realizm
advertisement
realizm • • • • • Realizm klasyczny (Tukidydes,Machiavelli, Hobbes) Morgenthau i realizm neoklasyczny Schelling i realizm strategiczny Waltz i neorealizm • Tukidydes • SM to nieunikniona rywalizacja i konflikty między starożytnymi państwami-miastami Grecji. • Zwierzęta polityczne są wielce nierówne pod względem swej siły, możliwości zdominowania innych i obrony własnej • Autor słynnego studium wojny peloponeskiej Tukidydes o silnych i słabych • Sprawiedliwość w stosunkach ludzkich jest tylko wtedy momentem rozstrzygającym, gdy po obu stronach równe siły mogą ją zabezpieczyć; jeśli zaś idzie o zakres możliwości, to silniejsi osiągają swe cele, a słabsi ustępują (…). • Najlepiej może postępują ci, którzy równym sobie nie ustępują, dla silniejszych zachowują szacunek, wobec słabszych mają umiar. Zastanówcie się nad tym po naszym odejściu i pamiętajcie, że podejmujecie decyzję w sprawie ojczyzny, którą macie tylko jedną i której los zależeć będzie od tej jednej decyzji: dobrej lub złej… • Tukidydes postrzegał SM jako anarchię niezależnych państw, które tak naprawdę nie mają innego wyboru, jak tylko stosować się do reguł i praktyk polityki siły, w której bezpieczeństwo i przetrwanie państwa są podstawowymi wartościami, wojna zaś jest ostatecznym rozjemca. • Machiavelli • Siła (lew) i przebiegłość (lis) to 2 główne narzędzia polityki zagranicznej. • Mężowie stanu muszą być zarazem lisami i lwami. • Jest to theory of survival (teoria przetrwania) • Hobbes • Dylemat bezpieczeństwa: • Osiągnięciu bezpieczeństwa osobistego i bezpieczeństwa wewnątrzpaństwowego dzięki powołaniu do życia państwa nieodłącznie towarzyszy stan zagrożenia bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego, wynikający z anarchiczności systemu państw. Hobbes o stanie natury • W takim stanie nie ma miejsca na pracowitość, albowiem niepewny jest owoc pracy i , co za tym idzie, nie masz miejsca na obrabianie ziemi ani na żeglowanie, nie ma bowiem żadnego pożytku z dóbr, które mogą być przewiezione morzem; nie ma wygodnego budownictwa (…) ani sztuki, ani umiejętności, ani sztuki słowa, ani społeczności. • I życie człowieka jest samotne, biedne, bez słońca, zwierzęce i krótkie Podstawowe wartości wg trzech klasyków realizmu Tukidydes Machiavelli Hobbes Przeznaczenie polityczne Zręczność polityczna Wola polityczna Konieczność i bezpieczeństwo Sposobność i bezpieczeństwo Dylemat bezpieczeństwa Przetrwanie polityczne Przetrwanie polityczne Przetrwanie polityczne bezpieczeństwo Cnota obywatelska Pokój i szczęście Wspólne poglądy przedstawicieli realizmu klasycznego • Położenie człowieka cechuje brak bezpieczeństwa i konflikt (tym problemem trzeba się zająć i go rozwiązać) • Istnieje pewna wiedza czy też mądrość polityczna, pozwalająca zmierzyć się z problemem bezpieczeństwa • Stan braku bezpieczeństwa i konfliktu jest cechą ludzkiego życia Morgenthau i realizm neoklasyczny • Ludzie są z natury zwierzęciami politycznymi. Dążą do władzy i chcą się cieszyć owocami jej posiadania. • Bezpieczeństwo nie jest możliwe poza państwem. • Rdzeniem koncepcji jest polityka siły • Inna jest moralność w sferze prywatnej, a inna w sferze publicznej • „polityka jest walką o władzę nad ludźmi i bez względu na jej ostateczny cel władza jest jej celem bezpośrednim, sposoby zaś jej zdobywania, utrzymywania i demonstrowania decydują o technice działań politycznych” • (Morgenthau) Morgenthau o moralności politycznej: • Realizm opiera się na założeniu, że uniwersalnych zasad moralnych w ich abstrakcyjnym, uniwersalnym brzmieniu nie można stosować do działań państw, ale należy je przefiltrować przez konkretne okoliczności czasu i miejsca. • Jednostka może sobie powiedzieć: Fiat iustitia, pareat mundus (niech zginie świat, byleby sprawiedliwości stało się zadość), państwo jednak nie ma prawa tak mówić w imieniu tych, którzy znajdują się pod jego opieką” Sztuka rządzenia według neoklasycznej koncepcji realistycznej Morgenthaua Natura ludzka (Podstawowe cechy) Sytuacja polityczna (Środki i kontekst) Polityka (Cele i wartości) Animus dominandi Polityka siły Etyka polityczna (rozwaga itp.) Interes własny Władza polityczna Potrzeby ludzkie (bezpieczeństwo itp.) Uwarunkowania polityczne Interes narodowy Umiejętności polityczne Równowaga sił 6 zasad politycznego realizmu Morgenthaua: • Polityka wyrasta ze stałej i niezmiennej natury ludzkiej, która jest zasadniczo egocentryczna, skupiona na samej sobie i egocentryczna • Polityka stanowi „autonomiczną sferę działania”, nie można jej sprowadzać do ekonomii. Przywódcy państw powinni postępować zgodnie z wymogami mądrości politycznej • Dbanie o własny interes jest podstawową cechą natury ludzkiej • Etyka stosunków międzynarodowych jest etyką polityczną czy też sytuacyjną, zupełnie odmienną od moralności indywidualnej • Realiści nie zgadzają się z koncepcją, wg której pewne państwa mogą narzucać swoje ideologie innym narodom • Sztuka rządzenia to działalność trzeźwa, nieinspirująca, wymagająca głębokiej świadomości ludzkich ograniczeń i niedoskonałości. Schelling i realizm strategiczny • Analizował proces podejmowania decyzji w polityce zagranicznej • Używał pojęcia „groźba” • Działalność w sferze polityki zagranicznej ma charakter instrumentalny, jest wolna od wyborów moralnych Schelling o dyplomacji • Dyplomacja jest targowaniem się; zmierza ona do wyników, które choć nie są idealne dla żadnej ze stron, są dla obydwu lepsze niż inne opcje. (…) • Można się targować w sposób uprzejmy bądź grubiański, odwoływać się zarówno do gróźb, jak i propozycji, można akceptować status quo albo ignorować wszelkie prawa i przywileje, można wychodzić z założenia braku zaufania, niekoniecznie zaś zaufania. • Ale (…) w grę musi wchodzić jakiś wspólny interes, choćby tylko uniknięcie wzajemnego zniszczenia, oraz świadomość potrzeby skłonienia drugiej strony do opowiedzenia się za rozwiązaniem, które jest dla nas do przyjęcia. • Kraj dysponujący dostateczną siła militarną może nie potrzebować się targować. Prezydent Nixon o interesie narodowym USA (1970) • Nasz pierwszy i najważniejszy cel polega na tym, aby w dłuższej perspektywie mądra polityka zagraniczna służyła naszym interesom. Im bardziej polityka będzie się wspierać na realistycznej ocenie naszych i nie tylko naszych interesów, tym skuteczniejsza będzie nasza rola na świecie. Nie podejmujemy działań w świecie dlatego, że mamy takie a nie inne zobowiązania; mamy zobowiązania, ponieważ działamy w świecie. Nasze interesy muszą określać kształt naszych zobowiązań, a nie odwrotnie. Realistyczna dyplomacja- realizm instrumentalny i realizm strategiczny Renesansowa dyplomacja Machiavellego Nuklearna dyplomacja Schellinga Typ środki Realizm instrumentalny Siła i przebiegłość Realizm strategiczny Inteligencja, stalowe nerwy, podejmowanie ryzyka Cele wartości Oportunizm i szczęście Bezpieczeństwo i przetrwanie Cnota obywatelska Logika i sztuka wymuszania Bezpieczeństwo i przetrwanie (neutralny pod względem wartości, nienormatywny) • Realizm strategiczny i neorealizm• Związane z zimną wojną Kenneth Waltz i neorealizm • Zaproponował naukowe wyjaśnienie międzynarodowego systemu politycznego. • Nie opisywał natury ludzkiej i pomijał etykę rządzenia. • Przedmiot badań: struktura systemu (structure of the system) Pojęcia w koncepcji Waltza: • Distribution of power – rozmieszczenie siły w centrum zainteresowań badawczych • Anarchy – podstawowa cecha SM • Capabilities – państwa różnią się pod względem swoich mocno zróżnicowanych zdolności • Great-power war – wojna między mocarstwami jako źródło zmiany w systemie • Power politics – polityka siły jako cecha anarchicznego systemu państw Neorealistyczna teoria Waltza: struktura i rezultaty Struktura międzynarodowa Rezultaty międzynarodowe Państwa-elementy i stosunki między nimi (rezultaty współzawodnictwa państw) Anarchia międzynarodowa Państwa jako „podobne elementy” Nierówne zdolności państw Stosunki między mocarstwami Równowaga sił Międzynarodowa cykliczność i powtarzalność Międzynarodowy konflikt, wojna Zmiana międzynarodowa Waltz o znaczeniu struktury • Interes władcy, a później państwa, jest sprężyną działania; konieczności polityczne rodzą się z nieregulowanego współzawodnictwa państw; dzięki kalkulacji opartej na tych koniecznościach można odkryć politykę, która będzie najlepiej służyła interesom państwa; • sukces jest ostatecznym sprawdzianem polityki; definiuje się go jako zachowanie i wzmocnienie państwa (…) • ograniczenia strukturalne tłumaczą, dlaczego metody te są stale stosowane pomimo różnic istniejących miedzy osobami i państwami, które się do nich odwołują • Realiści są pesymistami co do możliwości postępu ludzkości i współpracy ponad granicami państw narodowych. Jakie podają przyczyny tego pesymizmu? • Dlaczego realiści kładą tak wielki nacisk na bezpieczeństwo? • Jakie są różnice między neoklasycznym realizmem Hansa Morgenthaua a neorealizmem Kennetha Waltza?
