Stany Zjednoczone jako potęga gospodarcza świata

Stany Zjednoczone jako potęga gospodarcza świata.
Stany Zjednoczone Ameryki są państwem federacyjnym złożonym z 50 stanów i okręgu
stołecznego Dystryktu Kolumbii obejmującego miasto Waszyngton (Washington). Zajmują
środkową część Ameryki Północnej oraz Alaskę (położoną w północno-zachodniej części
kontynentu) i Hawaje położone w Oceanii. Od zachodu oblewa je Ocean Spokojny, od
wschodu - Ocean Atlantycki, a od południa - Zatoka Meksykańska.
WARUNKI NARURALNE
Obszar Stanów Zjednoczonych ma zróżnicowane ukształtowanie powierzchni oraz
charakterystyczny, południkowy układ krain geograficznych. W części zachodniej znajdują
się młode góry fałdowe - Kordyliery z licznymi pasmami, m. in. Góry Nadbrzeżne, Góry
Skaliste, Sierra Nevada. Grzbietami Gór Skalistych biegnie dział wodny pomiędzy
zlewiskiem Pacyfiku i Atlantyku. Masywy górskie rozdzielone są tektonicznymi kotlinami, z
których największe to: Wyżyna Kolumbii, Wielka Kotlina z Doliną Śmierci, Wyżyna
Kolorado i Dolina Kalifornijska.
Wyżyna Kolorado- Wielki Kanion
Na wschód od Kordylierów leży rozległy teren równinny, w skład którego wchodzą
Wielkie Równiny o wysokościach bezwzględnych 500 - 1500m n. p. m. oraz Niziny
Wewnętrzne, do których zaliczamy Karinę Wielkich Jezior, Niziny Centralne i Nizinę
Zatokową. Obszar Nizin Centralnych jest silnie poprzecinany licznymi dolinami rzeki
Missisipi i jej dopływów.
Wschodnią część kraju zajmują pocięte szerokimi dolinami i zapadliskami Appalachy z
najwyższym szczytem Mitchell (2 037m. n. p. m.) oraz Nizina Atlantycka przechodząca na
południe (u nasady półwyspu Floryda) w Nizinę Zatokową.
Klimat USA jest zróżnicowany w zależności od szerokości geograficznej. Większość
terytorium kraju (oprócz Alaski) leży w strefie klimatu zwrotnikowego (południowa część
kraju i Hawaje), podzwrotnikowego (środkowa część kraju) i umiarkowanego (część
północna), gdzie na żyznych glebach występują korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa.
Niekorzystne warunki występują na Alasce, na obszarach wysokogórskich (niskie
temperatury powietrza) oraz w kotlinach śródgórskich (niewielkie ilości opadów). Na
południowym wschodzie częstymi zjawiskami są huragany i tornada.
Średnia temperatura w styczniu waha się od -20° C na północy do 20° C na południu, w
lipcu odpowiednio 18 i 29° C. Najniższe temperatury na Alasce wynoszą -40° C, a najwyższe
- w Dolinie Śmierci +50° C. Średnia roczna suma opadów wynosi 400-600mm na północy,
600-800mm na Nizinie Zatokowej i 1400mm na półwyspie Floryda. Najniższe opady, poniżej
50mm, występują na Pustyni Mohave, położonej w zachodniej części Kordylierów.
Naturalną roślinność stanowią lasy pokrywające 28% powierzchni kraju. W południowej
części Alaski występują lasy modrzewiowo-świerkowe, w części centralnej - lady mieszane z
klonem i bukiem oraz lasy liściaste (głównie dębowe), a na południu lasy wiecznie zielone z
palmami. W części środkowej przeważa roślinność stepowa. W USA istnieje około 50
parków narodowych, z najstarszym na świecie - Yellowstone Park.
LUDNOŚĆ
Pierwotnymi mieszkańcami kontynentu amerykańskiego byli Indianie. Nowoczesna
historia rozpoczęła się wraz z podbojem kolonialnym dokonanym przez Europejczyków. W
1513 roku Ponce de León wylądował na Florydzie obejmując ją w posiadanie hiszpańskie. W
okresie późniejszym, obecne terytorium USA znajdowało się pod panowaniem francuskim,
hiszpańskim, holenderskim oraz angielskim. W 1776 roku kraj uzyskał niepodległość.
Stany Zjednoczone w XX wieku były najważniejszym imigracyjnym krajem świata. Do
1920 roku nie obowiązywały tutaj żadne ograniczenia imigracyjne. Pomimo ich
wprowadzenia kraj nieustannie przyjmuje wielu imigrantów. Ludność pochodzenia
europejskiego stanowi 76% mieszkańców kraju, są to głównie potomkowie europejskich
imigrantów z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Włoch, Francji, Niemiec i Polski. Pochodzenie
polskie deklaruje 3,8% ludności Stanów Zjednoczonych. Największym skupiskiem polonii
amerykańskiej jest Chicago, gdzie żyje prawie milion Polaków. Oprócz Chicago duże
skupiska Polaków występują w Detroit, Nowym Jorku, Cleveland i Buffalo. Murzyni i Mulaci
stanowią 12% społeczeństwa; najczęściej są to potomkowie niewolników przywiezionych z
Afryki. Latynosi pochodzą głównie z Meksyku, Portoryko oraz Kuby i stanowią 8 %
mieszkańców kraju; Azjaci przybyli tu przede wszystkim w ostatnim ćwierćwieczu z Japonii,
Chin, Filipin - stanowią 3% społeczeństwa; Indianie - 0,5% (około 2mln osób). Oficjalnym
językiem urzędowym jest angielski.
W najlepszych warunkach żyje generalnie ludność biała. Największe skupiska ludności
murzyńskiej występują na południu, ale w ostatnim czasie obserwuje się masowe jej migracje
na północ i do Kalifornii. Ludność latynoamerykańska zajmuje obszary położone w pobliżu
granicy z Meksykiem. Grupa ta w poszukiwaniu pracy dość często przemieszcza się. Indianie
zamieszkują głównie stany zachodnie, (przede wszystkim rezerwaty).
Stany Zjednoczone zamieszkuje obecnie 273,1mln ludzi, a średnie gęstość zaludnienia
wynosi 29 osób/km². W stolicy kraju - Waszyngtonie mieszka 4,7mln mieszkańców.
Stany Zjednoczone są państwem silnie zurbanizowanym - w miastach mieszka 77%
mieszkańców. Największe skupiska ludności miejskiej są związane z obszarami silnie
uprzemysłowionymi. Ponad 40 zespołów miejskich liczy ponad 1 milion mieszkańców. Na
wschodnim wybrzeżu, od Bostonu po Waszyngton, ciągnie się rozległa strefa miejska megalopolis, którą zamieszkuje ponad 43 miliony ludzi. Największymi aglomeracjami tego
pasa są: Nowy Jork (18,4mln), Filadelfia (6,0mln), Boston (5,9mln). Inne duże skupiska
wielkich miast występują nad Wielkimi Jeziorami (31mln), gdzie największymi
aglomeracjami są: Chicago (8,8mln) i Detroit (5,5mln) oraz w Kalifornii - Los Angeles
(15,8mln) i San Francisco (6,8mln). Od lat siedemdziesiątych obserwuje się systematyczny
spadek liczby ludności największych aglomeracji.
Amerykańskie miasta są stosunkowo młode i posiadają charakterystyczny plan zabudowy.
Ponieważ ceny terenów w centrum są wysokie, w dużych miastach buduje się wielkie
wieżowce - "drapacze chmur". Nowoczesne centra są otoczone starymi, zaniedbanymi,
przeważnie XIX-wiecznymi kamienicami oraz terenami fabrycznymi zamieszkałymi przez
ludność biedniejszą. Ludność bogata osiedla się na obrzeżach miast, gdzie buduje
jednorodzinne domki.
Rozwój mechanizacji i automatyzacji spowodował spadek względnej (mierzonej w
procentach) liczby ludności zatrudnionej w przemyśle i rolnictwie. Większość Amerykanów
jest zatrudniona w nieprodukcyjnych działach gospodarki (w handlu, oświacie, kulturze, w
służbie zdrowia, w obsłudze ruchu turystycznego, w opiece społecznej, itd.). W okresie
kryzysów następuje wzrost bezrobocia.
GOSPODARKA
Stany Zjednoczone są największą gospodarczą potęgą świata. Roczny dochód
narodowy kraju wynosi ponad 9,2mld dolarów USA (druga - Japonia osiąga dochód o połowę
mniejszy), co stanowi ponad 1/5 produktu światowego brutto. Największy udział w jego
tworzeniu przypada na sferę usług niematerialnych, gdzie pracuje około 70% ludności
czynnej zawodowo.
Stany Zjednoczone są największym producentem żywności na świecie. Wysoko
rozwiniętemu rolnictwu sprzyjają dobre warunki klimatyczne oraz glebowe. W strefie
umiarkowanej dominującymi uprawami są: pszenica, jęczmień, kukurydza i ziemniaki, w
podzwrotnikowej: kukurydza, soja, owoce cytrusowe i orzeszki ziemne, a w zwrotnikowej:
bawełna, trzcina cukrowa, ryż. Południkowy układ krain geograficznych umożliwia
swobodne przemieszczanie się chłodnych mas powietrza arktycznego z północy. Wpływa to
negatywnie na prowadzenie upraw wrażliwych na niskie stany temperatur.
Głównymi regionami rolniczymi Stanów Zjednoczonych są:
Równiny Centralne - uprawa kukurydzy, pszenicy, soi, intensywny chów bydła i trzody
chlewnej;
Wielkie Równiny Prerii - uprawa bawełny, trzciny cukrowej, ryżu;
Kalifornia - uprawy śródziemnomorskie;
Floryda - uprawy śródziemnomorskie;
Nizina Atlantycka - uprawa roślin przemysłowych, sadownictwo i warzywnictwo,
gospodarka mleczno-hodowlana;
Kraina Wielkich Jezior - uprawa roślin przemysłowych, sadownictwo i warzywnictwo,
gospodarka mleczno-hodowlana.
Najważniejszy obszar rolniczy jest położony na południe od Wielkich Jezior, gdzie
dominującymi uprawami są soja i kukurydza. Na wielką skalę rozwija się tu hodowla bydła,
trzody chlewnej i drobiu. Kilka sąsiadujących ze sobą stanów dostarcza ponad połowę
krajowej produkcji rolniczej. Stany Zjednoczone są największym światowym producentem
mięsa (14,2%).
Użytki rolne zajmują prawie połowę powierzchni kraju (4,3mln km²), z czego 26%
przypada ma łąki i pastwiska, a 20% na grunty orne. Na jednego mieszkańca przypada 0,78ha
gruntów ornych (w Polsce tylko 0,39ha). Stany Zjednoczone dzięki olbrzymiej powierzchni i
stosowaniu nowoczesnej agrotechniki, mają ogromne nadwyżki produkcji rolnej. Kraj ten jest
czołowym światowym producentem zbóż, soi, bawełny i buraków cukrowych.
Wśród upraw przeznaczonych na pasze największe znaczenie ma kukurydza (ponad 44%
zbiorów światowych), uprawiana głównie w tzw. Pasie Kukurydzianym (Corn Belt), spasana
w hodowli trzody chlewnej i drobiu. Niewielkie znaczenie w hodowli ma pszenica, której
zbiory są kierowane przede wszystkim na eksport. Jedną z najważniejszych upraw jest soja
(47% światowych zbiorów), z której nasion otrzymuje się olej i mączkę sojową; ponadto soja
jest wykorzystywana jako roślina pastewna.
Podstawową rolę w rolnictwie USA odgrywają duże prywatne gospodarstwa rolne o
średniej powierzchni około 190ha; największe z nich (dochodzące do 2 000ha) nazywane są
farmami. Ich właściciele często korzystają z pomocy robotników rolnych. Wytworzona w
gospodarstwach produkcja jest kierowana na sprzedaż (gospodarka towarowa). Wysoki
poziom mechanizacji zapewnia dużą wydajność pracy. W amerykańskim rolnictwie pracuje
tylko 2,2% ludności czynnej zawodowo, ale wystarczy to, aby zaspokoić potrzeby
żywnościowe kraju. Ponadto znaczne nadwyżki produkcji są przeznaczone na eksport.
Stany Zjednoczona zajmują 1 miejsce w światowej produkcji drewna (14,5%).
Eksploatacja lasów rozwinięta jest nad Wielkimi Jeziorami oraz w stanach północnozachodnich.
Podstawą gospodarczej potęgi Stanów Zjednoczonych jest bardzo dobrze rozwinięty
przemysł. Jego wszechstronności i nowoczesności sprzyjają: bogata i zróżnicowana baza
surowcowa, wysoko wykwalifikowana siła robocza oraz ustrój społeczno-gospodarczy
(gospodarka rynkowa). Szansę rozwoju mają zakłady produkujące wyroby tanie i o wysokiej
jakości.
Rozległy obszar terytorium Stanów Zjednoczonych posiada bogate złoża surowców
mineralnych. W wydobyciu wielu z nich kraj zajmuje czołowe miejsce w świecie. Podstawą
rozwoju energetyki jest węgiel kamienny (2 miejsce na świecie) wydobywany w Zagłębiu
Appalachijskim i Zagłębiu Wewnętrznym oraz ropa naftowa i gaz ziemny (2 miejsce na
świecie) eksploatowane w stanach: Teksas, Luizjana, Kansas, Oklahoma, Pensylwania,
Kalifornia, Alaska i z szelfu Zatoki Meksykańskiej. Na szeroką skalę wydobywa się złoża rud
metali takich jak: ruda żelaza (Kraina Wielkich Jezior, Appalachy i Góry Skaliste), rudy
cynku i ołowiu, miedzi (stany: Arizona, Utah, Montana), boksytów, wanadu i wolframu..
Ponadto eksploatuje się surowce chemiczne: fosforyty na Florydzie, sól potasową i kamienną
oraz siarkę (1 miejsce na świecie). Na Alasce i w Kalifornii wydobywa się złoto.
Rosnące zapotrzebowanie przemysłu na surowce mineralne sprawia, że Stany Zjednoczone
oszczędzając własne surowce, znaczne ich ilości importuje. Ograniczając sprowadzanie ropy
naftowej zwiększono wydobycie węgla kamiennego.
Wszechstronnie rozwinięty jest przemysł przetwórczy, a zwłaszcza energetyczny,
elektroniczny, hutnictwo metali kolorowych, chemiczny, lotniczy, papierniczy (ponad 30%
światowej produkcji papieru i tektury) i spożywczy.
Stany Zjednoczone są największym światowym producentem energii elektrycznej
(1/4 światowej produkcji). Prawie 2/3 energii wytwarzają elektrownie cieplne (węglowe,
naftowe), około 20% jądrowe (głównie w środkowej i wschodniej części kraju), pozostałą
część - elektrownie wodne (wielkie zespoły hydroelektrowni znajdują się na rzekach:
Kolumbia, Kolorado, Tennessee) i słoneczne zlokalizowane w Kalifornii.
W Stanach Zjednoczonych znajdują się największe na świecie korporacje przemysłowe
świata: General Motors, Ford Motor, Chrysler (branża samochodowa), IBM, General Electric
(elektroniczne i energetyczne). Wartość prywatnych inwestycji za granicą wynosi około
260mld dolarów USA, najwięcej w zachodniej Europie, Kanadzie i Ameryce Łacińskiej.
Kopalnie i fabryki są własnością prywatną. Większość przedsiębiorstw łączy się w
monopole (zrzeszenia kapitalistyczne wpływające na poziom produkcji), które decydują o
cenach, prowadzą politykę gospodarczą mającą na celu uzyskanie jak największej ilości
dochodów. Obok wielkich metropolii funkcjonują małe przedsiębiorstwa, zatrudniające mniej
niż 50 pracowników.
Wysoki poziom techniczny amerykańskiego przemysłu nie idzie w parze z poniesionymi
kosztami produkcji. Nieco niższe tempo rozwoju gospodarczego jest podyktowane droższą
siłą roboczą. Od połowy lat pięćdziesiątych udział Stanów Zjednoczonych w produkcji
przemysłowej świata systematycznie maleje. Jeszcze w 1950 roku wynosił on około 44%, w
roku 1970 - około 27%, a obecnie około 20%.
Przemysł Stanów Zjednoczonych jest rozmieszczony nierównomiernie. Koncentruje się w
północno-wschodniej części kraju, gdzie największymi okręgami przemysłowymi są: Nowy
Jork (największy ośrodek przemysłu poligraficznego), Filadelfia, Boston, Baltimore,
Pittsburgh (hutnictwo), Detroit (przemysł samochodowy), Chicago (produkcja taboru
kolejowego, przemysł mięsny), Saint Louis i inne.
Stany południowe mają dobrze rozwinięty przemysł wydobywczy. Największymi
ośrodkami przemysłowymi są tutaj: Birmingham (hutnictwo żelaza i przemysł maszynowy)
oraz Houston i Nowy Orlean z dobrze rozwiniętym przemysłem chemicznym,
petrochemicznym i elektronicznym.
W zachodniej części kraju przemysł najlepiej rozwinął się w Kalifornii, gdzie przodują
zwłaszcza dwa miasta: Los Angeles i San Francisco. Głównymi branżami przemysłu
przetwórczego są tutaj: przemysł lotniczo-rakietowy, samochodowy, elektroniczny,
spożywczy i odzieżowy.
Dolina Krzemowa- zdumiewa ilością firm (około 700) zlokalizowanych w jednym miejscu.
Źródło: Zasoby Internetu.