Rząd polski na emigracji i jego działalność

Rząd polski na emigracji i
jego działalność
1). Powstanie i działalność rządu polskiego na emigracji ( wrzesień 1939 – czerwiec
1940)
2). Odbudowa Armii Polskiej gen. Sikorskiego we Francji
3). Ewolucja stosunku rządu polskiego na emigracji do ZSRR.
4). Układ Sikorski - Majski ( 30. 07.1941 r. ) i konwencja wojskowa o utworzeniu armii
polskiej w ZSRR)
5). Sprawa polska w polityce państw koalicji antyhitlerowskiej.
6). Wyprowadzenie armii gen. Władysława Andersa z ZSRR.
7). Spawa katyńska i jej polityczne następstwa .
INTERNOWANIE WŁADZ POLSKICH W RUMUNII 17 IX 1939
17. 09. 1939 r. rząd polski
przekroczył granicę Rumunii ,
gdzie pod naciskiem Niemiec
został internowany przez
tamtejsze władze. Ewakuacja
rządu z Polski była podyktowana
zagrożeniem ze strony armii
radzieckiej i możliwością dalszej
legalnej działalności. Na mocy
konstytucji kwietniowej prezydent
RP miał prawo wyznaczyć swego
następcę na czas wojny . Z tego
prawa skorzystał Ignacy Mościcki.
POWSTANIE WŁADZ POLSKICH NA EMIGRACJI WE FRANCJI
• Nowym prezydentem został
Władysław Raczkiewicz
• utworzenie Rady Narodowej namiastki parlamentu , funkcje
doradcze i opiniodawcze - Ignacy
Paderewski).
• utworzenie rządu koalicyjnego
premiera Władysława
Sikorskiego ( SN , SP , SL , PPS
) - 30.09.1939 r.
• siedzibą rządu we Francji było
miasteczko Angers
Tablica upamiętniająca poby rządu polskiego w
Angers
PROGRAM RZĄDY GENERAŁA SIKORSKIEGO
a). uznanie III Rzeszy za głównego
wroga Polski i wspólna walka z
aliantami aż do jego pokonania.
b). potwierdzono stan wojny z ZSRR
na skutek agresji z 17 09. 1939 r.
c). uznanie nienaruszalności wschodniej
granicy Polski.
d). Prusy Wsch. , Śląsk Opolski i
Gdańsk miały zostać włączone po
wojnie do Polski.
e). stworzenie armii polskiej na
Zachodzie i jej wspólna walka z
aliantami.
f). przejęcie kontroli nad podziemiem w
kraju i koordynacja jego działań.
g). odbudowa przyszłej Polski na
zasadach demokratycznych
ODBUDOWA ARMII POLSKIEJ WE FRANCJI
•
na wniosek premiera rządu i naczelnego wodza gen.
Władysława Sikorskiego uzgodniono z aliantami odbudowę
polskich sił zbrojnych na zachodzie ( 100 tyś żołnierzy ) –
układ wojskowy z Francją z 4. 01. 1940 r.
•
wczesną wiosna liczba polskich zołnierzy osiągnęłą 82 tyś.
( Wojska Lądowe )
•
utworzono I Dywizję Grenadierów ( płk. Bronisław Duch ) ,
2 Dywizję Strzelców Pieszych ( płk. Bronisłąw Prugar –
Ketling ) , Samodzielna Brygadę Strzelców Podhalańskich
( płk. Zygmunt Szyszko – Bohusz ) , 10 Brygadę Pancerno
– Motorową ( gen. Stanisław Maczek ) oraz Samodzielną
Brygadę Strzelców Karpackich ( gen. Stanisław Kopański
) na terenie Syrii.
( Siły Powietrzne )
•
Polskie siły lotnicze we Francji to 86 samolotów , ale po
ewakuacji do Anglii w czerwcu 1940 r zostały sformowane
dywizjony lotnicze – 302 , 303 , oraz bombowe – 300 , 301
( Marynarka Wojenna )
•
Istniała również polska marynarka wojenna , której okrety
brały udział w wielu walkach :
•
W Norwegii – niszczyciele : ,, Błyskawica ‘’ , ,, Burza ‘’ i ,,
Grom ‘’ zatopiony koło Narwiku.
•
Okręty podwodne - ,,Orzeł ‘’ , ,, Wilk ‘’ , ,, Dzik ‘’ i ,, Sokół
‘’.- walczyły na morzach o ocenach z marynarką włoską i
niemiecką.
•
,, Błyskawica ‘’ i ,, Burza’’ – uczestniczyły w ewakuacji
wojsk alianckich z Francji w 1940 r.
•
niszczyciel ,, Piorun ‘’ – uczestniczył w zatopieniu
niemieckiego pancernika ,, Bismarck ‘’
•
niszczyciel ,, Garland ‘’ , eskortowiec ,, Kujawiak ‘’ ,
,,Krakowiak ‘’ i ,, Ślązak ‘’- brały udział w operacjach
konwojowych sprzętu wojskowego podczas II wojny
światowej z USA do portów rosyjskich we Władywostoku ,
Archangielsku i Murmańsku.
ORP „Orzeł”
EWOLUCJA STOSUNKU RZĄDU POLSKIEGO NA EMIGRACJI DO ZSRR
a). program z 18.12. 1939 r.:
•
stwierdzenie stanu wojny miedzy Polską a
ZSRR.
•
polska granica wschodnia uznana została za
nienaruszalną zgodnie z traktatem ryskim (17.
III. 1921 r.)
b). Memoriał WŁ. Sikorskiego z czerwca 1940 r.
•
wyrażał poprawę stosunków polsko radzieckich
•
nie poruszał kwestii granicy wschodniej
•
skutkiem tego memoriału był kryzys rządowy i
pierwsza dymisja Sikorskiego w lipcu 1940 r.
c). program rządu londyńskiego z sierpnia 1940 r.
- po ataku Niemiec na Wielką Brytanię.
•
w razie przystąpienia ZSRR do wojny po
stronie W. Brytanii możliwe jest porozumienie
polsko - radzieckie pod warunkiem :
1). uznania przez ZSRR granic wschodnich Polski
sprzed września 1939 r.
2). opuszczenie przez ZSRR zajętych w 1939 r.
terenów polskich.
Memoriał ten został wydany przez rząd polski
pod naciskiem W. Brytanii , która liczyła , na
sojusz z ZSRR przeciwko III Rzeszy.
Sikorski i Raczkiewicz – dwaj antagoniści
UKŁAD SIKORSKI MAJSKI 30 VII 1941
Rząd Rzeczpospolitej Polskiej i Rząd ZSRR postanowiły
zawrzeć niniejszą umowę i postanawiają, co następuje:
Art. 1. Rząd ZSRR uznaje, że traktaty radzieckoniemieckie z roku 1939, dotyczące zmian terytorialnych
w Polsce, utraciły swą moc. Rząd Polski oświadcza, że
Polska nie jest związana żadnym układem z
jakimkolwiek trzecim państwem, zwróconym przeciwko
ZSRR.
Art. 2. Po podpisaniu tego układu zostaną przywrócone
stosunki dyplomatyczne między obydwoma Rządami,
po czym natychmiast nastąpi wymiana ambasadorów.
Art. 3. Oba Rządy zobowiązują się wzajemnie do
udzielania sobie wszelkiego rodzaju pomocy i poparcia
w obecnej wojnie przeciw hitlerowskim Niemcom.
Art. 4. Rząd ZSRR wyraża swoją zgodę na utworzenie
na terytorium ZSRR Armii Polskiej, której dowództwo
będzie mianowane przez Rząd Polski w porozumieniu z
Rządem ZSRR. Armia Polska na terytorium ZSRR
podlegać będzie w sprawach operacyjnych Naczelnemu
Dowództwu ZSRR, w skład którego wejdzie
przedstawiciel Armii Polskiej. Wszystkie szczegóły
dotyczące organizacji dowództwa i użycia tej siły
zbrojnej będą ustalone późniejszym porozumieniem.
Art. 5. Układ niniejszy wchodzi w życie natychmiast po
jego podpisaniu i nie podlega ratyfikacji. Układ został
sporządzony w dwóch egzemplarzach, każdy w języku
rosyjskim i polskim, oba teksty mają jednakową moc.
(Do układu dołączono dodatkowy protokół: Z chwilą
przywrócenia stosunków dyplomatycznych Rząd
Radziecki udzieli amnestii wszystkim obywatelom
polskim, którzy są obecnie pozbawieni wolności na
terytorium ZSRR, bądź jako jeńcy wojenni, bądź na
innych dostatecznych podstawach.)
KONWENCJA WOJSKOWA 14 VIII 1941
•
•
•
•
•
•
•
armia polska miała liczyć 30 tyś
żołnierzy
będzie stanowić część sił zbrojnych
suwerennego państwa polskiego i
organizacyjnie podlegać będzie
władzom polskim
pod względem operacyjnym podlegać
będzie władzom radzieckim i zostanie
wykorzystana zgodnie z radzieckimi
planami operacyjnymi.
jednostki polskie zostaną przesunięte
na front dopiero po osiągnięciu
pełnej gotowości bojowej i będą
działać w jednostkach nie mniejszych
od jednej dywizji.
dowódcą wyznaczony został gen.
Władysław Anders.
Armię Polską w ZSRR powiększono
do 96 tyś żołnierzy a zaopatrzenie i
uzbrojenie miało pochodzić od
Rosjan i z pomocy zachodniej w
ramach ,,leand lease act"
Miejscem formowania jednostek
polskich była miejscowość Buzułuk
koło Kujbyszewa.
Gen. Władysław Anders obserwujący oddziały na ćwiczeniach.
Gen Sikorski w Buzułuku – grudzień 1941
SPRAWA POLSKA W POLITYCE WIELKICH MOCARSTW
•
•
•
•
stosunek aliantów zachodnich wobec sprawy
polskiej był tylko formalnie jednoznaczny
chociaż w Karcie Atlantyckiej zmiany
terytorialne po wojnie uzależniono od zgody
państw zainteresowanych , uznano tam prawo
narodów do wyboru formy rządów i
zapowiedziano odbudowę niepodległości państw
okupowanych przez mocarstwa Osi.
jednakże za pomoc Stalina w rozgromieniu III
Rzeszy Londyn i Waszyngton były gotowe na
daleko idące ustępstwa ( również w sprawie
wschodniej granicy polskiej ).
podczas rozmów z Anglikami w Moskwie w
grudniu 1941 r. Stalin wysunął projekt oparcia
zachodniej granicy Polski na linii Odry z
włączeniem do niej Prus Wschodnich i
uzależnił też podpisanie układu z Anglią od jej
zgody na uznanie radzieckiej granicy
zachodniej z Polską sprzed 1941 r. czyli po
zajęciu wschodnich trenów II RP. ( 17 września
1939 r )
w marcu 1942 Churchill zawiadomił Sikorskiego ,
że Anglia udzieli Stalinowi poparcia , uznając
zachodnią granice ZSRR na odcinku państw
bałtyckich i Rumunii . stwierdził , że jeżeli
Związek Radziecki pokona Niemcy to i tak
sam zadecyduje o wschodnich granicach
Polski. Było to dwuznaczne stanowisko
angielskie , które skłaniało do modyfikowania
polityki polskiej wobec ZSRR i szukania prób
kompromisu.
POGARSZANIE SIĘ STOSUNKÓW POLSKO - RADZIECKICH
•
•
•
•
•
•
•
•
zaginięcie oficerów i żołnierzy polskich , którzy
we wrześniu 1939 r. zostali uwięzieni w
Starobielsku , Kozielsku i Ostaszkowie
odmowa Andersa wysłania na front 5 Dywizji
gen. Boruty - Spiechowicza , gdyż Rosjanie
łamiąc konwencję wojskową próbowali rozbić
oddziały polskie po swoich jednostkach.
ograniczenie przez Rosjan racji żywnościowych
dla Armii Polskiej ( armia liczyła 96 tyś ludzi , a
racji żywnościowych dostarczono 30 tyś. ).
rząd radziecki nie chciał przywrócić
obywatelstwa polskiego ludności niepolskiej ,
która była obywatelami II RP przed wojną.
Kreml oskarżył Polaków o odmowę użycia
polskich sił zbrojnych przeciwko Niemcom.
w lipcu 1942 r. na wniosek Anglików
podpisano protokół o ewakuacji Armii
Polskiej do Iranu , ( 80 tyś żołnierzy i 35 tyś
cywilów ) . Podyktowane to było chęcią użycia
Polaków do ochrony złóż brytyjskich pól
naftowych na Bliskim Wschodzie.
wyjazdu do Iranu odmówiła grupa oficerów z
ppłk . Zygmuntem Berlingiem , której Stalin użył
później do formowania Armii Polskiej tym
razem zależnej zupełnie od ZSRR.
w styczniu 1943 r. ludności polskiej w ZSRR
cofnięto uprawnienia związane z
wykonywaniem radzieckiej ustawy o
obywatelstwie polskim.
KOMUNISTYCZNA ALTERNATYWA JÓZEFA STALINA
• w lutym 1943 r. powstał
za zgodą Stalina
Komitet Organizacyjny
Związku Patriotów
Polskich ( ZPP ) w
ZSRR na czele z
Wandą Wasilewską ,
Celem ZPP było
zorganizowanie wojska
polskiego , które
walczyłoby u boku
Armii Czerwonej i które
kontrolowaliby komuniści
polscy , oddani Stalinowi.
SPRAWA KATYŃSKA I JEJ POLITYCZNE NASTĘPSTWA
•
•
•
•
•
•
13. 04.1943 r. Niemcy ogłosili w radiu
berlińskim , o odkryciu zbiorowych grobów
oficerów polskich , więźniów z obozu w
Kozielsku w lesie katyńskim koło
Smoleńska , oskarżając o tę zbrodnię
sowieckie NKWD.
ZSRR zaprzeczył tym informacjom zrzucając
winę na Niemców.
rząd polski zwrócił się z prośbą do
Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o
wysłanie komisji do zbadania tej sprawy
na miejscu , prośbę taką złożyli również
Niemcy.
Rosjanie nie mogąc znaleźć sensownego
wytłumaczenia oskarżyli Polaków o
współpracę z Niemcami w tej spawie i 25.
04. 1943 r. zerwali stosunki
dyplomatyczne z rządem polskim w
Londynie.
alianci zachodni uznali krok rządu polskiego
za nierozważny ( błąd zrobiony bez ich
wiedzy ) i nakłaniali Sikorskiego do
wycofania wniosku polskiego z Genewy ,
jednak premier nie zgodził się na
wyciszenie tej sprawy.
5 maja 1943 r. ambasador polski w ZSRR
Tadeusz Romer opuścił Związek Radziecki.
ŚMIERĆ GENERAŁA SIKORSKIEGO