patrząc w niebo

18
12 kwietnia 2016 r.
Rozmaitości ASTRONOMICZNE
PATRZĄC W NIEBO
Wiadomości ze świata nauki i techniki
Doniesienia z CERN ESA NASA
www.facebook.com/cwintpoland
Nr (27) 15/2016
Co na niebie? Ciekawe konfiguracje Księżyca, planet i gwiazd
w kwietniu 2016 r.
16.04.2016
Jeśli około godziny 21 skierujemy wzrok na wysokość około 50° nad południowy horyzont, bez
trudu dostrzeżemy Księżyc między pierwszą kwadrą a pełnią, w fazie 76%. Trzy i poł stopnia na
północny wschód od Księżyca świecić będzie Regulus, najjaśniejsza gwiazda Lwa (1,4mag). Natomiast nieco ponad 16° na wschód od tej parki widoczny będzie bardzo jasny Jowisz (–2,3mag).
Może nie będzie to szczególnie widowiskowe spotkanie, ale mimo wszystko warto skierować
tej nocy wzrok ku Lwu. Wraz z upływem nocy wzajemne odległości obiektów nieco zmaleją, ale
w stopniu małym w stosunku do ich ogólnych wartości. Około godziny 4 Księżyc jako pierwszy
zacznie znikać za zachodnim horyzontem, a krótko po nim zajdą Regulus i Jowisz (ten ostatni
już na jaśniejącym niebie).
17.04.2016
Dobę później sytuacja zmieni się o tyle, że Księżyc odsunie się od Regulusa, a zbliży do Jowisza.
Około godziny 22, kiedy parka będzie górowała na wysokości 45°, Księżyc w fazie 84% widoczny
będzie 4 stopnie od Jowisza. Natomiast około godziny 3, gdy obiekty będą chylić się ku zachodowi,
widok będzie ciekawy: Księżyc będzie świecił niecałe 3 stopnie na
południe od Jowisza, widocznego 16° nad horyzontem. Po godzinie ich wzajemna odległość jeszcze nieco zmaleje, jednak Księżyc będzie już widoczny na wysokości jedynie 4°. Jeśli przejrzystość
atmosfery przy horyzoncie będzie wystarczająca, taka konfiguracja może być ciekawym motywem
ładnych zdjęć z elementami krajobrazu ziemskiego.
24/25 i 25/26.04.2016
Krótko po północy 24/25 kwietnia nisko nad południowo–wschodnim horyzontem bez trudu
znajdziemy Księżyc krótko po pełni, w fazie 93% w towarzystwie dwóch planet: czerwonawego
Marsa (–1,3mag) i żółtawego Saturna (0,2mag). Około godziny 3, kiedy trio będzie górowało na
średniej wysokości 16 stopni, Mars będzie widoczny nieco mniej niż cztery i pół stopnia na południe–południowy wschód od Księżyca, a Saturn dziewięć i poł stopnia na wschód–południowy
wschód od Księżyca. Widok byłby dużo atrakcyjniejszy, gdyby nie duży blask Księżyca, ale i tak
warto pamiętać o tym spotkaniu. Dodatkowym bonusem będzie, widoczny niecałe 5° na południe
od Marsa, również czerwonawy Antares (1mag). W marcowym numerze Astronomii (11/2016
- Patrząc w NIEBO) przy okazji innego spotkania, wyjaśniłem jak odróżnić Marsa (planetę) od
Antaresa (gwiazdy). Od godziny 4.30 niebo zacznie na tyle jaśnieć, że planety i gwiazda zaczną
blednąć, by zniknąć po godzinie 5. I tu również, po dobie, zmieni się konfiguracja obiektów. Księżyc
w fazie 87% przesunie się na wschód i będzie widoczny trzy i poł stopnia na wschód–północny
wschód od Saturna, a od Marsa będzie dzieliło go już prawie 11 stopni.
Planety
• Merkury, po bardzo niekorzystnym okresie widoczności porannej (a właściwie niewidoczności),
w pierwszych dniach kwietnia będzie szybko zyskiwał na wysokości nad zachodnim horyzontem,
a każda wiosenna elongacja wschodnia oznacza korzystne warunki do obserwacji tej planety.
Próby jej dostrzeżenia można podejmować około godz. 20. Między 19 a 21 kwietnia będą świetne
warunki (oby również pogodowe!) do zaobserwowania Merkurego w pobliżu Plejad. Gromada będzie widoczna niecałe 9 stopni na północny wschód od planety. Może nie będzie to bardzo bliskie
spotkanie, ale przy dobrej przejrzystości powietrza będzie szansa na dostrzeżenie go gołym okiem,
a tym bardziej zarejestrowanie go na matrycy aparatu. W kolejnych dniach jasność Merkurego
spadnie do wartości dodatnich, prędkość kątowa na tle gwiazd zmaleje, a od 27 kwietnia planeta
rozpocznie ruch wsteczny.
Wszystkie te czynniki wpłyną na szybkie zakończenie widoczności wieczornej Merkurego, jednak
nie ma co narzekać – planeta będzie do naszej dyspozycji niemal cały kwiecień. Jako uzupełnienie
dodam, że kwiecień planeta rozpocznie w gwiazdozbiorze Ryb, by przemierzyć do maja niemal
cały gwiazdozbiór Barana.
• Wenus, przez cały kwiecień będzie leniwie „gonić” Słońce zdążając do koniunkcji górnej, która
nastąpi dopiero w czerwcu. Do tego czasu, ze względu na niekorzystne położenie na ekliptyce,
planeta będzie wschodzić razem ze Słońcem, co uniemożliwi jej obserwacje.
• Mars kontynuuje widoczność w drugiej połowie nocy, choć w drugiej połowie miesiąca Czerwona Planeta będzie wschodzić jeszcze przed północą. Miesiąc Mars rozpocznie w północnej
części gwiazdozbioru Skorpiona, nieopodal gwiazdy ψ Oph (4,5mag), jednak szybko przejdzie
do Wężownika, bo pozostać w nim do końca miesiąca. Co ciekawe, w kwietniu planeta bardzo
nieznacznie zmieni swoje położenie na tle gwiazd, bo w pierwszej połowie miesiąca będzie zbliżać
się do rozpoczęcia ruchu wstecznego po pętli. 17 kwietnia Mars „zatrzyma się” w rektascensji,
by rozpocząć ruch na zachód, kierując się z powrotem do Skorpiona, którego granicę przekroczy
w ostatnim dniu kwietnia. Na początku miesiąca Mars będzie górował około godziny 4.30 na
wysokości 17°. W połowie kwietnia górowanie przesunie się na niecałą godzinę wcześniej, a pod
koniec kwietnia o kolejną godzinę wstecz. Warunki obserwacji planety przez cały miesiąc pozostaną praktycznie stałe i, niestety, równie niekorzystne z powodu bardzo niskiego położenia na
ekliptyce. Przez cały miesiąc również widoczność Marsa będzie przerywać szybko jaśniejące niebo.
Dobrze, że chociaż jasność planety będzie dość znaczna, wzrastając z –0,5 do –1,5 magnitudo.
Pewnym urozmaiceniem będzie pobliski Saturn (odległość Mars–Saturn wyniesie w kwietniu
około 8 stopni) oraz Antares. Jak co miesiąc, przy okazji obserwacji Marsa zachęcam do skierowania lornetek i teleskopów na pobliskie gwiazdy podwójne w północnych szczypcach Skorpiona.
• Jowisz, już po opozycji, kontynuuje ruch wsteczny w środkowo–wschodniej części gwiazdozbioru Lwa. Warunki obserwacji planety są doskonałe, a widoczność planety będzie w kwietniu
praktycznie całonocna. Gazowy Olbrzym górował będzie na wysokości 45 stopni, a moment górowania przesunie się w kwietniu o dwie godziny wstecz (z 23.20 na 21.20) i z końcem miesiąca
Jowisz będzie górował na wciąż ciemniejącym niebie. W nocy 7/8 kwietnia planeta minęła
gwiazdę χ Leo (4,6mag) w odległości zaledwie 7 minut łuku, natomiast 12 kwietnia nastąpi
zakrycie przez jowiszową tarczę gwiazdy HIP 54057/SAO 118636 o jasności 7,3mag. Niestety,
w Polsce zjawisko będzie widoczne w ciągu dnia, czyli praktycznie... niewidoczne. Będziemy mogli
za to obserwować zbliżanie się Jowisza do gwiazdy w nocy 11/12 kwietnia, oraz jego oddalanie
12/13 kwietnia. Szczególnie ta druga noc powinna zainteresować obserwatorów, ponieważ po
zapadnięciu zmroku 12 kwietnia gwiazda będzie wciąż bardzo blisko krawędzi tarczy Jowisza,
a odległość liczona będzie w sekundach łuku. Jasność Jowisza w kwietniu nieznacznie spadnie
z –2,4 do –2,3 magnitudo.
• Saturn, poruszając się ruchem wstecznym na tle gwiazd Wężownika, pomiędzy Antaresem a gwiazdą η Oph (2,5mag), będzie drugim co do jasności obiektem w tym rejonie nieba, po czerwonym
Marsie, a warunki jego widoczności będą bardzo zbliżone do tych, opisanych w akapicie „marsjańskim”. W ciągu miesiąca moment wschodu Saturna przesunie się w przybliżeniu z 1.30 na 23.30,
a górowanie w połowie miesiąca przypadnie na okolice godziny 4 na wysokości 17 stopni. Władca
Pierścieni będzie tworzył ładny, barwny trójkąt z Marsem i Antaresem. Czas przed i po opozycji
to dobry okres na obserwacje systemu pierścieni planety, jednak obecnie Saturn jest zbyt nisko na
ekliptyce, by zarówno obserwatorzy, jak i astrofotografowie mogli wyciągnąć maksimum szczegółów. Jednak w przypadku dobrej przejrzystości atmosfery ziemskiej i dobrego seeingu, rezultaty
mogą być satysfakcjonujące. Jasność Saturna wzrośnie w kwietniu z 0,4 do 0,2 magnitudo.
Marcin Siudziński - [ASTRONOMIA]
Wyślij mail na adres [email protected] z tematem „CWINT – Patrząc w NIEBO”
i podaj swój adres korespondencyjny otrzymasz bezpłatnie jeden numer czasopisma ASTRONOMIA. Naprawdę warto – dziesiątki ciekawych artykułów, wspaniałe zdjęcia i mapy nieba!
Kontakt: CWINT Piotr Duczmal, mail: [email protected], tel.601-97-70-54
Archiwalne numery Patrząc w NIEBO są dostępne na naszej stronie www.cwint.org.pl
C WINT - OTWIERAMY DLA CIEBIE SZEROKO DRZWI DO ŚWIATA WIEDZ Y I NAUKI
www.facebook.com/NaszeStronyOstrzeszowskie I [email protected] I tel. 533 600 655 I 63-500 Ostrzeszów, ul. Kaliska 1-3