Geneza i założenia UGW

advertisement
EURO-WSPÓLNA WALUTA
1. H ISTORIA
UTWORZENIA UNII
GOSPODARCZO - WALUTOWEJ W
E UROPEJSKIEJ
U NII
L ITERATURA

A.Zielińska-Głębocka, K. Gawlikowska-Hueckel, Integracja
europejska, CH Beck., r.13, punkt 3. Plany integracji i ich
realizacja

A. Nowak-Far, Unia Gospodarcza i Walutowa w Europie,
CH Beck, Warszawa 2001, r. 1 i 2,

A. Nowak-Far, Unia Gospodarcza i Walutowa w Europie,
IW EuroPrawo, Warszawa 2011

Barcz J., Górka M., Wyrozumska A, Instytucje i prawo Unii
Europejskiej, LexisNexis, Warszawa 2011
P RECEDENSY
HISTORYCZNE

580 r. p.n.e między Syrią i Pykusem

III i II w. p..n.e Unia Peloponeska (45 miast)

1857 Niemiecko- Austriacka Unia Walutowa

1848- Szwajcaria

1865-1929 Łacińska Unia Monetarna

1921- Belgia i Luksemburg

1940- Bank Rzeczy i pomysł na stworzenie unii
monetranej z obszarów podległych lub od okupacją
Niemiec m.in.: Protektora Czech i Moraw, Słowacja,
Generalna Gubernia, Dania, Norwegia, Belgia,
Luksemburg, Holandia
N IEMIECKO -A USTRIACKA
U NIA WALUTOWA

Unia zawarta w 1857 pomiędzy państwami Związku
Celnego (Zollverein) a Austrią i Lichtensteinem;

Wprowadzono równoległą walutę – talara
związkowego (thaler vereinsmuenze);

1 talar = 1,75 guldena funkcjonującego w
południowych państwach niemieckich = 1,5 guldena
austriackiego;

Unia przetrwała do 1867 roku (po porażce Austrii w
wojnie z Niemcami);
Ł ACIŃSKA U NIA WALUTOWA

Powstała z inicjatywy Francji w 1865 roku i zaczęła obowiązywać
od 1866 roku.

Jej skład tworzyły: Francja, Włochy, Belgia, Szwajcaria, Bułgaria
(od 1867 r.), Grecja (od 1867 r.);
Cechy charakterystyczne:

nie posiadała wspólnej jednostki pieniężnej (pieniądze
wszystkich państw tworzących unię miały prawo znajdować się w
obiegu we wszystkich krajach do unii należących)

przez pierwsze 13 lat funkcjonowania opierała się na
bimetaliźmie;

Brak było jakichkolwiek uregulowań w sprawie wspólnego
banku centralnego;

Dotrwała do 1914 roku, natomiast jej oficjalne rozwiązanie
nastąpiło w 1926 roku.
S KANDYNAWSKA U NIA
WALUTOWA

Założona w 1873 roku przez Szwecję i Danię. W 1875 roku dołączyła Norwegia.
Cechy charakterystyczne:

państwa te wprowadziły wspólną walutę (koronę),

początkowo ustalenia traktatowe dotyczyły tylko monet (od 1894 roku banki
centralne Norwegii i Szwecji a od 1901 roku Norwegii i Danii porozumiały się co
do akceptacji swoich banknotów);

gospodarki tych państw były do siebie bardzo podobne,

unormowania prawne objęły zagadnienia monetarne związane z
funkcjonowaniem SUW (utworzono system zunifikowanych rezerw, rozszerzono
linie kredytowe dla wzajemnego kredytowania się krajów SUW).

SUW wygasła do 1924 roku bez formalnego porozumienia
B ELGIJSKO -L UKSEMBURSKA
U NIA WALUTOWA

Powstała w 1921 roku (zaczęła obwiązywać od 1922 roku)
pomiędzy Belgią a Luksemburgiem;

Była jednym z elementów unii ekonomicznej pomiędzy
tymi krajami;

W obydwu krajach funkcjonowały odrębne waluty – frank
belgijski był legalnym środkiem płatniczym na terenie całej
unii natomiast frank luksemburski tylko na terenie
Luksemburga;

Unia ta funkcjonowała do 1999 roku.
W NIOSKI

Pełna suwerenność międzynarodowa,

Wola polityczna do stworzenia unii monetarnej oraz
uczestniczenia i realizacji,

Przekonanie państw o wymiernych korzyściach,

Powiązanie z istnieniem i efektywnym
wykonywaniem polityki pieniężnej (ułatwione przez
bank centralny)
L ATA 1945-1958

Brak po II wojnie światowej brak
międzynarodowego systemu finansowego

1948 r. z inicjatywy Wielkiej Brytanii powstaje
OEEC

1950 r. powstaje Europejska Unia Płatnicza
jednocząca 18 państw. Stworzono ramy prawne,
które pozwoliły na zunifikowanie systemu
wzajemnych rozliczeń.
U WARUNKOWANIA

System z Bretton Woods (1944)- powiązanie walut przez
dolara,

Wąskie pasmo odchyleń (+/-1%), a kraje EWG +/-0,75%

Przejściowe problemy z równowagą w bilansie płatniczym
finansowano za pomocą kredytów z MFW

Zmniejszenie uzależnienia walut europejskich od dolara,

W latach 60. 1/3-1/2 obrotów światowego handlu
realizowana była w USD
P ROBLEMY

Zmniejszenie rezerw złota przez USA o 5,1 mld USD w
latach 1958-1960 (1950-1957: spadek tylko o 1,7 mld
USD),

Wojna w Wietnamie,

Kapitałochłonne badania kosmiczne,

Waluty krajów EWG pod koniec lat 60. stały się
obiektem ataków spekulacyjnych
P IERWSZE
KROKI

Powołano Europejski Związek Kursów
Walutowych,

Pasmo wahań walut krajów członkowskich /+2,25% i względem dolara +/-4,5% tzw. wąż w
tunelu,

Przygotowanie planów stworzenia unii
walutowej.
Nazwa planu
Propozycje działań
Realizacja
I plan Barre’a
1969
Koordynacja wysiłków krajów członkowskich w
kierunku równoważenia sald wsparta stworzeniem
mechanizmów kredytowych, wspólne działania na
rzecz spadku bezrobocia
Nie realizowany
Plan Schillera • Utworzenie unii walutowej w 4 etapach,
1969
• Koordynacja narodowych polityk gospodarczych,
powierzenie części decyzji z zakresu liberalizacji
kapitału i polityki pieniężnej organom
ponadnarodowym,
• Ograniczenie wahań kursów walutowych
wspomagane utworzenie systemu pomocy
kredytowej realizowanej przez specjalną instytucję
(o charakterze zbliżonym do ponadnarodowego
banku centralnego),
• Po okresie przejściowym nieodwołalnie sztywne
kursy poprzedzające wprowadzenie wspólnej
waluty,
• Polityka pieniężna i fiskalna realizowana na
szczeblu ponadnarodowym.
Nie
zrealizowanypewne
elementy
znalazły się w
późniejszych
programach
Nazwa planu
Propozycje działań
Realizacja
II plan Barre’a
1970
• Koordynacja krótko- i średniookresowej polityki
gospodarczej,
• Pełna liberalizacja przepływów kapitału,
• Harmonizacja systemów podatkowych (od
obrotów kapitałowych i VAT)
• Wspólna polityka pieniężna .
Częściowo
realizowany w
późniejszych
programach UE
(w ramach
programu Rynku
1992)
Plan Wernera
1970
• Nieodwołalnie stałe kursy walutowe lub
wprowadzenie wspólnej waluty,
• Wspólna polityka wewnętrzna i zewnętrzna
polityka pieniężna i fiskalna,
• Wspólna polityka strukturalna i regionalna,
• System stałych konsultacji państw członkowskich,
Realizowane
elementy:
• Wąż w
tunelu,
• System
pomocy
kredytowej
P RZYCZYNY ZANIECHANIA
REALIZACJI P LANU W ERNERA

Zmiana uwarunkowań makroekonomicznych
wynikająca z upadku systemu z Bretton Woods,

Gwałtowny wzrost cen surowców
energetycznych (tzw. szoki paliwowe)

Nierównomierny wzrost inflacji

Problemy z płatnościami w skali globalnej
ERM (E XCHANGE R ATE
M ECHANISM )W
ĄŻ W TUNELU
Wąż w tunelu według Planu Wernera
1,2% wąż dla
walut
narodowych
EWG
1,5% szerokość
tunelu wobec
dolara
Wąż w tunelu skorygowany przez Porozumienia Smithoniańskie, 1972
2,25 % wąż
dla walut
narodowych
EWG
4,5% szerokość
tunelu wobec
dolara
E UROPEJSKI S YSTEM WALUTOWY
1978 R .

Stopniowa realizacja unii walutowej,

Stabilizacja kursów walutowych wobec walut krajów nie będących członkami EWG,

Stabilizacja wewnętrzna w krajach członkowskich,

Uniezależnienie systemu europejskiego od wpływu dolara
Poprzez:
1.
Podjęcie decyzji dotyczących kursów walutowych,
2.
Stworzenie regulacji określających dostęp do narzędzi kredytowych,
3.
Ustanowienie wspólnej waluty,
4.
Ustalenie sposobu działania tzw. wskaźnika odchyleń, który miał zapewnić
symetryczny proces dostosowań.
E UROPEJSKI S YSTEM WALUTOWY 3 FILARY (1979-1998)

ERM- mechanizm
stabilizacji kursów
walutowych
ECU
Infrastruktura
wsparcia
kredytowego
interwencji
walutowych
P LAN D ELORSA

Raport Delorsa 1989:
„unia gospodarcza i walutowa musi zakładać pełną swobodę przepływu
osób, dóbr, kapitału i usług oraz nieodwołanie sztywne kursy między
walutami krajów członkowskich i w końcu wprowadzenie wspólnej
waluty. To z kolei determinowało wspólną politykę pieniężną i wysoki
stopień kompatybilności polityk gospodarczych, jak również współpracę
w dziedzinach innych polityk, szczególnie w polityce fiskalnej”
P LAN D ELORSA

3 etapy,

Najważniejsze dla powodzenie ma wprowadzenie i realizacja zasad
rynku wewnętrznego,

Wskazano na naturalny proces stworzenia i wprowadzenia wspólnej
waluty,

Zakończenie usuwania barier fizycznych, technicznych i fiskalnych,

Reforma funduszy strukturalnych i podwojenie środków finansowych
w celu zmniejszenia nierówności regionalnych,

Zwiększenie stopnia koordynacji polityk ekonomicznych i fiskalnych.
P LAN D ELORSA - PRZESZKODY I
WYZWANIA

Kryzys 1993 r. destabilizacja w wyniku szoku asymetrycznego,

Brak zintegrowanych działań banków centralnych,

Rozszerzenie pasma wahań +/-15% z dniem 01.08.1993.
P IERWSZY

ETAP
UGW
Na podstawie planu Delorsa Rada Europejska zadecydowała w czerwcu 1989 r., że pierwszy etap unii
gospodarczej i walutowej rozpocznie się 1 lipca 1990 r. Tego dnia zniesiono praktycznie wszystkie ograniczenia
w przepływie kapitału pomiędzy państwami członkowskimi.
Komitet Prezesów

Utworzonemu w maju 1964 r. Komitetowi Prezesów banków centralnych państw członkowskich Europejskiej
Wspólnoty Gospodarczej, powierzono dodatkowe zadania, Objęły one opiniowanie polityki pieniężnej państw
członkowskich oraz działanie na rzecz jej koordynacji w celu osiągnięcia stabilności cen.

Komitet Prezesów podjął także prace przygotowawcze do III etapu UGW. Pierwszym krokiem było wskazanie
kwestii najpilniej wymagających rozstrzygnięcia, sporządzenie planu prac do końca 1993 r. oraz określenie
zakresu obowiązków istniejących już podkomisji i specjalnie powołanych grup roboczych.
Przygotowania prawne

znowelizowania Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą (traktat rzymski) w celu
stworzenia odpowiedniej struktury instytucjonalnej.

Wynikiem negocjacji był Traktat o Unii Europejskiej, podpisany w Maastricht 7 lutego 1992 r., wszedł w życie
dopiero 1 listopada 1993 r. Traktat ten stanowił nowelizację Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę
Gospodarczą – zmienił jego tytuł na Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską – i wprowadził m.in.
protokół w sprawie Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego
oraz protokół w sprawie Statutu Europejskiego Instytutu Walutowego.
D RUGI ETAP BUDOWY UGW
Ustanowienie EIW i EBC

Drugi etap UGW rozpoczął się wraz z powstaniem Europejskiego Instytutu
Walutowego (EIW) w dniu 1 stycznia 1994 r. i likwidacją Komitetu Prezesów.
Tymczasowy charakter EIW wynikał z przebiegu integracji monetarnej
Wspólnoty. EIW nie odpowiadał za prowadzenie polityki pieniężnej w Unii
Europejskiej – pozostała ona w gestii władz krajowych – i nie mógł
przeprowadzać interwencji walutowych.

Dwa główne zadania EIW obejmowały: wzmacnianie współpracy banków
centralnych i koordynacji polityki pieniężnej, przygotowania do ustanowienia
Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC), prowadzenia wspólnej
polityki pieniężnej i wprowadzenia wspólnej waluty na trzecim etapie UGW.

W związku z tym EIW stanowił platformę konsultacji oraz wymiany poglądów
i informacji o polityce pieniężnej. Określił także regulacyjne, organizacyjne
i logistyczne ramy realizacji zadań ESBC na trzecim etapie UGW.
D RUGI ETAP BUDOWY UGW
Mechanizm kursowy ERM II

EIW otrzymał ponadto zadanie przeprowadzenia prac przygotowawczych w zakresie
przyszłych relacji monetarnych i kursowych pomiędzy strefą euro a pozostałymi
krajami Unii. W grudniu 1996 r. przedstawił Radzie Europejskiej raport, na podstawie
którego powstała uchwała Rady w sprawie zasad i podstawowych elementów
nowego mechanizmu kursowego (ERM II), przyjęta w czerwcu 1997 r.
Nowe banknoty

W grudniu 1996 r. EIW przedstawił Radzie Europejskiej, a następnie opinii publicznej,
wybrany projekt serii banknotów euro, które miały wejść do obiegu 1 stycznia 2002 r.
Pakt stabilności i wzrostu

W celu uzupełnienia i uściślenia postanowień Traktatu dotyczących UGW Rada
Europejska przyjęła w czerwcu 1997 r. pakt stabilności i wzrostu, na który składają się
dwa rozporządzenia mające zapewnić dyscyplinę budżetową w UGW. Dopełnieniem
paktu i rozszerzeniem wynikających z niego zobowiązań była deklaracja Rady przyjęta
w maju 1998 r., znowelizowana następnie w 2005 i 2011 r.
D RUGI ETAP BUDOWY UGW
Pierwsi uczestnicy trzeciego etapu

2 maja 1998 r. Rada Unii Europejskiej (obradująca w składzie szefów państw lub
rządów) jednogłośnie zdecydowała, że jedenaście państw członkowskich spełniło
warunki uczestnictwa w trzecim etapie UGW i wprowadzenia wspólnej waluty
z dniem 1 stycznia 1999 r. Były to: Belgia, Niemcy, Hiszpania, Francja, Irlandia,
Włochy, Luksemburg, Holandia, Austria, Portugalia i Finlandia.
Przygotowanie do ustalenia kursów wymiany

Również w maju 1998 r. ministrowie finansów państw członkowskich, które miały
wprowadzić wspólną walutę, wraz z prezesami banków centralnych tych państw oraz
Komisją Europejską i EIW uzgodnili, że nieodwołalne kursy wymiany walut krajowych
na euro zostaną określone na podstawie ich aktualnych kursów centralnych
w mechanizmie kursowym ERM.
Powołanie organów decyzyjnych

25 maja 1998 r. rządy jedenastu uczestniczących państw członkowskich mianowały
prezesa, wiceprezesa i czterech pozostałych członków Zarządu EBC. Wraz
z utworzeniem EBC 1 czerwca 1998 r. dobiegła końca działalność EIW.
T RZECI ETAP BUDOWY UGW
Nieodwołalne ustalenie kursów wymiany

1 stycznia 1999 r. zaczęły obowiązywać nieodwołalne kursy wymiany na
euro walut pierwszych jedenastu państw członkowskich, które utworzyły
unię walutową, a Europejski Bank Centralny otrzymał kompetencje do
prowadzenia wspólnej polityki pieniężnej. Tym samym rozpoczął się trzeci
i ostatni etap UGW.

1 stycznia 2001 r. liczba państw członkowskich uczestniczących w unii
walutowej wzrosła do dwunastu, gdy do trzeciego etapu UGW przeszła
Grecja. 1 stycznia 2007 r. do strefy euro jako trzynasty kraj weszła
Słowenia, rok później – Cypr i Malta, 1 stycznia 2009 r. – Słowacja,
a 1 stycznia 2011 r. – Estonia. W momencie przystąpienia tych krajów do
strefy euro ich banki centralne automatycznie stały się częścią
Eurosystemu.
2. T EORIA OPTYMALNYCH
OBSZARÓW WALUTOWYCH
T EORIA OPTYMALNYCH
OBSZARÓW WALUTOWYCH

Argumenty na rzecz płynnego kursu walutowego

Argumenty na rzecz sztywnych kursów walutowych

Rozważania nad dołączeniem do EMU

Wnioski

Literatura: de Grauwe Paul, Unia walutowa, PWE 2000,
część 1. Koszty i korzyści z pełnej unii walutowej.
Krugman P.R., Obstfeld M., Ekonomia międzynarodowa 2,
PWN, Warszawa 2007, r. 19-20.
A RGUMENTY NA RZECZ PŁYNNYCH
KURSÓW WALUTOWYCH

AUTONOMIA W ZAKRESIE POLITYKI PIENIĘŻNEJ
-
Niewielka możliwość wpływu w okresie systemu z Bretton
Woods,
-
Wprowadzanie ograniczeń na płatności międzynarodowe,

SYMETRIA
-
Brak zagrożenie ze strony jednej waluty,
-
System kursów płynnych jest wolny od asymetrii,
A RGUMENTY NA RZECZ PŁYNNYCH
KURSÓW WALUTOWYCH

KURS WALUTOWY JAKO STABILIZATOR AUTOMATYCZNY
-
Płynne kursy walutowe mają zdolność do wspomagania
szybkiego dostosowania do zaburzeń gospodarczych np.
inflacji za granicą,
-
Analiza: spadek popytu na eksport danego dobra
A RGUMENTY NA RZECZ PŁYNNYCH
KURSÓW WALUTOWYCH
Źródło: Krugman P.R., Obstfeld M.,
Ekonomia międzynarodowa 2, PWN,
2007, r.19-20
A RGUMENTY PRZECIWKO PŁYNNYM
KURSOM WALUTOWYM

DYSCYPLINA – brak możliwości kreowania swobodnej
polityki pieniężnej i fiskalnej, które mogą prowadzić do
inflacji,

SPEKULACJA DESTABILIZUJĄCA I ZABURZENIA NA RYNKU
PIENIĘŻNYM
-
Spekulacja może powodować istotne zawirowania na
rynku,
-
Deprecjacja waluty może powodować dalsze
wyprzedawanie waluty (błędne koło),
-
Zakłócenia w handlu, podsycanie inflacji, pojawienie się
spirali płacowo-cenowej,
-
Płynne kursy walutowe zwiększają wrażliwość gospodarki
na szoki pochodzące z rynku krajowego
P RZYKŁAD . W ZROST POPYTU NA
PIENIĄDZ W WARUNKACH
PŁYNNYCH KURSÓW WALUTOWYCH
Źródło: Krugman P.R., Obstfeld M., Ekonomia międzynarodowa 2, PWN,
2007, r.19-20
A RGUMENTY PRZECIWKO
PŁYNNYM KURSOM WALUTOWYM

NEGATYWNE SKUTKI DLA HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO
I INWESTYCJI
-
Pogłębianie niepewności importerów i eksporterów,
-
Ograniczona przewidywalność i rola waluty jako punktu
odniesienia,

BRAK KOORDYNACJI POLITYKI EKONOMICZNEJ
-
Sterowanie kursem walutowym w celu podniesienie
konkurencyjności własnych produktów,

ZŁUDZENIE WIĘKSZEJ AUTONOMII
I NTEGRACJA GOSPODARCZA I
KORZYŚCI OBSZARU O STAŁYCH
KURSACH WALUTOWYCH

Norwegia jako kraj rozpatrujący możliwość dołączenia do obszaru
o stałych kursach walutowych,

Korzyści:
1.
uproszczenie rachunku ekonomicznego
2.
zwiększenie przewidywalności transakcji międzynarodowych
Korzyści z poprawy efektywności pieniężnej to suma oszczędności
wynikająca z wyeliminowania niepewności, ryzyka i kosztów
transakcyjnych.
Wyższy stopień integracji gospodarczej między danym krajem a
obszarem o stałych kursach walutowych zwiększa korzyści odnoszone
przez ten kraj z tytułu poprawy efektywności pieniężnej, jeśli ten kraj
postanowi powiązać swoją walutę z innymi walutami tego obszaru.
K RZYWA GG
Źródło: Krugman P.R., Obstfeld M., Ekonomia międzynarodowa 2, PWN,
2007, r.19-20
I NTEGRACJA GOSPODARCZA I
KOSZTY OBSZARU STAŁEGO KURSU
WALUTOWEGO

Kraj rezygnuje ze wszystkich instrumentów polityki
pieniężnej, które mogą stabilizować poziom produkcji oraz
zatrudnienie,

Koszt to utrata stabilności gospodarczej,

Zależność pokazuje krzywa LL.
Źródło: Krugman P.R., Obstfeld M.,
Ekonomia międzynarodowa 2, PWN,
2007, r.19-20
P RZYKŁAD . N ORWEGIA
ROZPATRUJE PRZYŁĄCZENIE DO
OBSZARU WALUTOWEGO
Źródło: Krugman P.R., Obstfeld M., Ekonomia międzynarodowa 2, PWN,
2007, r.19-20
P RZYKŁAD . N ORWEGIA
ROZPATRUJE PRZYŁĄCZENIE DO
OBSZARU WALUTOWEGO
Źródło: Krugman P.R., Obstfeld M., Ekonomia międzynarodowa 2, PWN,
2007, r.19-20
O PTYMALNY OBSZAR
WALUTOWY

To ugrupowanie regionalne gospodarek blisko
powiązanych wymianą dóbr i usług oraz swobodnym
przepływem czynników produkcji,

Praktyka pokazuje, że zdolność absorbowania szoków
asymetrycznych jest mniejsza niż w teorii, ponieważ
zmiany relacji kursów walutowych nie mają zwykle
trwałego wpływu na produkcji i zatrudnienie,

Zmiany kursów walutowych nie są instrumentem, którego
politycy mogą używać dowolnie bez ponoszenia kosztów,

Czy europejska unia gospodarczo-walutowa jest
optymalnym obszarem walutowym?
3. F UNKCJONOWANIE WSPÓLNEJ
WALUTY EURO
S TABILNOŚĆ
MAKROEKONOMICZNA STREFY
EURO

Dlaczego tak ważna jest stabilność
makroekonomiczna?
Jest czynnikiem wzrostu gospodarczego, na
którego jakość wpływa m.in. polityka
pieniężna i fiskalna
K RYTERIA
Z
M AASTRICHT

Stworzenie kotwicy nominalnej,

Centralizacja polityki pieniężnej vs.
Decentralizacja polityki fiskalnej,

Budowa EBC.
S TABILNE CENY Z EURO - STOPA
INFLACJI W STREFIE EURO

http://www.ecb.int/ecb/educational/hicp/html/index.pl.html
I NFLACJA CEN KONSUMPCYJNYCH
W STREFIE EURO OD 1961 R .

http://www.ecb.int/ecb/educational/hicp/html/chart3.pl.html
„W IELKIE USPOKOJENIE ” –
GLOBALNY SPADEK INFLACJI OD
LAT 80.
Źródło: Raport NBP, Raport na temat pełnego uczestnictwa Rzeczypospolitej
Polskiej w trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej, s.14, Warszawa
J AK
Roczne wydatki Cena (rok bazowy)
jednostkowa
całkowita
OBLICZYĆ INFLACJĘ ?
Cena (rok później
jednostkowa
całkowita
Cena (2 lata później)
jednostkowa
150 bochenków
chleba
1,50
1,30
1,60
100 filiżanek
kawy
2,40
2,40
2,15
12 wizyt u
fryzjera
20,00
22,00
23,00
1 kurtka zimowa
145,00
176,00
160,00
Całkowity koszt
koszyka
Indeks cen
Stopa inflacji
całkowita
S POSÓB OBLICZANIA HICP
1. Zbieranie danych cenowych – Każdego miesiąca obserwatorzy cen zbierają ok.
1,8 mln danych o cenach. Odbywa się to w ponad 200 000 punktów handlowych
w blisko 1600 większych i mniejszych miastach w całej strefie euro. Każdy kraj zbiera
dane dotyczące ok. 700 reprezentatywnych towarów i usług; dokładna liczba badanych
produktów może się różnić. Ceny każdego produktu pochodzą z różnych punktów
sprzedaży zlokalizowanych w różnych regionach.
2. Udziały poszczególnych kategorii produktów zależą od tego, jaki przypada na nie
procent wydatków w przeciętnym budżecie domowym. Aby wskaźnik cen
odzwierciedlał aktualną strukturę wydatków, udziały te są regularnie aktualizowane.
Oblicza się je na podstawie wyników badań ankietowych, w których prosi się
respondentów o zapisywanie swoich wydatków. Udziały odpowiadają średnim
wartościom krajowym uwzględniającym wydatki wszystkich grup konsumentów (osób
zamożnych i ubogich, młodych i starszych itd.)
3. Udziały poszczególnych krajów zależą od tego, jaki przypada na nie procent
całkowitych wydatków konsumpcyjnych strefy euro.
K TO ZAJMUJE SIĘ
OBLICZANIEM HICP
Dla poszczególnych krajów spoza strefy euro wskaźnik
HICP obliczają ich własne urzędy statystyczne.
Dla strefy euro obliczenia prowadzi Eurostat, urząd
statystyczny Wspólnot Europejskich. Eurostat oblicza
HICP dla strefy euro jako całości na podstawie danych
przekazywanych przez krajowe urzędy statystyczne.
Ponadto Eurostat pilnuje zgodności danych krajowych
z obowiązującymi standardami i w ten sposób czuwa nad
jakością statystyk.
P OPRAWA JAKOŚCI POLITYKI
FISKALNEJ
Deficyt budżetowy w strefie euro i wybranych krajach OECD
Źródło: Raport NBP, Raport na temat pełnego uczestnictwa Rzeczypospolitej
Polskiej w trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej, s.16, Warszawa
D YNAMIKA DŁUGU
PUBLICZNEGO
Zagregowany dług publiczny strefy
euro spadł z 72% w 1999 r. do 67%
w roku 2007. Mimo to było to
wciąż o 7% powyżej kryterium
maksymalnego długu,
wynoszącego 60%. Należy
zauważyć, że ten pozytywny
obraz, aktualny jest na rok 2007.
Źródło: Instytut Sobieskiego, Czy strefa euro przetrwa kryzys?, s.3.
D EFICYT BUDŻETOWY I DŁUG
PUBLICZNY W U NII E UROPEJSKIEJ
Źródło: Eurostat, Euroindicators newsrelease, 26.04.2011
N AJLEPSI I NAJGORSI W 2010 R .

Największy deficyt budżetowy w 2010: Irlandia (-32.4%), Grecja (-10.5%),
Wielka Brytania (-10.4%), Hiszpania (-9.2%), Portugalia (-9.1%), Polska (7.9%), Słowacja (-7.9%), Łotwa (-7.7%), Litwa (-7.1%) i Francja (-7.0%).

Najniższy deficyt budżetowy: Luxemburg (-1.7%), Finlandia (-2.5%) i Dania
(-2.7%). Estonia (0.1%) odnotowały niewielką nadwyżkę a Szwecja miała
zrównoważony budżet (0.0%).

Na koniec 2010 najniższy dług publiczny jako % PKB miały: Estonia 6,6%,
Bułgaria 16,2%, Luxemburg 18,4%, Rumunia 30,8%, Słowenia 38%, Litwa
38,2%, Czechy 38,5%, Szwecja 39,8%.

14 państw członkowskich przekroczyło próg 60% długu publicznego do PKB:
Grecja 142,8%, Włochy 119%, Belgia 96,8%, Irlandia 96,2%, Portugalia 93%,
Niemcy 83,2%, Francja 81,7%, Węgry 80,2%, Austria 72,3%, Malta 68%,
Holandia 62,7%, Cypr 60,8%, Hiszpania 60,1%
P RZYCZYNY STABILNOŚCI
MAKROEKONOMICZNEJ W STREFIE
EURO W LATACH 1999-2007

Stworzenie kryteriów konwergencji:
1.
Kryteria jako kotwica dyscyplinująca,
2.
Zniknęła zmienność nominalnego kursu walutowego
względem partnerów handlowych w strefie euro,
3.
Wzrosła przejrzystość i efektywność rynku,
4.
Zdolność do elastyczności i absorpcji szoków,
5.
Utworzenie EBC.
M IĘDZYNARODOWA ROLA
EURO

Co to jest pieniądz międzynarodowy?

Długi międzynarodowe denominowane w euro przerosły te
dominowane w dolarach w 2004 r,

Pożyczki bankowe dla krajów spoza strefy euro stanowią
dziś 36% ogółu pożyczek strefy, porównaniu z 45% pożyczek
denominowanych w dolarach.

Udział ujawnionych rezerw finansowych trzymanych w euro
wzrósł z 18% w 1999 do 25% w 2007 r.
P ODSUMOWANIE
4.
C O TO SĄ RAPORTY O
Art. 140 TFUE

KONWERGENCJI I JAKA JEST
PROCEDURA PRZYJĘCIA ?
Co najmniej co dwa lata lub na wniosek Państwa Członkowskiego objętego derogacją, Komisja i
Europejski Bank Centralny składają Radzie sprawozdania w sprawie postępów dokonanych przez
Państwa Członkowskie objęte derogacją w wypełnianiu ich zobowiązań w zakresie urzeczywistnienia
unii gospodarczej i walutowej. Sprawozdania te określają, czy ustawodawstwo krajowe każdego z tych
Państw Członkowskich, w tym statuty jego krajowego banku centralnego, jest zgodne z artykułami 130 i
131 i ze Statutem ESBC i EBC. Sprawozdania określają również, czy osiągnięty został wysoki poziom
trwałej konwergencji, analizując, w jakim stopniu każde Państwo Członkowskie spełniło następujące
kryteria:
— osiągnięcie wysokiego stopnia stabilności cen; będzie to wynikało ze stopy inflacji zbliżonej do istniejącej
w co najwyżej trzech Państwach Członkowskich, które mają najlepsze rezultaty w dziedzinie stabilności cen,
— stabilna sytuacja finansów publicznych; będzie to wynikało z sytuacji budżetowej, która nie wykazuje
nadmiernego deficytu budżetowego w rozumieniu artykułu 126 ustęp 6,
— poszanowanie zwykłych marginesów wahań kursów przewidzianych mechanizmem kursów wymiany
walut europejskiego systemu walutowego przez co najmniej dwa lata, bez dewaluacji w stosunku do euro,
— trwały charakter konwergencji osiągniętej przez Państwo Członkowskie objęte derogacją i jego udziału w
mechanizmie kursów wymiany walut, co odzwierciedla się w poziomach długoterminowych stóp
C O TO SĄ RAPORTY O
Art. 140 TFUE
KONWERGENCJI I JAKA JEST
PROCEDURA PRZYJĘCIA ?
2. Po konsultacji z Parlamentem Europejskim i dyskusji w ramach Rady Europejskiej,
Rada, na wniosek Komisji, decyduje, które Państwa Członkowskie objęte derogacją
spełniają niezbędne warunki, na podstawie kryteriów określonych w ustępie 1, i uchyla
derogacje w stosunku do danych Państw Członkowskich.
Rada stanowi po otrzymaniu zalecenia od kwalifikowanej większości jej członków
reprezentujących Państwa Członkowskie, których walutą jest euro. Członkowie ci
stanowią w terminie sześciu miesięcy od otrzymania przez Radę wniosku Komisji.
3. Jeżeli decyduje się, zgodnie z procedurą przewidzianą w ustępie 2, o zakończeniu
stosowania derogacji, Rada, stanowiąc jednomyślnie głosami Państw Członkowskich,
których walutą jest euro oraz danego Państwa Członkowskiego na wniosek Komisji i po
konsultacji z Europejskim Bankiem Centralnym, nieodwołalnie określa kurs, po jakim
euro zastępuje walutę danego Państwa Członkowskiego, oraz decyduje o innych
środkach niezbędnych do wprowadzenia euro jako jednej waluty w danym Państwie
Członkowskim.
W JAKI SPOSÓB OCENIANY JEST
STOPIEŃ KONWERGENCJI ?
1. Konwergencja gospodarcza,
2. Zgodność ustawodawstwa krajowego z wymogami Traktatu
3. Spełnienie wymogów ustawowych dotyczące krajowych
banków centralnych, tak aby mogły one stać się członkami
Eurosystemu.
C O TO JEST I JAK DZIAŁA
ERMII?

ERM II jest systemem łączącym waluty krajowe państw UE oraz euro,
mającym pomóc w wypełnianiu wymogu traktowania przez państwa
członkowskie UE polityki kursowej jako przedmiotu wspólnego
zainteresowania,

System kursów stałych, ale dostosowywalnych,

Ustalony kurs centralny i pasmo wahań +/- 15%,

Pasmo węższe ustalane indywidualnie,

Możliwość interwencji VSTF,

Możliwość korekty kursu,

Czy w celu wejścia do ERMII trzeba spełniać kryteria konwergencji?
C O TO JEST KRYTERIUM
KONWERGENCJI PRAWNEJ ?
Obejmuje analizę zgodności ustawodawstwa krajowego z
art. 108 i 109 TWE oraz Statutem Europejskiego Systemu
Banków Centralnych (ESBC) i EBC, a w szczególności:

niezależność funkcjonalna, instytucjonalna,
personalna i finansowa banku centralnego;

spójność celów banku centralnego z EBC.
C ELE KRYTERIÓW
KONWERGENCJI

Co jest celem kryterium inflacyjnego?

Co jest celem kryterium stóp procentowych?

Co jest celem kryteriów fiskalnych?
P ROCES WEJŚCIA DO STREFY
EURO ?
Download