Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 i
advertisement
Organizacja Narodów Zjednoczonych a Zrównoważony Rozwój Marcin Mądry 25999 Warszawa 2016 SPIS TREŚCI Wstęp 1. Historia prac w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych w obszarze zrównoważonego rozwoju a. Geneza pojęcia zrównoważonego rozwoju b. Szczyt Ziemi w Rio de Janeiro (1992) / Agenda 21 c. Szczyt Milenijny Organizacji Narodów Zjednoczonych (2000) – Milenijne Cele Rozwoju d. Światowy Szczyt Ziemi w Johannesburgu (2002) e. Szczyt Ziemii w Rio de Janeiro (2012) – Rio +20 2. Ocena realizacji Celów Milenijnych 3. Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju - Szczyt Zrównoważonego Rozwoju w Nowym Jorku (2015) Zakończenie Załącznik 1 – Cele Zrównoważonego Rozwoju i zadania szczegółowe Bibliografia Wstęp Tematem niniejszej pracy jest przedstawienie zagadnienia zrównoważonego rozwoju w ramach działaności Organizacji Narodów Zjednoczonych. Zrównoważony rozwój to zgodnie definicją z sformułowaną w 1987 roku w Raporcie Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju „rozwój, który zabezpiecza potrzeby współczesnych bez ograniczania realizacji potrzeb przyszłych pokoleń”1. Praca podzielona została na trzy rozdziały. W pierwszym rozdziale przedstawiona została historia prac w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych w obszarze zrównoważonego rozwoju począwszy od lat 60-tych XX wieku do roku 2012 w którym obbył się w Rio de Janeiro Szczyt Ziemi. Drugi rozdział opisuje obecny stan zagadnień z obszaru zrównoważonego rozwoju z perspektywy raportu o realizacji Milenijnych Celów Rozwoju który ukazał się w lipcu 2015 roku i który podsumowuje 15 letni program przyjęty podczas Szczytu Milenijnego Organizacji Narodów Zjednoczonych w 2000 roku. W trzecim rozdziale przedstawiona została Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju przyjęta w ramach Szczytu Zrównoważonego Rozwoju w Nowym Jorku we wrześniu 2015 roku. I. Historia prac w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych w obszarze zrównoważonego rozwoju a. Geneza pojęcia zrównoważonego rozwoju Pojęcie zrównoważonego rozwoju zaczęło kształtować się w ramach działanosci Organizacji Narodów Zjednoczonych w latach 60-tych XX wieku. W 1968 roku obradowała pierwsza Międzyrządowa Konferencja Ekspertów Naukowych UNESCO, poświęcona wzajemnym powiązaniom środowiska i rozwoju, w czasie której doszło do powstania międzynarodowego, interdyscyplinarnego programu "Człowiek i biosfera" (MAB). Dzięki ustaleniom tego spotkania, możliwe stało się zwołanie cztery lata później w Sztokholmie pierwszej na świecie konferencji poświęconej problemom środowiska naturalnego. To właśnie na tej konferencji pojawiły się po raz pierwszy pojęcia zanieczyszczenia transgranicznego oraz zanieczyszczeń globalnych, wymagających globalnych działań2. W 1987 roku ukazał się raport Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju ONZ, obradującej pod przewodnictwem Gro Harlem Brundtland. Raport nosił nazwę "Nasza 1 2 Nasza Wspólna Przyszłość, Raport Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju (Raport Brundtlanda), 1987 UNESCO a Zrównoważony Rozwój, Polski Komitet ds UNESCO wspólna przyszłość". Podkreślono, że stworzenie w pełni zrównoważonego modelu życia, a więc uzyskanie poprawy jakości życia ludzi na całym świecie bez rabunkowej eksploatacji ziemskich zasobów naturalnych, wymaga zróżnicowanych działań w poszczególnych regionach świata. Przede wszystkim niezbędna jest integracja działań w trzech kluczowych obszarach3: 1. Wzrostu gospodarczego i równomiernego podziału korzyści. Celem jest osiągnięcie odpowiedzialnego, długookresowego wzrostu, który stanie się udziałem wszystkich narodów i społeczności, ale osiągnięcie go wymaga zintegrowanego podejścia do dzisiejszych, wzajemnie powiązanych globalnych systemów gospodarczych. 2. Ochrony zasobów naturalnych i środowiska. Dla zachowania naszego środowiskowego dziedzictwa i naturalnych zasobów dla przyszłych pokoleń niezbędne jest opracowanie racjonalnych ekonomicznie rozwiązań, które ograniczą zużycie zasobów, powstrzymają skażenie środowiska i ocalą naturalne ekosystemy. 3. Rozwoju społecznego. Na całym świecie ludzie domagają się pracy, żywności, edukacji, energii, opieki zdrowotnej, wody i systemów sanitarnych. Odpowiadając na te potrzeby, międzynarodowa społeczność musi dołożyć wszelkich starań, by nie zostało naruszone bogactwo kulturowej i społecznej różnorodności oraz by wszyscy członkowie społeczeństw mieli instrumenty pozwalające na kształtowanie własnej przyszłości. b. Szczyt Ziemi w Rio de Janeiro 1992 / Agenda 21 W 1992 roku podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro opracowany został jeden z najważniejszych dokumentów, związanych ze zrównoważonym rozwojem: "Agenda 21", czyli wszechstronny plan działania na wiek XXI dla Narodów Zjednoczonych, rządów i grup społecznych w każdym obszarze, w którym człowiek ma wpływ na środowisko. W Szczycie Ziemi uczestniczyli przedstawiciele 172 rządów, 2400 organizacji pozarządowych oraz 10000 dziennikarzy, zaś Agendę sygnowały 172 kraje, w tym Polska. U jej podstaw leży refleksja, że ludzkość doszła do przełomowego momentu w historii. Kontynuując dotychczasowa politykę, przyczyniamy się do pogłębienia przepaści gospodarczej w społeczeństwach i między państwami, rozszerzenia się sfer ubóstwa, głodu, chorób i analfabetyzmu. Będziemy też powodować postępującą degradację środowiska 3 Nasza Wspólna Przyszłość, op.cit. naturalnego, od którego zależy życie na Ziemi. Można jednak zdecydować się na zmianę kursu - poprawić poziom życia potrzebujących, lepiej zarządzać ekosystemami, chronić je i tym samym budować przyszłość dla siebie. Agenda 21 stwierdza, że żaden naród nie jest w stanie osiągnąć tego na własną rękę. Konieczne jest globalne porozumienie dla zrównoważonego rozwoju. Agenda 21 domaga się nowych sposobów inwestowania w przyszłość, aby w XXI wieku osiągnąć globalny zrównoważony rozwój. Zakres jej zaleceń waha się od nowych metod nauczania po nowe metody wykorzystania surowców i uczestniczenia w tworzeniu zrównoważonej gospodarki. Ambicją Agendy 21 jest bezpieczny i sprawiedliwy świat, w którym każda żywa istota będzie w stanie zachować swa godność4. Wyceniony na 600 mld dolarów program ratowania planety zawarty jest w Agendzie 21 na prawie 500 stronach, w 40 rozdziałach, które zgrupowane zostały w 4 sekcjach: 1. Sekcja I, Zagadnienia społeczne i ekonomiczne, ukierunkowana jest na walkę z ubóstwem, zwłaszcza w krajach rozwijających się, zmiany wzorców konsumpcji, promowanie zdrowia, osiągnięcia bardziej zrównoważonego społeczeństwa i zrównoważonych rozwiązań w procesie podejmowania decyzji. 2. Sekcja II, Ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju, zawiera zagadnienia z obszaru ochrony atmosfery, zwalczania wylesiania, ochrony delikatnego środowiska, ochrony różnorodności biologicznej, kontroli zanieczyszczeń oraz zarządzania biotechnologią i odpadami radioaktywnymi. 3. Sekcja III, Wzmacnianie roli głównych grup społecznych i organizacji obejmuje rolę dzieci i młodzieży, kobiet, organizacji pozarządowych, władz lokalnych, biznesu i przemysłu oraz pracowników; oraz wzmocnienie roli ludności tubylczej, ich społeczności i rolników 4. Sekcja IV, Możliwości realizacyjne dotyczy nauki, transferu technologii, edukacji, instytucji międzynarodowych i mechanizmów finansowych c. Szczyt Milenijny Organizacji Narodów Zjednoczonych (2000) – Milenijne Cele Rozwoju 4 Agenda 21, Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie W 2000 roku Szczyt Milenijny Organizacji Narodów Zjednoczonych zdefiniował 8 Milenijnych Celów Rozwoju, które powinny zostać osiągnięte do 2015 roku. Można wśród nich wyróżnić5: 1. Zlikwidowanie skrajnego ubóstwa i głodu, Zmniejszenie do 2015 roku o połowę, w porównaniu z 1990 rokiem, liczby ludzi, których dochód wynosi mniej niż 1 dolar dziennie. Zmniejszenie do 2015 roku o połowę, w porównaniu z 1990 rokiem, liczby ludzi cierpiących głód. 2. Zapewnienie powszechnego nauczania na poziomie podstawowym, Zapewnienie, że do 2015 roku dzieci na całym świecie – zarówno chłopcy, jak i dziewczęta – będą mogły ukończyć szkołę podstawową. 3. Wspieranie zrównoważenia w prawach mężczyzn i kobiet oraz wzmocnienie pozycji kobiet, Wyeliminowanie nierówności między obu płciami w dostępie do szkół na poziomie podstawowym i średnim, najlepiej do 2005 roku, oraz edukacji na poziomie wyższym najpóźniej do 2015 roku. 4. Zmniejszenie wskaźnika umieralności dzieci, Zmniejszenie do 2015 roku o dwie trzecie, w porównaniu z 1990 rokiem, stopy umieralności dzieci poniżej piątego roku życia. 5. Poprawa stanu zdrowia kobiet ciężarnych i położnic, Zmniejszenie do 2015 roku o trzy czwarte, w porównaniu z 1990 rokiem, wskaźnika umieralności okołoporodowej. 6. Zwalczanie AIDS, malarii i innych chorób, Zahamowanie do 2015 roku, a następnie zmniejszenie, liczby zachorowań na AIDS, Zahamowanie do 2015 roku, a następnie zmniejszenie, liczby zachorowań na malarię i inne groźne choroby. 7. Zapewnienie stanu równowagi ekologicznej środowiska, Włączenie do polityki i programów działania każdego kraju zasad zrównoważonego rozwoju oraz zahamowanie utraty zasobów środowiska naturalnego, Zmniejszenie o połowę do 2015 roku liczby ludzi nie mających dostępu do wody zdatnej do picia i do urządzeń sanitarnych, Doprowadzenie, do 2020 roku, do znacznej poprawy warunków życia co najmniej 100 milionów ludzi mieszkających w slumsach. 5 Milenijne Cele rozwoju, Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie 8. Rozwijanie i wzmacnianie światowego partnerstwa w sprawach rozwoju. Dalsze rozwijanie otwartego, opartego na ustalonych regułach, przewidywalnego, niedyskryminacyjnego systemu handlu i finansów, łącznie ze zobowiązaniem do prawidłowego sposobu rządzenia, rozwoju i zmniejszania ubóstwa – zarówno w skali krajów, jak i skali międzynarodowej, Uwzględnienie szczególnych potrzeb krajów najmniej rozwiniętych, a zwłaszcza: umożliwienie tym krajom dokonywania eksportu bez ceł i kontyngentów; rozszerzenie programu redukcji zadłużenia najbardziej zadłużonych biednych krajów oraz umorzenie długów zaciągniętych w ramach pomocy bilateralnej; hojniejsza rządowa pomoc rozwojowa dla krajów zaangażowanych ograniczanie ubóstwa, Uwzględnienie szczególnych potrzeb krajów śródlądowych i małych rozwijających się państw wyspiarskich (w ramach Programu Działania na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Małych Wyspiarskich Krajów Rozwijających się oraz zaleceń XXII Sesji Nadzwyczajnej Zgromadzenia Ogólnego ONZ, Wszechstronne zajmowanie się problemami zadłużenia krajów rozwijających się przez przedsięwzięcie w skali krajowej i międzynarodowej niezbędnych środków w celu utrzymania długookresowej zdolności do spłaty zadłużenia, Stworzenie i wprowadzenie w życie, we współpracy z krajami rozwijającymi się, strategii zapewniających młodzieży możliwość uczciwej i wydajnej pracy, Zapewnienie, we współpracy z firmami farmaceutycznymi, dostępu krajów rozwijających się do w miarę tanich, podstawowych leków, Udostępnienie, we współpracy z sektorem prywatnym, korzyści z nowych technologii, zwłaszcza w dziedzinie informacji i łączności. d. Światowy Szczyt Ziemi w Johannesburgu (2002) W 2002 Światowy Szczyt Ziemi w Johannesburgu zgromadził 22000 uczestników, wśród których znalazło się 100 głów państw, 10000 delegatów z 193 krajów, 8000 przedstawicieli instytucji pozarządowych, sektora prywatnego i innych instytucji społeczeństwa obywatelskiego oraz 4000 dziennikarzy z całego świata. Szczyt, poświęcony głównie problemom wody, przyniósł także istotne ustalenia w innych dziedzinach, m.in. wspólną decyzję krajów uczestniczących o konieczności ograniczenia do 2012 roku emisji gazów cieplarnianych do atmosfery o 5,2 procent. Stał się także okazją do zawiązania nowych form partnerstwa, angażujących w realizację zrównoważonego rozwoju społeczeństwo obywatelskie, a nie tylko, jak dotychczas bywało, instytucje rządowe6. Gdy próbowano zbadać rezultaty osiągnięte przez dwa lata od Szczytu Milenijnego okazało się, że nie są one optymistyczne, a Milenijne Cele Rozwoju nie mają szans na realizację w założonym terminie. Rozmiary biedy na świecie są coraz większe, eksploatacja złóż surowców naturalnych i środowiska postępuje, a przykłady niezrównoważonej produkcji i konsumpcji można mnożyć. Epidemia AIDS urosła już do rozmiarów pandemii, co łatwo stwierdzić po wskaźnikach śmiertelności niemowląt i przeciętnej długości życia w wielu krajach. Efektem szczytu w Johannesburgu było przyjęcie radykalnego planu działań na najbliższe dziesięć lat. Za najpilniejsze z nich uznano: zmniejszenie o połowę liczby osób żyjących poniżej granicy ubóstwa (za 1 dolara lub mniej dziennie). Jest ich na świecie około 1 mld zmniejszenie o połowę liczby osób bez dostępu do wody pitnej i urządzeń sanitarnych poprawę warunków życia ludzi mieszkających w slumsach. Jest ich około 100 mln zmniejszenie o dwie trzecie wskaźnika śmiertelności wśród niemowląt i dzieci oraz o trzy czwarte wskaźnika śmiertelności matek przy porodzie zahamowanie tempa wymierania rzadkich gatunków zwierząt i roślin odnowienie zasobów ryb w morzach i oceanach, przetrzebionych nadmiernymi połowami zaprzestanie produkcji i stosowania środków chemicznych szkodliwych dla ludzi i środowiska. W 2002 Zgromadzenie Ogólne NZ ustanowiło lata 2005-2014 Dekadą Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju, nazywaną później także Dekadą Zmiany. Jej zadaniem jest propagowanie zrównoważonych zachowań, inspirowanie krytycznego i twórczego myślenia, pozwalającego znaleźć rozwiązanie problemów uniemożliwiających trwały rozwój. Rolę koordynatora działań powierzono UNESCO. e. Szczyt Ziemii w Rio de Janeiro (2012) – Rio +20 6 UNESCO a Zrównoważony Rozwój, op.cit. W czerwcu 2012 roku przedstawiciele ponad 100 krajów spotkali się na kolejnym Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro, zatytułowanym "Rio +20". W czasie 20 lat, które upłynęły od poprzedniego takiego spotkania, liczba ludzi na świecie wzrosła z 5,5 mld do prawie 7 mld, a wraz z nią wzrosła także skala problemów świata, na którą składają się m.in. skrajne ubóstwo dotykające co piątego obywatela świata, egzystencja 2,5 miliarda ludzi w warunkach prymitywnych, bez dostępu do podstawowych urzadzeń sanitarnych, rosnąca emisja gazów cieplarnianych, zagrażająca zagładą jednej trzeciej gatunków żyjących na Ziemi. Jako główne tematy obrad wyznaczono: Przechodzenie do modelu bardziej zielonych gospodarek z myślą o ograniczeniu obszarów biedy na świecie Ochronę oceanów przed ich nadmierną eksploatacją, niszczeniem podwodnych ekosystemów i skutkami zmian klimatycznych Kształtowanie bardziej przyjaznych i sprawniej funkcjonujących organizmów miejskich Wykorzystywanie na szerszą skalę źródeł energii odnawialnych, umożliwiających wzrost gospodarczy przy jednoczesnym zmniejszeniu emisji dwutlenku węgla i zanieczyszczeń. Na Szczycie "Rio +20" podjęto ponadto kilkaset zobowiązań, wśród których znalazło się m. in. zobowiązanie dotyczące rozwoju zrównoważonego transportu, wsparte przez kilka wielkich międzynarodowych banków. Szczyt "Rio +20" zakończył się przyjęciem dokumentu "Future We Want" (Przyszłość, jakiej chcemy), uznającym ubóstwo za najważniejsze wyzwanie, przed którym stoi dzisiaj ludzkość oraz najważniejszą przeszkodę na drodze do zrównoważonego rozwoju. Uczestnicy Szczytu podkreślili prawo wszystkich obywateli Planety do żywności i znaczenie bezpieczeństwa żywnościowego, które osiągnąć można dzięki zrównoważonym systemom gospodarce ekologicznej. rolniczym oraz trójaspektowego podejścia do problematyki Podkreślono znaczenie zrównoważonego rozwoju, uwzględniającego wzajemne powiązanie trzech dziedzin: społecznej, ekonomicznej i środowiskowej. Postanowiono określić zestaw uniwersalnych celów zrównoważonego rozwoju (Sustainable Development Goals) po 2015 roku, powiązanych ściśle ze stanem realizacji Milenijnych Celów Rozwoju. W dokumencie podkreślono znaczenie równości płci, konieczność umocnienia pozycji kobiet i zagwarantowania im równych szans rozwojowych, a także znaczenie zaangażowania w realizację celów Dekady nie tylko rządów, ale także wszystkich grup społeczeństwa obywatelskiego i sektora prywatnego. Podczas Szczytu podjęto ważne decyzje dotyczące ochrony nadmiernie eksploatowanych łowisk morskich oraz ochrony ekosystemów mórz, a także inicjatywy w sprawie: "Zrównoważonej Energii dla Wszystkich", "Zapewnienia wszystkim ludziom dostępu do żywności" zrównoważonego rozwoju" (Zero Hunger (Higher Challenge), "Szkolnictwa Education Sustainability wyższego Initiative), dla "Działań wolontariackich" (Volunteer Action Counts), ustanowienia forum politycznego wysokiego szczebla w sprawie zrównoważonego rozwoju oraz dziesięcioletni pakiet programów związanych ze zrównoważoną konsumpcją i produkcją. Szczyt spotkał się jednak także z ostrą krytyką, jako generujący głównie teoretyczne, utopijne wizje zrównoważonej przyszłości, opartej na sprawiedliwej konsumpcji zasobów oraz na wciąż bardzo drogiej zielonej energetyce. Zawiodły oczekiwania konkretnych deklaracji ze strony przywódców najważniejszych państw świata w sprawie m. in. utworzenia funduszu żywnościowego, do którego miałoby trafiać 0,7 PKB krajów członkowskich ONZ, czy też objęcia międzynarodową kontrolą "niebezpiecznych badań" w dziedzinach takich jak inżynieria genetyczna, zootechnika czy atomistyka. Niezaprzeczalnym sukcesem Szczytu pozostaje jednak udział w nim ponad 50 tysięcy delegatów z wszystkich regionów świata, a także tysięcy ludzi, którzy po raz pierwszy uczestniczyli w obradach za pośrednictwem Internetu, i podkreślona przez nich wola poszukiwania rozwiązań palących problemów Planety, która w 2050 roku będzie miała już 9 miliardów mieszkańców. II. Ocena realizacji Celów MIlenijnych W Raporcie o Milenijnych Celach Rozwoju7 na rok 2015 wykazano, że wysiłki podejmowane od 15 lat w celu osiągnięcia ośmiu ambitnych celów wyznaczonych w Deklaracji Milenijnej w 2000 r. przyniosły w dużej mierze pozytywne rezultaty na całym świecie. Przedstawione w raporcie dane wraz z analizą dowodzą, że dzięki celowym 7 Raport o Milenijnych Celach Rozwoju (2015 r.) interwencjom, solidnym strategiom, odpowiednim zasobom i woli politycznej można poczynić postępy nawet w najuboższych regionach. 1. Wyeliminować skrajne ubóstwo i głód Skrajne ubóstwo: W 1990 r. prawie połowa ludności zamieszkującej regiony rozwijające się musiała przeżyć za mniej niż 1,25 USD dziennie. W 2015 r. odsetek takich osób spadł do 14 procent. W ujęciu globalnym liczba osób żyjących w skrajnym ubóstwie zmniejszyła się o ponad połowę z poziomu 1,9 miliarda w 1990 r. do 836 milionów w 2015 r. Największy postęp w tym obszarze odnotowano po roku 2000. Głód: Od 1990 r. odsetek niedożywionych osób w regionach rozwijających się spadł niemalże o połowę z poziomu 23,3 procent w latach 1990 - 1992 do 12,9 procent w latach 2014-2016. 2. Cel 2: Zapewnić powszechną edukację na poziomie podstawowym Zapisy do szkół na poziomie podstawowym: W regionach rozwijających się współczynnik skolaryzacji na poziomie podstawowym netto osiągnął 91 procent w 2015 r.; w 2000 r. wynosił 83 procent. W regionie Afryki Subsaharyjskiej odnotowano największy postęp w zakresie edukacji podstawowej – od roku 2000 do roku 2015 współczynnik skolaryzacji netto wzrósł o 20 punktów procentowych; dla porównania w latach 1990 - 2000 współczynnik ten wzrósł o 8 punktów procentowych. Dzieci nieuczęszczające do szkoły: Szacuje się, że na całym świecie liczba dzieci nieuczęszczających do szkoły podstawowej spadła do poziomu 57 milionów w 2015 r. W roku 2000 liczba ta wynosiła 100 milionów. Wskaźnik alfabetyzacji: Wśród młodzieży w wieku od 15 do 24 lat wskaźnik alfabetyzacji w ujęciu globalnym podniósł się z 83 procent w roku 1990 do 91 procent w roku 2015; zmniejszyły się także różnice między alfabetyzacją kobiet i mężczyzn. 3. Promować równość płci i awans społeczny kobiet Równość płci w dostępie do edukacji: Obecnie do szkoły uczęszcza o wiele więcej dziewcząt niż 15 lat temu. W samej Azji Południowej w 1990 r. na 100 chłopców przyjętych do szkoły podstawowej przypadały 74 dziewczęta; obecnie na 100 chłopców przypadają 103 dziewczęta. Dostęp kobiet do zatrudnienia: Udział kobiet otrzymujących wynagrodzenie za pracę wykonywaną poza sektorem rolnictwa zwiększył się z 35 procent w 1990 r. i w 2015 r. wynosi 41 procent. Kobiety w parlamencie: 90 procent spośród 174 państw objętych analizą odnotowało zwiększenie liczby kobiet zasiadających w parlamentach w porównaniu do sytuacji sprzed 20 lat. W badanym okresie średni odsetek kobiet w parlamentach niemalże się podwoił, jednak nadal tylko co piąta osoba w parlamencie to kobieta. 4. Ograniczyć umieralność dzieci Wskaźnik umieralności dzieci: W latach 1990 - 2015 globalny wskaźnik umieralności dzieci poniżej piątego roku życia zmniejszył się z poziomu 90 do 43 zgonów na 1000 żywych urodzeń. Mimo wzrostu liczby ludności w regionach rozwijających się, liczba dzieci umierających przed ukończeniem piątego roku życia zmniejszyła się z 12,7 miliona w roku 1990 do niecałych 6 milionów w roku 2015. Choroby zakaźne: Dzięki szczepieniom przeciw odrze w latach 2000 - 2013 udało się zapobiec 15,6 miliona zgonów. Na całym świecie odnotowuje się o 67 procent mniej przypadków zachorowań na odrę. W 2013 r. około 84 procent wszystkich dzieci otrzymało przynajmniej jedną dawkę szczepionki przeciw odrze – to więcej niż w 2000 r., gdy odsetek ten wynosił 73 procent. 5. Poprawić opiekę zdrowotną nad matkami Współczynnik śmiertelności matek (w skali globalnej): Od roku 1990 współczynnik ten spadł niemal o połowę w skali globalnej, przy czym największą poprawę w tym obszarze odnotowano po roku 2000. Współczynnik śmiertelności matek (Azja Południowa, Afryka Subsaharyjska): W Azji Południowej w latach 1990 - 2013 współczynnik śmiertelności matek zmniejszył się o 64 procent, w Afryce Subsaharyjskiej spadł prawie o połowę. Pomoc przy porodzie: W 2014 r. blisko trzy czwarte porodów na świecie zostało przyjętych przez wykwalifikowany personel medyczny, co oznacza poprawę w stosunku do roku 1990, gdy odsetek ten wyniósł 59 procent. 6. Ograniczyć rozprzestrzenianie się HIV/AIDS, malarii i innych chorób Wskaźnik nowych zakażeń wirusem HIV: W latach 2000 - 2013 wskaźnik nowych zakażeń spadł o około 40 procent z szacowanego poziomu 3,5 miliona do 2,1 miliona przypadków. Leczenie antyretrowirusowe: Do czerwca 2014 r. na całym świecie 13,6 miliona osób żyjących z wirusem HIV poddano leczeniu antyretrowirusowemu. Oznacza to ogromny wzrost liczby leczonych – w roku 2003 takich osób było zaledwie 800 000. Dzięki temu udało się zapobiec 7,6 miliona zgonów na skutek AIDS w latach 1995 - 2013. Zgony na skutek malarii i wskaźnik zapadalności na malarię: W latach 2000 2015 udało się zapobiec 6,2 miliona zgonów na skutek malarii, głównie dzieci poniżej piątego roku życia w Afryce Subsaharyjskiej. Szacuje się, że wskaźnik zapadalności na malarię w ujęciu globalnym spadł o 37 procent, wskaźnik śmiertelności zaś zmniejszył się o ponad połowę. Gruźlica: Według szacunków w latach 2000 - 2013 interwencje obejmujące zapobieganie, diagnozowanie i leczenie gruźlicy ocaliły 37 milionów ludzkich istnień. Od 1990 r. do 2013 r. wskaźnik umieralności w wyniku gruźlicy spadł o 45 procent, a współczynnik chorobowości zmniejszył się o 41 procent. 7. Zapewnić zrównoważone środowisko Woda pitna: W 2015 r. ponad 90 procent wszystkich ludzi korzysta z ulepszonych źródeł wody pitnej – w roku 1990 dostęp do takich źródeł miało około trzech czwartych populacji. Od 1990 r. około 2,6 miliarda ludzi uzyskało dostęp do lepszej jakościowo wody pitnej. Urządzenia sanitarne: Na całym świecie 2,1 miliarda ludzi uzyskało dostęp do odpowiednich urządzeń sanitarnych. Od 1990 r. odsetek osób praktykujących defekację na świeżym powietrzu zmniejszył się prawie o połowę. Niszczenie warstwy ozonowej: Od 1990 r. udało się praktycznie wyeliminować substancje niszczące ozon. Według oczekiwań warstwa ozonowa odbuduje się do połowy XXI wieku. Slumsy: Odsetek mieszkańców miast żyjących w slumsach w regionach rozwijających się spadł z poziomu około 39,4 procent w roku 2000 do 29,7 procent w roku 2014. 8. Stworzyć globalne partnerskie porozumienie na rzecz rozwoju Oficjalna pomoc rozwojowa (Official Development Assistance – ODA): Od 2000 r. kraje rozwinięte zwiększyły wielkość udzielanej oficjalnej pomocy rozwojowej o 66% w ujęciu realnym. W 2014 r. pomoc ta osiągnęła rekordową liczbę i wyniosła 135,2 miliarda USD - w 1990 r. przyznano 81 miliardów USD na ODA. W 2014 r. Dania, Luksemburg, Norwegia, Szwecja i Zjednoczone Królestwo w dalszym ciągu przewyższały wyznaczoną przez Narody Zjednoczone wielkość ODA, wynoszącą 0,7 procent DNB. Handel: W 2014 r. prawie cztery piąte towarów importowanych z krajów rozwijających się do krajów rozwiniętych było zwolnione z cła – w roku 2000 zwolnionych z podatku było 65 procent towarów importowanych. Dostęp do Internetu: W 2000 r. zaledwie 6 procent ludzi na świecie miało dostęp do Internetu, natomiast w 2015 roku 43 procent osób korzysta z sieci. To oznacza, że 3,2 miliarda ludzi korzysta z globalnej sieci informacyjnej i aplikacji. Raport na temat zaległości w realizacji Milenijnych Celów Rozwoju: Według raportu grupy zadaniowej ds. zaległości w realizacji Milenijnych Celów Rozwoju na rok 2014, który został zainicjowany przez Sekretarza Generalnego ONZ w celu poprawy monitorowania realizacji Celu 8, poczyniono znaczące postępy. Istotnie zwiększono skalę oficjalnej pomocy rozwojowej, osiągnięto przełomowe wyniki w negocjacjach handlowych, zlikwidowano cła i kwoty, ułatwiając krajom najmniej rozwiniętym dostęp do rynków krajów rozwiniętych, a w krajach rozwijających się zwiększono dostępność do usług telekomunikacyjnych i obniżono ich koszt. Nie wszystkie cele udało się jednak zrealizować8. Znaczącym problemem pozostają konflikty Do końca 2014 r. w wyniku konfliktów blisko 60 milionów osób było zmuszonych opuścić swoje domy. W krajach ogarniętych konfliktem odsetek dzieci nieuczęszczających do szkoły wzrósł z 30 procent w roku 1999 do 36 procent w roku 2012. Słabe kraje i te uwikłane w konflikty zazwyczaj odnotowują najwyższe wskaźniki ubóstwa i w gorszym stopniu realizują Cele. Kobiety nadal dotkliwie odczuwają skutki ubóstwa, braku dostępu do rynku pracy i nierówności płacowych, a także słabo uczestniczą w podejmowaniu decyzji, zarówno w życiu prywatnym jak i publicznym. W ujęciu globalnym spośród osób w wieku produkcyjnym pracuje około trzech czwartych mężczyzn i tylko połowa kobiet. 8 Raport o Milenijnych Celach Rozwoju na rok 2015: Fakty, Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie W dalszym ciągu występują znaczące różnice gospodarcze pomiędzy najuboższymi a najbardziej zamożnymi gospodarstwami domowymi oraz pomiędzy obszarami miejskimi a wiejskimi. W regionach rozwijających się u dzieci z najbiedniejszych 20 procent gospodarstw domowych prawdopodobieństwo opóźnienia w rozwoju jest ponad dwa razy większe niż w przypadku dzieci z najbogatszych 20 procent rodzin. Tylko 56 procent porodów na obszarach wiejskich jest odbieranych przez wykwalifikowany personel medyczny, w porównaniu do 87 procent na obszarach miejskich. Na wielu obszarach wiejskich dostęp do lepszej jakościowo wody i odpowiednich urządzeń sanitarnych jest wciąż niewystarczający. Z ulepszonych urządzeń sanitarnych korzysta zaledwie połowa mieszkańców obszarów wiejskich, podczas gdy w miastach do takich urządzeń dostęp ma 82 procent osób. Nasila się problem związany ze zmianami klimatycznymi. Szacuje się, że w 2010 r. utraciliśmy 5,2 miliona hektarów lasów. Nadmierna eksploatacja zasobów ryb morskich doprowadziła do obniżenia odsetka ryb w bezpiecznych granicach biologicznych z poziomu 90 procent w 1974 r. do 71 procent w roku 2011. Z tego powodu najbardziej cierpią osoby ubogie, których źródła utrzymania są bardziej powiązanie z zasobami naturalnymi i to oni najczęściej żyją w najbardziej wrażliwych na zmiany regionach. Mimo ogromnych postępów, jakie udało się poczynić dzięki Milenijnym Celom Rozwoju, około 800 milionów ludzi wciąż żyje w skrajnym ubóstwie, co wiąże się m.in. z gorszym zdrowiem, umieralnością dzieci i matek, wysokim wskaźnikiem przypadków rzucenia szkoły oraz brakiem dostępu do odpowiednich urządzeń sanitarnych. Każdego dnia umiera około 16 000 dzieci, które nie ukończyły piątego roku życia. III. Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju - Szczyt Zrównoważonego Rozwoju w Nowym Jorku (2015) 25 września 2015 roku w Nowym Jorku rozpoczął się kolejny Szczyt Zrównoważonego Rozwoju. Już pierwszego dnia Szczytu 193 państwa członkowskie ONZ jednogłośnie przyjęły nową Agendę mającą na celu wyeliminowanie do roku 2030 ubóstwa na świecie i budowę zrównoważonej przyszłości. Nowa Agenda zawierająca 17 globalnych Celów oraz 169 szczegółowych zadań (przedstawionych w Załączniku 1). Jej przyjęcie spotkało się z ogromnymi owacjami na stojąco delegacji, w tym 150 światowych przywódców uczestniczących w Szczycie Zrównoważonego Rozwoju9. Tabela 1. Cele Zrównoważonego Rozwoju 1. Eliminacja wszelkich przejawów ubóstwa na świecie. 2. Eliminacja głodu, zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego, rozpowszechnienie dobrych nawyków żywieniowych oraz promocja zrównoważonego rolnictwa. 3. Zapewnienie ochrony zdrowia wszystkim, niezależnie od wieku, i promocja dobrej jakości życia. 4. Zapewnienie wszystkim równego dostępu do powszechnej i wystandaryzowanej edukacji oraz możliwości uczenia się przez całe życie. 5. Zagwarantowanie równości płci oraz wspieranie możliwości rozwoju i aktywności kobiet oraz dziewcząt. 6. Zagwarantowanie dostępu do wody i kanalizacji dla wszystkich oraz promocja zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi. 7. Zagwarantowanie powszechnego dostępu do taniej, niezawodnej, nowoczesnej i zrównoważonej energii. 8. Promocja trwałego, zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu rozwoju gospodarczego oraz godnej i produktywnej pracy dla wszystkich. 9. Budowa trwałej i wydajnej infrastruktury, wspieranie zrównoważonego przemysłu oraz rozwijanie innowacyjności 9 Szczyt Zrównoważonego Rozwoju (25-27 września 2015 r.) Nowa historyczna Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju jednogłośnie przyjęta przez 193 państwa członkowskie ONZ;Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie; 10. Ograniczenie nierówności istniejących pomiędzy krajami i wewnątrz krajów. 11. Budowa bezpiecznych, sprzyjających włączeniu społecznemu oraz zrównoważonych miast i osiedli. 12. Zapewnienie zrównoważonych modeli konsumpcji i produkcji. 13. Natychmiastowe przeciwdziałanie zmianom klimatycznym i ich skutkom. 14. Zachowanie i zrównoważone gospodarowanie oceanami, morzami oraz zasobami morskimi. 15. Ochrona, odbudowa oraz zrównoważone korzystanie z ekosystemu; zrównoważone zarządzanie zasobami leśnymi; walka z pustynnieniem oraz degradacją ziemi; przeciwdziałanie zagrożeniom dla bioróżnorodności. 16. Wspieranie pokojowych i włączających wszystkich społeczeństw; powszechne zapewnienie rządów prawa oraz skutecznych instytucji państwowych. 17. Wzmacnianie globalnego partnerstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju. Źródło: Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 i Cele Zrównoważonego Rozwoju; Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie Agenda rozpoczyna nową erę w działaniach na szczeblu krajowym i współpracy międzynarodowej, zobowiązując wszystkie państwa do podjęcia szeregu działań na rzecz rozwoju. Nie tylko mają one przeciwdziałać przyczynom ubóstwa, ale także zostaną ukierunkowane na wzrost gospodarczy, zwiększenie dobrobytu i sprostanie zdrowotnym, edukacyjnym i społecznym potrzebom ludzi, przy jednoczesnej ochronie środowiska. Przemawiając na ceremonii otwarcia Szczytu, Sekretarz Generalny ONZ Ban Ki-moon powiedział: "Nowa Agenda jest obietnicą światowych przywódców złożoną ludziom na całym świecie. Jest wizją zintegrowanego i przekształconego świata, powszechnego i lepszego dla wszystkich ludzi. " "To Agenda dla ludzi, mająca wyeliminować ubóstwo we wszystkich jego formach" dodał. "Jest to Agenda na rzecz wspólnego dobrobytu, pokoju i współpracy. Podkreśla pilną potrzebę przeciwdziałania zmianom klimatycznym, u jej podstaw leżą równość płci i poszanowanie praw wszystkich ludzi. Przede wszystkim stanowi ona zobowiązanie do nie pozostawienia nikogo w tyle. " "Prawdziwym sprawdzianem zaangażowania w Agendę 2030 będzie sposób jej wdrożenia. Ważne jest, by każdy człowiek na całym świecie włączył się do tej akcji. Siedemnaście Celów Zrównoważonego Rozwoju jest naszym drogowskazem. To lista rzeczy do zrobienia dla ludzkości i naszej planety. To nasz plan pozwalający na osiągnięcie sukcesu."- powiedział Ban Ki-moon. Nowe Cele Zrównoważonego Rozwoju bazują na ustaleniach wcześniejszych konferencji ONZ i Milenijnych Celach Rozwoju, które odniosły spory sukces i poprawiły jakość życia milionów ludzi. Nowa Agenda podkreśla fakt, że świat stoi w obliczu ogromnych wyzwań, począwszy od szeroko rozpowszechnionego ubóstwa, zwiększających się nierówności, braku szans na prowadzenie lepszego życia w dobrobycie i dostępu do władzy, po degradację środowiska i zagrożenia związane ze zmianami klimatycznymi. Deklaracja przyjęta przez światowych przywódców stwierdza: "Nigdy wcześniej nie było tak szeroko zakrojonej i powszechnej Agendy. Nigdy wcześniej światowi przywódcy nie zobowiązali się do wspólnego działania na tak olbrzymią skalę. (…) Razem wkraczamy na drogę ku zrównoważonemu rozwojowi, razem będziemy dążyć do osiągnięcia globalnego rozwoju i takiej współpracy, w której nie będzie przegranych, i która przyniesie ogromne korzyści wszystkim krajom we wszystkich regionach świata." Oficjalne przyjęcie Deklaracji miało miejsce wkrótce po tym, jak Papież Franciszek zwrócił się do Zgromadzenia Ogólnego ze słowami: "Przyjęcie Agendy na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju na rozpoczynającym się dzisiaj, Światowym Szczycie jest ważnym znakiem nadziei. " Przewodniczący Zgromadzenia Ogólnego, Mogens Lykketoft, nazwał Agendę na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju "ambitną" w zmaganiach z niesprawiedliwością, ubóstwem, marginalizacją i dyskryminacją. "Dostrzegamy potrzebę zmniejszenia nierówności i ochronienia naszego wspólnego domu poprzez zmianę wzorców konsumpcji i produkcji. Przyznajemy, że istnieje ogromna potrzeba zajęcia się zjawiskiem podziałów, korupcji i nieodpowiedzialności, które napędzają konflikty i wstrzymują rozwój. " Przedstawiciel społeczeństwa obywatelskiego, Salil Shetty, Sekretarz Generalny Amnesty International powiedział, że nie można winić ludzi za to, że są sceptyczni, ponieważ istnieje różnica pomiędzy "światem w którym żyjemy a światem, w którym chcemy żyć". Jego zdaniem Zrównoważone Cele Rozwoju "reprezentują aspiracje ludzi i mogą, a nawet muszą, zostać osiągnięte." Realizacją Celów Zrównoważonego Rozwoju stanowić będzie spore wyzwanie dla Polski Pomimo stabilnego tempa wzrostu gospodarczego w ostatnich latach, nasz kraj nadal musi się zmierzyć z szeregiem wyzwań społecznych. Np. według celu szczegółowego SDG 1.2. Polska będzie musiała zmniejszyć co najmniej o połowę liczbę osób żyjących w ubóstwie. W 2014 r. wg GUS 2,8 mln ludzi żyło poniżej minimum egzystencji, co stanowiło 7,4 proc. całego naszego społeczeństwa. SDGs kładą też duży nacisk na zmniejszenie poziomu nierówności pomiędzy krajami oraz wewnątrz krajów. W Polsce zasypanie podziału pomiędzy tzw. Polską A i Polską B będzie wyzwaniem. Widać to chociażby po ww. wskaźniku ubóstwa, który na Warmii, Mazurach i w Świętokrzyskiem wynosi powyżej 10 proc., podczas gdy na Śląsku odsetek ten kształtuje się na poziomie 4,7 proc. Trudnym zadaniem dla naszego kraju będą też cele związane z przestawieniem polskiej gospodarki na bardziej zrównoważony model. Według SDGs powinniśmy do 2030 r. zapewnić powszechny dostęp do taniej, niezawodnej i zrównoważonej energii, wesprzeć zrównoważony przemysł i wprowadzić zrównoważone modele konsumpcji i produkcji. Realizacja tych celów w dużej mierze wiąże się z koniecznością zwiększenia efektywności energetycznej, udziału odnawialnych źródeł energii, zmniejszenia ilości odpadów czy też wprowadzania ich w obieg zamknięty (circular economy) oraz wdrożenia nowoczesnych niskoemisyjnych technologii produkcji. Choć efektywność energetyczna polskiej gospodarki poprawia się z roku na rok, a energochłonność Produktu Krajowego Brutto spadła blisko o 1/3 w ciągu ostatnich 10 lat, to wskaźnik ten jest wciąż około 3 razy niższy niż w najbardziej rozwiniętych krajach europejskich i około 2 razy niższy niż średnia unijna. Zakończenie Zagadnienie zrównoważonego rozwoju jest obecne w pracach w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych od blisko 50 lat i jak pokazują kolejne Szczyty Ziemi jest to jeden z najistotniejszych tematów dla wszystkich państw świata niezależnie od stopnia ich rozwoju, położenia, kultury czy ustroju. Ostatnie dwie dekady to okres znaczącego przyspieszenia i intensyfikacji sił w drodze do wprowadzenia w życie zasad zrównowżonego rozwoju. Rok 2015 jest rokiem specyficznym - kończy się w nim 15 letni okres w którym dokonany miał być skok we wszystkich dziedzinach zdefiniowanych w ramach Milenijnych Celów Rozwoju. Dzisiejsza ocena tych założeń pokazuje że pomimo osiągniecia znaczącego postępu we wszystkich obszarach zrównoważonego rozwoju daleko dziś do stwierdzenia że wyeliminowane zostało skrajne ubóstwo i głod czy też że możemy mówić o stanie równowagi ekologicznej środowiska. Wyznaczone we wrześniu 2015 roku nowe Cele Zrównoważonego Rozwoju stanowią olbrzymie wyzwanei dla całego świata, jednak jak pokazuje doświadczenei jedynie ambitne cele i globalna współpraca pozwolą kontynuować drogę do w pełni zrównoważonego rozwoju. Załącznik 1 – Cele Zrównoważonego Rozwoju oraz zadania szczegółowe 1. Eliminacja wszelkich przejawów ubóstwa na świecie. Do 2030 roku wyeliminowanie skrajnego ubóstwa pośród wszystkich ludzi na całym świecie, obecnie mierzonego jako osoby żyjących za mniej niż 1,25 USD dziennie Do 2030 roku zmniejszyć o co najmniej połowę liczbę mężczyzn, kobiet i dzieci w każdym wieku, żyjących w ubóstwie we wszystkich jego wymiarach, zgodnie z krajowymi definicjami Wdrożenie odpowiednich krajowych systemów zabezpieczenia społecznego i działań dla wszystkich, a do roku 2030 osiągnąć znaczne polkrycie opieką biednych i bezbronnych Do 2030 roku zapewnić, że wszyscy mężczyźni i kobiety, zwłaszcza ubodzy i bezbronni, mają równe prawa do zasobów gospodarczych, a także dostęp do podstawowych usług, własności i kontroli nad gruntami i innych form własności, dziedziczenia, zasobów naturalnych, odpowiednich nowych technologii i usług finansowych, w tym mikrofinansowania Do 2030 roku budować odporność ubogich i osób w trudnej sytuacji oraz redukować ich ryzyka i podatności na ekstremalne zjawiska związane z klimatem oraz na inne wstrząsy gospodarcze, społeczne i środowiskowe i katastrofy Zapewnić znaczącą mobilizację środków z różnych źródeł, w tym poprzez zwiększenie współpracy na rzecz rozwoju, w celu zapewnienia odpowiednich i przewidywalnych środków dla krajów rozwijających się, w szczególności dla krajów najsłabiej rozwiniętych, w celu realizacji programów i polityk mających położyć kres ubóstwu we wszystkich jego wymiarach Tworzenie silnych ram politycznych na poziomie krajowym, regionalnym i międzynarodowym, na podstawie strategii rozwoju nastawionych na wsparcie ubogich i wrażliwych w kwestiach płci , w celu wspierania przyspieszenia inwestycji związanych z walką z ubóstwem 2. Eliminacja wszelkich przejawów ubóstwa na świecie.Eliminacja głodu, zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego, rozpowszechnienie dobrych nawyków żywieniowych oraz promocja zrównoważonego rolnictwa. Do 2030 roku położyć kres głodowi i zapewnienić dostęp dla wszystkich ludzi, zwłaszcza ubogich i bezbronnych, w tym dzieci, do bezpiecznej, pożywnej i wystarczającej żywności przez cały rok Do 2030 roku położyć kres wszelkim formom niedożywienia, w tym osiągnięcie do roku 2025 międzynarodowo uzgodnione cele dotyczące zagadnień karłowatość i wychudzenia u dzieci poniżej 5 roku życia i zaspokojenia potrzeb żywieniowych dorastających dziewcząt, kobiet w ciąży, kobiet karmiących i osób starszych Do 2030 roku podwoić wydajność produkcji rolnej i dochody drobnych producentów żywności, w szczególności kobiet, ludności tubylczej, gospodarstw rodzinnych, pasterzy i rybaków, między innymi poprzez bezpieczny i równy dostęp do ziemi, innych zasobów produkcyjnych, wiedzy, usług finansowych, rynków oraz tworzenie możliwości zatrudniania i wrtości w obszarze pozarolniczym Do 2030 roku zapewnienie zrównoważonych systemów produkcji żywności i wdrożenie elastycznych praktyk rolniczych, które zwiększają wydajność pracy i produkcji, które pomagają utrzymać ekosystemy, które wzmacniają zdolność do adaptacji do zmian klimatu, ekstremalnych warunków pogodowych, susz, powodzi i innych klęsk i które stopniowo prowadzą do poprawy jakości gruntów i gleby Do 2020 roku utrzymanie różnorodności genetycznej nasion, roślin uprawnych i hodowlanych i udomowionych zwierząt i związanych z nimi gatunków dzikich, między innymi poprzez solidnie zarządzane i zdywersyfikowane banki nasion i roślin na szczeblu krajowym, regionalnym i międzynarodowym, oraz promowanie dostępu do sprawiedliwego i równego podział korzyści wynikających z wykorzystywania zasobów genetycznych oraz związanej z nimi wiedzy tradycyjnej, zgodnie z uzgodnieniami międzynarodowymi Zwiększenie inwestycji, w tym poprzez zwiększenie współpracy międzynarodowej, w infrastrukturę na obszarach wiejskich oraz badania i usługi doradztwa rolniczego, rozwoju technologii i banków genów roślin i zwierząt gospodarskich w celu zwiększenia potencjału produkcyjnego rolnictwa w krajach rozwijających się, w szczególności w krajach najsłabiej rozwiniętych Naprawianie i zapobieganie ograniczeniom i zaburzeniom w handlu na światowych rynkach rolnych, między innymi poprzez równoczesną likwidacji wszystkich form subsydiów eksportowych rolnych i wszystkich środków o skutku równoważnym, zgodnie z mandatem Rundy Rozwojowej z Doha Podjęcie środków w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rynków surowców żywnościowych i ich pochodnych oraz ułatwienia terminowego dostępu do informacji rynkowej, między innymi rezerwach żywności, w celu ograniczenia skrajnych wahań cen żywności 3. Zapewnienie ochrony zdrowia wszystkim, niezależnie od wieku, i promocja dobrej jakości życia. Do 2030 roku zmniejszenie globalnego współczynnika umieralności matek poniżej 70 na 100.000 urodzeń żywych Do 2030 roku położyć kres zgonom noworodków i dzieci poniżej 5 roku życia, którym można zapobiec, oraz doprowadzić ww wszystkich krajach do ograniczenia śmiertelności noworodków co najmniej do poziomu 12 zgonów na 1000 urodzeń żywych oraz śmiertelności dzieci poniżej 5 lat co najmniej do 25 na 1000 żywo urodzeń Do 2030 roku zakończyć epidemie AIDS, gruźlicy, malarii, chorób tropikalnych oraz zwalczania zapalenia wątroby, chorób przenoszonych przez wodę i innych chorób zakaźnych Do 2030 roku zmniejszenie o jedną trzecią przedwczesnej umieralności z powodu chorób niezakaźnych poprzez zapobieganie, leczenie oraz promocja zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia Wzmocnienie profilaktyki i leczenia uzależnień, w tym narkotyków i nadużywania alkoholu Do 2020 roku zmniejszyć o połowę liczbę zgonów i obrażeń w wypadkach drogowych Do 2030 roku zapewnienia powszechnego dostępu do usług zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, w tym planowania rodziny, informacji i edukacji oraz wdrożenie zdrowia reprodukcyjnego do krajowych strategii i programów Zapewnienie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, w tym ochrony finansowego ryzyka, dostępu do wysokiej jakości usług opieki zdrowotnej oraz dostępu do bezpieczych, skutecznych, o wysokiej jakości i przystępnych kluczowych leków i szczepionek dla wszystkich Do 2030 roku znaczne zmniejszenia liczby zgonów i chorób związanych z niebezpiecznymi substancjami chemicznymi oraz z zanieczyszczeniem powietrza, wody i gleby Wzmocnienie wdrażania Ramowej Konwencji Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Użycia Tytoniu we wszystkich krajach, w stosownych przypadkach Wspierać badania i rozwoju szczepionek i leków przeciw chorobom zakaźnym i niezakaźnym, które przede wszystkim mają wpływ na kraje rozwijające się, zapewnić dostęp do niedrogich podstawowych leków i szczepionek, zgodnie z Deklaracji z Doha w sprawie porozumienia TRIPS i Zdrowia Publicznego, która potwierdza prawo krajów rozwijających się, aby w pełni korzystać postanowienia Porozumienia w Sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej dotyczących elastyczności w celu ochrony zdrowia publicznego, a w szczególności zapewnienie dostępu do leków dla wszystkich Znacznie zwiększyć finansowanie zdrowia i rekrutację, rozwój, szkolenia i utrzymanie pracowników służby zdrowia w krajach rozwijających się, zwłaszcza w krajach najsłabiej rozwiniętych i małych rozwijających się państw wyspiarskich Wzmocnienie potencjału we wszystkich krajach, w szczególności w krajach rozwijających się, dla wczesnego ostrzegania, redukcji ryzyka i zarządzania krajowymi i globalnymi zagrożeniami dla zdrowia 4. Zapewnienie wszystkim równego dostępu do powszechnej i wystandaryzowanej edukacji oraz możliwości uczenia się przez całe życie. Do 2030 roku zapewnić wszystkim dziewczętom i chłopcom darmową, równą i odpowiedniej jakości edukację na poziomie podstawowym i średnim, dającą odpowiednie i skuteczne efekty kształcenia Do 2030 roku zapewnić, że wszystkie dziewczęta i chłopcy mają dostęp do odpowiedniej jakości narzdzi wczesnego rozwoju, opieki i edukacji przedszkolnej, tak aby były gotowe do nauki w szkole podstawowej Do 2030 roku zapewnienia równego dostępu dla wszystkich kobiet i mężczyzn do osiągalnej i odpowiedneij jakości wykształcenia technicznego, zawodowego i wyższego, w tym uniwesytetów Do 2030 roku znacznie zwiększyć liczbę młodzieży i dorosłych, którzy mają odpowiednie umiejętności, w tym umiejętności techniczne i zawodowe, dla zatrudnienia, godnych miejsc pracy i przedsiębiorczości Do 2030 roku wyeliminować nierówności płci w edukacji i zapewnić równy dostępu do wszystkich poziomów kształcenia i szkolenia zawodowego dla słabszych, w tym osób niepełnosprawnych, ludności tubylczej i dzieci w trudnej sytuacji Do 2030 roku zapewnić, że całość młodzieży i znaczna część dorosłych, kobiet i mężczyzn, posiada umiejętność czytania i liczenia Do 2030 roku zapewnić, że wszyscy uczniowie nabywają wiedzę i umiejętności potrzebne do promowania zrównoważonego rozwoju, w tym, między innymi, poprzez edukację na rzecz zrównoważonego rozwoju i zrównoważonego stylu życia, praw człowieka, równości płci, promowania kultury pokoju i niestosowania przemocy, globalnego obywatelstwa i uznania różnorodności kulturowej oraz wkładu kultury w zrównoważony rozwój Budowa i modernizacja obiektów edukacyjnych, uwzględniające potrzeby dzieci, niepełnosprawnych i płci oraz zapewnienie bezpiecznyvh , pozbawionych przemocy, integracyjnych i efektywnych środowisk uczenia się dla wszystkich Do roku 2020 znacznie poszerzyć globalną liczbę stypendiów dla krajów rozwijających się, w szczególności w krajach najmniej rozwiniętych, małych rozwijających się państw wyspiarskich oraz krajów afrykańskich, umożliwiającyh podjęcie nauki w zakresie szkolnictwa wyższego, w tym szkolenia zawodowego oraz technologii informacyjnych i komunikacyjnych, technicznych, inżynierskich i programów naukowych w krajach rozwiniętych i innych krajach rozwijających się W 2030 roku znacznie zwiększyć dostępność wykwalifikowanych nauczycieli, w tym poprzez współpracę międzynarodową dla kształcenia nauczycieli w krajach rozwijających się, w szczególności krajach najsłabiej rozwiniętych i małych rozwijających się państw wyspiarskich 5. Zagwarantowanie równości płci oraz wspieranie możliwości rozwoju i aktywności kobiet oraz dziewcząt. Położyć kres wszelkim formom dyskryminacji kobiet i dziewcząt na całym świecie Wyeliminowanie wszelkich form przemocy wobec wszystkich kobiet i dziewcząt w sferze publicznej i prywatnej, w tym handlu ludźmi, seksualnego oraz innych form wyzysku Wyeliminowanie wszystkie szkodliwych praktyk, takich jak małżeństwa dzieci, wczesne i przymusowe małżeństwa i okaleczanie żeńskich narządów płciowych Uznanie i docenienie wartości niepłatnej opieki i prac domowych poprzez dostęp do usług publicznych, infrastruktury i ochrony socjalnej oraz promowanie wspólnej odpowiedzialności w obrębie gospodarstwa domowego i rodziny, odpowiednio na poziomie krajowym Zapewnienia pełnego i rzeczywistego udziału kobiet i równych szans dla przywództwa na wszystkich poziomach podejmowania decyzji w życiu politycznym, gospodarczym i publicznym Zapewnienia powszechnego dostępu do zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego i praw reprodukcyjnych, jak uzgodniono w ramach Programu Działania Międzynarodowej Konferencji na rzecz Ludności i Rozwoju oraz Pekińskiej Platformy Działania i dokumentów z tych konferencji Przeprowadzenia reform, aby dać kobietom równe prawa do zasobów gospodarczych, jak również dostęp do własności i kontroli nad gruntami i innymi formami własności, usługami finansowymi, dziedziczeniem i zasobami naturalnymi, zgodnie z przepisami krajowymi Zwiększenia wykorzystania technologii wspomagającej promowanie wzmocnienie pozycji kobiet, w szczególności technologii informacyjnych i komunikacyjnych Przyjęcie i wzmocnienie skutecznych polityk i ustawodawstwa na rzecz promowania równości płci i wzmocnienia pozycji wszystkich kobiet i dziewcząt na wszystkich poziomach 6. Zagwarantowanie dostępu do wody i kanalizacji dla wszystkich oraz promocja zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi. Do 2030 roku zapewnienie powszechnego i równego dostępu do bezpiecznej i przystępnej dla wszystkich wody pitnej W 2030 roku osiągnąć dostęp do odpowiednich i sprawiedliwych warunków sanitarnych i higieny dla wszystkich, zakończyć wypróżnianie w otwartej przestrzeni, zwracając szczególną uwagę na potrzeby kobiet i dziewcząt oraz osób w trudnej sytuacji Do 2030 roku doprowadzić do poprawy jakości wody poprzez zmniejszenie zanieczyszczenia, eliminując wyrzucanie i minimalizując wydzielanie niebezpiecznych substancji chemicznych i materiałów, zmniejszyć o połowę odsetek nieoczyszczonych ścieków oraz znacznie zwiększyć globalny recykling i bezpieczne ponowne wykorzystanie W 2030 roku znacznie zwiększyć efektywność korzystania z wody we wszystkich sektorach i zapewnić zrównoważone wykorzystanie i dostawy słodkiej wody adresując problem niedoboru wody i znacznie zmniejszając liczbę osób cierpiących na niedobór wody Do 2030 roku wdrożenie zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi na wszystkich poziomach, w tym dzięki współpracy transgranicznej Do roku 2020, ochronę i przywrócenie ekosystemów związanych z wodą, w tym gór, lasów, bagien, rzek, jezior i formacji wodonośnych Do 2030 roku rozszerzenie współpracy i budowania zdolności międzynarodowego wsparcia dla krajów rozwijających się w działaniach i programach wodno-sanitarnych i pokrewnych, w tym pozyskiwania wody, odsalania, wydajności wody, oczyszczania ścieków, recyklingu i technologii ponownego wykorzystania Wspieranie i wzmocnienie udziału społeczności lokalnych w poprawie gospodarki wodnosanitarnej 7. Zagwarantowanie powszechnego dostępu do taniej, niezawodnej, nowoczesnej i zrównoważonej energii. Do 2030 roku zapewnienia powszechnego dostępu do niedrogich, niezawodnych i nowoczesnych usług energetycznych Do 2030 roku znacznie zwiększyć udział energii odnawialnej w ogólnym koszyku energetycznym Do 2030 roku podwoić globalny wskaźnik poprawy efektywności energetycznej Do 2030 roku wzmocnienia współpracy międzynarodowej w celu ułatwienia dostępu do czystej energii i technologii badawczych, w tym energii odnawialnej, efektywności energetycznej i zaawansowanych i czystych technologii paliw kopalnych oraz wspieranie inwestycji w infrastrukturę energetyczną i czyste technologie energetyczne Do 2030 roku rozbudowa infrastruktury i modernizacja technologii w dostarczaniu nowoczesnych i zrównoważonych usług energetycznych dla wszystkich krajów rozwijających się, w szczególności w krajach najmniej rozwiniętych, małych rozwijających się państwach wyspiarskichi śródlądowych krajach rozwijających się, zgodnie z ich odpowiednimi programami wsparcia 8. Promocja trwałego, zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu rozwoju gospodarczego oraz godnej i produktywnej pracy dla wszystkich. Podtrzymanie wzrostu gospodarczego na mieszkańca, zgodnie z warunkami krajowymi a w szczególności wzrost produktu krajowego brutto o co najmniej 7 procent rocznie w krajach najsłabiej rozwiniętych Osiągnięcie wyższego poziomu wydajności gospodarczej dzięki dywersyfikacji, modernizacji technologicznej i innowacji, w tym poprzez skoncentrowanie się na wysokiej wartości dodanej oraz sektorach pracochłonnych Promowanie polityk prorozwojowych, które wspierają działalność produkcyjną, tworzenie znaczącej ilości nowych miejsc pracy, przedsiębiorczość, kreatywność i innowacyjność, oraz zachęcanie do formalizacji i rozwoju mikroprzedsiębiorstw, małych i średnich przedsiębiorstw, w tym poprzez dostęp do usług finansowych Stopniowy wzrost, do 2030 roku, wydajności zasobów globalnej konsumpcji i produkcji oraz dążenie do uniezależnienia wzrostu gospodarczego od degradacji środowiska naturalnego, zgodnie z ramami 10-letnich programów zrównoważonej konsumpcji i produkcji, gdzie inicjatywa powinna należeć do krajów rozwiniętych Do 2030 roku osiągnięcia pełnego i produktywnego zatrudnienia i godnej pracy dla wszystkich kobiet i mężczyzn, w tym dla ludzi młodych i osób niepełnosprawnych oraz jednakowego wynagrodzenia za pracę jednakowej wartości Do roku 2020 znacznie zmniejszyć odsetek młodzieży która nie jest zatrudniona lub nie jest w procesie kształcenia lub szkolenia Podjęcia natychmiastowych i skutecznych środków zwalczania pracy przymusowej, zakończenie współczesnego niewolnictwa i handlu ludźmi oraz zakaz i eliminowania najgorszych form pracy dzieci, w tym rekrutowania i wykorzystywania dzieci-żołnierzy, a do 2025 położenie kresu pracy dzieci we wszystkich jej formach Ochrona praw pracowniczych i promowanie bezpiecznego środowisko pracy dla wszystkich pracowników, w tym pracowników migrujących, w szczególności kobiet imigrantów i osób w niepewnej sytuacji zawodowej Do 2030 roku opracowanie i wdrożenie polityki w celu promowania zrównoważonej turystyki, która tworzy miejsca pracy i promuje lokalną kulturę i produkty Wzmocnienie potencjału krajowych instytucji finansowych, aby zachęcić i poszerzyć dostęp do bankowości, ubezpieczeń i usług finansowych dla wszystkich Zwiększenia pomocy na rzecz wsparcia handlu dla krajów rozwijających się, w szczególności w krajach najmniej rozwiniętych, w tym poprzez Zwiększone Zintegrowane Ramy dla Handlowej Pomocy Technicznej dla Krajów Najsłabiej Rozwiniętych Do 2020 roku, opracowanie i wdrożenie globalnej strategii na rzecz zatrudnienia młodzieży i wdrożenie globalnego Praca Paktu Międzynarodowej Organizacji Pracy 9. Budowa trwałej i wydajnej infrastruktury, wspieranie zrównoważonego przemysłu oraz rozwijanie innowacyjności Tworzenia wysokiej jakości, niezawodnej, trwałej i elastycznej infrastruktury, w tym infrastruktury regionalnej i transgranicznej, w celu wspierania rozwoju gospodarczego i dobrobytu ludzi, z naciskiem na powszechny i równy dostęp dla wszystkich Promowanie integracyjnej i zrównoważonej industrializacji, a do 2030 roku znaczne zwiększenie udziału przemysłu w zatrudnieniu i produkcie krajowym brutto, zgodnie z warunkami krajowym, oraz podwoić tego udziału w krajach najsłabiej rozwiniętych Zwiększenie dostępu małych przedsiębiorstw przemysłowych i innych, w szczególności w krajach rozwijających się, do usług finansowych, w tym dostępnych kredytów, oraz ich integracja w rynki i łańcuchy wartości Do roku 2030 modernizacja infrastruktury i modernizacja przemysłu, aby były one trwałe, o zwiększonej efektywności wykorzystania zasobów i większym wykorzystaniu czystych i przyjaznych dla środowiska technologii i procesów przemysłowych, gdzie wszystkie kraje podejmują działania zgodnie z ich możliwościami Pogłębienia badań naukowych, modernizacja możliwości technologicznych sektorów przemysłowych we wszystkich krajach, w szczególności w krajach rozwijających się, w tym, do 2030, zachęcanie do innowacji i znaczne zwiększenie liczbę pracowników badawczorozwojowych na 1 mln osób oraz publicznych i prywatnych wydatków na badania i rozwój Ułatwienie zrównoważonego i prężnego rozwoju infrastruktury w krajach rozwijających się poprzez zwiększenie wsparcia finansowego, technologicznego i technicznego dla krajów Afryki, krajów najmniej rozwiniętych, śródlądowych krajów rozwijających się i małych państwa wyspiarskich Wsparcie krajowego rozwoju technologicznego, badań i innowacji w krajach rozwijających się, w tym poprzez zapewnienie środowiska politycznego sprzyjającego, między innymi, dywersyfikacji przemysłowej i tworzeniu wartrości w obszarze dóbr Znaczne zwiększenie dostępu do technologii informacyjnych i komunikacyjnych oraz dążenie do zapewnienia powszechnego i taniego dostępu do Internetu w krajach najsłabiej rozwiniętych do 2020 roku 10. Ograniczenie nierówności istniejących pomiędzy krajami i wewnątrz krajów. Do 2030 roku stopniowo osiągnąć i utrzymać wzrost przychodów dolnych 40 procent populacji w tempie wyższym niż średnia krajowa Do 2030 roku promowanie i wspieranie integracji społecznej, gospodarczej i politycznej wszystkich, bez względu na wiek, płeć, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, pochodzenie, religię lub status ekonomiczny lub inny Zapewnienie równych szans i zmniejszenie nierówności w wynikach, w tym poprzez eliminację dyskryminujących przepisów, polityk i praktyk oraz promowanie odpowiedniego ustawodawstwa, polityki i działań w tym zakresie Przyjęcie odpowiedniej polityki, zwłaszcza fiskalnej, polityki płac i opieki społecznej i stopniowe doprowadzenie do większej równości Poprawa regulacji i monitorowania globalnych rynków i instytucji finansowych oraz wzmocnienie wdrażania tych przepisów Zapewninie zwiększonej reprezentacji i głosu dla krajów rozwijających się w podejmowaniu decyzji w globalnych międzynarodowych instytucjach gospodarczych i finansowych, aby zapewnić bardziej skuteczne, wiarygodne, rzetelne i prawomocne instytucje Ułatwić uporządkowane, bezpieczne, regularne i odpowiedzialne migracji i mobilność osób, w tym poprzez realizację planowanych i dobrze zarządzanych polityk migracyjnych Wprowadzenie w życie zasady specjalnego i zróżnicowanego traktowania krajów rozwijających się, w szczególności w krajach najmniej rozwiniętych, zgodnie z ustaleniami Światowej Organizacji Handlu Zachęcanie do oficjalnej pomocy rozwojowej i przepływów finansowych, w tym bezpośrednich inwestycji zagranicznych, do państw, w których potrzeby są największe, w szczególności do krajów najmniej rozwiniętych, krajów afrykańskich, małych rozwijających się państw wyspiarskich i śródlądowych krajów rozwijających się, zgodnie z ich krajowymi planami i programi Do roku 2030 zmniejszyć do mniej niż 3 procent koszty transakcji przekazów pieniężnych od emigrantów i wyeliminować korytarze przekazów pieniężnych z kosztami wyższymi niż 5 procent 11. Budowa bezpiecznych, sprzyjających zrównoważonych miast i osiedli. Do 2030 roku zapewnić wszystkim dostęp do odpowiednich, bezpiecznych i tanich mieszkań i podstawowych usług i zmodernizować slumsy Do 2030 roku zapewnić dostęp do bezpiecznych, niedrogich, dostępnych i zrównoważonych systemów transportowych dla wszystkich, poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego, w szczególności poprzez rozwój transportu publicznego, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb osób w trudnej sytuacji, kobiet, dzieci, osób niepełnosprawnych i osób starszych Do 2030 roku zwiększenia integracyjnej i zrównoważonej urbanizacji i zdolności do uczestniczącego, zintegrowanego i zrównoważonego planowania ludzkiego osadnictwa i włączeniu społecznemu oraz gospodarki we wszystkich krajach Wzmocnienie wysiłków w celu ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego i naturalnego na świecie Do 2030 roku znaczne zmniejszenie liczby ofiar śmiertelnych i liczby osób dotkniętych przez katastrofy, w tym katastrof związanych z wodą oraz znaczne zmniejszenie bezpośrednich strat ekonomicznych w stosunku do globalnego produktu krajowego brutto spowodowanych tymi katastrofami, z naciskiem na ochronę ubogich i osób w trudnej sytuacji Do 2030 roku ograniczyć negatywny wpływ miast na środowisko per capita, zwracając szczególną uwagę na jakość powietrza i gospodarkę odpadami komunalnymi i innymi odpadami Do 2030 roku zapewnienie powszechnego dostępu do bezpiecznych, integracyjnych i dostępnych przestrzeni publicznych i zielonych, w szczególności dla kobiet i dzieci, osób starszych i osób niepełnosprawnych Wspierać pozytywne ekonomiczne, społeczne i środowiskowe powiązania pomiędzy obszarami miejskimi, podmiejskimi i wiejskimi poprzez wzmocnienie narodowego i regionalnego planowania rozwoju Do 2020 roku znacznie zwiększyć liczbę miast i osiedli ludzkich przyjmujących i wdrażających zintegrowane strategiie i plany wobec integracji, efektywności wykorzystania zasobów, łagodzenia i adaptacji do zmian klimatu, odporności na klęski orazi opracowanie i wdrożenie, zgodnie z Ramami Redukcji Ryzyka Katastrof z Sendai 2015-2030, całościowego zarządzania ryzykiem katstrof na wszystkich poziomach Wsparcie najmniej rozwiniętych krajów, w tym poprzez pomoc finansową i techniczną, w budowaniu trwałych i odpornych budynków z wykorzystaniem lokalnych materiałów 12. Zapewnienie zrównoważonych modeli konsumpcji i produkcji. Wdrożenie 10-letniego ramowego programu zrównoważonej konsumpcji i produkcji we wszystkich krajach przy inicjatywie krajów rozwiniętych, biorąc pod uwagę rozwój i możliwości krajów rozwijających się Do 2030 roku osiągnięcie zrównoważonego zarządzania i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych Do 2030 roku ograniczyć o połowę straty żywności per capita na poziomie detalicznym i konsumentów oraz zmniejszyć straty żywności wzdłuż łańcucha produkcji i dostaw, w tym straty po zbiorach Do 2020 roku osiągnąć skuteczne ekologiczne zarządzanie chemikaliami i wszystkimi odpadami w całym cyklu ich życia, zgodnie z ustalonymi ramami międzynarodowymi oraz znacznie zmniejszyć ich uwalnianie do powietrza, wody i gleby w celu zminimalizowania ich negatywnego wpływu na zdrowie ludzi i środowisko naturalne Do 2030 roku znacznie zmniejszyć wytwarzanie odpadów poprzez zapobieganie, ograniczanie, recykling i ponowne wykorzystania Zachęcanie przedsiębiorstw, zwłaszcza dużych i ponadnarodowych firm, do przyjęcia zrównoważonych praktyk zrównoważonego rozwoju i integracji informacji o zrównoważonym rozwoju w cyklu sprawozdawczym Promowanie praktyk w dziedzinie zamówień publicznych zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju, zgodnie z polityką i priorytetami krajowymi Do 2030 roku zapewnić, że ludzie na całym świecie mają istotne informacje i wiedzę na temat zrównoważonego rozwoju i życia w zgodzie z naturą Wsparcie krajów rozwijających się w celu wzmocnienia ich potencjału naukowego i technologicznego, aby przejść do bardziej zrównoważonych modeli konsumpcji i produkcji Opracowanie i wdrożenie narzędzi do monitorowania skutków zrównoważonego rozwoju dla zrównoważonej turystyki, która tworzy miejsca pracy i promują lokalną kulturę i produkty Racjonalizacji nieefektywnych subsydiów do paliw kopalnych, które zachęcają do marnotrawstwa poprzez usunięcie zakłóceń na rynku, zgodnie z warunkami krajowymi, w tym opodatkowania restrukturyzacji i wycofywania tych szkodliwych dotacji, jeśli takie istnieją, w celu odzwierciedlenia ich wpływu na środowisko, biorąc w pełni pod uwagę specyficzne potrzeby i warunki krajach rozwijających się i minimalizacji ewentualnych negatywnych skutków dla ich rozwoju w sposób, który chroni biednych i społeczności dotkniętych 13. Natychmiastowe przeciwdziałanie zmianom klimatycznym i ich skutkom. Wzmocnienie odporności i zdolności adaptacyjne do zagrożeń związanych z klimatem i klęskami żywiołowymi we wszystkich krajach Wprowadzenie zagadnień zmian klimatu do krajowych polityk, strategii i planów Poprawa edukacji, podnoszenie świadomości oraz potencjału ludzkiego i instytucjonalnego w sprawie łagodzenia zmian klimatu, adaptacji, zmniejszenia oddziaływania i wczesnego ostrzegania Wdrożyć zobowiązania podjęte przez strony krajów rozwiniętych do Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu w celu mobilizacji łącznie 100 mld $ rocznie do 2020 roku ze wszystkich źródeł w celu zaspokojenia potrzeb krajów rozwijających się w kontekście znaczących działań łagodzących i przejrzystości w realizacji w pełni funkcjonalnego funduszu klimatycznego i jego jak najszybszej kapitalizacji Promowanie mechanizmu podnoszenia zdolności efektywnego planowania i zarządzania związanych ze zmianami klimatu w krajach najsłabiej rozwiniętych i małych państwach wyspiarskich, ze szczególnym uwzględnieniem kobiet, młodzieży, społeczności lokalnej i marginalizowanych grup społecznych Uznając, że Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu jest głównym międzynarodowym, międzyrządowym forum do negocjacji globalnego reagowania na zmiany klimatu 14. Zachowanie i zrównoważone gospodarowanie oceanami, morzami oraz zasobami morskimi. Do 2025 roku, zapobieganie i znacząca redukcja zanieczyszczenia środowiska morskiego wszelkiego rodzaju, w szczególności od działań lądowych, w tym odpadów morskich i zanieczyszczeń substancjami organicznymi Do roku 2020, w sposób zrównoważony zarządzać i chronić ekosystemy morskie i przybrzeżne, aby uniknąć znaczących negatywnych skutków, między innymi poprzez wzmocnienie ich odporności, oraz podjąć działania dla ich przywrócenia w celu osiągnięcia zdrowych i produktywnych oceanów Minimalizacji i zarządzanie skutkami zakwaszenia oceanów, między innymi poprzez zwiększenie współpracy naukowej na wszystkich poziomach Do 2020 roku skutecznie regulować połowy i położyć kres przełowieniom, nielegalnym, niezgłoszonym i nieuregulowanym połowom i destrukcyjnym praktykom połowowym oraz wdrożyć plany zarządzania oparte na naukowych podstawach, w celu przywrócenia zasobów ryb w jak najkrótszym czasie, co najmniej do poziomów umożliwiających maksymalny zrównoważony połów określony przez ich właściwości biologiczne Do roku 2020 ochronić co najmniej 10 procent obszarów przybrzeżnych i morskich, zgodnie z prawem międzynarodowym i krajowym oraz na podstawie najlepszych dostępnych danych naukowych Do roku 2020 zakazać pewnych form subsydiowania rybołówstwa, które przyczyniają się do nadmiernej zdolności połowowej i przełowienia, zniesienie subsydiów, które przyczyniają się do nielegalnych, niezgłoszonych i nieuregulowanych połowów i powstrzymać się od wprowadzania nowych dotacji tego rodzaju, uznając, że właściwe i skuteczne traktowanie w sposób szczególny krajów rozwjających się i najsłabiej rozwiniętych powinno być integralną częścią negocjacji dotyczących dotacji do rybołówstwa w ramach Światowej Organizacji Handlu W 2030 roku zwiększyć korzyści ekonomiczne małych państw wyspiarskich i krajów najmniej rozwiniętych ze zrównoważonego wykorzystania zasobów morskich, w tym za pomocą zrównoważonego zarządzania rybołówstwem, akwakultury i turystyki Zwiększanie wiedzy naukowej, rozwój potencjału badawczego i transferu technologii morskich, biorąc pod uwagę Kryteria i Wytyczne Międzyrządowej Komisji Oceanografii w Sprawie Przekazywania Technologii Morskiej, w celu poprawy zdrowia oceanów i zwiększenia udziału morskiej różnorodności biologicznej do rozwoju krajów rozwijających się, w szczególności małych rozwijających się państw wyspiarskich i krajów najsłabiej rozwiniętych Zapewnienie dostępu dla drobnych rybaków do zasobów i rynków morskich Zwiększenie ochrony i zrównoważonego wykorzystania oceanów i ich zasobów poprzez wdrożenie prawa międzynarodowego, zgodnie z UNCLOS, która zapewnia ramy prawne dla ochrony i zrównoważonego wykorzystania oceanów i ich zasobów, jak przypomniano w pkt 158 dokumentuPrzyszłość Której Chcemy (Future We Want). 15. Ochrona, odbudowa oraz zrównoważone korzystanie z ekosystemu; zrównoważone zarządzanie zasobami leśnymi; walka z pustynnieniem oraz degradacją ziemi; przeciwdziałanie zagrożeniom dla bioróżnorodności. Do roku 2020 zapewnienie ochrony, rekultywacji i zrównoważonego wykorzystania lądowych i śródlądowych ekosystemów słodkowodnych i powiązanych z nimi usług, w szczególności lasów, bagien, gór i obszarów suchych, zgodnie ze zobowiązaniami wynikającymi z umów międzynarodowych Do roku 2020 promować wdrażanie zrównoważonego zarządzania wszelkimi rodzajami lasów, powstrzymanie wylesiania, przywracanie zdegradowanych lasów i znaczne zwiększenie zalesiania i ponownego zalesiania w skali globalnej Do 2030 roku walki z pustynnieniem, przywracanie terenów i gleb zdegradowanych, w tym terenów dotkniętych pustynnieniem, suszami i powodziami, a także dążenie do osiągnięcia świata neutralnego dladegradacji gleby Do 2030 roku zapewnienia ochrony ekosystemów górskich, w tym ich różnorodności biologicznej, w celu zwiększenia ich zdolności do działań niezbędnych dla zrównoważonego rozwoju Podjęcia pilnych i znaczące działania w celu zmniejszenia degradacji siedlisk przyrodniczych, powstrzymanie utraty różnorodności biologicznej, a do roku 2020 ochrona i i zapobieganie wyginięciu zagrożonych gatunków Promowania sprawiedliwego i równego podziału korzyści wynikających z wykorzystania zasobów genetycznych i promować odpowiedni dostęp do takich zasobów, jak uzgodniono na arenie międzynarodowej Podjęcia pilnych działań, aby zakończyć kłusownictwo i handel chronionymi gatunkami flory i fauny oraz zaadresowanie tematów popytu i podaż nielegalnych produktów przyrody Do roku 2020 wprowadzenie środków zapobiegających wprowadzaniu i znacznie zmniejszyć wpływ inwazyjnych obcych gatunków na lądowe i wodne ekosystemy a także kontrola lub eliminowanie gatunków priorytetowych Do roku 2020 wdrożenie wartości ekosystemów i różnorodności biologicznej do krajowego i lokalnego planowania, procesów rozwoju, strategii ograniczania ubóstwa i księgowości Zmobilizować i znacząco zwiększyć środki finansowe ze wszystkich źródeł w celu ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej i ekosystemów Zmobilizować znaczne środki pochodzące ze wszystkich źródeł i na wszystkich poziomach w celu finansowania zrównoważonej gospodarki leśnej i zapewnienie odpowiednich zachęt dla krajów rozwijających się, aby rozwinąć zarządzanie tą tematyką, między innymi w obszaze ochrony środowiska i zalesiania Zwiększyć globalne wsparcie dla wysiłków zmierzających do zwalczania kłusownictwa i handlu chronionymi gatunkami, w tym poprzez zwiększenie potencjału społeczności lokalnych do pozyskiwania środki do życia w sposób zrównoważony 16. Wspieranie pokojowych i włączających wszystkich społeczeństw; powszechne zapewnienie rządów prawa oraz skutecznych instytucji państwowych. Znacznie zmniejszyć wszelkie formy przemocy i związane z nimi wskaźniki umieralności na całym świecie Zakończyć nadużycia, wyzysk, handel ludźmi oraz tortury i wszelkie formy przemocy wobec dzieci Promowanie praworządności na poziomie krajowym i międzynarodowym oraz zapewnienie równego dostępu do wymiaru sprawiedliwości dla wszystkich Do 2030 roku znaczne zmniejszenie nielegalnych przepływów finansowych oraz broni, wzmocnienie działań w celu odzyskiwania i zwrotu skradzionych aktywów i zwalczanie wszelkich form przestępczości zorganizowanej Znaczne zmniejszenie korupcji i przekupstwa we wszystkich postaciach Opracowanie skutecznych, odpowiedzialny i przejrzysty instytucje na wszystkich poziomach Zapewnienie efektywnych, partycypacyjnych i reprezentatywnych procesów podejmowanie decyzji na wszystkich szczeblach Rozszerzenie i wzmocnienie udziału krajów rozwijających się w instytucjach globalnego zarządzania Do 2030 roku zapewnienie tożsamości prawnej dla wszystkich, w tym rejestracjia urodzeń Zapewnienie publicznego dostępu do informacji i ochrony podstawowych wolności, zgodnie z przepisami prawa krajowego oraz umów międzynarodowych Wzmocnienie odpowiednich instytucji krajowych, w tym poprzez współpracę międzynarodową, do budowania potencjału na wszystkich poziomach, w szczególności w krajach rozwijających się, w celu zapobiegania przemocy i zwalczaniu terroryzmu i przestępczości Promowanie i egzekwowanie niedyskryminującego prawa i polityki w zakresie zrównoważonego rozwoju 17. Wzmacnianie globalnego partnerstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju. Wzmocnienie krajowej mobilizacji zasobów, w tym poprzez wsparcie międzynarodowe dla krajów rozwijających się, w celu poprawy zdolności tych krajów do poboru i innych przychodów Kraje rozwinięte wdrożą ich oficjalne zobowiązania dotyczące pomocy rozwojowej, w tym zobowiązania podjęte przez wiele krajach rozwiniętych do osiągnięcia celu współczynnika ODA / GNI (Oficjalna Pomoc Rozwojowa / Dochód Narodowy Brutto) na poziomie 0,7 procent do krajów rozwijających się i po między 0,15 i 0,20 procent do najmniej rozwiniętych krajów; Kraje przekazujące Oficjalną Pomoc Rozwojową są zachęcane do rozważenia ustanowienia celu co najmniej 0,20 procent ODA / GNI do krajów najsłabiej rozwiniętych Pozyskiwanie dodatkowych środków finansowych dla krajów rozwijających się z wielu źródeł Pomoc krajom w osiągnięciu zrównoważonego poziomu długoterminowego zadłużenia publicznego poprzez koordynację polityk mających na celu wspieranie finansowania dłużnego, redukcji zadłużenia i restrukturyzacji zadłużenia, a także zaadresowanie problemu zadłużenia zagranicznego wysoce zadłużonych krajów ubogich, aby zmniejszyć balast długu w tych krajach Przyjęcie i wdrożenie systemów promocji inwestycji dla krajów najsłabiej rozwiniętych Zwiększenie współpracy regionalnej i międzynarodowej w obszarach Północ-Południe, Południe-Południe i trójstronnej w zakresie i dostęp do nauki, technologii i innowacji oraz zwiększenia dzielenia się wiedzą na wzajemnie uzgodnionych warunkach, w tym poprzez poprawę koordynacji istniejących mechanizmów, w szczególności na poziomie Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także poprzez globalna mechanizm wsparcia technologicznego Promowanie rozwoju, przekazywanie i rozpowszechnianie technologii przyjaznych środowisku do krajów rozwijających się na korzystnych warunkach, w tym na warunkach preferencyjnych, w drodze wzajemnego porozumienia Pełne wdrożenie funkcjonalnego banku technologii i mechanizmu budowania potencjału krajów najsłabiej rozwiniętych w obszarze nauki, technologii i innowacji w 2017 roku i zwiększenie wykorzystania technologii, w szczególności technologii informacyjnych i komunikacyjnych Zwiększenia międzynarodowego wsparcia dla wdrożenia skutecznego i celowego budowania potencjału w krajach rozwijających się w celu wsparcia krajowych planów do realizacji wszystkich celów zrównoważonego rozwoju, w ramach współpracy Północ-Południe, Południe-Południe i współpracy trójstronnej Promocja uniwersalnego, opartego na jasnych zasadach, otwartego, niedyskryminującego i sprawiedliwego wielostronnego systemu handlowego w ramach Światowej Organizacji Handlu, między innymi poprzez zakończenie negocjacji w ramach agendy rozwoju z Doha Znacznego zwiększenia eksportu krajów rozwijających się, a w szczególności podwojenie udziału krajów najsłabiej rozwiniętych w światowym eksporcie w 2020 roku Terminowa realizacja bezcłowego i bezkontyngentowego dostępu do rynku w sposób trwały dla wszystkich krajów najmniej rozwiniętych, zgodnie z decyzjami Światowej Organizacji Handlu, w tym poprzez zapewnienie, że preferencyjne reguły pochodzenia mające zastosowanie do przywozu z krajów najsłabiej rozwiniętych są przejrzyste i proste, i przyczyni się do ułatwienia dostępu do rynku Zwiększenia globalnej stabilności makroekonomicznej, w tym poprzez koordynację polityki i spójności polityki Zwiększenia spójności polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju Poszanowanie przestrzeni polityczneji przywództwa każdego kraju do opracowania i wdrożenia polityki na rzecz zwalczania ubóstwa i zrównoważonego rozwoju Wzmocnienia globalnego partnerstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju, uzupełnionego przez wielostronne partnerstwa, które mobilizują i umożliwiają dzielenie się wiedzą, doświadzczeniem, technologiiami i środkami finansowymi, w celu wsparcia realizacji celów zrównoważonego rozwoju we wszystkich krajach, w szczególności w krajach rozwijających się Wspierania i promowanie skutecznego publicznego, publiczno-prywatnego i obywatelskiego patnerstwa społecznego, w oparciu o doświadczenia i zasoby strategii partnerstwa Do roku 2020 zwiększenie pomocy w budowaniu potencjału krajów rozwijających się, w tym dla krajów najsłabiej rozwiniętych i małych rozwijających się państw wyspiarskich, poprzez zwiększenie dostępność wysokiej jakości, aktualnych i wiarygodnych danych w podziale na dochody, płeć, wiek, rasę, pochodzenie etniczne, status migracyjny, niepełnosprawność, położenie geograficzne i inne cechy istotne w kontekście krajowym Do 2030 roku w oparciu o istniejące inicjatywy opracowanie pomiarów postępu w zakresie zrównoważonego rozwoju, które uzupełniają produkt krajowy brutto i wspierają budowania potencjału statystycznego w krajach rozwijających się Źródło: Opracownie własne na podstawie Sustainable Development Knowledge Platform; http://www.unic.un.org.pl/ Bibliografia 1. Agenda 21, Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie http://www.unic.un.org.pl/johannesburg/info_agenda21.php 2. Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 i Cele Zrównoważonego Rozwoju; Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie; http://www.unic.un.org.pl/strony-20112015/agenda-na-rzecz-zrownowazonego-rozwoju-2030-i-cele-zrownowazonegorozwoju/2850 3. Milenijne Cele rozwoju, Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie http://www.unic.un.org.pl/cele.php 4. Nasza Wspólna Przyszłość, Raport Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju (Raport Brundtlanda), 1987, http://www.un.org/documents/ga/res/42/ares42-187.htm 5. Raport o Milenijnych Celach Rozwoju (2015 r.) http://www.un.org/millenniumgoals/2015_MDG_Report/pdf/MDG%202015%20rev% 20(July%201).pdf 6. Raport o Milenijnych Celach Rozwoju na rok 2015: Fakty, Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie, http://www.unic.un.org.pl/mdg-report-2015/raport-o-milenijnychcelach-rozwoju-na-rok-2015:-fakty/2830 7. Realizacja Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ wyzwaniem dla Polski; http://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/press-releases/articles/sustainability-informacjaprasowa.html# 8. Szczyt Zrównoważonego Rozwoju (25-27 września 2015 r.) Nowa historyczna Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju jednogłośnie przyjęta przez 193 państwa członkowskie ONZ;Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie; http://www.unic.un.org.pl/zrownowazony-rozwoj/szczyt-zrownowazonego-rozwoju(25-27-wrzesnia-2015-r):-nowa-historyczna-agenda-na-rzecz-zrownowazonegorozwoju-jednoglosnie-przyjeta-przez-193-panstwa-czlonkowskie-onz/2863 9. UNESCO a Zrównoważony Rozwój, Polski Komitet ds UNESCO,http://www.unesco.pl/edukacja/dekada-edukacji-nt-zrownowazonegorozwoju/unesco-a-zrownowazony-rozwoj/ 10. https://sustainabledevelopment.un.org/
