Korzyści z przystąpienia Polski do strefy euro

POLSKA W STREFIE
EURO – SZANSE I ZAGROŻENIA
prof. nadzw. dr hab. Sławomir I. Bukowski
Katedra Biznesu i Finansów Międzynarodowych
Wydział Ekonomiczny
Strefa euro
(Unia Ekonomiczna i Monetarna)
jest unią monetarną, obszarem walutowym z
jednolitą walutą i jednolitą polityką monetarną
prowadzoną przez Europejski System Banków
Centralnych.
Europejski System Banków Centralnych
obejmuje:
– Europejski Bank Centralny (EBC)
– Narodowe Banki Centralne krajów członkowskich.
Na szczeblu EBC kształtowana jest strategia jednolitej
polityki monetarnej, której celem jest stabilizacja cen
w strefie euro.
Narodowe Banki Centralne są wykonawcami tej
strategii.
JAKI JEST CEL I KORZYŚCI
Z UTWORZENIA
UNII MONETARNEJ?
Cel unifikacji monetarnej - stworzenie warunków
dla długofalowego wzrostu gospodarczego i wzrostu
dobrobytu społecznego, poprzez zniesienie barier
w postaci :
– kosztów transakcyjnych wymiany walut,
– ryzyka kursowego,
– niepewności co do kształtowania się cen,
Jednolity obszar walutowy powinien stwarzać
warunki dla stabilizacji cen i zatrudnienia.
Zniesienie tych barier pozwala na:
– zmniejszenie
ryzyka
makroekonomicznego,
dostęp do szerszego rynku finansowego,
obniżenie poziomu rezerw walutowych, obniżenie
kosztów obsługi bankowej, obniżenie stopy
procentowej i inflacji,
– wzrost akumulacji kapitału i inwestycji (w tym
zagranicznych),
– wyższą stopę wzrostu gospodarczego.
JAKIE SĄ MOŻLIWE KOSZTY
REZYGNACJI Z WŁASNEJ WALUTY
I PRZYSTĄPIENIA DO UNII
MONETARNEJ?
W krótkim okresie:
– koszty dostosowania przedsiębiorstw
– koszty techniczne (m.in. zmiany systemów
informatycznych związanych z rozliczeniami
pieniężnymi)
– koszty wynikające z tzw. „zaokrągleń”
W średnim i długim okresie:
– możliwość wystąpienia szoków
asymetrycznych (tj. dotykających pojedyncze
kraje unii) i trudności ze stabilizowaniem
gospodarki bez możliwości zastosowania
polityki monetarnej, co może oznacza dłuższe
utrzymywanie się recesji z wyższym
bezrobociem, inflacją)
Mechanizmy dostosowawcze i narzędzia stabilizacji
koniunktury na poziomie gospodarki kraju
członkowskiego unii monetarnej:
• rynek – podstawowy mechanizm , którego
działanie w uproszczeniu sprowadza się do
dostosowań cen i płac w odpowiedzi na wszelkie
zakłócenia ekonomiczne (szoki ekonomiczne),
• polityka fiskalna (manipulowanie wydatkami
budżetowymi i podatkami).
10
Polityka fiskalna jest z natury nieskuteczna ze
względu na swoje ograniczenia:
• polityczno-społeczne,
• informacyjne,
• proceduralne.
Skuteczność rynkowych mechanizmów
dostosowawczych zależy od stopnia elastyczności
rynków, w tym cen i płac.
11
Jakie czynniki zmniejszają ryzyko
wystąpienia głębokich szoków
asymetrycznych oraz pozwalają na
zmniejszenie ich skutków?
– wysoki stopień korelacji między cyklami
koniunkturalnymi w poszczególnych krajach unii
monetarnej,
– wysoki stopień integracji gospodarczej (w tym
powiązań handlowych),
– elastyczność rynków (w tym rynku pracy),
elastyczność cen i płac,
– mobilność pracy i kapitału,
– otwartość gospodarki,
– dywersyfikacja produkcji,
Po przystąpieniu do Unii Europejskiej w dniu
1 maja 2004 r., Polska stała się formalnie
również krajem członkowskim Unii
Ekonomicznej i Monetarnej (strefy euro),
uzyskując status tzw. „członka Unii
Ekonomicznej i Monetarnej objętego
derogacją”.
14
Oznacza to m.in., że :
–
–
–
polityka ekonomiczna Polski, w tym kursowa, uznana
została za przedmiot wspólnego zainteresowania
i koordynacji w ramach Rady Europejskiej;
Polska jest zobowiązana do utrzymania dyscypliny
finansowej sprowadzającej się do spełnienia kryteriów
stabilizacji fiskalnej, określonych w Traktacie o Unii
Europejskiej z Maastricht oraz w Pakcie Stabilizacji
i Wzrostu;
Narodowy Bank Polski wszedł do Europejskiego
Systemu Banków Centralnych (ESBC), zaś jego prezes
stał się członkiem Rady Dyrektorów Europejskiego
Banku Centralnego (EBC).
Osiągnięcie pełnego członkostwa w strefie euro
wymaga spełnienia przez Polskę kryteriów
konwergencji sformułowanych w Traktacie o Unii
Europejskiej (zwanym też Traktatem z Maastricht):
• Kryterium stabilizacji cen,
• Kryterium stabilizacji fiskalnej
• Kryterium stabilizacji długoterminowej stopy
procentowej
• Kryterium stabilizacji kursu walutowego
Kryterium stabilizacji cen - maksymalna stopa inflacji nie może
przekraczać o więcej niż 1,5 punktu proc. średnią stopę inflacji
właściwą dla trzech krajów członkowskich UE o najniższej
inflacji,
Kryterium stabilizacji fiskalnej - górna wartość relacji deficytu
budżetowego do PKB nie może być wyższa niż 3% PKB, zaś długu
publicznego niż 60% PKB,
Kryterium długoterminowej stopy procentowej -poziom
długoterminowej stopy procentowej (stopa oprocentowania
długoterminowych obligacji) nie może przekraczać w danym
kraju o więcej niż o 2 punkty proc. średniej stopy procentowej
występującej w trzech krajach UE o najniższej inflacji.
17
Stabilizacja kursu walutowego w ramach
Europejskiego Mechanizmu Kursowego II (ERM II)
– zawarcie stosownej umowy z Europejskim Bankiem
Centralnym, która zobowiązuje kraj kandydujący do
ustanowienia sztywnego kursu centralnego wobec
euro oraz stabilizację kursu walutowego w ramach
przedziału wahań +/- 15% w okresie co najmniej 2
lat, bez dokonywania dewaluacji,
– Europejski Bank Centralny zobowiązuje się do
udzielania wsparcia finansowego w przypadku
konieczności interwencji walutowych.
18
Spełnienie kryteriów konwergencji
przez Polskę (%)
Kryterium
2005
2006
2,4 (4,5)
2,1 (3,9)
Wartość referencyjna
3,0
3,0
Relacja dług publiczny / PKB
47,1
47,8
Wartość referencyjna
60,0
60,0
Stopa inflacji (HICP)
2,2
1,3
Wartość referencyjna
2,57
2,8
Długoterminowa stopa procentowa
5,2
5,2
Wartość referencyjna
6,0
6,2
Relacja deficyt budżetowy / PKB*
*dane w nawiasach dotyczą relacji deficytu budźetowego do PKB
bez ujęcia przychodów OFE
Korzyści z przystąpienia
Polski do strefy euro
Przystąpienie Polski
do strefy euro
Spadek ryzyka
makroekonomicznego,
integracja rynku
finansowego,
wzrost konkurencji
Zniesienie kursu wymiany
Eliminacja ryzyka
kursowego
Ożywienie wymiany
handlowej
Spadek stóp
procentowych
Wzrost stopy inwestycji
Akumulacja kapitału w i wzrost wydajności czynników produkcji
Wzrost PKB per capita
Eliminacja kosztów
transakcyjnych
Korzyści z przystąpienia Polski
do strefy euro
Efekty krótkookresowe
• eliminacja kosztów transakcyjnych i ryzyka kursowego
może przynieść korzyści rzędu 0,5-1% PKB,
• spadek stóp procentowych (spadek
długoterminowych stóp procentowych szacowany na
100-150 pkt. bazowych),
• tańsza obsługa bankowa obrotu gospodarczego,
• poprawa warunków prowadzenie działalności
gospodarczej przez zmniejszenie niepewności co do
kształtowania się cen oraz kosztów transakcji
gospodarczych,
Efekty średnio - i długookresowe
• wzrost obrotów handlowych z krajami strefy euro,
• integracja polskiego rynku finansowego z jednolitym
rynkiem finansowym strefy euro co przyczyni się do
poprawy warunków finansowania polskich
przedsiębiorstw,
• wzrost inwestycji krajowych dzięki obniżeniu kosztu
kapitału, spadek ryzyka makroekonomicznego i napływ
długoterminowego kapitału zagranicznego oraz nowych
technologii (szacuje się, że wprowadzenie euro w
Polsce doprowadzi do zwiększenia średniorocznego
tempa wzrostu inwestycji o ok. 0,5-1 pkt. proc.),
• wzrost produktywności czynników produkcji (nowe
technologie, wzrost kapitału na jednostkę pracy,
efektywniejsza alokacja czynników produkcji)
• wzrost konkurencji na rynku towarów i usług co
przyczyni się do zwiększenia efektywności
gospodarowania,
• trwałe zwiększenie tempa wzrostu gospodarczego o
ok. 0,21-0,42 pkt. proc.
• średnioroczne tempo wzrostu konsumpcji
indywidualnej powinno wzrosnąć o ok. 0,16-0,37
pkt. proc.
24
KOSZTY PRZYSTĄPIENIA POLSKI
DO STREFY EURO
25
Krótki okres:
• koszty z wiązane z przejściowym wzrostem cen wynikającym z
tzw. „zaokrągleń” (doświadczenia krajów strefy euro
pokazują, że zamiana walut narodowych na euro wiązała się z
jednorazowym wzrostem cen rzędu 0,2-0,3 % nie nastąpił
natomiast trwały wzrost stopy inflacji, np. 2002 r. HICP
wyniósł 2,7% w porównaniu do 2% w 2001r., ale w 2002 r.
HICP wyniósł 2,2 %, na co przede wszystkim miał wpływ
wzrost cen surowców i paliw na rynkach światowych),
• koszty dostosowań przedsiębiorstw, administracji publicznej,
koszty techniczne szacuje się na ok. 0,05-0,1% PKB)
Średni i długi okres:
• możliwość wystąpienia szoków asymetrycznych i
strat stabilizacyjnych
27
Ryzyko pojawienia się szoków
asymetrycznych, aczkolwiek istnieje,
to jednak na korzyść Polski, jako
członka pełnej unii monetarnej
przemawiają:
• relatywnie wysoki stopień korelacji między cyklem
koniunkturalnym a zagregowanym cyklem
koniunkturalnym w strefie euro (współczynnik korelacji
pomiędzy zmianami PKB w Polsce i w krajach strefy euro
jest już wysoki i w ostatnich latach wynosił ok. 0,7 , zaś
w przypadku produkcji przemysłowej ok. 0,6).
• relatywnie wysoka jest korelacja między wskaźnikami
nastrojów konsumentów i inwestorów w Polsce i w
strefie euro,
• wysoki stopień powiązań gospodarczych (w tym
handlowych) między Polską a strefą euro. (udział strefy
euro w polskim eksporcie wynosiło w 2005 r. ok. 60%
zaś w imporcie ponad 54%).
Główne problemy do rozwiązania
przed przystąpieniem
do strefy euro:
• stabilizacja fiskalna - głęboka reforma finansów publicznych
zmierzająca do zmniejszenia budżetu zarówno po stronie
dochodów, jak też wydatków, zmniejszająca radykalnie deficyt
budżetowy i w perspektywie dłuższego okresu dług publiczny;
niezbędne zmiany w strukturze wydatków budżetowych
(wzrost udziału wydatków na edukację, badania naukowe,
infrastrukturę, poprawę funkcjonowania systemu prawa przy
zmniejszeniu udziału pozostałych ,
• deregulacja gospodarki, której celem jest stworzenie
warunków dla sprawnego funkcjonowania rynku jako
mechanizmu dostosowawczego, aby zmniejszyć skutki
ewentualnych szoków asymetrycznych.
31
Dziękuję za uwagę
32
Dziękuję za uwagę
33