microeconomics

14
Przedsiębiorstwa na rynkach
konkurencyjnych
PRINCIPLES OF
MICROECONOMICS
FOURTH EDITION
N. G R E G O R Y M A N K I W
PowerPoint® Slides
by Ron Cronovich
© 2007 Thomson South-Western, all rights reserved
W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na
pytania:
 Czym jest rynek doskonale konkurencyjny?
 Czym jest utarg krańcowy? Jak odnosi się on do utargu
całkowitego i przeciętnego?
 W jaki sposób firma konkurencyjna określa wielkość przy
której maksymalizuje zysk?
 Kiedy firma konkurencyjna może czasowo zaprzestać
produkcji w krótkim okresie? Wyjść z rynku w długim
okresie?
 Jak wygląda krzywa popytu rynku w krótkim okresie? A w
długim?
1
Wstęp: scenariusz
 Trzy lata po ukończeniu studiów prowadzisz swój
własny biznes.
 W jaki sposób decydujesz ile produkować, jaką
cenę nałożyć, ilu pracowników zatrudnić itd.?
 Jakie czynniki powinny wpłynąć na te decyzje?
• Twoje koszty (z poprzedniego rozdziału)
• Twoja konkurencja na rynku
 Zaczynamy poprzez omówienie zachowania firm
w warunkach rynku doskonale konkurencyjnego.
2
1
Charakterystyka rynku konkurencyjnego
1. Na rynku działa wielu nabywców i wielu
sprzedawców.
2. Dobra oferowane na rynku są w zasadzie takie
same.
3. Przedsiębiorstwa mogą swobodnie wchodzić
na rynek i wychodzić z rynku.
 Nabywcy i sprzedawcy zmuszeni są
akceptować cenę rynkową, są
“cenobiorcami”.
3
Utarg przedsiębiorstw konkurencyjnych
 Utarg całkowity (TR)
TR = P x Q
 Utarg przeciętny (AR)
AR =
TR
=P
Q
MR =
∆TR
∆Q
 Utarg krańcowy (MR):
stanowi zmianę utargu
całkowitego, spowodowaną
sprzedażą dodatkowej
jednostki produkcji.
4
A C T I V E L E A R N I N G 1:
Ćwiczenie
Uzupełnij puste pola w tabeli.
Q
P
TR
0
1
2
$10
3
$10
4
$10
$40
5
$10
$50
AR
MR
$10
n.a.
n.a.
$10
$10
$10
5
2
A C T I V E L E A R N I N G 1:
Odpowiedzi
Uzupełnij puste pola w tabeli.
TR = P x Q
TR
Q
P
0
$10
n.a.
1
$10
$10
2
$10
3
$10
4
$10
$40
5
$10
$50
AR =
Q
MR =
∆TR
∆Q
n.a.
$10
6
W przedsiębiorstwie konkurencyjnym
Utarg krańcowy= cena
 Przedsiębiorstwo konkurencyjne może
zwiększać wielkość produktu, bez wpływu na
cenę rynkową.
 Więc, każdy jednostkowy wzrost w Q sprawia,
że utarg rośnie o P, MR = P.
MR = P jest prawdziwe wyłącznie
dla przedsiębiorstw na rynku
konkurencyjnym.
7
Maksymalizacja zysku
 Jakie Q maksymalizuje zysk przedsiębiorstwa?
 By znaleźć odpowiedź,
“Weź pod uwagę wielkości krańcowe.”
Jeżeli Q rośnie o jedną jednostkę, zysk rośnie o
MR, koszt rośnie o MC.
 jeśli MR > MC, ……….... Q aby zwiększyć zysk.
 jeśli MR < MC, ………… Q aby zwiększyć zysk.
8
3
Maksymalizacja zysku, π
(kontynuacja poprzedniego ćwiczenia)
Dla każdego Q
z MR > MC,
wzrost Q
zwiększa zysk.
Q
TR
TC
0
$0
$5
-
1
10
9
$10
2
20
15
10
3
30
23
10
4
40
33
10
5
50
45
10
Dla każdego Q
z MR < MC,
spadek Q
zwiększa zysk.
Zysk MR MC
Δπ = MR –
MC
-
-
9
Krzywa kosztu krańcowego i decyzje
przedsiębiorstwa o wielkości podaży
Zasada: MR = MC daje Q maksymalizujące zysk
Dla Qa, MC < MR.
Więc, Q ……... aby
zwiększyć zysk.
Koszty
MC
Dla Qb, MC > MR.
Więc, Q ……... aby
zwiększyć zysk.
MR
P1
Dla Q1, MC = MR.
………….. Q
zmniejszy zysk.
Q
10
Krzywa kosztu krańcowego i decyzje
przedsiębiorstwa o wielkości podaży
Jeśli cena wzrasta
do P2, wtedy
wielkość
maksymalizująca
zysk wzrasta do Q2.
Krzywa kosztu
krańcowego określa
Q przedsiębiorstwa
przy każdej cenie.
Więc, kosztu
Krzywa
krańcowego jest krzywą
podaży firmy.
Koszty
MC
P2
MR2
P1
MR
Q1
Q2
Q
11
4
Decyzja o czasowym zaprzestaniu
produkcji a wyjście z rynku
 Czasowe zaprzestanie produkcji:
krótkookresowa decyzja o czasowym
zaniechaniu produkcji z powodu bieżącej
sytuacji na rynku.
 Wyjście z rynku:
długookresowa decyzja opuszczenia rynku.
 Firma, która czasowo zaprzestaje produkcji,
musi pokrywać swoje koszt stałe.
Przedsiębiorstwo, które wychodzi z rynku unika
ponoszenia kosztów stałych jak i zmiennych.
12
Krótkookresowa decyzja przedsiębiorstwa o
zaprzestaniu produkcji
 Jeżeli przedsiębiorstwo czasowo zaprzestaje produkcji,
•
•
Zysk spada o wielkość utargu całkowitego (TR)
Koszty spadają o wielkość kosztów zmiennych (VC)
 Więc, firma powinna czasowo zaprzestać produkcji jeśli
TR < VC.
 Podziel obie strony przez wielkość Q: TR/Q < VC/Q
 Decyzję firmy możemy zapisać jako:
czasowo zaprzestać produkcji, jeśli P < AVC
13
Krzywa podaży przedsiębiorstwa doskonale
konkurencyjnego w krótkim okresie
Krzywa podaży firmy w
krótkim okresie to część
MC powyżej AVC.
Koszty
MC
Jeśli P ≥ AVC, firma
produkuje wielkość
Q gdzie P = MC.
ATC
AVC
Jeżeli P < AVC, wtedy firma
czasowo zaprzestaje
produkcji (produkuje
wielkość Q = 0).
Q
14
5
Koszt utopiony
 Koszt utopiony: jest kosztem, który już powstał
i nie sposób zmienić jego wielkość.
 Koszt ten nie powinien mieć wpływu na Twoje
decyzje, musisz go ponieść bez względu na
swój wybór.
 Koszty stałe są kosztem utopionym:
Przedsiębiorstwo musi je ponosić bez względu
to, czy produkuje, czy zaprzestaje produkcji.
 Więc koszty stałe nie powinny mieć wpływu na
decyzję o czasowym zaprzestaniu produkcji.
15
Długookresowa decyzja
przedsiębiorstwa o wyjściu z rynku
 Jeżeli przedsiębiorstwo wychodzi z rynku,
•
•
Zysk spada o wielkość utargu całkowitego TR
Koszty spadają o wielkość kosztu całkowitego TC
 Więc, przedsiębiorstwo powinno wyjść z rynku gdy
TR < TC.
 Podziel obie strony przez wielkość Q aby otrzymać
warunek:
opuścić rynek, jeśli P < ATC
16
Wejście nowego przedsiębiorstwa na rynek
 W długim okresie, nowe przedsiębiorstwo
wejdzie na rynek, jeśli będzie to opłacalne, gdy
TR > TC.
 Podziel obie strony przez wielkość Q aby
wyrazić chęć wejścia na rynek nowego
przedsiębiorstwa:
wchodzić, jeśli P ≥ ATC
17
6
Krzywa podaży przedsiębiorstwa doskonale
konkurencyjnego w krótkim okresie
Krzywa podaży firmy w
długim okresie to część
MC powyżej LRATC.
Koszty
MC
Jeśli P ≥ LRATC, firma
produkuje wielkość Q
gdzie P = MC.
LRATC
Jeżeli P < LRATC, wtedy
firma czasowo zaprzestaje
produkcji (produkuje
wielkość Q = 0).
Q
18
A C T I V E L E A R N I N G 2A:
Pomiar zysku przedsiębiorstwa
Firma konkurencyjna
P
Określ zysk
całkowity firmy.
Zaznacz na
P = $10
wykresie obszar
przedstawiający
$6
zysk firmy.
MC
MR
ATC
Q
50
19
A C T I V E L E A R N I N G 2A:
Odpowiedź
Firma konkurencyjna
P
MC
MR
ATC
P = $10
$6
50
Q
20
7
A C T I V E L E A R N I N G 2B:
Pomiar straty przedsiębiorstwa
Firma konkurencyjna
Określ stratę
całkowitą.
Zaznacz na
wykresie obszar
przedstawiający
stratę firmy.
P
MC
ATC
$5
MR
P = $3
Q
30
21
A C T I V E L E A R N I N G 2B:
Odpowiedź:
Firma konkurencyjna
P
MC
ATC
$5
MR
P = $3
30
Q
22
Podaż rynku: założenia
1) Wszystkie istniejące firmy i potencjalni
uczestnicy rynku ponoszą identyczne koszty.
2) Koszty żadnej firmy nie zmieniają się, gdy inne
firmy opuszczają/ wchodzą na rynek.
3) Liczba firm na rynku jest
•
stała w krótkim okresie (z powodu kosztów
stałych)
•
zmienna w długim okresie (z powodu
swobody wejścia/wyjścia)
23
8
Krzywa podaży krótkookresowej
przedsiębiorstwa konkurencyjnego
 Tak długo, jak P ≥ AVC, każde przedsiębiorstwo
będzie produkowało ilość maksymalizującą
utarg, gdzie MR = MC.
 Przypomnienie z Rozdziału 4:
Przy każdej cenie, wielkość podaży rynkowej
jest sumą wielkości podaży każdego z
przedsiębiorstw.
24
Krzywa podaży krótkookresowej
przedsiębiorstwa konkurencyjnego
Przykład: 1000 jednakowych firm.
Dla każdego P, rynek Qs = 1000 x (Qs jednej firmy)
Jedna firma
P
P
MC
Rynek
S
P3
P3
P2
P2
AVC
P1
P1
10 20 30
Q
Q
(rynek)
(firma)
10.000
20.000 30.000
25
Decyzja firmy o wejściu/wyjściu z rynku
w długim okresie
 W długim okresie, liczba firm na rynku zmienia się z
powodu wejścia/ wyjścia przedsiębiorstw z rynku.
 Jeżeli funkcjonujące na rynku firmy zarabiają dodatni zysk
ekonomiczny,
• Nowe firmy wchodzą na rynek.
• Krzywa podaży krótkookresowej przesuwa się na
prawo.
• P spadnie, redukując zysk przedsiębiorstwa.
• Wejścia skończą się, kiedy zysk ekonomiczny firmy
wyniesie zero.
26
9
Decyzja firmy o wejściu/wyjściu z
rynku w długim okresie
 W długim okresie, liczba przedsiębiorstw na rynku
zmienia się z powodu wejścia/ wyjścia przedsiębiorstw z
rynku.
 Jeżeli funkcjonujące na rynku firmy ponoszą straty:
•
•
•
•
Niektóre wyjdą z rynku.
Krzywa podaży krótkookresowej przesunie się na
lewo.
P wzrośnie, zmniejszając straty pozostałych
przedsiębiorstw.
Wyjścia skończą się, kiedy strata ekonomiczna firmy
wyniesie zero.
27
Warunek zysku zerowego
 Równowaga w długim okresie:
Proces wejścia na rynek/wyjścia z rynku jest zakończony
- pozostałe firmy zarabiają zerowy zysk ekonomiczny.
 Zerowy zysk ekonomiczny pojawia się, gdy P = ATC.
 Skro firmy produkują przy P = MR = MC, warunek zysku
zerowego to P = MC = ATC.
 Przypomnij sobie, że krzywa MC przecina krzywą ATC w
punkcie minimum ATC.
 Więc, w długim okresie, P = minimum ATC
28
Długookresowa krzywa podaży na rynku
konkurencyjnym
W długim okresie,
typowa firma zarabia
zysk zerowy.
P
Długookresowa krzywa podaży
na rynku konkurencyjnym jest
pozioma, dla P = minimum ATC.
Jedna
firma MC
P
Rynek
LRATC
Q
(firma)
Q
(rynek)
29
10
Dlaczego przedsiębiorstwa kontynuują
produkcję mimo, że ich zysk = 0?
 Przypomnienie, zysk ekonomiczny stanowi utarg
całkowity pomniejszony o wszystkie koszty –
włączając koszty ukryte.
 W równowadze, gdy zysk ekonomiczny wynosi
zero, firmy zarabiają wystarczający dochód, aby
pokryć te koszty.
30
Wzrost popytu w SR i LR
Firma w LR rów-dze, …
…wzrost D zwiększa P,…
…firma osiąga SR zyski …
… co zachęca inne firmy do
wejścia, S w prawo, P w dół …
… zyski spadają do 0
przywracając LR rów-agę
P
Jedna
firma
Rynek
P
S1
MC
ATC
P1
P1
Q
(firma)
A
LRS
D1
Q1
Q
(rynek)
31
Dlaczego krzywa podaży długookresowej
może być nachylona ku górze?
 Rynkowa krzywa podaży w długim okresie jest
pozioma jeżeli:
1) Wszystkie firmy mają identyczne koszty i
2) Koszty nie zmieniają się, gdy inne firmy
wchodzą na rynek/ wychodzą z rynku.
 Jeżeli któreś z tych założeń nie jest prawdą,
krzywa podaży rynku jest nachylona ku górze.
32
11
1) Firmy mają różne koszty
 Kiedy P rośnie, firmy z niższymi kosztami wchodzą na
rynek szybciej, niż firmy z wyższymi kosztami.
 Dalszy wzrost wzrostu P sprawia, ze firmy z wyższymi
kosztami wchodzą na rynek powodując tym samym
wzrost wielkości podaży.
 Więc, długookresowa krzywa podaży na rynku jest
nachylona ku górze.
 Dla każdego P,
•
Dla firmy krańcowej,
P = minimum ATC i zysk= 0.
•
Dla firm z niższymi kosztami, zysk> 0.
33
2) Koszty rosną, kiedy nowe firmy wchodzą na
rynek
 W niektórych przemysłach, kluczowy zasób
podaży jest limitowany (np. ilość ziemi zdatnej do
uprawy).
 Wejście nowych firm zwiększa popyt na ten
zasób, powodując wzrost ceny dobra.
 To powoduje wzrost wszystkich wydatków firmy.
 Wówczas wzrost P konieczny aby wzrosła
rynkowa podaż, zatem rynkowa krzywa podaży
jest rosnąca.
34
Konkluzja: Efektywność rynku
konkurencyjnego




Maksymalizacja zysku:
MC = MR
Doskonała konkurencja:
MR = P
Więc, w równowadze konkurencyjnej: P = MC
Przypomnienie, MC jest kosztem produkcji jednostki
krańcowej.
P to wartość jednostki krańcowej dla kupującego.
 Więc, równowaga konkurencyjna jest efektywna,
maksymalizuje nadwyżkę całkowitą.
 W następnym rozdziale omówimy: monopol, ustalanie
cen, stratę pustą.
35
12
Podsumowanie
 Dla przedsiębiorstwa na rynku doskonale konkurencyjnym,
P = MR = przychód przeciętny
 Jeżeli P ≥ AVC, firma maksymalizuje zyski wytwarzając
wielkość, gdzie MR = MC. Jeżeli P < AVC, firma w krótkim
okresie czasowo zaprzestanie produkcji.
 Jeżeli P < ATC, firma wyjdzie z rynku w długim okresie.
 W krótkim okresie, wejście na rynek nie jest możliwe i
wzrost popytu zwiększy zyski firmy.
 Ze swobodnym wejściem na rynek i wyjściem z rynku,
zysk= 0 w długim okresie, a P = minimum ATC.
36
13