Plastyd – organellum otoczone podwójną błoną plastydową

Plastyd
Typy plastydów
Możliwe przemiany jednych plastydów w inne
Plastyd – organellum otoczone podwójną błoną plastydową, występujące u roślin[1] oraz
protistów roślinopodobnych. W komórkach embrionalnych występują proplastydy, z których
rozwijają się pozostałe rodzaje plastydów[2]. Wnętrze plastydów wypełnione jest gęstym
roztworem, stromą, zawierającym białka, DNA, związki rozpuszczalne oraz ziarna skrobi,
plastoglobule oraz fitoferrytynę[1].
Zróżnicowanie i funkcje
Do plastydów zaliczane są:




Proplastydy posiadające słabo wykształconą lub niewykształconą strukturę
wewnętrzną. Początkowo mają kształt kulisty, zmieniający się w trakcie rozwoju w
elipsoidalny lub ameboidalny[1]. Podobne do analogicznych stadiów inicjalnych
mitochondriów[3].
Leukoplasty powstające głównie w komórkach bez dostępu światła, a jedynie
wyjątkowo na świetle w organach nadziemnych. Ich główną funkcją jest
przechowywanie materiałów zapasowych[1]. Do leukoplastów zaliczają się:
o elajoplasty, olejoplasty, lipidoplasty, magazynujące tłuszcze[4],
o amyloplasty magazynujące węglowodany – w postaci ziaren skrobi[4],
uczestniczące w zjawisku geotropizmu statolity
o proteinoplasty, proteoplasty, magazynujące białka[5].
Etioplasty, powstają z proplastydów w komórkach potencjalnie zdolnych do
przeprowadzania fotosyntezy, gdy znajdują się one w ciemności. Podczas
przekształcania proplastydy zwiększają swoje rozmiary z około 1 μm do 10 μm,
wewnętrzna błona tworzy system regularnie ułożonych rurek, ciało prolamelarne, w
którym zawarty jest protochlorofilid, bezpośredni prekursor chlorofilu[1].
Chloroplasty, występujące w zielonych częściach roślin, odpowiedzialne za
przeprowadzanie procesu fotosyntezy oraz wielu innych szlaków metabolicznych.
Wewnętrzna błona chloroplastów wpukla się do wnętrza tworząc struktury nazywane



tylakoidami[2]. Chloroplasty mogą powstawać z etioplastów oraz bezpośrednio z
proplastydów, proces wykształcania chloroplastów wymaga dostępu światła[1].
Chromoplasty, o żółtym, pomarańczowym lub czerwonym zabarwieniu pochodzącym
od różnego typu karotenoidów. Występują w owocach, okwiecie oraz innych organach
roślin, w tym organach spichrzowych[2]. Mogą powstawać zarówno z proplastydów,
jak i leukoplastów, jednak zwykle powstają w wyniku przekształcenia
chloroplastów[1].
Gerontoplasty, powstające z chloroplastów w starzejących się komórkach liści.
Podczas przekształcenie chloroplastów w gerontoplasty dochodzi do rozpadu błon
tylakoidów. Odgrywają ważną funkcję w starzejących się komórkach, zapewniając
demontaż aparatu fotosyntetycznego, w tym odzyskanie aminokwasów z białek
chloroplastowych oraz bezpieczną degradację chlorofili[5].