Regulamin pracowni biologii komórki

Ćwiczenie 4
Budowa i funkcje plastydów w komórkach roślinnych
Plastydy powstają w komórkach merystematycznych z proplastydów, które w stanie
inicjalnym składają się z otoczki i macierzy, i nie wykazują wewnętrznego zróżnicowania.
W trakcie dyferencjacji komórek proplastydy ulegają przekształceniu w chloroplasty,
leukoplasty lub chromoplasty.
Chloroplasty roślin wyższych mają kształt soczewkowaty o średnicy 2–8 µm.
Oddzielone są od otaczającej cytoplazmy podwójną błoną białkowo-lipidową. Wnętrze
wypełnia bezbarwna, ziarnista substancja podstawowa, zwana matrix lub stromą. W stromie
zawieszone są liczne dyskoidalne grana, zbudowane ze spłaszczonych pęcherzyków tzw.
tylakoidów, ułożonych w stosy. Poza tylakoidami gran, występują także tylakoidy stromy,
które przebiegają w stromie i stanowią połączenia międzygranowe. W błonach tworzących
tylakoidy gran znajdują się barwniki (chlorofile i towarzyszące im karotenoidy) uczestniczące
w procesie fotosyntezy.
Leukoplasty to mniejsze od chloroplastów, bezbarwne plastydy o kształcie
najczęściej kulistym lub wrzecionowatym. Występują w komórkach tkanek embrionalnych, w
bulwach, kłączach, skórce niektórych roślin jednoliściennych, w komórkach miękiszowych
położonych w głębi narządów. Funkcja leukoplastów polega na gromadzeniu substancji
zapasowych, głównie skrobi (amyloplasty) i tłuszczów (elajoplasty). Leukoplasty, podobnie
jak chloroplasty, powstają z proplastydów i zachowują ich strukturę. Dojrzały leukoplast
składa się ze stromy i jest otoczony podwójną błoną, od której odchodzą wpuklenia, ale w
mniejszej ilości niż w chloroplastach. Charakterystyczną strukturą leukoplastu jest tzw. ciało
prolamelarne utworzone z pęcherzyków lub rurek.
Chromoplasty stanowią grupę nieaktywnych w procesie fotosyntezy plastydów o
czerwonej, pomarańczowej lub żółtej barwie, wynikającej z obecności barwników
karotenoidowych. Chromoplasty występując w większych ilościach, nadają barwę niektórym
organom rośliny, np. płatkom korony takich kwiatów jak jaskier, nagietek, nasturcja i
owocom: pomidora, papryki, róży, jarzębiny, kukurydzy, a także korzeniom marchwi.
Chromoplasty mogą powstawać bezpośrednio z proplastydów lub leukoplastów, ale także z
chloroplastów, w wyniku ich degeneracji. Powstawaniu chromoplastów towarzyszy zanik
lamellarnej budowy, jaką wykazywały formy wyjściowe. Charakterystyczne dla
chromoplastów są występujące w stromie plastoglobule, w których rozpuszczone są liczne
karotenoidy. Często karotenoidy przybierają formę krystaliczną i wychodzą końcami poza
obręb chromoplastu. Biologiczne znaczenie chromoplastów związane jest z przywabianiem
owadów zapylających kwiaty oraz z rozsiewaniem nasion.
Zadania
1. Zaobserwować chloroplasty w preparacie bezpośrednim z liścia moczarki
kanadyjskiej (Elodea canadensis) (powiększenie 400 x). Wykonać rysunek.
2. Przygotować skrawki z nasady liścia trzykrotki (Tradescantia sp.). Obserwować w
preparacie bezpośrednim przy powiększeniu 400 x. Zwrócić uwagę na skupienie
bezbarwnych leukoplastów w pobliżu jądra komórkowego. Wykonać rysunek.
1
3. Pobrać odrobinę miąższu owocu pomidora (Lycopersicon esculentum) tuż pod skórką
i rozprowadzić w kropli wody na szkiełku przedmiotowym (powiększenie 400x).
Zaobserwować komórki miękiszowe z igiełkowatymi i kulistymi formami
chromoplastów i wykonać rysunek.
2