Ganimedes jest większy od planet Merkury i Pluton. Z kolei inny
advertisement
Nasz kochany Układ Słoneczny autorzy Bartłomiej Korek Juliusz Budziarek kolejny slajd wymaga odczekania chwili >>>menu główne<<< Słońce • • • • • Słońce to gwiazda centralna Układu Słonecznego, wokół której krąży Ziemia oraz inne planety. Słońce jest najjaśniejszym obiektem na niebie. Oprócz planet - inne obiekty orbitujące wokół Słońca to asteroidy, komety, obiekty znajdujące się poza orbitą Neptuna i pył. Słońce jest gwiazdą ciągu głównego, o typie widmowym G2, co oznacza, że jest nieco większa i bardziej gorąca od przeciętnej, ale znacznie mniejsza niż największy z czerwonych olbrzymów. Gwiazda klasy G2 żyje około 10 miliardów lat w ciągu głównym, a wiek Słońca to około 5 miliardów lat, co ustalono przy pomocy nukleokosmochronologii. Powrót do menu<<< dalej>>> • Wszystkie 9 planet Układu Słonecznego stanowi mniej niż 1% masy Słońca. • Słońce wykonuje pełny obrót wokół środka naszej galaktyki w ciągu 225 mln lat. W środku Słońca panuje temperatura 16 mln stopni Celsjusza, a na jego powierzchni – tylko 5500 oC. Słońce ma średnicę 109 razy większą niż Ziemia, więc zmieściłoby się w nim ponad milion takich planet jak nasza. Słońce zawiera około 2% pierwiastków ciężkich, co jest dowodem na to, że jest to gwiazda drugiej albo trzeciej generacji. Znaczy to tyle, że Słońce nie powstało z pierwotnej materii powstałej po Wielkim Wybuchu, ale z materii pochodzącej z innej, wcześniej żyjącej gwiazdy • • • • <<<wstecz Merkury • Cechami charakterystycznymi dla tejże planety są duże wahania temperatury na powierzchni: od 180 do +4300C • Powierzchnię planety pokrywają kratery i strome skarpy skalne, które utworzyły się w przeszłości, gdy jądro planety ochładzało się i kurczyło, powodując naprężenia skorupy. Kratery na Merkurym mają wielkość od kilku metrów do ponad 1000 kilometrów. • Merkury ma najdłuższą dobęmiędzy kolejnymi wschodami Słońca upływa 176 dni ziemskich, czyli więcej niż merkuriański rok (czas jednego obiegu wokół Słońca), który trwa-jak pokazano wyżej-prawie 88 dni ziemskich. <<<powrót do menu dalej>>> • • Merkury nie posiada atmosfery Jest widoczny na niebie zawsze blisko Słońca i dlatego pomimo dość dużej jasności trudno go zauważyć • <<<wstecz Wenus • Pod względem rozmiarów Wenus tylko nieznacznie ustępuje Ziemi; jej promień równikowy ma 6051 km • Na pełne okrążenie swej orbity planeta Wenus potrzebuje 225 ziemskich dni. Pełen obrót wokół własnej osi wykonuje w przeciągu 243 ziemskich dni. A więc wenusjański dzień jest dłuższy niż wenusjański rok. • Przypuszcza się, że wnętrze Wenus przypomina wnętrze Ziemi. • Wenus ma grubą i gęstą atmosferę. Składa się ona przede wszystkim z dwutlenku węgla (96%) i azotu (3,5%) Powrót do menu<<< dalej>>> • • • Temperatura atmosfery przy powierzchni sięga aż 750 kelwinów), a ciśnienie wynosi około 90 barów (9 MPa), czyli jest 90 razy większe od ciśnienia atmosferycznego przy powierzchni Ziemi. Na wysokości 100 km temperatura spada do około 100 kelwinów. Tak wielkie rozgrzanie powierzchni Wenus (największe ze wszystkich powierzchni planetarnych) jest wynikiem efektu cieplarnianego <<<wstecz Ziemia • • • • • Jej powierzchnia to jedyne znane miejsce we Wszechświecie, gdzie rozwinęło się życie. Ziemia jest także jedyną planetą Układu Słonecznego, której powierzchnię w ponad 70% pokrywa woda. Odległość między Ziemią a Księżycem wynosi 384 000 km. Czyli światło pokonuje ją w nieco ponad sekundę. Planeta, na której żyjemy, nie jest idealnie okrągła. W rzeczywistości jest ona nieco wybrzuszona na równiku i spłaszczona na biegunach Budowę naszej planety porównać można do warstwowej budowy cebuli Powrót do menu<<< dalej>>> • W samym centrum znajduje się stałe jądro wewnętrzne, zbudowane ze stopu niklowo-żelazowego znajdującego się pod ciśnieniem. Otacza go ciekłe jądro zewnętrzne składające się głównie z niklu i żelaza, ale z pewnym dodatkiem lżejszych materiałów, jak krzem lub siarka. • Masa atmosfery stanowi zaledwie milionową część masy Ziemi • Średnia temperatura przy powierzchni Ziemi wynosi +15oC • <<<wstecz Mars • • Na Marsie znajduje się wygasły wulkan o nazwie Olympus Mons, który jest najwyższym wzniesieniem Układu Słonecznego. Mierzy on około 26 000 metrów wysokości, czyli jest prawie 3 razy wyższy od Mt. Everestu. Lądownik Opportunity - badacz Marsa wykrył, że dawniej istniało na jego powierzchni słone jezioro. Świadczą o tym ślady osadów i wytrącone kryształy soli na skałach. • Mars wiruje wokół własnej osi bardzo podobnie do Ziemi: okres obrotu wynosi 24,6 godziny (doba marsjańska jest tylko o 37 minut dłuższa od ziemskiej) • Powrót do menu<<< dalej>>> • Atmosfera Marsa jest obecnie znacznie cieńsza i rzadsza niż atmosfera Ziemi. Składa się głównie z dwutlenku węgla (95%) oraz azotu (2,7% ) • Stosunkowo duże różnice temperatury powierzchni Marsa powodują powstawanie wiatrów, których prędkość dochodzić nawet do 300 km/h • Podejrzewa się, że Księżyce Marsa są schwytanymi przez niego planetoidami. • Mars jest planetą najbardziej podobną do Ziemi i dlatego od dawna się podejrzewa, że na jego powierzchni mogą istnieć (lub istniały) jakieś prymitywne formy życia. • <<<wstecz Jowisz • • • • Jowisz jest tak duża, że zmieściłaby w sobie pozostałe 8 planet wraz z ich księżycami. Jeden z księżyców Jowisza – Ganimedes jest większy od planet Merkury i Pluton. Z kolei inny księżyc Jowisza – Io jest jedynym w Układzie Słonecznym miejscem poza Ziemią, gdzie znajdują się czynne wulkany. Ma ich on około 300. Szybkość wiatrów w warstwach powierzchniowych dochodzi do 600 km/h Powrót do menu<<< dalej>>> • • • Cztery największe księżyce Jowisza, tzw. księżyce galileuszowe to Io, Europa, Ganimedes i Kalisto. Najbliżej Jowisza znajdują się Io i Europa i w nich przypadku najbardziej zaznacza się działanie sił pływowych Jowisza. Siły te zgniatają i rozciągają te księżyce. Wzrost temperatury ich wnętrza na Io objawia się intensywną działalnością wulkaniczną, a na Europie, pod skorupą lodu, przypuszczalnie znajduje się woda. Jedną z najbardziej intrygujących zagadek Jowisza jest to, że wypromieniowuje on dwukrotnie więcej energii, niż otrzymuje od Słońca. Nie znamy źródła tej dodatkowej energii. <<<wstecz Saturn • • • • Masa Saturna jest ponad trzykrotnie mniejsza od masy Jowisza, ale aż 95 razy przewyższa masę Ziemi Tytan – księżyc Saturna to jedyny księżyc Układu Słonecznego posiadający gęstą atmosferę. Podobnie jak Jowisz, Saturn wypromieniowuje więcej energii niż otrzymuje ze Słońca, co oznacza, że musi mieć jakieś wewnętrzne źródło ciepła, którego mechanizm nie jest jeszcze znany Powrót do menu<<< dalej>>> • • Pierścienie składają się z krążących wokół Saturna brył, najprawdopodobniej lodowych, o rozmiarach od kilku centymetrów do około 100 m. Grubość pierścieni jest bardzo mała, sięgająca kilku kilometrów. Pierścienie można widzieć albo z wierzchu, albo od spodu, albo zupełnie z boku i wtedy zamiast pierścieni dostrzega się jedynie ich cień na tarczy planety (sytuacja taka powtarza się mniej więcej co 7,5 roku). <<<wstecz Uran • Do najciekawszych osobliwości Urana należy usytuowanie osi jego obrotu niemal w płaszczyźnie orbity (obserwator z Ziemi widzi więc na przemian otoczenie północnego i południowego bieguna planety) • Dotychczas odkryto 15 satelitów Urana. Księżyce Urana nazwano imionami bohaterów dramatów Szekspira • Powrót do menu<<< dalej>>> • 10 marca 1977 r. podczas obserwacji zakrycia gwiazdy przez Urana stwierdzono obecność pierścieni wokół planety. Obecnie wiadomo, że jest to wiele wąskich "pierścionków", położonych w płaszczyźnie równikowej • <<<wstecz Neptun • • • • Pod względem budowy wewnętrznej Neptun jest zapewne także podobny do Urana. Huragany wiejące na Neptunie są rekordowo gwałtowne. Wiatr potrafi tam wiać z prędkością 2000 km/godz. Sonda Voyager 2, która w sierpniu 1989 r. przeleciała w pobliżu Neptuna, zaobserwowała ogromne zawirowanie w atmosferze planety, nazwane Wielką Ciemną Plamą Powrót do menu<<< dalej>>> • Podobnie jak Jowisz, Neptun emituje ponad dwa razy więcej energii niż otrzymuje ze Słońca • Sonda Voyager 2 potwierdziła wcześniejsze przypuszczenia o istnieniu pierścieni wokół Neptuna. • <<<wstecz Pluton • Naj, naj, naj... Pluton w Układzie Słonecznym to planeta: • • • • • • • najmniejsza najdalsza, wg oddalenia od Słońca najdłużej obiegająca Słońce najbardziej zewnętrzna najwolniej poruszająca się najzimniejsza najczęściej kwestionowana przez astronomów jako planeta • Pluton jest jedyną planetą, której nie zbadały sondy kosmiczne. Pluton widoczny jest tylko przez stosunkowo duże teleskopy. Przez Kosmiczny Teleskop Hubble'a (HST) można na nim dostrzec jedynie największe otwory powierzchniowe. • Powrót do menu<<< dalej>>> <<<wstecz dalej>>> Planetoidy • Pomiędzy orbitami Marsa i Jowisza znajduje się pas planetoid. Jest ich tam dziesiątki tysięcy. Przypuszcza się, że w wyniku silnej grawitacji Jowisza nie powstała z tego pasa jedna planeta. Największą z tych planetoid jest Ceres o średnicy 947 km • <<<wstecz • Pluton został przypadkowo odkryty w 1930. Kalukacje które później okazały się błędnie pozwoliły przewidzieć lokalizację planety znajdującej się za Neptunem • Pluton posiada satelitę Charon • Temperatura powierzchni Plutona waha się pomiędzy 235 a -210 C • Uważano że, Pluton mógł być niegdyś satelitą Neptuna, teraz ta teza jest małoprawdopodobna. Bardziej popularny pogląd mówi że Triton, podobnie do Plutona przesunął się na niezależną orbitę wokół Słońca a następnie został schwytany przez Neptuna <<<wstecz Księżyc • Sonda kosmiczna Lunar Prospector stwierdziła przy biegunach naszego Księżyca istnienie wody. Odkrycie to otwiera lepszą perspektywę do kolonizacji tego ciała niebieskiego w przyszłości. • Na Księżycu znajduje się największy krater uderzeniowy w Układzie Słonecznym. Jest to krater Aitkena i ma on średnicę ponad 2200 kilometrów • Ziemia ma jednego satelitę, Księżyc, który jest drugim (po Słońcu) pod względem jasności obiektem na niebie <<<powrót do menu dalej>>> • Księżyc wiruje wokół osi nachylonej do płaszczyzny ekliptyki pod kątem 88 stopni, a okres jego obrotu jest równy okresowi obiegu wokół Ziemi, a więc Księżyc pozostaje do niej zwrócony zawsze tą samą stroną. • Przypuszcza się, że Księżyc powstał w końcowej fazie tworzenia się Układu Słonecznego jako rezultat zderzenia protoplanety wielkości Marsa z rozwarstwioną już na jądro i płaszcz Ziemią. • Na powierzchni Księżyca nie ma wody. Ale w 1996 r. doniesiono, że wnikliwa analiza wyników obserwacji radarowych, wskazuje, że dna głębokich kraterów w okolicach biegunów, do których nigdy nie dociera promieniowanie słoneczne, pokrywa warstwa lodu wodnego • <<<wstecz Planetoidy • Pas planetoid znajduje się między orbitami Marsa i Jowisza, w odległości od 1,7 do 4 jednostek astronomicznych od Słońca. • Zawiera miliardy planetoid, poprzedzielanych rozległymi obszarami pustej przestrzeni. • Planetoidy mogą być węglowe, kamienne lub metaliczne. • Zdaniem naukowców, planetoidy uległyby skupieniu w jedną planetę, gdyby nie wpływ potężnego pola grawitacyjnego Jowisza. Powrót do menu<<< dalej>>> Meteoryty • Meteoroidy docierające do powierzchni Ziemi nazywamy meteorytami. Ich liczba sięga 3300 sztuk rocznie, a masa z reguły przekracza kilogram. Większość z nich wpada do oceanów jednak co roku około 6 egzemplarzy udaje się odszukać, obserwując ich upadek na ląd stały. Niektóre znajduje się też przypadkowo. Istnieją trzy zasadnicze typy meteorytów: kamienne, metaliczne oraz kamienno-metaliczne. • <<<powrót do menu Komety • Komety należą do drobnych ciał Układu Słonecznego. Na niebie wyglądają bardzo efektownie, gdyż pył i gaz uwolnione pod wpływem ciepła z jądra komety tworzą głowę i skierowany od Słońca warkocz. Większość komet to obiekty słabe, widoczne jedynie za pomocą teleskopów, jednak co pewien czas pojawiają się jasne komety, które można obserwować nawet gołym okiem. • <<<powrót do menu
