Wska*, nowe *rodki wyrazu wykorzystywane w

„WSKAŻ NOWE ŚRODKI
WYRAZU WYKORZYSTYWANE W
POWIEŚCI OKRESU
MIĘDZYWOJENNEGO”
Prezentację
wykonała:
Natalia Matusiak
kl. IIA
Rodzaje powieści w okresie
międzywojennym
W okresie dwudziestolecia międzywojennego tworzono wiele gatunków
literackich. Pewną modyfikację przeszła powieść. Wyodrębniono kilka
jej odmian, między innymi:
Rodzaje powieści w okresie
międzywojennym
Powieść
polityczna
„Przedwiośnie”
Powieść psychologiczna
POWIEŚĆ PSYCHOLOGICZNA dwudziestolecie międzywojenne
to rozkwit współczesnej prozy
psychologicznej, co wynika zapewne
z zaproponowanego przez Freuda
postrzegania człowieka. Mamy
do czynienia z nasiloną literackopsychologiczną analizą człowieka,
jego zachowań. Ma to oczywiście
wpływ na samą formę powieści, która
często staje się czymś na kształt
monologu wewnętrznego, albo
jakichś notatek, przemyśleń
czy refleksji.
„Granica” jako powieść
psychologiczna
Jako powieść psychologiczna „Granica” skupiała się przede
wszystkim na przedstawieniu życia wewnętrznego postaci,
koncentrując uwagę czytelnika na przeżyciach i wyobrażeniach
bohaterów.
Fabuła dzieła została zredukowana do kilku zdarzeń z życia
bohaterów, które umożliwiają przedstawienie postaci, ich
poczynań i sposobu myślenia.
Autorka ukazała rozbieżność stanowisk
i różnorodność punktów widzenia na te
same wydarzenia i problemy przez różnych ludzi.

„Granica” jako powieść
psychologiczna
Dzieło wyróżniało się konstrukcją czasu i przestrzeni, które
zostały podporządkowane głównym założeniom powieści.
Opisy przestrzeni stanowią funkcję zastępczą charakterystyki
osób i ich społecznej przynależności.
Ukazanie kamienicy Kolichowskiej i jej mieszkańców
było odzwierciedleniem systemu społecznego ówczesnej
Polski.
Tytuł powieści nie jest jednoznaczny i może być
rozpatrywany w różnych aspektach: moralnych,
obyczajowych, społecznych i filozoficznych.
„Granica jako powieść
psychologiczna”
Nałkowska dokonała wielopłaszczyznowej analizy
zachowań bohaterów. Nakreśliła mechanizm działań, uczuć i
odruchów jednostki uwikłanej w procesy społeczne.
Narrator jest osobą fikcyjną, nie należącą do świata
przedstawionego. Ma neutralny stosunek do opisywanych
zdarzeń.
Powieść polityczna
Powieść polityczna to typ powieści, której podstawowym
wyznacznikiem jest poruszana przez nią problematyka,
dotycząca najczęściej mechanizmów walki o władzę. Gatunek
ten jest inspirowany aktualną sytuacją polityczną, rozgrywkami
różnych opcji i stronnictw, a także istniejącymi napięciami
politycznymi. Okresem prawdziwego rozkwitu tego gatunku
była pierwsza połowa dwudziestolecia w Polsce, kiedy
zastanawiano się nad przyszłym kształtem państwa, a w kraju
dochodziło na tle politycznym do gwałtownych starć, a nawet
zamachów (np. zabójstwo prezydenta Narutowicza).
„Przedwiośnie jako powieść
polityczna”
Dotyczy aktualnej dla czasu napisania tematyki politycznej
(odzyskanie przez Polskę niepodległości, nadawanie kształtu
państwu)
Jego akcja osadzona jest w czasie przełomowego
momentu historycznego (odzyskanie przez Polskę
niepodległości)
Ma za zadanie pokazanie i wytłumaczenie zachodzących
przemian politycznych (ukazanie programu ewolucyjnego i
rewolucyjnego)
Opowiada się za jedną z opisanych opcji politycznych,
usiłując przekonać do niego czytelnika (poparcie programu
ewolucyjnego, pokazanie okropieństwa i bezsensu
rewolucji).
„Przedwiośnie jako powieść
polityczna”
Ukazanie różnych ideologii politycznych (3 drogi dla
Polski: rewolucja społeczna, rewolucja przemysłowa oraz
program reform Gajowca)
Opowiada się za jedną z opisanych opcji politycznych,
usiłując przekonać do niego czytelnika
(poparcie programu ewolucyjnego, pokazanie
okropieństwa i bezsensu rewolucji)
Powieść awangardowa
Powieść awangardowa powstała w wieku XX, kiedy to artyści
zaczęli zrywać z tradycjami literackimi. Gatunek ten był
sposobem na opisanie współczesnego świata, pełnego chaosu i
sprzeczności.
Najbardziej charakterystyczną cechą powieści awangardowej
jest brak spójności, która dotyczy zarówno formy, jak i treści.
Choć z pozoru dzieło wydaje się być nierozerwalną całością, to
okazuje się, iż liczne dygresje i bark ciągu przyczynowoskutkowego wprowadzają do utworu spore zamieszanie. Uważa
się jednak, iż jest to zaleta powieści awangardowej, jej
nietypowość i brak schematyzmu czyni dzieło zaskakującym i
interesującym.
„Ferdydurke jako powieść
awangardowa”
 wypowiedź narratora rozbita na trzy role będące ze sobą w
sprzeczności:
a) Sam autor w „Przedmowie do Filidora” i „Przedmowie do
Filiberta”
b) Trzecioosobowy narrator relacjonujący dzieje bohaterów w
rozdziałach „Filidor dzieckiem podszyty” i „Filibert dzieckiem
podszyty”
c) Pierwszoosobowa narracja bohatera Józia Kowalskiego w
przeważającej części powieści
 Bohaterowie przedstawieni w konwencji behawiorystycznej,
tj. tylko w reakcjach zewnętrznych przez dialog, relacje o
gestach, cytaty o zachowaniu się bohatera
„Ferdydurke jako
powieść awangardowa”
 pojawiają się epizody, które burzą ciąg
przyczynowo skutkowy, zbijają czytelnika
z tropu logiczności (konwencja snu)
 zaskakujące wydarzenia (porwanie Józia przez Pimkę do
szkoły, pojedynek na miny)
 brak możliwości streszczenia rozdziałów o Filidorze i
Filibercie
 styl pełen innowacji stylistycznych (łydka, gęba, pupa,
„zgwałcić kogoś przez uszy”, „dzieckiem podszyty”)
„Ferdydurke jako powieść
awangardowa”
 z jednej strony kompozycja jest luźna, otwarta, tworzy ją
wprowadzenie dwóch artykułów o Filidorze i Filibercie, z
drugiej natomiast matematycznie przemyślana, wszystko się
ze sobą wiąże; jest przejrzysta, składa się z trzech wyraźnych
części (Józio w szkole, Józio u Młodziaków i Józio w
Bolimowie)
„Proces jako powieśćparabola”
Franz Kafka stworzył nowatorski rodzaj powieści, zrywając z
powszechnymi w jego czasach koncepcjami tego gatunku
literackiego. Wykreowany w Procesie świat to świat absurdu,
przypominający bardziej senny koszmar
niż rzeczywistość znaną czytelnikom.
„Proces jako powieśćparabola”
Czas nie został ściśle sprecyzowany, co podkreśla
uniwersalną wymowę dzieła.
 Bohaterowie powieści nie są scharakteryzowani. Pojawiają
się i znikają, a czytelnik zyskuje o nich jedynie fragmentaryczną
wiedzę.
 Powieść napisana jest językiem prostym, pozbawionym
plastycznych opisów. Kafka mistrzowsko połączył rzeczowy,
precyzyjny styl pisarski z dziwacznymi, odrealnionymi
wydarzeniami, tworząc świat złożony z odrażających miejsc i
ludzi.

„Proces jako powieśćparabola”
 Proces utrzymany jest w poetyce surrealizmu (sprzeciw
wobec nowoczesnej cywilizacji technicznej,
zinstytucjonalizowanych form życia społecznego, etyki i
obyczajowości).
 Realne z założenia obrazy, zestawione
ze sobą, tworzyły tzw. „rzeczywistość
nadrealną”.
KONIEC