Spis treści 1. Socjologia i społeczeństwo Wiedza społeczna a socjologia Wizje „naukowości" socjologii Społeczeństwo - przedmiot socjologii Wielowymiarowość sytuacji społecznych Jednostka w społeczeństwie - konteksty społeczne Socjologiczna wyobraźnia i język socjologii 17 17 23 29 33 36 38 Część I AKTYWNOŚĆ CZŁOWIEKA 2. Od zachowań do działań społecznych Zachowanie Działanie Czynności społeczne Działania społeczne 45 46 48 53 55 3. Od działań społecznych do interakcji Działanie wspólne, czyli kontakt społeczny Anatomia interakcji społecznej Cztery teorie interakcji Od interakcji prostych do sieci interakcji 66 66 68 73 83 4. Od interakcji do stosunków społecznych Interakcje powtarzalne i regularne Od interakcji regularnej do regulowanej Stosunek społeczny Typy stosunków społecznych Kontinuum przejawów aktywności ludzkiej 87 87 88 89 94 105 5. Od stosunków społecznych do organizacji Środowisko społeczne Krąg społeczny Konglomerat pozycji Sekwencja pozycji Organizacja społeczna 112 112 114 116 121 124 Piotr Sztompka 6. Od organizacji do struktury społecznej Struktura jako forma społeczna Determinacja strukturalna Cztery aspekty struktury Dynamika struktur 134 135 139 142 144 7. Od działań masowych do ruchów społecznych Społeczeństwo masowe Działania masowe Zachowania zbiorowe Działania zbiorowe Ruchy społeczne Dynamika ruchów społecznych 148 148 149 152 155 157 165 Część II CAŁOŚCI SPOŁECZNE 8. Od wielości jednostek do grupy społecznej Cechy grupotwórcze Odmiany zbiorowości ludzkich Więź moralna - treść i zasięg Patologia więzi moralnej Zjawisko równoczesnej partycypacji Grupy zorganizowane Sekwencja typów zbiorowości i dynamika ich krystalizacji 179 180 182 187 188 190 191 9. Odmiany grup społecznych Obiektywne kryteria klasyfikacji Subiektywne kryteria klasyfikacji Syntetyczne typologie grup 199 199 213 219 193 Część III KULTURA 10. Socjologiczne pojęcie kultury Różnorodność sposobów życia i „fakty społeczne" Pojęcie kultury 229 229 233 socjologia. Analiza społeczeństwa Obszary regulacji kulturowej „Anatomia" kultury Uniwersalia kulturowe Od etnocentryzmu do „politycznej poprawności" Tradycja kulturowa Tworzenie kultury 9 238 240 242 244 248 251 11. System aksjo-normatywny 257 Normy i wartości 258 Siła regulacji 259 Podwójna relatywizacja 262 Kompleksy reguł: procedury, instytucje, role 264 Podsystemy aksjo-normatywne: zwyczaj, moralność i prawo 269 Spoistość i konfliktowość systemu aksjo-normatywnego ...274 Stosowanie się do reguł: konformizm i dewiacja 280 12. Świadomość społeczna Język - instrument idei Od świadomości indywidualnej do społecznej Odmiany świadomości społecznej Patologia świadomości społecznej 288 288 292 295 300 13. Kultura zaufania Teorie i teoretycy zaufania Zaufanie i nieufność: „zakłady" na temat przyszłości Zasadność zaufania lub nieufności Strukturalne źródła kultury zaufania Podmiotowe czynniki zaufania Funkcje i dysfunkcje zaufania i nieufności Przesłanie dla praktyki 308 308 309 313 318 320 320 324 j W P PODZIAŁY SPOŁECZNE 14. Nierówności społeczne £»pP, Nierówność a nierówność społeczna Dobra generujące nierówności społeczne Idea stratyfikacji społecznej Warstwy społeczne 331 331 332 336 338 Piotr Sztompka Ruchliwość społeczna Klasy społeczne Inne nierówności dychotomiczne 339 345 348 15. Funkcje i geneza nierówności Ideologie nierówności Teorie nierówności 356 356 358 16. Władza i autorytet Władza jako odmiana nierówności Odmiany władzy Formy legitymizacji władzy Przywództwo 369 369 371 376 381 Część V FUNKCJONOWANIE SPOŁECZEŃSTWA 17. Socjalizacja i kontrola społeczna Zmienność społeczeństwa Geneza ludzkiego sposobu życia Socjalizacja: wchodzenie do społeczeństwa Trzy wizje internalizacji kultury Odmiany socjalizacji Efekty socjalizacji Słabe ogniwa socjalizacji Granice kontroli społecznej Przesłanie praktyczne 389 389 390 392 393 400 403 406 410 413 18. Proces instytucjonalizacji Determinacja strukturalna a morfogeneza Instytucjonalizacja jako odmiana morfogenezy Innowacje i innowatorzy Kariera innowacji Omijanie i erozja reguł 417 418 419 420 425 429 ocjologia. Analiza społeczeństwa K ZMIENNOŚĆ SPOŁECZNA 19. Zmiana społeczna, rozwój, postęp 437 Zmiana społeczna 437 Proces społeczny 438 Rozwój społeczny 440 Postęp społeczny 441 Losy idei postępu 444 Od przedmiotowego do podmiotowego ujęcia postępu ... 447 20. Trauma zmian społecznych 454 Od dyskursu postępu do dyskursu traumy 455 Traumatogenne zmiany społeczne 456 Trzy poziomy traumy kulturowej 459 Genealogia traumy kulturowej 460 Czynniki pośredniczące 464 Symptomy traumy 465 Radzenie sobie z traumą 466 Przezwyciężenie traumy 470 21. Czas w społeczeństwie 474 Czas jako wymiar życia społecznego 475 Czas jako aspekt zmiany społecznej 478 Czas ilościowy i jakościowy 479 Czas w świadomości społecznej i kulturze 482 Kulturowa regulacja czasu 485 Społeczne funkcje czasu 487 22. Klasyczne wizje dziejów 493 Klasyczny ewolucjonizm w socjologii 495 Różne wizje ewolucji 498 Neoewolucjonizm w etnologii i socjologii 502 Neodarwinizm i socjobiologia 506 Teoria modernizacji 507 Teoria społeczeństwa postindustrialnego 509 Teoria cykli dziejowych w historiozofii 512 Socjologiczne teorie cykli 514 Wizja trzecia - marksizm 517 Marksizm po Marksie 521 cjologia. Analiza społeczeństwa B ZMIENNOŚĆ SPOŁECZNA 19. Zmiana społeczna, rozwój, postęp 437 Zmiana społeczna 437 Proces społeczny 438 Rozwój społeczny 440 Postęp społeczny 441 Losy idei postępu 444 Od przedmiotowego do podmiotowego ujęcia postępu ... 447 20. Trauma zmian społecznych 454 Od dyskursu postępu do dyskursu traumy 455 Traumatogenne zmiany społeczne 456 Trzy poziomy traumy kulturowej 459 Genealogia traumy kulturowej 460 Czynniki pośredniczące 464 Symptomy traumy 465 Radzenie sobie z traumą 466 Przezwyciężenie traumy , 470 21. Czas w społeczeństwie 474 Czas jako wymiar życia społecznego 475 Czas jako aspekt zmiany społecznej 478 Czas ilościowy i jakościowy 479 Czas w świadomości społecznej i kulturze 482 Kulturowa regulacja czasu 485 Społeczne funkcje czasu 487 22. Klasyczne wizje dziejów 493 Klasyczny ewolucjonizm w socjologii 495 Różne wizje ewolucji 498 Neoewolucjonizm w etnologii i socjologii 502 Neodarwinizm i socjobiologia 506 Teoria modernizacji 507 Teoria społeczeństwa postindustrialnego 509 Teoria cykli dziejowych w historiozofii 512 Socjologiczne teorie cykli 514 Wizja trzecia - marksizm 517 Marksizm po Marksie 521