ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA
advertisement
Prawo ochrony środowiska • Jakie są źródła problemów środowiskowych? • Co trzeba regulować i dlaczego • oraz w jaki sposób? Jarosław Szymański [email protected] MASZYNY SUROWCE LUDZIE ZANIECZYSZCZENIA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA: - przemysł, - rolnictwo, -transport, - usługi. przyczyna skutek PROBLEMY ŚRODOWISKOWE KONFLIKTY PROCESY Ponowne użytkowanie, Recykling, (Spalanie) [Składowanie] PRODUKT KONSUMPCJA ADMINISTRACJA PUBLICZNA PROCES produkt Kontekst środowiskowy (przyrodniczy) Kontekst społecznoekonomiczny Geneza i stosowanie ocen środowiskowych 14 12 10 8 tys. stron federalnych przepisów środowiskowych w USA 6 4 2 0 72 74 76 78 80 82 84 86 88 90 92 94 Prawo ochrony środowiska • Liczba stron Dziennika Ustaw 2001 • Liczba stron Dziennika Ustaw 2002 Prawo ochrony środowiska • Liczba stron Dziennika Ustaw 2001 • Liczba stron Dziennika Ustaw 2002 13000 16000 ZGODNOŚĆ A NIESPRZECZNOŚĆ do 14.03.2001 Art. 43. Nie można odmówić ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli zamierzenie NIE JEST SPRZECZNE z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu, z przepisami szczególnymi. od 15.03.2001 Art. 43. Nie można odmówić ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli zamierzenie JEST ZGODNE z przepisami prawa i ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, ŚRODOWISKO ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, w szczególności : powierzchnia ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta i rośliny, krajobraz i klimat. PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA Ochrona środowiska prawo finansowe, prawo administracyjne prawo cywilne prawo karne prawo pracy ..... Jeden lub kilka przepisów Kodeks karny : przestępstwa p-ko środowisku NORMA PRAWNA H D Hipoteza = stan faktyczny, w którym przepis znajdzie zastosowanie S Sankcja - często poza danym przepisem = dolegliwość w braku powinnego zachowania Dyspozycja = powinne zachowanie w danej sytuacji poziomy tworzenia prawa ochrony środowiska prawo międzynarodowe konwencje i umowy ratyfikowane umowy międzynarodowe mają pierwszeństwo przed ustawami ustawodawstwo krajowe ustawy i rozporządzenia wymóg zgodności z Konstytucją prawo miejscowe, stanowione przez: - wojewodów - sejmiki województwa - rady powiatów - rady gmin wydawane na podstawie upoważnień ustawowych i w sytuacjach zagrożenia; powszechnie obowiązujące ale w granicach określonych regionów; najważniejsze - plany zagospodarowania przestrzennego, przestrzenne formy ochrony przyrody ZRÓŻNICOWANIE WYMAGAŃ FAZA INWESTYCYJNA FAZA EKSPLOATACJI PODSTAWOWE AKTY PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA W POLSCE 1. ustawa z dnia 31.01.1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska 2. ustawa z dnia 24.10.1974 r. Prawo wodne 3. ustawa z dnia 16.10.1991 r. o ochronie przyrody 4. ustawa z dnia 04.02.1994 r. Prawo geologiczne i górnicze 5. ustawa z dnia 07.07.1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym 6. ustawa z dnia 27.06.1997 r. o odpadach 7. ustawa z dnia 09.11.2000 r. o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko 8. ustawa z dnia 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach 9. ustawa z dnia 03.02.1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych 10. ustawa z dnia 20.07.1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska 11. ustawa z dnia 28.09.1991 r. o lasach 12. ustawa z dnia 18.04.1985 r. o rybactwie śródlądowym 13. ustawa z dnia 21.03.1991r. o obszarach morskich RP i administracji morskiej 14. ustawa z dnia 16.05.1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki 15. ustawa z dnia 07.07.1994 r. Prawo budowlane NOWE PRZEPISY - w życie w 2001 - w życie w 2002 • ustawa z dnia 11.01.2001 o substancjach i preparatach chemicznych • ustawa z dnia 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska • ustawa z dnia 27.04.2001 r. o odpadach • ustawa z dnia 18.07.2001 r. - Prawo wodne • ustawa z dnia 11.05.2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych • ustawa z dnia 11.05.2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie opakowaniowej • ustawa z dnia 07.06.2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków NOWE DEFINICJE LEGALNE EMISJA - wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi: a) substancje, b) energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne, ZANIECZYSZCZENIE- emisja, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, powoduje szkodę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub koliduje z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska, Przegląd instrumentów stosowanych przez administrację publiczną do realizacji polityki środowiskowej. NARZĘDZIA / TECHNIKI PRAWNE EKONOMICZNE ZASADY TWORZENIA PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA • Techniki zapobiegawcze • Techniki wdrożeniowe; wprowadzanie w życie • Techniki wymuszania stosowania przepisów • Instrumenty ekonomiczne i rynkowe stosowane w ochronie środowiska ZASADY TWORZENIA PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA Techniki zapobiegawcze • Ich celem jest wyeliminowanie lub zredukowanie ryzyka lub szkody. • Dotyczą one zatem tych rodzajów oddziaływań, które są przewidywalne w odniesieniu do procesów, produktów (uwzględniając przewidywalne awarie zapobieganie im i redukowanie ich skutków). ZASADY TWORZENIA PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA •Techniki zapobiegawcze: Przepisy – Ustanawianie standardów, norm •Standardy imisji - standardy jakości środowiska (jego komponentów). •Standardy emisji - określenie ilości zanieczyszczenia dopuszczalnego do emisji w odniesieniu do jednostki czasu, jednostki produkcji itp. ........................... EMISJA?? IMISJA?? IMMISJA ?? Dz.U. ......... ....................... Dz.U. ............... ........................ Dz.U. ................. ćwiczenie 12 ZASADY TWORZENIA PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA •Techniki zapobiegawcze: Przepisy – Ustanawianie standardów, norm • Standardy procesowe - określenie postępowania przy wykonywaniu operacji i procesów technologicznych. • Normy dotyczące produktów - określenie np.: (1) fizycznego i/lub chemicznego składu produktu (przykłady: lekarstwa, detergenty), (2) procedur postępowania z produktem, jego pakowania i oznakowania (przykład: substancje toksyczne), (3) ilości zanieczyszczeń, które mogą zostać uwolnione w czasie użytkowania (przykład: nośniki energii, farby). SUBSTANCJE STWARZAJĄCE SZCZEGÓLNE ZAGROŻENIE DLA ŚRODOWISKA substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska także substancje i przedmioty, w których zawarte są substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska, Substancjami stwarzającymi szczególne zagrożenie dla środowiska są w szczególności: 1) azbest, 2) PCB. zakaz, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie i przepisach odrębnych, wprowadzania do obrotu lub ponownego wykorzystania ww. substancji . obowiązek wykorzystującego substancje dokumentowania rodzaju, ilości i miejsc ich występowania oraz sposobu ich eliminowania. obowiązek okresowego przedkładania organom administracji informacji o rodzaju, ilości i miejscach ich występowania, NORMY PRODUKTOWE Przy wytwarzaniu produktu, bez uszczerbku dla jego walorów użytkowych i bezpieczeństwa użytkownika, należy ograniczać: 1) zużycie substancji i energii, 2) wykorzystywanie substancji i rozwiązań technicznych mogących negatywnie oddziaływać na środowisko w okresie użytkowania produktu oraz po jego zużyciu, 3) wykorzystywanie substancji i rozwiązań technicznych utrudniających: a) naprawę produktu, b) demontaż produktu w celu oddzielenia zużytych elementów wymagających szczególnego postępowania na podstawie przepisów ustawy o odpadach, c) użycie części produktu w innym produkcie lub ich wykorzystanie do innych celów użytkowych po zużyciu produktu. NORMY PRODUKTOWE • Produkt powinien być zaopatrzony w informację dotyczącą jego bezpiecznego dla środowiska użytkowania, demontażu, powtórnego wykorzystania lub unieszkodliwienia. • Wprowadzający produkt do obrotu powinien zapewnić spełnienie przez produkt wymagań ochrony środowiska. • Opakowania powinny spełniać wymagania ochrony środowiska określone w przepisach odrębnych. ZASADY TWORZENIA PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA Techniki zapobiegawcze: Przepisy - c.d. - Ustanawianie standardów, norm - c.d. • Ograniczenia, zakazy Jeśli produkt, działalność lub proces niesie z sobą duże ryzyko szkody środowiskowej, wówczas stosuje się inne metody niż normowanie. Jeśli prawdopodobieństwo ryzyka jest zbyt duże, to nieraz trzeba zdecydować się na całkowite wyeliminowanie produktu lub technologii. – Utworzenie listy produktów, procesów i rodzajów działalności, które są albo zakazane albo podlegają określonym ograniczeniom. – Strefowanie - stosowane w planowaniu przestrzennym w celu odpowiedniego rozmieszczenia działalności szkodliwych dla środowiska i zdrowia i życia ludzi - tak, aby ryzyko szkody było jak najmniejsze (kategorie negatywne i pozytywne). – Zakazy i ograniczenia dotyczące handlu lub wywozu - zarówno okresowe jak i na stałe. Przykładem jest Konwencja Bazylejska dot. zakazu handlu odpadami oraz zakazy wywozu niektórych gatunków zwierząt i roślin. NORMY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DO 2001 lista substancji zanieczyszczających, dopuszczalne wartości stężeń tych substancji w powietrzu oraz czas ich obowiązywania dopuszczalne do wprowadzania do powietrza ilości dwutlenku siarki (SO2), tlenków azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu (NO2), pyłu i tlenku węgla (CO), ze spalania paliw w źródłach, do których użytkowania przystąpiono po dniu 28 marca 1990 r., dopuszczalne do wprowadzania do powietrza ilości substancji zanieczyszczających ze spalania paliw w źródłach, do których użytkowania przystąpiono przed dniem 29 marca 1990 r. najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach wprowadzanych do wód i do ziemi dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych wprowadzanych do komunalnych urządzeń kanalizacyjnych dopuszczalny poziom hałasu w środowisku NOWE STANDARDY ŚRODOWISKA (2001) standardy jakości gleby (o) standardy jakości ziemi (f) standardy zapachowej jakości powietrza (f) pięć klas, dla prezentowania stanu ekologicznego i stanu chemicznego wód powierzchniowych oraz stanu ilościowego i chemicznego wód podziemnych - prawo wodne (o) ZASADY TWORZENIA PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA Techniki zapobiegawcze: Wydawanie pozwoleń, licencji - Procedury wydawania pozwoleń • Większość procedur wydawania pozwoleń odnosi się do uprzednio zdefiniowanych (lub np. wymienionych w liście) działań wymagających pozwolenia z uwagi na ich przewidywane szkodliwe oddziaływanie na środowisko (emisje do powietrza, zrzut ścieków, inwestycje mogące pogorszyć stan środowiska itd.). • Zwykle wydanie pozwolenia poprzedzone jest przeglądem lub ekspertyzą. Przedsięwzięcia (urządzenia, instalacje itp.) wymagające pozwolenia, po jego uzyskaniu podlegają jakiejś formie kontroli, czy wymagania określone w pozwoleniu są spełniane. • Wydanie decyzji oparte jest zwykle na informacji przedstawionej przez wnioskującego o pozwolenie. Informacja ta to najczęściej opis planowanych działań, załączniki mapowe, plany, studium ryzyka, opis działań w celu zredukowania uciążliwości i zanieczyszczeń. Możliwość udziału społecznego przy wydawaniu decyzji środowiskowych. SYSTEM POZWOLEŃ NA WPROWADZANIE DO ŚRODOWISKA SUBSTANCJI LUB ENERGII PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA Art. 180. Eksploatacja instalacji powodująca: 1) wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, 2) wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, 3) wytwarzanie odpadów, 4) emitowanie hałasu, 5) emitowanie pól elektromagnetycznych, jest dozwolona po uzyskaniu pozwolenia, jeżeli jest ono wymagane. Prawo ochrony środowiska INSTYTUCJE • Kto jest gospodarzem (szefem) województwa? • Co to jest Starostwo Powiatowe? • Czy Urząd Wojewódzki jest organem administracji publicznej? Jeśli tak, to jakiej administracji: rządowej, czy samorządowej? A jeśli nie, to czym jest Urząd Wojewódzki? ADMINISTRACJA OCHRONĄ ŚRODOWISKA Art. 376. ORGANAMI OCHRONY ŚRODOWISKA, z zastrzeżeniem art. 377, są: 1) wójt, burmistrz lub prezydent miasta, 2) starosta, 3) wojewoda, 4) minister właściwy do spraw środowiska. Art.377. POŚ Organy Inspekcji Ochrony Środowiska działające na podstawie przepisów ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska wykonują zadania w zakresie ochrony środowiska, jeżeli ustawa tak stanowi. WOJEWODA POZWOLENIA ŚRODOWISKOWE dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których obowiązek sporządzania raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko wynika z przepisów o ochronie środowiska [„inwestycje szczególnie szkodliwe dla środowiska i zdrowia ludzi”] oraz gdy dotyczy eksploatacji instalacji na terenach zakładów zaliczanych do tych przedsięwzięć, dla przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zamkniętych. [dot. tylko pozwoleń] STAROSTA pozostałe ROZPORZĄDZENIE MOŚZNiL z dnia 14.07.1998 r. w sprawie określenia rodzajów inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi albo mogących pogorszyć stan środowiska oraz wymagań, jakim powinny odpowiadać oceny oddziaływania na środowisko tych inwestycji. (Dz.U. Nr 93, poz.589) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko. Dz.U. Nr 179, poz. 1490; obowiązuje od 13.11.2002 r. SYSTEM POZWOLEŃ NA WPROWADZANIE DO ŚRODOWISKA SUBSTANCJI LUB ENERGII WNIOSEK O WYDANIE ZAWIERAĆ /Art.184/: POZWOLENIA POWINIEN STAN FORMALNO-PRAWNY 3) informację o tytule prawnym do instalacji, 6) informację o rodzaju prowadzonej działalności, TECHNOLOGIA I STAN TECHNICZNY 4) informacje o rodzaju instalacji, stosowanych urządzeniach i technologiach oraz charakterystykę techniczną źródeł powstawania i miejsc emisji, 5) ocenę stanu technicznego instalacji, 7) opis możliwych wariantów funkcjonowania instalacji, 8) bilans masowy i rodzaje wykorzystywanych materiałów, surowców i paliw, wraz ze schematem technologicznym, SYSTEM POZWOLEŃ NA WPROWADZANIE DO ŚRODOWISKA SUBSTANCJI LUB ENERGII WNIOSEK O WYDANIE POZWOLENIA POWINIEN ZAWIERAĆ /Art.184/-cd.: EMISJE 9) informację o energii wykorzystywanej lub wytwarzanej przez instalację, 10) wielkość i źródła powstawania albo miejsca emisji - aktualnych i proponowanych - w trakcie normalnej eksploatacji instalacji oraz w warunkach odbiegających od normalnych, w szczególności takich jak: rozruch, awaria, wyłączenia, 11) informację o planowanych okresach funkcjonowania instalacji w warunkach odbiegających od normalnych, 13) wyniki pomiarów wielkości emisji z istniejącej instalacji, 14) zmiany wielkości emisji, jakie nastąpiły po wydaniu ostatniego pozwolenia dla istniejącej instalacji, SYSTEM POZWOLEŃ NA WPROWADZANIE DO ŚRODOWISKA SUBSTANCJI LUB ENERGII WNIOSEK O WYDANIE POZWOLENIA POWINIEN ZAWIERAĆ /Art.184/:, ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO 12) informację o istniejącym lub przewidywanym oddziaływaniu emisji na środowisko, 15) planowane działania, w tym przewidywane środki techniczne mające na celu zapobieganie lub ograniczanie emisji MONITORING 16) proponowane procedury monitorowania procesów technologicznych, w szczególności pomiaru lub ewidencjonowania wielkości emisji, 17) przewidywany sposób zakończenia eksploatacji instalacji niestwarzający zagrożenia dla środowiska, PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA Art. 220. 1. Wprowadzanie do powietrza gazów lub pyłów z instalacji wymaga pozwolenia, z zastrzeżeniem ust. 2. Art. 18. 1. Wydane przed dniem wejścia w życie ustawy decyzje ustalające rodzaje i ilości substancji zanieczyszczających dopuszczonych do wprowadzania do powietrza wygasają z upływem okresu, na który były wydane, a jeżeli nie był podany termin ich obowiązywania, z dniem 30 czerwca 2006 r., z zastrzeżeniem ust. 3. 3. Jeżeli wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza nie wymaga pozwolenia, decyzje ustalające rodzaje i ilości substancji zanieczyszczających dopuszczonych do wprowadzania do powietrza wygasają z dniem wejścia w życie ustawy. PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA NIE WYMAGA POZWOLENIA WPROWADZANIE GAZÓW LUB PYŁÓW DO POWIETRZA Z INSTALACJI: 1) z których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza odbywa się w sposób niezorganizowany, bez pośrednictwa przeznaczonych do tego celu środków technicznych, 2) wentylacji grawitacyjnych, 3) energetycznych: a) opalanych węglem kamiennym o łącznej nominalnej mocy do 5 MWt, b) opalanych koksem, drewnem, słomą, olejem napędowym i opałowym o łącznej nominalnej mocy do 10 MWt, c) opalanych paliwem gazowym o łącznej nominalnej mocy do 15 MWt, PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA NIE WYMAGA POZWOLENIA WPROWADZANIE GAZÓW LUB PYŁÓW DO POWIETRZA Z INSTALACJI: 4) innych niż energetyczne o łącznej nominalnej mocy do 1 MWt, opalanych węglem kamiennym, koksem, drewnem, słomą, olejem napędowym i opałowym, paliwem gazowym, 5) do przetaczania paliw płynnych, 6) do suszenia zboża, 7) w lakierniach zużywających na dobę mniej niż 3 kg lakierów wodnych i lakierów o wysokiej zawartości cząstek stałych, 8) stosowanych w gastronomii, 9) w oczyszczalniach ścieków, 10) w zbiornikach bezodpływowych kanalizacji lokalnej, 11) w przechowalniach owoców i warzyw, 12) stosowanych w hutach szkła - o wydajności mniejszej niż 1 tona na dobę, PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA NIE WYMAGA POZWOLENIA WPROWADZANIE GAZÓW LUB PYŁÓW DO POWIETRZA Z INSTALACJI: 13) stosowanych w fermach hodowlanych, z wyłączeniem instalacji zaliczonych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, o których mowa w art. 51 ust. 1, 14) do suszenia, brykietowania i mielenia węgla - o mocy przerobowej mniejszej niż 30 ton surowca na godzinę, 15) stosowanych w młynach spożywczych, 16) do produkcji wapna palonego - przy wydajności mniejszej niż 10 ton na dobę. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 20 listopada 2001 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia. Dz.U. Nr 140, poz.1585 Instalacje niewymagające pozwolenia, których eksploatacja wymaga zgłoszenia z uwagi na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza 1. energetyczne: - opalane węglem kamiennym o łącznej nominalnej mocy od 0,5 MWt do 5 MWt, - opalane koksem, drewnem, słomą, olejem napędowym i opałowym o łącznej nominalnej mocy od 1 MWt do 10 MWt, - opalane paliwem gazowym o łącznej nominalnej mocy od 1 MWt do 15 MWt 2. inne niż energetyczne o łącznej nominalnej mocy od 0,5 MWt do 1 MWt, opalane węglem kamiennym, koksem, drewnem, słomą, olejem napędowym i opałowym, paliwem gazowym Instalacje niewymagające pozwolenia, których eksploatacja wymaga zgłoszenia z uwagi na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza 3.do przetaczania paliw płynnych 4.stosowane do suszenia zboża, o wydajności większej niż 30 Mg na godzinę 5.w lakierniach zużywających na dobę mniej niż 3 kg lakierów wodnych i lakierów o wysokiej zawartości cząstek stałych 6.stosowane w gastronomii, przystosowanej do obsługi więcej niż 500 osób na dobę 7.w przechowalniach owoców i warzyw, przystosowanych do jednoczesnego przechowywania owoców lub warzyw w ilości większej niż 50 Mg 8.stosowane w hutach szkła o wydajności mniejszej niż 1 Mg na dobę Instalacje niewymagające pozwolenia, których eksploatacja wymaga zgłoszenia z uwagi na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza 9. stosowane w fermach hodowlanych, zaliczane do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko może być wymagane 10.do suszenia, brykietowania i mielenia węgla o mocy przerobowej mniejszej niż 30 Mg surowca na godzinę 11.stosowane w młynach spożywczych 12.do produkcji wapna palonego o wydajności mniejszej niż 10 Mg na dobę ZGŁOSZENIE powinno zawierać: 1) oznaczenie prowadzącego instalację, jego adres zamieszkania lub siedziby, 2) adres zakładu, na którego terenie prowadzona jest eksploatacja instalacji, 3) rodzaj i zakres prowadzonej działalności, w tym wielkość produkcji lub wielkość świadczonych usług, 4) czas funkcjonowania instalacji (dni tygodnia i godziny), 5) wielkość i rodzaj emisji, 6) opis stosowanych metod ograniczania wielkości emisji, 7) informację, czy stopień ograniczania wielkości emisji jest zgodny z obowiązującymi przepisami. Instalacje niewymagające pozwolenia, których eksploatacja wymaga zgłoszenia z uwagi na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza Do rozpoczęcia eksploatacji instalacji można przystąpić, jeżeli organ właściwy do przyjęcia zgłoszenia w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji. Instalację, gdy jest już ona eksploatowana, prowadzący ją jest obowiązany zgłosić w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym została ona objęta tym obowiązkiem [do 27.06.2002]. EWIDENCJA Art. 287. 1. Podmiot korzystający ze środowiska powinien prowadzić, aktualizowaną co kwartał, ewidencję zawierającą odpowiednio: 1) informacje o ilości i rodzajach gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza oraz dane, na podstawie których określono te ilości, Gospodarka odpadami „NOWA” USTAWA O ODPADACH Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 132, poz. 622) ( (Zmiany: Dz. U. z 1997 r. Nr 60, poz. 369, Nr 121, poz. 770; z 2000 r. Nr 22, poz. 272; z 2001 r. Nr 100, poz. 1085, Nr 154, poz. 1800; z 2002 r. Nr 113, poz. 984; z 2003 r. Nr 7, poz. 78) _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ „STARA” (pierwsza) USTAWA O ODPADACH Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o odpadach (Dz. U. Nr 96, poz. 592) Gospodarka odpadami - ODPAD ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów. Dz.U. Nr 112, poz.1206 Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 24 grudnia 1997 r. w sprawie klasyfikacji odpadów. (Dz. U. Nr 162, poz. 1135) * - ODPADY NIEBEZPIECZNE Gospodarka odpadami - OBOWIĄZKI Art. 3 ustawy o odpadach: posiadacz odpadów - rozumie się przez to każdego, kto faktycznie włada odpadami (wytwórcę odpadów, inną osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną); domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości, wytwórca odpadów - rozumie się przez to każdego, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów, oraz każdego, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych komentarz: zmiana kodu odpadu odpadów; wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej; Gospodarka odpadami - OBOWIĄZKI OBOWIĄZKI WYTWÓRCY ODPADÓW ART. 17 wytwórca odpadów (Art. 3) - rozumie się przez to każdego, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów, oraz każdego, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów; wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej; Gospodarka odpadami - OBOWIĄZKI OBOWIĄZKÓW TYCH NIE STOSUJE SIĘ W ODNIESIENIU DO ODPADÓW KOMUNALNYCH _____________________________________________________________________________________________ NIE DOTYCZĄ ONE TEŻ WYTWÓRCY ODPADÓW PROWADZĄCEGO INSTALACJĘ, NA KTÓREJ PROWADZENIE WYMAGANE JEST POZWOLENIE ZINTEGROWANE _________________________________________ odpady komunalne (Art. 3) - - odpady powstające w gospodarstwach domowych, - a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych ___________________________________________________________________ Gospodarka odpadami - OBOWIĄZKI Wytwórca odpadów jest obowiązany do: 1) uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów, które powstają w związku z eksploatacją instalacji, jeżeli wytwarza powyżej 1 Mg odpadów niebezpiecznych rocznie lub powyżej 5 tysięcy Mg odpadów innych niż niebezpieczne rocznie; (w pozwoleniu uwzględnia się wszystkie odpady wytwarzane przez danego wytwórcę w danym miejscu); 2) uzyskania decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości powyżej 0,1 Mg rocznie, 3) przedłożenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości do 0,1 Mg rocznie albo powyżej 5 Mg rocznie odpadów innych niż niebezpieczne. Gospodarka odpadami - OBOWIĄZKI Wytwórca odpadów: ---------------------------------------------------------------------X > 1 tona odp. nieb. na rok pozwolenie lub Y> 5 tys. ton odp. innych na rok pozwolenie uwaga: prowadzący instalację tu się nie zmieniło ---------------------------------------------------------------------- 0,1 t <X 1 t odp. nieb na rok decyzja zatw. program było: 0 t <X 1 t ---------------------------------------------------------------------X 0,1 t odp. nieb. na rok informacja albo 5 t < Y 5 tys. t odp. innych na rok informacja było tylko to ------------------------------------------------------------------ OKRES PRZEJŚCIOWY: ustawa o wprowadzeniu... Art. 35. 1. Wytwórcy odpadów, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy uzyskali decyzje w zakresie wytwarzania odpadów wydane na podstawie dotychczasowych przepisów, są obowiązani uzyskać odpowiednio pozwolenie na wytwarzanie odpadów lub decyzję zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi albo przedłożyć informację o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, o których mowa w ustawie o odpadach, do dnia wygaśnięcia ważności decyzji wydanych na podstawie dotychczasowych przepisów, nie później jednak niż do dnia 30 czerwca 2004 r. 2. Po upływie terminu, o którym mowa w ust. 1, albo przed tym terminem z dniem uzyskania wymaganej decyzji wygasają decyzje wydane na podstawie dotychczasowych przepisów. ZASADY TWORZENIA PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA • Techniki zapobiegawcze: Oceny Oddziaływania na Środowisko (OOS) – Cel - odpowiednio wczesne przewidzenie środowiskowych skutków projektów inwestycyjnych (lub nawet konsekwencji wprowadzania strategicznych planów rozwoju itp.). Pokazanie alternatyw i sposobów na złagodzenie skutków środowiskowych. – Procedura OOS jest często zintegrowana z systemem pozwoleń lub z systemem planowania przestrzennego lub z oboma naraz. PRZYKŁADY Z KLASYFIKACJI KLASYFIKACJA INWESTYCJI klasyfikacja do kategorii Przedsięwzięcia mogącego znacząco wpłynąć na środowisko decyduje o : • dodatkowej kontroli spełniania wymagań ochrony środowiska na etapach : ustalania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, wydawania pozwolenia wodnoprawnego i pozwolenia na budowę (raporty OOS, uzgodnienia i in.) • szerszej kontroli społecznej, • właściwości starosty albo wojewody przy wydawaniu zezwoleń środowiskowych, ZASADY TWORZENIA PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA • Techniki stymulujące wdrożenie; wprowadzanie w życie Ciągłe zbieranie danych przez zakłady. Wymóg sporządzania raportów sprawozdawczość. Monitoring państwowy. Przeglądy środowiskowe - różne cele przeglądów: – sprawdzenie spełniania wymogów prawa i pozwoleń, – sprawdzenie istnienia problemów specyficznych (zanieczyszczony grunt itp.). ZASADY TWORZENIA PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA Techniki wymuszania stosowanie się do przepisów - prawo cywilne, - prawo administracyjne, - prawo karne. ZASADY TWORZENIA PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA • INSTRUMENTY EKONOMICZNE I RYNKOWE STOSOWANE W OCHRONIE ŚRODOWISKA –Opłaty: • opłaty za emisje, • opłaty na produkty, • inne opłaty administracyjne • zróżnicowanie stawek podatku, • opłaty użytkowników systemów (np. kanalizacji, zbiórki i gromadzenia odpadów), ZASADY TWORZENIA PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA • INSTRUMENTY EKONOMICZNE I RYNKOWE STOSOWANE W OCHRONIE ŚRODOWISKA ---- c.d. – – – – – – Kredyty. Ubezpieczenia. Granty i dotacje. Handel emisjami. Kaucje. System Zarządzania Środowiskowego, Eko-etykietowanie – Umowy dobrowolne ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA Zasada: • niepogarszania stanu środowiska • zachowywania zasobów przyrody, tzn. zasada utrzymania pewnej ilości krytycznej zasobów (powierzchnia lasów, czyste wody, ilość ryb itp.), co pozwoli na samo-odtworzenie się zasobów przyrodniczych. • oszczędnego gospodarowania zasobami przyrodniczymi • priorytetu ochrony środowiska nad działalnością gospodarczą • uwzględniania aktualnego stanu wiedzy ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA •zasada zapobiegania i zasada przezorności, tzn. twierdzenie, że zapobieganie zanieczyszczeniom jest lepsze niż redukowanie skutków wygenerowanego już zanieczyszczenia oraz promowanie zachowań na tyle przezornych, że zapewnia się nieszkodliwość działania danego obiektu, zanim dopuści się do jego funkcjonowania. Jeżeli negatywnych skutków planowanego działania w środowisku nie da się wystarczająco ocenić pod względem prawdopodobieństwa ich wystąpienia lub zakresu szkody, to – kierując się przezornością – działania takiego nie należy podejmować. Każdy, kto podejmuje działalność mogącą ujemnie oddziaływać na środowisko, jest obowiązany do zapobiegania takiemu oddziaływaniu, w szczególności poprzez zastosowanie dostępnych środków, takich jak techniczne lub organizacyjne, odpowiadających aktualnemu stanowi nauki i techniki. ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA Zasada uspołecznienia Każdy, w przypadkach i na zasadach określonych ustawą, ma prawo uczestniczenia w postępowaniu o wydanie decyzji w sprawie z zakresu ochrony środowiska i w konsultacjach projektów, polityki, strategii, planów lub programów rozwoju i restrukturyzacji oraz projektów studiów i planów zagospodarowania przestrzennego. Zasada jawności Posiadane przez organy administracji informacje na temat środowiska i jego poszczególnych elementów oraz ich ochrony są jawne z wyjątkiem przypadków przewidzianych w ustawach. „ZANIECZYSZCZAJĄCY PŁACI” Polluter Pays Principle PPP sensu largo = zanieczyszczający jest odpowiedzialny finansowo za wszelkie szkody, które wynikają z jego działalności, bez względu na to, czy działalność ta jest zgodna z prawem czy tez nie. PPP sensu stricto = zanieczyszczający jest finansowo odpowiedzialny za przestrzeganie wszystkich wymagań w zakresie ochrony środowiska, jakie są ustanowione przez odpowiednie władze. (def. za T. Żylicz) „normalna” działalność • opłaty • kary pieniężne • art. 435, art. 439 kc • art. 81 uoś nadzwyczajne zagrożenie środowiska - art. 105 uoś ZNACZENIE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW Naczelną zasadą prawa środowiskowego niepogarszanie stanu środowiska jest Przedsiębiorca w projektowanej i prowadzonej działalności jest obowiązany uwzględniać i stosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, które wyeliminują szkodliwe oddziaływanie na środowisko poza terenem zakładu, do którego przedsiębiorca posiada tytuł prawny. Przepisy prawa ochrony środowiska wywierają wpływ na strategię rozwoju przedsiębiorstwa Przedsiębiorca wykonujący działalność wpływającą szkodliwie na środowisko, jest obowiązany podejmować działania mające na celu usunięcie przyczyn szkodliwego oddziaływania na środowisko lub zagrożenia i przywrócenie środowiska do stanu właściwego. ZNACZENIE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW Zasadnicza środowiskowa determinanta aktywności gospodarczej : stan środowiska w rejonie przedsiębiorstwa ustąpi w przyszłości kryterium „najlepszej osiągalnej techniki” Inwestor i projektant przy przygotowywaniu inwestycji o charakterze gospodarczym obowiązani są stosować procesy technologiczne najmniej uciążliwe dla środowiska oraz racjonalnie rozwiązać problemy postępowania z odpadami i ściekami, w szczególności ich gospodarczego wykorzystania. Działalność przedsiębiorstwa jest zależna od istnienia i sprawności urządzeń ochronnych Nowo zbudowany lub zmodernizowany obiekt budowlany lub zespół obiektów nie może być oddany do użytku, jeżeli nie wykonano wymaganych przepisami lub przewidzianych w ramach danej inwestycji urządzeń chroniących środowisko. ZASADY OGÓLNE W USTAWIE - PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA KOMPLEKSOWOŚCI -Art.5 NIEPOGARSZANIA STANU ŚRODOWISKA -Art.5 ZAPOBIEGAWCZOŚCI -Art.6.1 PRZEZORNOŚCI -Art.6.2 ZANIECZYSZCZAJĄCY PŁACI -Art.7 PLANOWANIA -Art.8 JAWNOŚCI -Art.9 UDZIAŁU SPOŁECZNEGO -Art.10 ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ EKONOMIA ŚRODOWISKO ROZWÓJ KONCEPCJI OCHRONY ŚRODOWISKA Zasada odpowiedzialności i zachowania należytej staranności przykład - USA Zachowanie należytej staranności w przeszłości Ustawa CERCLA w USA Określa odpowiedzialność za szkody wywołane składowaniem odpadów. Praktycznie każda strona zaangażowana w łańcuch unieszkodliwiania odpadów i własność terenu (obecny właściciel, osoby sprawujące bezpośredni nadzór nad działaniami - w tym osobista odpowiedzialność majątkowa członków zarządu, byli właściciele lub podmioty działające na terenie, producenci odpadów, firmy transportowe przewożące odpady, instytucje finansowe sprawujące „istotną” kontrolę nad poczynaniami firm ) może ponosić odpowiedzialność na mocy CERCLA. Zachowanie należytej staranności w przeszłości Ustawa CERCLA stworzyła sytuację prawną, w której dzierżawca, który zaakceptował przywiezienie odpadów na teren dzierżawiony, powoduje powstanie odpowiedzialności nie tylko dla siebie, ale i dla właściciela. Coraz więcej firm wynajmujących nieruchomości zaczyna żądać od najemców wykupienia polisy ubezpieczeniowej, która obejmowałaby zagadnienia ekologiczne. Zachowanie należytej staranności w przeszłości Standardowa klauzula w kontraktach prywatyzacyjnych w Estonii: Jeśli w ciągu 5 lat po sprzedaży zostanie stwierdzone skażenie, które będzie miało związek z działalnością lub majątkiem (sprzedawanego) przedsiębiorstwa lub jego poprzedników, będących własnością rządu Estonii przed datą sprzedaży, to w takiej sytuacji rząd Estonii zwróci nabywcy: – odszkodowania wypłacone osobom trzecim na podstawie prawomocnych wyroków; – koszty związane z eliminacją tych skażeń, w takim zakresie, w jakim przedsiębiorstwo musi to zrobić zgodnie z obowiązującym prawem estońskim i w stopniu ustalonym przez właściwy sąd lub właściwy organ rządowy. Zasada odpowiedzialności i zachowania należytej staranności przykład - Polska Zachowanie należytej staranności w przeszłości Podstawą wielu ustaleń w polskiej praktyce prawnej określających przyczynowość odpowiedzialności jest interpretacja Sądu Najwyższego z 25 lipca 1974 r. stwierdzająca, że osoba jest odpowiedzialna za szkodę spowodowaną zatruciem pszczół przez chemikalia, ponieważ osoba ta nie podjęła wszystkich stosownych zabezpieczeń niezależnie od tego, czy takie zabezpieczenia były wymagane przez prawo. NA PODSTAWIE TEGO ORZECZENIA WNIOSKUJE SIĘ, ŻE NAWET JEŚLI JAKAŚ DZIAŁALNOŚĆ BYŁA I JEST ZGODNA Z AKTUALNYMI PRZEPISAMI OCHRONY ŚRODOWISKA, TO Z FAKTU TEGO NIE WYNIKA, ŻE NIE MOGĄ POWSTAĆ W PRZYSZŁOŚCI JAKIEŚ ZOBOWIĄZANIA CIĄŻĄCE NA FIRMIE PROWADZĄCEJ DZIAŁALNOŚĆ. ROZWÓJ KONCEPCJI OCHRONY ŚRODOWISKA KONIEC
