Prawo ochrony środowiska – skrypt
advertisement
PRAWN E PODSTAWY OCHRONY ŚRODOWISKA 1. KONSTYTUCYJNE PODSTAWY OCHRONY ŚRODOWISKA art. 5 Konstytucji: „Rzeczpospolita Polska ..., strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.” art. 64 §4 Konstytucji: „Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.” art 74 Konstytucji: „ 1. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. 2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. 3. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska. 4. Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska.” art 31 §3 Konstytucji: „Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie(*)i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie(*) dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego(*), bądź dla ochrony środowiska(!)(*), zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw(*).” art 86 Konstytucji: „Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.” (*)- ograniczenia powinny być proporcjonalne do zamierzonych celów 2. ZASADY OGÓLNE PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA Zasada zrównoważonego rozwoju – art. 3 pkt. 50 poś. Tempo wykorzystywania/zużywania zasobów środowiska nie może przekraczać tempa ich naturalnej odnowy w celu zachowania tych zasobów do czasu pojawienia się ich substytutów (wykorzystanie nieodnawialnych zasobów środowiska powinno mieć tendencję malejącą). Integracja działań politycznych, gospodarczych i społecznych. Zasada kompleksowości ochrony środowiska – ochrona poszczególnych składników środowiska powinna być realizowana z uwzględnieniem potrzeb ochrony pozostałych jego składników ( w celu zachowania równowagi przyrodniczej) Zasada prewencji (zapobiegania) – art 6 §1 poś. Ten, kto podejmuje działania mogące negatywnie oddziaływać na środowisko ma obowiązek zapobiegać tym oddziaływaniom. Zasada przezorności art 6 §2 poś. Należy, dokładając należytej staranności, zawczasu przewidzieć możliwe negatywne skutki działalności, gdy nie są w pełni rozpoznane negatywne dla środowiska efekty tego działania. Zasada odpowiedzialności sprawczej (zanieczyszczający płaci)– kto powoduje zanieczyszczenia środowiska, ponosi koszty jego usunięcia Zasada powszechnego dostępu do informacji art 9 poś.- KAŻDY ma prawo do informacji o środowisku i jego ochronie na warunkach określonych ustawą. Nie trzeba wykazywać żadnego interesu do pozyskania informacji. Organ nie może odmówić. Prawo do korzystania ze środowiska Powszechne korzystanie ze środowiska – W zakresie wprowadzania do środowiska substancji lub energii np. spaliny z samochodu, ogrzewanie domu- przysługuje KAŻDEMU w celu zaspokojenia jego potrzeb, nie związanych z wykorzystaniem instalacji, bez pozwolenia i bezpłatnie. Dotyczy także rekreacji i korzystania z rzeczy publicznych. Zwykłe korzystanie ze środowiska - bezpłatne, bez pozwolenia, w związku z zaspokojeniem potrzeb własnych lub gospodarstwa domowego/rolnego i realizacją praw WŁASNOŚCIOWYCH. wykracza poza ramy korzystania powszechnego, co do którego ustawa nie wymaga uzyskania pozwolenia. Szczególne korzystanie ze środowiska- wymaga uzyskania pozwolenia. Zasadniczo odpłatne. 4. ORGANY ADMINISTRACJI ds. OCHRONY ŚRODOWISKA Administracja rządowa : minister ds. środowiska, GDOŚ, RDOŚ Centralna: GIOŚ Minister środowiska – naczelny organ ochrony środowiska, który zajmuje się min.: ochrona i kształtowanie środowiska i racjonalne wykorzystanie zasobów ochrona: przyrody (parki narodowe, krajobrazowe, rezerwaty przyrody), gatunków roślin i zwierząt, lasów geologia i gospodarka zasobami naturalnymi kształtowanie, ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych ( w tym ochrony przeciwpowodziowej, przeciw suszy, służby meteologiczne i hydrologiczne) nadzór nad: Prezesem Państwowej Agencji Atomistyki, Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska, Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Prezes Wyższego Urzędu Górniczego (Min.Środ. ma mniejszy wpływ) Prezes Wyższego Urzędu Górniczego – administracja Terenowa Organy Administracji Zespolonej Wojewoda – jako przedstawiciel Rady Ministrów w województwie ponosi odpowiedzialność za realizację polityki w województwie, stracił prawie wszystkie kompetencje poza Inspekcją Ochrony Środowiska. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska- odpowiada za OŚ na terenie województwa Dyrektor Urzędu Morskiego- administracja morska Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej- administracja wodna Wojewoda.. Cd. w tym z zakresu ochrony środowiska, poprzez wydawanie poleceń obowiązujących wszystkie organy administracji rządowej i wgląd w tok każdej sprawy prowadzonej przez organy administracji rządowej na terenie województwa. Wydaje decyzje w sprawach: wprowadzenia nie stosowanej techniki chowu zwierząt ustalenia lokalizacji drogi krajowej stref ochrony roślin, grzybów i zwierząt objętych ochroną gatunkową warunków regulacji wód, budowy wałów przeciwpowodziowych itp. przedsięwzięć kwalifikowanych jako mogące znacząco oddziaływać na środowisko. Zatwierdzania planu ochrony rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, wprowadzenia ochrony indywidualnej tworzenia obwodów łowieckich ograniczenia populacji roślin/zwierząt stanowiących zagrożenie dla życia/zdrowia/gospodarki. Organy Administracji Samorządowej Sejmik województwa – opracowuje i uchwala: strategię rozwoju województwa plan zagospodarowania przestrzennego województwa wojewódzki program ochrony środowiska Marszałek województwa – orzeka w sprawach opłat za: emisję zanieczyszczeń, korzystanie z wód, składowanie odpadów. Rada powiatu: wprowadza powszechne korzystanie z wód ustanawia powiatowy program ochrony środowiska tworzy obszary ograniczonego użytkowania (z wyjątkiem uprawnień wojewody) Starosta: orzeka o obowiązku sporządzenia planu ekologicznego i działań w celu usunięcia przyczyny szkodliwego oddziaływania na środowisko występuje jako oskarżyciel publiczny w sprawach o wykroczenie przeciwko przepisom ochrony środowiska nadzoruje wykonanie uproszczonych panów urządzania lasu i określa zadania z zakresu gosp. leśnej dla lasów niepaństwowych orzeka w sprawach emisyjnych i pozwoleń wodnoprawnych orzeka w sprawach rekultywacji gruntów orzeka w sprawach wyłączenia gruntów rolnych/leśnych z dotychczasowego wykorzystywania. Prowadzi rejestr hodowanych/przetrzymywanych roślin/zwierząt podlegających ograniczeniom orzeka w sprawach stref ochronnych ujęć wody Rada gminy: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminny program ochrony środowiska zasady utrzymywania porządku i czystości w gminie wprowadzenie niektórych form ochrony przyrody (ochrona indywidualna, obszar chronionego krajobrazu) zapobieganie bezdomności i wyłapywanie bezdomnych zwierząt maksymalne stawki za usuwanie odpadów komunalnych Wójt/burmistrz/prezydent miasta: ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu współdziała w postępowaniu koncesyjnym (na podstawie prawa górniczego i geologicznego) decyzje co do postępowania z odpadami decyzja o odebraniu zwierzęcia zaniedbanego/ okrutnie traktowanego 5. INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA Główny Inspektor Ochrony Środowiska jest centralnym organem powoływanym przez Prezesa rady Ministrów w celu kontroli przestrzegania przepisów o ochronie środowiska i badania jego stanu. Inspekcja kontroluje przestrzeganie przepisów o ochronie środowiska i racjonalnym wykorzystywaniu zasobów oraz bierze udział w postępowaniach dotyczących ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu dla przedsięwzięć mogących znacznie oddziaływać na środowisko. Inspekcja Ochrony Środowiska koordynuje również działalność państwowego monitoringu środowiska. Organy: Główny Inspektor Ochrony Środowiska Wojewoda- wykonujący swoje zadania w tym zakresie przy pomocy wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, jako kierownika wojewódzkiej ochrony środowiska Obszar przedmiotowy= 4x rodzaje kontroli przestrzegania przepisów prawa 1. Kontrola przestrzegania przepisów związanych z ochroną środowiska 2. Kontrola przestrzegania decyzji ustalających warunki korzystania ze środowiska 3. Kontrola eksploatacji instalacji i urządzeń chroniących środowisko 4. Prowadzenie monitoringu środowiska Zadania związane z funkcjonowaniem Monitoringu Środowiska: Badanie konkretnych stanów środowiska Pobieranie próbek jakości wody czy powietrza Organizowaniem i koordynowaniem państwowego monitoringu środowiska Opracowanie i wdrożenie metod analityczno-badawczych i kontrolnych Informowanie społeczeństwa o stanie środowiska Zagadnienia związane z poważnymi awariami Zagadnienia dot. Zapobiegania i naprawie szkód w środowisku Trans graniczne przemieszczenie odpadów Zadania Uprawnienia kontrolne inspekcji ochrony środowiska: całodobowy wstęp na teren prowadzonej działalności gosp. i środków transportu oraz na pozostały teren od 6 do 22. przeprowadzanie niezbędnych badań, pobieranie próbek, wstrzymanie ruchu instalacji i urządzeń i powstrzymanie się od innych czynności – w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia badań wszczęcie egzekucji Główny Inspektor Ochrony Środowiska, kierujący działalnością Inspekcji Ochrony Środowiska jest centralnym organem administracji rządowej - powoływanym i odwoływanym przez Prezesa Rady Ministrów. Główny Inspektor Ochrony Środowiska przy pomocy Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska oraz wojewodowie przy pomocy wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska, jako kierowników wojewódzkich inspekcji ochrony środowiska, wchodzących w skład zespolonej administracji wojewódzkiej, wykonują zadania Inspekcji. Podstawowe zadania Inspekcji Ochrony Środowiska to kontrola przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska, badanie stanu środowiska, w ramach programu Państwowego Monitoringu Środowiska oraz przeciwdziałanie poważnym awariom. opracowywanie i wdrażanie metod analityczno-badawczych i kontrolno-pomiarowych, sprawozdanie z działalności Inspekcji Ochrony Środowiska za rok miniony. 7. FUNDUSZE OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej- ciało nie ma uprawnień władczych-podmiot, którego celem jest gromadzenie środków publicznych na cele związane z ochroną środowiska i ich wydatkowanie. 2 szczeble na których tworzone są fundusze 1. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 2. Wojewódzkie Fundusze Ochrony Srodowiska i Gospodarki Wodnej Są funduszami celowymi, posiadają osobowość prawną (zbliżona do spółki kapitałowej) wynikająca z ustawy. Fundusze prowadzą samodzielną gospodarkę finansową. Organami funduszu są rada nadzorcza i i zarząd (prezes i zastępcy). Fundusze celowe- np. NFOŚiGW oraz PFRON Przychodami funduszu są -przede wszystkim wpływy z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska oraz - z administracyjnych kar pieniężnych. [90%] - opłaty za wydobywanie kopalin - nawiązka ekologiczna- opłata związana z odpowiedzialnością za szkodę w środowisku, gdy niemożliwe jest przywrócenie stanu poprzedniego na środowisku Przeznaczenie środków funduszu o wspieranie inwestycji ekologicznych o ochrona przyrody o wspieranie wykorzystania źródeł energii odnawialnej o wsparcie proekologicznych form transportu o cele statutowe Wydawanie- sposoby finansowania o Dotacje- bezzwrotna pomoc finansowa. Efekt- zmniejszenie zanieczyszczenia o Pożyczki preferencyjne. Oprocentowanie o parę stopni lepsze niż komercyjne o Możliwość UMOŻENIA części pożyczki- jeśli terminowo realizuje i jest efekt ekologiczny o Dopłaty do kredytów komercyjnych- fundusz sam nie wyjkłada pieniędzy tylko zmniejsza stopy procentowe . np. za wykorzystanie energii słonecznej o Objęcie udziałów w spółce komunalnej- tym sposobem wnosi aportem jakieś fundusze. W Narodowym Funduszu stosowane są trzy formy dofinansowywania: finansowanie pożyczkowe (pożyczki udzielane przez NF, kredyty udzielane przez banki ze środków NF, konsorcja czyli wspólne finansowanie NF z bankami, linie kredytowe ze środków NF obsługiwane przez banki) finansowanie dotacyjne ( dotacje inwestycyjne, dotacje nieinwestycyjne, dopłaty do kredytów bankowych, umorzenia) finansowanie kapitałowe ( obejmowanie akcji i udziałów w zakładanych bądź już istniejących spółkach w celu osiągnięcia efektu ekologicznego) Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska ma bardzo istotne znaczenie dla ochrony środowiska i gospodarki kraju: finansuje ochronę środowiska, uruchamia środki innych inwestorów, stymuluje nowe inwestycje, wspomaga tworzenie nowych miejsc pracy, ważny dla zrównoważonego rozwoju. Fundusze powiatowe i gminne są odrębnymi jednostkami finansowymi, których cele i zasady działania określają przepisy powiatowe i gminne. Obowiązek zwrotu nadwyżki budżetowej (ponad 10 krotność średniej krajowej za miniony rok) do wojewódzkiego funduszu. EKOFUNDUSZ- kończy się w 2010, założony jako Eko-konwersja zadłużenia Polski. Działa do wyczerpania zapasów. Obejmuje szerokie spectrum projektów w zakresie ochrony środowiska Inne fundusze finansowania: FUNDUSZ OCHRONY GRUNTÓW ROLNYCH -nie ma osobowości prawnej - środki z opłat za wyłącznie gruntów rolnych spod użytku - przeznaczenie na ochronę i rekultywację FUNDUSZ LEŚNY -nie ma osobowości prawnej - środkami dysponuje Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych -dochody związane z wyłączeniem produkcji gruntów leśnych, szkód wyrządzonych w lasach, odpisy od wartości sprzedaży drewna -przeznaczenie: na wyrównanie niedoborów powstających przy realizacji gospodarki leśnej-> lasy państwowe muszą się samofinansować! Fundusze Europejskie: o o Fundusz Spójności wyrównanie poziomu infrastrukturalnego i cywilizacyjnego tylko na transport i środowisko Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Środki otrzymuje dany region o Europejski Fundusz Społeczny o Narodowa Strategia Spójności Określa priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych Wyrównywanie poziomu dobrobytu Państwo okresla na co wyda środki: programy operacyjne 9. PODSTAWOWE POJĘCIA PRAWA EMISYJNEGO Pogarsza walory estetyczne Szkodliwe dla zdrowia i środowiska Kolidują z innymi uzasadnionymi sposobami korzystania ze środodwiska zanieczys zczenie Szkody na dobrach materialnych emisje to: WPROWADZENIE DO ŚRODOWISKA W SPOSÓB POŚREDNI/BEZPOŚREDNI SUBSTANCJI* LUB ENERGII* substancje (pierwiastki chemiczne oraz ich związki występujące w środowisku lub powstałe w wyniku działalności człowieka) energie (ciepło, hałas, wibracje, pole elektromagnetyczne). Zanieczyszczenie – to kwalifikowana forma emisji, w której poziom powoduje pogorszenie walorów estetycznych i może być szkodliwy dla zdrowia ludzi, powodować szkodę w dobrach materialnych. Instalacja – art 3 pkt. 6 poś: stacjonarne urządzenie techniczne powiązany technologicznie zespół stacjonarnych urządzeń, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu budowla, której eksploatacja może spowodować emisję- a nie jest urządzeniem technicznym, ani ich zespołami. 10. POZWOLENIA EMISYJNE Rozporządzenie wskazuje na pewną grupę podmiotów, które nie muszą uzyskać pozwolenia, ale na 1 miesiąc przed muszą to zgłosić organowi [staroście]- jeśli się nie zgłosi w ciągu 30dni- muszą uzyskać pozwolenie wydane w formie decyzji administracyjnoprawnej na wniosek: Prowadzącego instalację Podmiot obejmujący realizację nowej instalacji Zainteresowany uzyskaniem tytułu prawnego do instalacji lub jej części Pozwolenia emisyjne mogą być (przepisy szczegółowe) wymagane na prowadzenie instalacji powodującej: 1. wprowadzenie gazów/pyłów do powietrza 2. wprowadzenie ścieków do wód lub ziemi 3. wytwarzanie odpadów [gospodarowanie odpadami] 4. pozwolenie zintegrowane Wymagania pozwolenia emisyjnego: wydawane na czas oznaczony, max 10 lat rodzaj i istotne parametry instalacji dopuszczalną wielkość emisji wielkość i forma zabezpieczenia+ depozyt gwarancja bankowa polisa ubezpieczeniowa zakres i sposób pomiaru wielkości emisji+ środki techniczne zapobiegające/ograniczające emisję termin zakończenia eksploatacji lub dopuszczalny zakres dalszej eksploatacji termin do którego dopuszczalna jest emisja- w przypadku realizacji nowej instalacji Postępowanie kompensacyjne przy wydawaniu POZWOLEŃ EMISYJNYCH: 1. jeżeli przekroczone są standardy jakości środowiska- organ nie powinien wydawać pozwolenia na emisję danego zanieczyszczenia. 2. Łączna redukcja jest większa o co najmniej 30% niż ilość gazów lub pyłów dopuszczanych do wprowadzania z nowo zbudowanej instalacji lub istotnie zmienionej 3. Nie powoduje zwiększenia zagrożenia dla zdrowia ludzi 4. Wniosek o wszczęcie postępowania kompensacyjnego oprócz wniosku o pozwolenie na wprowadzenie gazów lub pyłów do powietrza wymaga zgody pozostałych uczestników postępowania na dokonanie redukcji ilości wprowadzanych gazów lub pyłów Utrata mocy pozwolenia (cofnięcie/ograniczenie):[ bez odszkodowania] 1. jeżeli instalacja nie jest prawidłowo eksploatowana, co powoduje zagrożenie pogorszenia stanu środowiska w znacznych rozmiarach lub zagrożenia życia lub zdrowia ludzi 2. gdy eksploatacja instalacji prowadzona jest z naruszeniem warunków pozwolenia lub innych przepisów ochrony środowiska (po wezwaniu do usunięcia naruszeń w określonym terminie) 3. przepisy dotyczące ochrony środowiska zmieniły się w stopniu uniemożliwiającym emisje na warunkach określonych w pozwoleniu 4. instalacja jest objęta postępowaniem kompensacyjnym (redukcja emisji z innych instalacji w celu uruchomienia innej) 5. [*za odszkodowaniem], jeżeli przemawia za tym względy ochrony środowiska 6. po wygaśnięciu czy utracie mocy pozwolenia pozostaje obowiązek usunięcia negatywnych skutków spowodowanych dotychczasową działalnością. Przeniesienie praw i obowiązków zawartych w pozwoleniu emisyjnym jest możliwe poprzez decyzję administracyjną (warunkowa i terminowa), na wniosek ubiegającego się o nabycie tytułu prawnego do instalacji lub jej oznaczonej części (1rok) tylko gdy nabywca daje rękojmię prawidłowego wykorzystania obowiązków przeniesienie lub odmowa w formie decyzji decyzja prznosząca wywołuje skutki prawne po uzyskaniu tytułu prawnego do instalacji lub jej oznaczonej części wygasają po 1 roku od wydania, jeśli wnioskodawca nie uzyskał tytułu prawnego do instalacji lub oznaczonej jej części 11. POZWOLENIA ZINTEGROWANE Pozwolenie zintegrowane jest wymagane dla prowadzenia instalacji, która ze względu na rodzaj i skalę może powodować znaczne zanieczyszczenie środowiska lub poszczególnych elementów przyrodniczych. Określa ono warunki emisji dla wszystkich instalacji na terenie zakładu, w odniesieniu do każdej emisji, w tym odprowadzania ścieków (do wód). Instalacje muszą spełniać wymagania „najlepszych dostępnych technik” - określa je minister środowiska. Są to techniki produkcji, które ograniczają wielkość emisji lub je minimalizują, ale które oprócz tego mogą być efektywnie zastosowane i ekonomicznie uzasadnione. Istota pozwolenia zintegrowanego polega na: obejmuje ona wszystkie instalacje położone na terenie danego zakładu- kompleksowo! W odniesieniu do każdego rodzaju emisji, nawet jeśli dla poszczególnych rodzajów emisji z osobna pozwolenie nie byłoby wymagane. Instalacje muszą spełniać wymagania wynikające z najlepszych dostępnych technik [BAT] Analiza pozwolenia zintegrowanego o Organ wydający dokonuje analizy wydanego pozwolenia: nie rzadziej nić co 5 lat, o Jeżeli wystąpiła zmiana w BAT, pozwalająca na istotne zmniejszenie wielkości emisji bez powodowania nadmiernych kosztow o Jeżeli wynika to z potrzeby dostosowania eksploatacji do zmiany przepisów o ochronie środowiska o Każda technika jest określana indywidualine o Musi spełniać surowsze normy niż zwykłe instalacje. Treść pozwolenia zintegrowanego: pozwolenie emisyjne pozwolenie wodnoprawne rodzaj prowadzonej działalności wielkość emisji hałasu poza zakładem sposoby osiągania wysokiego poziomu ochrony środowiska obowiązek informowania o awariach postępowanie po zakończeniu eksploatacji, w tym usunięcie przewidywanych negatywnych skutków dla środowiska 12.OCHRONA KLIMATU – SYSTEM HANDLU UPRAWNIENIAMI DO EMISJI obrót prawami do emisji: jest jednym z instrumentów protokołu z Kioto, którego celem jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, tak aby zapobiec postępującym zmianom klimatycznym. W Polsce obrót prawami do emisji reguluje ustawa z 22.12.2004 o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji. Krajowy Plan Rozdziału Uprawnień określa: 1. całkowitą liczbę uprawnień do emisji do udziału w okresie rozliczeniowym 2. całkowitą liczbę uprawnień na poszczególne rodzaje instalacji objętych systemem 3. wykaz instalacji wraz z przyznaną dla nich liczbą instalacji w okresie rozliczeniowym lub poszczególnych latach tego okresu 4. Liczbę uprawnień jakie w każdym roku okresu rozliczeniowego (3 lub 5 letni) będą stanowić krajową rezerwę uprawnień o Rezerwę uprawnień stanowią między innymi: Pula dla nowych instalacji Pula na realizację wspólnotowych wdrożeń i mechanizmu czystego rozwoju Projekt wspólnotowych wdrożeń: działanie inwestycyjne realizowane przez państwo uprawnione na terytorium innego państwa uprawnionego, które ma na celu redukcję lub uniknięcie emisji gazów cieplarnianych Projekt mechanizmu czystego rozwoju: działanie inwestycyjne realizowane przez państwo uprawnione na terytorium państwa nieuprawnionego, które ma na celu redukcję lub uniknięcie emisji gazów cieplarnianych. o Zezwolenie na emisję określa 1. Substancję objętą systemem 2. Rodzaj instalacji 3. Wymagania w zakresie monitorowania wielkości emisji (spr. Czt każda instalacja nie przekroczyła przydzielonej jej liczby zezwoleń) 4. Wymagania dotyczące corocznych raportów 5. Dla nowych instalacji zezwolenie określa także liczbę przydzielonych uprawnień na czas do końca okresu rozliczeniowego oraz wysokość opłaty za przyznane uprawnienia. Podmiot prowadzący instalację, który uzyskał zezwolenie może przyznane uprawnienia: Wykorzystać na własne potrzeby prowadzącego instalację, odpowiadające rzeczywistej emisji danej substancji do powietrza Sprzedać Wykorzystać w następnych latach okresu rozliczeniowego Krajowy Rejestr Uprawnień - Prowadzony jest przez Krajowego Administratora Uprawnieniami do Emisji, którego zadania to: * prowadzenie bazy danych dotyczących instalacji objętych systemem *opracowanie projektu rozdziału uprawnieniami * monitorowanie funkcjonowania systemu 14.OBSZAR OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA I STREFA PRZEMYSŁOWA Obszar ograniczonego użytkowania – tworzy ją Dla obiektów użyteczności publicznej: Oczyszczalni ścieków Składowiska Odpadów Komunalnych Trasy komunikacyjnej Lotniska Lini i Sieci radiokomunikacyjnej, radionawigacyjnych i radiolokacyjnych obiektu jądrowego, starych instalacji z pozwoleniem zintegrowanym. w ramach uchwały rada powiatu (sejmik województwa dla przedsięwzięć, dla których obligatoryjnie sporządza się raport oceny oddziaływania na środowisko). Akt określa pozwolenie na przekroczenie standardów jakości środowiska w takich dziedzinach jak Poziomy hałasu w środowisku Poziom substancji w środowisku Poziom substancji zapachowych (odór) Akt prawny tworzący obszar określa: przebieg granic obszaru oraz zastosowany reżim ochronny (np. ograniczenie w korzystaniu z nieruchomości, wyższe wymagania techniczne). Wymagania techniczne dot. Budynków i sposób korzystania z terenu ustalaniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Strefa przemysłowa – tworzy ją uchwałą sejmik województwa. W obrębie strefy dopuszczalne jest przekraczanie standardów jakości środowiska… czystości powietrza poziomu hałasu wartości odniesienia substancji zapachowych w powietrzu w przypadku braku określonych dopuszczalnych poziomów … o ile nie zagraża to zdrowiu lub życiu i nie narusza norm bezpieczeństwa i higieny pracy. … nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska pomimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych. Tworzenie strefy przemysłowej -Na terenach przewidzianych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jako tereny do prowadzenia: - działalności produkcyjnej, składowania i magazynowania. - i użytkowanych zgodnie z ich przeznaczeniem ALE: żeby utworzyć Strefę przemysłową musimy mieć zgodę właścicieli i posiadać plan zagospodarowania przestrzennego. 15. POJĘCIE ODPADU I ICH RODZAJE Odpad – jest to każda substancja lub przedmiot należący do jednej z kategorii określonych w załączniku do ustawy, który posiacz Pozbywa się Zamierza się pozbyć Do ich pozbycia jest obowiązany Definicja subiektywna- to co dla jednego jest odpadem, niekoniecznie jest odpadem dla drugiego. Rodzaje odpadów: 1. Niebezpieczne-ze względu na swój skład i charakterystykę mogą zagrażać życiu lub zdrowiu. Są to też odpady należące do jeden z kategorii lub rodzajów wskazanych ustawą (lista A) oraz posiadające co najmniej 1 z właściwości określonych w ustawie 2. komunalne – powstałe w gospodarstwach domowych oraz od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład niezawierają odpadów niebezpiecznych i o podobnym składzie co w gosp. domowych. 3. medyczne - weterynaryjne 4. obojętne – (nie maja znaczącego wpływu na środowisko)nie ulegają istotnym przemianom biologicznym/chemicznym/fizycznym, nie powodują zanieczyszczeń środowiska, nie wpływają niekorzystnie na otoczenie. 5. ulegające biodegradacji – ulegają rozkładowi przy udziale mikroorganizmów. 16. ZASADY POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI I ICH UNIESZKODLIWIANIA podstawowe zasady postępowania z odpadami: zapobieganie powstawaniu (minimalizacja) Prowadzenie do odzysku tych, których powstaniu nie dało się zapobiec. * Odzyskiem są wszelkie działania, polegające na wykorzystaniu odpadów (w całości lub części) lub prowadząc do odzyskania odpadów z substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania przy zachowaniu warunku niestworzenia zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub środowiska. * recykling- Forma odzysku– polega na powtórnym przetworzeniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w celu uzyskania substancji/materiałów nadających się do użytku. (W tym też recykling organiczny- z wyjątkiem odzysku energii.) unieszkodliwianie odpadów. Jest nim poddanie odpadów procesom przekształceń biologicznych/chemicznych/fizycznych aby nie stwarzały zagrożenia dla zdrowia/życia ludzi i środowiska. Obowiązek poddania odpadów odzyskowi lub ich unieszkodliwianiu w pierwszej kolejności obowiązuje miejsce ich wytworzenia, chyba że w pobliżu są miejsca, które wykorzystują techniki BAT. Gospodarowanie odpadami- zbieranie odpadów, ich transport, odzysk i unieszkodliwienie- wszystkie te działania włącznie z wykorzystaniem nadzoru- nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów. 17.PLANY GOSPODARKI ODPADAMI (krajowy-<wojewódzki-<powiat-<gmina) Krajowy plan gospodarki odpadami uchwala Rada Ministrów, opracowuje minister środowiska a opiniują go zarządy województw. Wojewódzkie, powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami są częścią odpowiednich planów ochrony środowiska, ustawa zakłada hierarchiczną zgodność planów (nie egzekwowana z wzg. na autonomiczność samorządów terytorialnych) w praktyce podlegają one jedynie opiniowaniu. Plany gospodarki odpadami powinny określać: opis aktualnego stanu gospodarki odpadami i jego prognozowane zmiany w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami [cele] działania zmierzające do poprawy stanu gosp. Odpadami Zadania i przedsięwzięcei zmierzające do poprawy sytuacji Krajowy, wojewódzki i powiatowy plan gospodarki odpadami- obejmują wszystkie rodzaje odpadów powstające i przewożone na teren tej jednostki. Gminne plany gospodarki odpadami- obejmują odpady komunalne powstające na jej obszarze oraz Ne jej obszar przywożone Sprawozdanie z realizacji planu odbywa się co 2 lata- aktualizacja planu co 4 lata 18. OBOWIĄZKI WYTWÓRCÓW I PODMIOTÓW GOSPODARUJĄCYCH ODPADAMI obowiązki wytwórców odpadów: obowiązek przedłożenia informacji o odpadach (powyżej 5 ton odpadów zwykłych i do 0,1 tony odpadów niebezpiecznych) i sposobie ich gospodarowania nimi uzyskanie decyzji zatwierdzającej program gospodarowania odpadami niebezpiecznymi – dopuszczalna ilość wytwarzanych odpadów, gospodarowanie nimi i miejsce ich magazynowania (powyżej 0,1 tony odpadów niebezpiecznych) uzyskać pozwolenie na wytwarzanie odpadów (powyżej 1 tony odpadów niebezpiecznych lub 5 000 ton odpadów zwykłych) obowiązki podmiotów gospodarujących odpadami [gmina] zapewnienie objęciem wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych zapewnienie warunków funkcjonowania selektywnego zbierania i obierania odpadów komunalnych zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych (także jako współwłasności) lub zapewnienia warunków aby mogli to robić przedsiębiorcy zapewnienie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania. obowiązki podmiotów gospodarujących odpadami [województwo] zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych wydzielonych z odpadów komunalnych. # uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie gosp. odpadami, wymaga każda działalność w zakresie: # odzysku # unieszkodliwiania # zbierania # transportu odpadów Organ odmawia wydania zezwolenia jeśli zamierzony sposób gospodarowania odpadami # nie jest zgodny z wymaganiami przepisów o odpadach # mógłby powodować zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub środowiska #jest niezgodny z planami gospodarki odpadami Obowiązek ewidencjonowania odpadów - wytwórczy odpadów ewidencja jakościowa & ilościowa - posiadacze odpadów gospodarujący nimi- sposób gospodarowania odpadami oraz dane o ich pochodzeniu 21.HAŁAS hałas – dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz – art 3 pkt 5 proś. Ochrona przed hałasem polega na: 1. zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska 2. Utrzymaniu hałasu poniżej dopuszczalnej albo co najmniej dopuszczalnej normy na tym poziomie. 3. zmniejszenie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. Ocena stanu akustycznego środowiska dokonuje się go w ramach państwowego monitoringu środowiska. Obowiązkowo jest sporządzany dla aglomeracji powyżej 100 000 ludności oraz niektórych dróg, linii kolejowych i lotnisk obszarów wskazanych w powiatowym programie ochrony środowiska (mapy akustyczne)* *Co 5 lat starosta sporządza mapy akustyczne dla aglomeracji powyżej 100 000 i terenów objętych powiatowym planem ochrony środowiska w których określa tereny zagrożone hałasem ( przekroczenie wskaźników ustalanych w przepisach wykonawczych). Rozporządzenie ministra Środowiska z 29 lipca 2004roku ds. dopuszczalnego poziomu hałasu określa dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku różnicując je na: -Porę dnia (dzień 55dB, noc 45dB) -przeznaczenie terenu, np. na terenach rolniczych nie obowiązują żadne ogranienia - źródło hałasu emitowane przez : Start/Lądowanie samolotu// linie elektroenergetyczne// linie i drogi kolejowe// instalacje i inne źródła dźwięku. Decyzji o dopuszczalnych poziomach hałasu określa się wymagania mające doprowadzić do przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu poza terenem zakładu, w tym: + rozkład czasu źródeł hałasu w trakcie doby + zakres prowadzenia pomiarów poziomu hałasu UWAAGA! – Nie ma pozwolenia emisyjnego na HAŁAS! 22. PROGRAMY OCHRONY PRZED HAŁASEM W drodze uchwały rada powiatu lub uchwałą sejmiku województwa od 2008r program ochrony przed hałasem określa; obszar którego dotyczy, naruszenia dopuszczalnych norm natężenia hałasu, podstawowe kierunki i zakres działań w celu przywrócenia standardów poziomu hałasu oraz organy odpowiedzialne za realizację programu i źródła jego finansowania. Strefa ciszy - obszar obejmujący zbiornik wodny oraz jego brzegi, a także lasy, na których nie wolno wytwarzać hałasu powyżej 45 dB, przede wszystkim ograniczenie lub zakaz używania jednostek pływających o napędzie motorowym. Tworzy je uchwała rada powiatu. Obszary ciche w aglomeracji – wyznacza je rada powiatu w drodze uchwały, w aglomeracji obejmują one tereny na których nie występują przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu, Obszary ciche poza aglomeracją -dotyczy poza aglomeracjami obszarów nie narażonych na oddziaływanie hałasu. Obszary ciche są wiążące dla systemu zagospodarowania przestrzennego. 23. OCHRONA POWIETRZA ochrona powietrza polega na: zapewnieniu jak najlepszej jego jakości poprzez utrzymywanie i kontrolę substancji zanieczyszczających na poziomie nie wyższym niż dopuszczalny w przepisach wykonawczych. Ocena stanu powietrza jest wykonywana w strefach.* Strefę stanowi: Aglomeracja miejskao liczbie mieszkańców większej niż 250tys Obszar powietrza nie wchodzący w skład aglomeracji\ Ocena poziomu substancji w powietrzu w danej strefie w ramach państwowego monitoringu środowiska. Przynajmniej co 5 lat wojewódzki inspektor ochrony środowiska dokonuje klasyfikacji stref jakości powietrza. Program ochrony powietrza wydaje sejmik województwa Program może nałożyć obowiązki Raportowanie o wynikach pomiarów emisji Ogranicza czas obowiązywania posiadanych pozwoleń, nie krócej jednak niż do 2lat Plan działań krótkoterminowych (charakter doraźny) uchwala sejmik województwa w przypadku przekroczenia dopuszczalnego poziomu substancji w strefie. Gdy ryzyko wystąpienia przekroczeń dopuszczalnych lub alarmowych poziomów substancji w powietrzu jest duże. Plan działań krótkoterminowych powinien zawierać – Listę podmiotów korzystających ze środowiska obowiązanych do ograniczenia lub zaprzestania wprowadzania gazów lub pyłów z instalacji do powietrza. Ograniczenia lub zakazu ruchu pojazdów i innych urządzeń napędzanych silnikami spalinowymi Sposób postępowania organów instytucji, podmiotów korzystających ze środowiska obywateli w przypadku wystąpienia przekroczeń Określenie trybu i sposobu ogłoszenia o zaistniałym przekroczeniu. 24. WŁASNOŚĆ WÓD I OBOWIĄZKI WŁAŚCICIELI Wody publiczne – takie, które są własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządowych (wody morza terytorialnego, morskie wody wewnętrzne, powierzchniowe wody płynące, wody podziemne i strefy nasycenia). Skarb Państwa nie może zbyć tych wód, mogą być natomiast oddane w użytkowanie (działalność przemysłowa, rolna, turystyczna, uprawiane sportów wodnych, transport wodny, energetyka wodna) na warunkach zawarych w przepisach. Nie podlegają one obrotowi cywilnoprawnemu Grunty pokryte wodami, a stanowiące własność SP, niezbędne do prowadzenia przedsięwzięć związanych z: Energetyką wodną Transportem wodnym +infrastruktura transportow Wydobywaniem kamieni, żwiru i piasku Działalność związana z Turystyką i rekreacją, sportów wodnych Działalność usługowa + oddaje się w użytkowanie za opłatę roczną. Wody niepubliczne – obejmują wody stojące na gruntach z prawem własności oraz wody w rowach. Właściciel nie nabywa prawa do gruntów pokrytych woda w czasie powodzi a właścicielowi gruntów zalanych nie przysługuje roszczenie odszkodowawcze. Obowiązki właściciela wód: 1. zapewnienie ich należytego stanu jakościowego wód, 2. budowa urządzeń wodnych 3. zachowanie stanu dna i brzegów,[ koryt rzek, strumieni, potoków, kanałów] 4. remont urządzeń wodnych 5. utrzymywanie w należytym stanie budowli tworzących brzeg wodny 6. współudział w odbudowaniu ekosystemów zdegradowanych przez niewłaściwą ekspoatację zasobów wodnych 7. umożliwienie wykonywania obserwacji i pomiarów hydrologiczno-meteorologicznych oraz hydrogeologicznych. Obowiązki właściciela nieruchomości przyległej do powierzchni wód o Właściciel gruntów przyległych do wód publicznych nie może grodzić terenu w odległości do 1,5 metra od brzegu i o uniemożliwiać przechodzenie przez ten obszar. o Obowiązek umożliwienia dostępu do wody w celu wykonania robór związanych z utrzymaniem wód oraz dla ustanawiania znaków żeglugowych lub urządzeń pomiarowych o Powinien zapewnić dostęp do wód objętych korzystaniem powszechnym w sposób umożliwiający to korzystanie. 25. KORZYSTANIE Z WÓD o Korzystaniem z wód jest ich używanie wody na potrzeby ludności i gospodarki, o nie może ono powodować pogarszania stanu wód i ekosystemów od nich zależnych oraz marnotrawstwa wody, energii- nie może też wyrządzać szkód o wody podziemne- priorytety, powinny być wykorzystywane przede wszystkim do uzyskania wody pitnej oraz do przemysłu farmaceutycznego i spożywczego. Powszechne korzystanie z wody – przysługuje każdemu (osobom fizycznym). Służy do: zaspokajania potrzeb osobistych oraz gospodarstwa domowego lub rolnego bez stosowania specjalnych urządzeń technicznych, wypoczynku i uprawiania turystyki wodnej oraz amatorskiego połowu ryb. Brak opłat i pozwoleń. Nie obejmuje wydobywania kamienia, żwiru i piasku, wycinania roślin z wód i brzegu, korzystania z wód w zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących a przeznaczonych do chowu lub chodowli ryb lub innych organizmów wodnych i wprowadzania ścieków. Zwykłe korzystanie z wody – dotyczy wody objętej prawem własności gruntowej (powierzchniowe wody stojące i wody w rowach) oraz wód podziemnych (własnośc Skarbu Państwa) znajdujących się w granicach nieruchomości gruntowej, w celu zaspokojenia potrzeb gospodarstwa rolnego (nie dotyczy innej działalności gosp.) czy domowego ale do 5m³ na dobę, bez wykonywania urządzeń wodnych Szczególne korzystanie z wody – takie, które wykracza poza korzystanie powszechne i zwykłe. Dotyczy to w szczególności: Przerzutów wody oraz sztucznego zasilania wód podziemnych Wprowadzanie do wód lub ziemi ścieków w zakresie wykraczającym poza korzystanie powszechne i zwykłe Korzystanie z wód w celach energetycznych Wydobywanie z wód kamienia, żwiru, piasku oraz wycinanie roślin z wód i brzegów Piętrzenie oraz retencjonowanie śródlądowych wód powierzchniowych Do korzystania szczególnego w zasadzie niezbędne jest pozwolenie wodno prawne. Wyjątki dotyczą 1. Wykonywania studni o głębokości do 30m 2. Wykonywania pilnych prac zabezpieczających w okresie powodzi 3. Rybackie korzystanie ze śródlądowych wód powierzchniowych 26. POZWOLENIA WODNOPRAWNE Pozwolenie wodnoprawne to decyzja administracyjna, która: określa zakres i sposób szczególnego korzystania z wody (niektóre czynności szczególne są wolne od pozwoleń), zezwala na wykonywanie czynności (określonych ustawą), których wykonywanie może mieć wpływ na stosunki wodne, Organem właściwym do wydania i obsługi pozwolenia jest starosta. Jest to decyzja administracyjna podejmowana na czas określony. Pozwolenie wodnoprawne wydaje się na wniosek, który musi zawierać: o Operat wodnoprawny ( zakres i cel korzystania z wód,) o warunki zabudowy lub ustalenie lokalizacji celu publicznego w przypadku pozwolenia na wykonanie urządzenia wodnego o opis zamierzonej działalności sporządzony w języku nietechnicznym Treść pozwolenia jest określenie cel/zakres korzystania z wód, warunków koniecznych do wykonywania zamierzonej działalności oraz obowiązków niezbędnych na ochronę środowiska, interesów ludności i gospodarki. Szczególnie zależne są od rodzaju korzystania z wód o jakie wnioskuje wnioskodawca. Odmawia się wydania pozwolenia wodno prawnego, jeżeli projektowana działalność: 1. Narusza korzystanie z wód regionu wodnego lub warunków korzystania z wód rozlewni 2. Narusza ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy lub lokalizacji inwestycji celu publicznego. 3. Niespełna wymagań ochrony zdrowia ludzi, środowiska i dóbr kultury wpisanych do rejestru zabytków 4. W zakresie korzystania z wody dla celów energetyki wodnej nie zapewni technicznie i ekonomicznie uzasadnionego wykorzystania potencjału hydroenergetycznego Przedmiotem pozwolenia wodno prawnego może być wspólne korzystanie z wód przez kilka zakładów. Należy wówczas wskazać tzw. Zakład główny, którego obowiązkiem będzie utrzymanie urządzeń służących do szczególnego korzystania z wód. Rozliczenie finansowe zakładu głównego z pozostałymi następuje w drodze umowy.. Pozwolenie można to cofnąć/ ograniczyć gdy: [bez odszkodowania] 1. Zakład zmienia cel(zakres) korzystania z wód lub warunki wykonywania uprawnień określonych w pozwoleniu.- nie dotrzymuje warunków. 2. Nastąpiła zmiana określonych ustawą przepisów dotyczących substancji dopuszczalnych w ściekach, ich ilości, a także warunków korzystania z wód. 3. Doszło do naturalnego zmniejszenia się zasobów wód podziemnych (np. susza) Za odszkodowaniem: jeśli jest to uzasadnione interesami społecznymi albo ważnymi względami gospodarczymi. Odszkodowanie przysługuje od starosty, jeżeli było to uzasadnione celem społecznym lub podmiotu, który odniesie korzyści, jeżeli motywowane ważnymi względami gospodarczymi. Odszkodowanie ustalane decyzją-> ale podobnie jak w przypadku pozwoleń emisyjnych tryb odwoławczy jest trybem odwoławczym do sądu. 29. PLANY GOSPODAROWANIA WODAMI o Planowanie w gospodarce wodnej Zarządzania zasobami wodnymi odbywa się w ramach obszarów dorzeczy oraz regionach wodnych → Program Wodno-środowiskowy kraju → Plan zagospodarowania wodami dorzecza (7xdorzeczy) → Warunki korzystania z wód regionu wodnego → Warunki korzystania z wód zlewni-opcjonalnie Program wodno-środowiskowy kraju : ogólny o # tworzony dla określenia podstawowych działań zmierzających do poprawy lub utrzymania dobrego stanu wód w skali całego kraju o # opracowany przez Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy – określają cele i zadania gospodarki wodnej, uwzględniając potrzeby ludności oraz gospodarki, sposoby powiększenia zasobów wodnych, uzyskanie i utrzymanie ich dobrego stanu ekologicznego. Plany te są zatwierdzane przez Radę Ministrów i są podstawą dla opracowania warunków korzystania z wód regionu wodnego. Warunki korzystania z regionu wodnego – określają aktualny oraz perspektywiczny stan wód, ekosystemów wodnych oraz zależnych od wody a także wymagania w zakresie jakości wody. Ustalenia dla planów zagospodarowania przestrzennego, m.in. wynikające z dokumentacji hydrogeologicznej czy pozwoleń wodnoprawnych oraz ograniczenia w korzystaniu z wód dla osiągnięcia celów wyznaczonych planami gospodarowania na obszarach dorzeczy. Plan ochrony przeciwpowodziowej oraz przeciwdziałania skutkom suszy. Określa przedsięwzięcia służące powiększeniu rezerw pojemności powodziowej, poprawy gospodarowania rezerwami pojemności retencyjnej, kształtowania dolin rzecznych, budowy urządzeń wodnych. Zatwierdza je Rada Ministrów. 34.OCHRONA PRZYRODY Obszarowe formy ochrony przyrody: park narodowy - w brzmieniu Ustawy o ochronie przyrody z 2004 r. "obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. Park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów". Powierzchnia parku narodowego podzielona jest na obszary różniące się zastosowaniem odrębnych metod ochrony przyrody. Wyróżnia się obszar ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej. Wokół parku narodowego wyznacza się obszar otuliny, który ochrania park przed negatywnym wpływem działalności człowieka. park krajobrazowy - „Park krajobrazowy obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe, w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju". Park krajobrazowy tworzony jest w drodze rozporządzenia wojewody po uzgodnieniu z właściwą miejscowo radą gminy. W parku krajobrazowym można kontynuować działalność gospodarczą z pewnymi ograniczeniami, np. nie przewiduje się wznoszenia nowych obiektów budowlanych (z wyjątkiem potrzebnych miejscowej ludności). Rezerwat przyrody - obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. Cały rezerwat albo jego części mogą podlegać ochronie ścisłej, czynnej lub krajobrazowej. Ochrona ścisła polega na nieingerencji w naturalne procesy, ochrona czynna dopuszcza wykonywanie zabiegów ochronnych (np. usunięcie drzew zacieniających stanowisko cennego gatunku rośliny), a ochrona krajobrazowa polega na prowadzeniu gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej w sposób uwzględniający potrzeby przedmiotu ochrony. Obszar chronionego krajobrazu - bardzo słaba formą\a ochrony przyrody, o niewielkich rygorach ochronności. Obszary chronionego krajobrazu są przeznaczone głównie na rekreację, a działalność gospodarcza podlega tylko niewielkim ograniczeniom (zakaz wznoszenia obiektów szkodliwych dla środowiska i niszczenia środowiska naturalnego). Obszary Natura 2000 - Celem programu jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy, w oparciu o jednolite prawo. Ochrona indywidualna: pomnik przyrody - pojedyncze twory przyrody ożywionej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. Użytki ekologiczne - „są to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt, i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania". stanowiska dokumentacyjne - „to niewyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do wyodrębnienia, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym, miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych". zespoły przyrodniczo- krajobrazowe - „fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe i estetyczne". Zespół przyrodniczokrajobrazowy wyznacza się w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla zachowania jego wartości przyrodniczych, kulturowych i estetycznych. Działalność na terenach objętych tą formą ochrony uwarunkowana jest opracowaniem dla nich planu zagospodarowania przestrzennego. 35. OCHRONA GATUNKOWA Ochrona gatunkowa jest w Polsce jedną z form ochrony przyrody. Ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących roślin, grzybów i zwierząt oraz ich siedlisk, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej. Ochrona ta dotyczy gatunków rzadko występujących, endemicznych (unikalny dla danego miejsca albo regionu, występujący na ograniczonym obszarze, nigdzie indziej nie występujący naturalnie), podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych. Szczegółowe jej zasady oraz wykazy gatunków chronionych określa Minister Środowiska w rozporządzeniu (istnieje też możliwość objęcia gatunków ochroną na czas określony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w granicach województwa). W stosunku do gatunków objętych ochroną gatunkową obowiązują określone zakazy (zabijania, zbierania, przetrzymywania, niszczenia ich siedlisk, handlowania, wywożenia za granicę, płoszenia itp.). Na odstępstwa od zakazów zezwolenie może wydać Minister Środowiska w odniesieniu do gatunków chronionych ściśle i wojewoda w odniesieniu do gatunków pod ochroną częściową. Istnieje możliwość indywidualnego odstępstwa od zakazów wydawanych przez Regionalnego Dyrektora Ochrony środowiska, ze względu na klauzule generalne. Ochrona ex-situ- poza miejscem występowania gatunku. Np. w zoo Ochrona In-situ- w miejscu, w którym dany gatunek występuje. Strefa ochronna może być wyznaczona dla ostoi i stanowisk niektórych roślin, a także ostoi miejsc rozrodu i regularnego przebywania niektórych zwierząt objętych ochroną gatunkową 37. ORGANIZMY ZMODYFIKOWANE GENETYCZNIE Organizm zmodyfikowany genetycznie (GMO) - „organizm inny niż organizm człowieka, w którym materiał genetyczny został zmieniony w sposób niezachodzący w warunkach naturalnych wskutek krzyżowania lub naturalnej rekombinacji” - ustawa o organizmach zmodyfikowanych genetycznie z 22.06.2001. Z powodu niemozliwego do przewidzenia wpływu GMO na stan równowagi przyrodniczej i stan zdrowia wszystkich żywych organizmów wszelka działalność związana z GMO musi być prowadzona w sposób nadzwyczaj ostrożny oraz poddana kontroli organów administracji publicznej. Zamknięte użycie GMO - rozumie się przez to każde działanie polegające na modyfikacji genetycznej organizmów lub hodowaniu, przechowywaniu, transportowaniu, niszczeniu, usuwaniu lub wykorzystywaniu GMO w jakikolwiek inny sposób, podczas którego są stosowane zabezpieczenia, w szczególności w postaci zamkniętej instalacji, pomieszczenia lub innej fizycznej bariery, w celu efektywnego ograniczenia kontaktu GMO z ludźmi i środowiskiem. Zamknięte użycie GMO wymaga zgody Ministra ds. środowiska, wydawanej na wniosek zainteresowanego użytkownika GMO. Zamierzone uwolnienie GMO do środowiska - działanie polegające na zamierzonym wprowadzeniu do środowiska organizmów genetycznie zmodyfikowanych albo ich kombinacji, w celach doświadczalnych, bez stosowania zabezpieczeń mających na celu ograniczenie ich kontaktu z ludźmi i środowiskiem. Działania te mają na celu określenie wpływu organizmów genetycznie zmodyfikowanych na zdrowie ludzi i na środowisko i poprzedzają wprowadzenie do obrotu produktów GMO. Jako jedyne umożliwiają otrzymanie wyników, na podstawie których można orzec o bezpieczeństwie bądź zagrożeniu ze strony danego organizmu genetycznie zmodyfikowanego. Oznakowanie produktów GMO - powinno zawierać następujące informacje: nazwę produktu GMO i nazwy zawartych w nim GMO, imię i nazwisko lub nazwę producenta lub importera oraz adres, przewidywany obszar stosowania i zastosowanie produktu GMO i dokładne warunki użytkowania wraz z informacją, w uzasadnionych przypadkach, o rodzaju środowiska, dla którego produkt jest odpowiedni, szczególne wymagania dotyczące magazynowania i transportu, informacje o różnicy wartości użytkowej, między produktem GMO a jego tradycyjnym odpowiednikiem, środki, jakie powinny być podjęte w przypadku niezamierzonego uwolnienia GMO. 39. PRAWNOFINANSOWE ŚRODKI OCHRONY ŚRODOWISKA Prawnofinansowe środki ochrony środowiska wylicza (przykładowo) art. 272 proś. I zalicza do nich opłaty za korzystanie ze środowiska, administracyjne kary pieniężne i zróżnicowanie stawek podatków służące celom ochrony środowiska. Opłaty za korzystanie ze środowiska obciążają podmioty korzystające ze środowiska (przedsiębiorcy, jednostki organizacyjne, osoby fizyczne w pewnych sytuacjach). Prawo ochrony środowiska i prawo geologiczne i górnicze wprowadza mechanizm samodzielnego ustalania opłat przez zobowiązany podmiot; prowadzi on ewidencję pozwalającą na ustalenie wysokości opłaty (sam ją wylicza) a następnie uiszczenie opłaty w wyznaczonym terminie. Organy administracyjne kontrolują prawidłowość wyliczeń i terminowość wnoszenia opłat. W drodze decyzji ustalane są opłaty za usuwanie drzew i z tytułu poszukiwania złóż kopalin. Stawki opłat określa ustawa bądź rozporządzenie Rady Ministrów, stawki są co roku waloryzowane wg średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług i ogłaszane w drodze obwieszczenia ministra środowiska. Zwolnienie z obowiązku wnoszenia opłat jeżeli ich półroczny koszt nie przekracza 400 zł. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej do opłat za korzystanie ze środowiska stosuje się odpowiednie przepisy ordynacji podatkowej. Opłaty wnosi się na rachunek urzędu marszałka województwa właściwego miejscu korzystania ze środowiska/rejestracji podmiotu (określa ustawa). Opłaty z tytułu: wprowadzania gazów/pyłów do powietrza wprowadzania ścieków do wód/ziem poboru wód składowania odpadów usuwania krzewów wykonywania działalności regulowanych prawem górniczym i geologicznym Opłaty podwyższone (sankcjonowane) nakładane na korzystającego w w/w sposób ze środowiska bez wymaganego pozwolenia – podwyższenie o 500%. W przypadku składowania odpadów w miejscu do tego nie przeznaczonym opłata wynosi od 5% do 15% jednostkowej stawki za umieszczenie odpadów na wysypisku na dobę.
