofert)
- Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Białymstoku,
- Fundacja „Syriusz”,
- Fundacja na rzecz osób z Dysfunkcjami i Zaburzeniami Rozwoju i ich rodzin oraz Wspierania Edukacji i
Rozwoju „FORS-ITIS”,
- Fundacja „Oswoić świat”,
- Stowarzyszenie Przyjaciół Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej „Razem Możemy Więcej”,
- Fundacja Polska Edukacja i. Komisji Edukacji Narodowej,
- Integrujące Stowarzyszenie „Jeden Świat” im. prof. Z. Religi,
- Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju dzieci Niepełnosprawnych Intelektualnie „BARWA”.
j) Poradnie alkoholowe
- Pracownia
Psychoterapii
i Współuzależnienia,
Integracyjnej
Poradnia
Terapii
Uzależnienia
od
Alkoholu
- Centrum Zdrowia Psychicznego i Leczenia Uzależnień,
- NZOZ Poradnia Terapii Uzależnień i Współuzależnień,
- NZOZ OPTIMA Ośrodek Leczenia Uzależnień i Współuzależnień,
- NZOZ VIRTUS,
- ETAP Ośrodek Profilaktyki i Terapii dla Młodzieży i Dorosłych.
5. Cele główne i szczegółowe programu ochrony zdrowia psychicznego dla Miasta Białystok na 2016 r.
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Strona 18
Cel główny 1:
PROMOCJA ZDROWIA PSYCHICZNEGO I ZAPOBIEGANIE ZABURZENIOM PSYCHICZNYM
Cel szczegółowy:
1.1 Upowszechnianie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie
zachowań i stylów życia
korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających
zdrowiu psychicznemu.
Zadania:
1.1.1. Organizowanie działań promujących zdrowie psychiczne.
1.1.2. Prowadzenie kampanii informacyjnych na temat zagrożeń dla zdrowia psychicznego skierowanych do
wybranych grup docelowych.
Wskaźniki:
- ilość przedsięwzięć promujących zdrowie psychiczne,
- ilość zorganizowanych kampanii informacyjnych.
1.2. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym.
Zadania:
1.2.1. Opracowanie
programów
i środowisku lokalnym.
zapobiegania
przemocy
w
rodzinie,
1.2.2. Realizacja
programów
zapobiegania
przemocy
i
uzależnieniem
w szkole i w środowisku lokalnym z uwzględnieniem istniejących regulacji prawnych.
w
w
szkole
rodzinie,
Zadania powyższe realizowane są w ramach działań zapisanych w:
· Miejskim Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata
2016 – 2017,
· Miejskim programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na 2016 rok,
· Gminnym Programie Przeciwdziałania Narkomanii na 2016 r.
1.2.3. Edukacja w zakresie problematyki ochrony zdrowia psychicznego.
Zadanie realizowane będzie poprzez organizację szkoleń i warsztatów skierowanych do różnych grup odbiorców
(m.in.: nauczyciele, pedagodzy, rodzice, organizacje pozarządowe) oraz konferencji z zakresu zapobiegania
chorobom psychicznym i zaburzeniom zachowania oraz dyskryminacji wobec osób z zaburzeniami
psychicznymi.
Wskaźniki:
- ilość
realizowanych
w rodzinie,
programów
z
zakresu
przeciwdziałania
przemocy
- ilość realizowanych programów w zakresie przeciwdziałania narkomanii,
- ilość realizowanych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych,
- ilość zorganizowanych form podnoszenia wiedzy i kwalifikacji z zakresu ochrony zdrowia psychicznego.
1.3. Zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi
Zadania:
1.3.1. Realizacja miejskiego programu działań na rzecz osób niepełnosprawnych oraz opracowanie kolejnej
edycji programu w szczególności uwzględniający problematykę osób z zaburzeniami psychicznymi.
Zadanie realizowane będzie w ramach działań zapisanych w Miejskim Programie działań na rzecz osób
niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej i przestrzegania praw osób niepełnosprawnych na lata
2016 – 2020”.
1.3.2. Podjęcie działań mających na celu opracowanie Miejskiego Programu działań na rzecz osób z
całościowymi zaburzeniami rozwoju.
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Strona 19
Wskaźnik:
- ilość działań podjętych w ramach programu,
- ilość działań mających na celu przygotowanie programu.
1.4. Organizacja systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego.
Zadania:
1.4.1. Wspieranie
rozwoju
ośrodków
interwencji
kryzysowej
i pomoc w stanach kryzysu zagrażającego zdrowiu psychicznemu.
oferującego
poradnictwo
Wskaźniki:
- liczba udzielonych porad,
- ilość osób, które skorzystały z oferty proponowanej przez ośrodek
Cel główny 2:
ZAPEWNIENIE OSOBOM Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI WIELOSTRONNEJ I
POWSZECHNIE DOSTĘPNEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ORAZ INNYCH FORM OPIEKI I POMOCY
NIEZBĘDNYCH DO ŻYCIA W ŚRODOWISKU RODZINNYM I SPOŁECZNYM
Cel szczegółowy:
2.1. Upowszechnienie lokalnego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej.
Zadania:
2.1.1. Zwiększenie
w gminie.
dostępności
do
różnych
form
psychiatrycznej
opieki
zdrowotnej
2.1.2. Analiza i monitoring dostępności psychiatrycznej opieki zdrowotnej na terenie miasta Białystok.
Zadanie realizowane przez ocenę osiągania zalecanych w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia
Psychicznego wskaźników dostępności w psychiatrycznej opiece zdrowotnej.
Wskaźniki:
- ilość ogłoszonych konkursów,
- ilość podpisanych umów,
- ilość przeprowadzanych analiz.
2.2. Upowszechnienie zróżnicowanych form pomocy i oparcia społecznego.
Zadania:
2.2.1. Zapewnienie ciągłości wsparcia finansowego projektom organizacji pozarządowych realizujących
różnorodne formy oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi, które wymagają działania
ciągłego.
Zadanie realizowane w drodze otwartego konkursu ofert na poszczególne projektu:
1. Rozwój mieszkalnictwa chronionego dla osób niepełnosprawnych z zaburzeniami psychicznymi.
2. Wspieranie
aktywnej
rehabilitacji
z całościowymi zaburzeniami rozwoju
społecznej
dorosłych
osób
niepełnosprawnych
3. Prowadzenie ośrodków wsparcia, rehabilitacji psychospołecznej dla osób z zaburzeniami psychicznymi.
4. Wspieranie usług pomocy psychiatryczno – psychologiczno – terapeutycznej realizowanych w placówkach
poza systemem psychiatrycznej opieki zdrowotnej,
5. Zapewnienie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi.
Wskaźniki:
- ilość ogłoszonych konkursów,
- ilość podpisanych umów.
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Strona 20
2.3. Aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi.
Zadania:
2.3.1. Zapewnienie dostępności rehabilitacji zawodowej, poradnictwa zawodowego i szkoleń zawodowych dla
osób z zaburzeniami psychicznymi.
2.3.2. Realizacja Programu zatrudnienia wspomaganego Trener Pracy.
Wskaźniki:
- liczba osób objętych działaniami,
- liczba szkoleń zawodowych,
- liczba osób objętych programem.
2.4. Skoordynowanie różnych form opieki i pomocy.
Zadania:
2.4.1. Powołanie lokalnego zespołu koordynującego realizację Programu z zadaniami:
- opracowanie regionalnego programu ochrony zdrowia psychicznego, potrzeby ludności gminy w zakresie
zdrowia psychicznego i opieki psychiatrycznej oraz dostosowanie do nich skoordynowanej działalności różnych
form pomocy i oparcia społecznego oraz aktywizacji zawodowej, realizacji, koordynowania i monitorowania
Programu.
Wskaźnik:
- ilość posiedzeń zespołu.
6. Realizacja, koordynowanie i monitorowanie Miejskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego.
Z realizacji Programu sporządzane będą półroczne sprawozdania oparte na danych przekazywanych do
Departamentu Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Białymstoku przez wszystkie podmioty współpracujące w
ramach realizacji Programu.
7. Wdrażanie Programu.
1) Adresaci Programu:
Program adresowany jest do mieszkańców Białegostoku.
2) Budżet programu:
Miejski Program Ochrony Zdrowia Psychicznego finansowany będzie ze środków Miasta Białystok oraz
środków zewnętrznych (PFRON, środki UE)
3) Okres realizacji:
Termin realizacji programu obejmuje rok 2016.
4) Wskaźniki/efekty realizacji:
- poprawa dostępności do różnych form opieki psychiatrycznej,
- rozwój środowiskowego modelu opieki psychiatrycznej,
- zwiększenie nakładów finansowych na opiekę psychiatryczną.
8. Zespół opracowujący Program:
1) Adam
Kurluta
w Białymstoku,
–
Dyrektor
Departamentu
Spraw
Społecznych
Urzędu
Miejskiego
2) Marzena Andrzejewska – Zastępca Dyrektora Departamentu Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w
Białymstoku,
3) Barbara Suszczyńska – Kierownik Referat ds. Profilaktyki i Osób Niepełnosprawnych w Departamencie Spraw
Społecznych Urzędu Miejskiego w Białymstoku,
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Strona 21
4) Katarzyna Subieta – pracownik w Referacie ds. Profilaktyki i Osób Niepełnosprawnych w Departamencie
Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Białymstoku,
5) Marta Sokołowska – pracownik w Referacie ds. Profilaktyki i Osób Niepełnosprawnych w Departamencie
Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Białymstoku,
6) Anna Tuszyńska – Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów KLANZA, Centrum Ochrony Dziecka i
Rodziny,
7) Elżbieta Powichrowska – Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie DROGA, Młodzieżowy Ośrodek Terapii i
Readaptacji „ETAP”,
8) Agata
Węglińska
–
psychiatra
i Psychoterapii Dzieci i Młodzieży „EUREKA”,
9) Jolanta
Minkiewicz
–
psychiatra
i Psychoterapii Dzieci i Młodzieży „EUREKA”
dzieci
dzieci
i
i
młodzieży,
Ośrodek
Psychiatrii
młodzieży,
Ośrodek
Psychiatrii
10) Napoleon Waszkiewicz – Klinika Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku,
11) Krystyna Woźniak – Stowarzyszenie MONAR.
Id: E5C7C11D-D93D-4A09-85CF-257F8D5F79EF. Podpisany
Strona 22