BHP czynniki szkodliwe
advertisement
Czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe i niebezpieczne Czynniki środowiska pracy Fizyczne Chemiczne • hałas • drgania (wibracja) • promieniowanie (jonizujące, podczerwone, nadfioletowe, laserowe) • pole elektromagnetyczne • elektryczność statyczna • pyły przemysłowe • czynniki niebezpieczne mogące prowadzić do urazów: – poruszające się maszyny – ruchome elementy maszyn – przemieszczające się wyroby i materiały – ostre oraz wystające elementy i krawędzie • w zależności od możliwych skutków i rodzaju ich działania: – toksyczne – drażniące – uczulające – rakotwórcze – mutagenne – upośledzające funkcje rozrodcze • w zależności od sposobów wchłaniania: – przez drogi oddechowe – przez skórę i błony śluzowe – przez przewód pokarmowy Czynniki środowiska pracy Biologiczne Psychofizyczne • mikroorganizmy – bakterie – wirusy – grzyby – pierwotniaki • obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne) • obciążenie nerwowo-psychiczne: – obciążenie umysłu – obciążenie lub niedociążenie percepcyjne – obciążenie emocjonalne • substancje wytwarzane przez mikroorganizmy – toksyny – alergeny • makroorganizmy – rośliny – zwierzęta Najwyższe dopuszczalne stężenia i natężenia czynników szkodliwych dla zdrowia • NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE (NDS) – średnie ważone, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy, przez okres jego aktywności zawodowej, nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń. • NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE NATĘŻENIE (NDN) fizycznego czynnika szkodliwego dla zdrowia – ustalone jako wartość średnia, której oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy, przez okres jego aktywności zawodowej, nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń. Najwyższe dopuszczalne stężenia i natężenia czynników szkodliwych dla zdrowia • NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE CHWILOWE (NDSCh) – wartość średnia, która nie powinna spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń, jeżeli utrzymuje się w środowisku pracy nie dłużej niż 30 minut w czasie zmiany roboczej. • NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE PUŁAPOWE(NDSP), które ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy przekroczone w żadnym momencie. Badania i pomiary czynników środowiska pracy Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w zakładach pracy powinny być przeprowadzane nie rzadziej niż: • raz na dwa lata – jeśli stężenie (natężenie) określonego czynnika podczas ostatniego badania wyniosło poniżej 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (natężenia), • raz w roku – jeśli stwierdzono stężenie (natężenie) określonego czynnika od 0,5 do 1,0 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (natężenia), • raz na 6 miesięcy: - jeśli stwierdzono przekroczenie najwyższego dopuszczalnego stężenia (natężenia) danego czynnika, - w razie występowania czynników rakotwórczych, - w razie narażenia pracowników na działanie kilku substancji chemicznych jeżeli suma ilorazów średnich stężeń tych substancji do wartości ich najwyższych dopuszczalnych stężeń przekracza 1. W dwóch pierwszych przypadkach, tzn. przy przekroczeniu NDS (N) i przy występowaniu czynników rakotwórczych, pracodawca powinien w zasadzie zapewnić stałą kontrolę (monitorowanie) stężeń i natężeń czynników środowiska pracy, i tylko gdy jest to niemożliwe, powinien wykonywać badania co najmniej raz na 6 miesięcy. Badania i pomiary czynników środowiska pracy Pomiary pola magnetycznego stałego lub pola elektromagnetycznego o częstotliwości 50 Hz albo 1÷ 100 kHz powinny być wykonywane: • • • co najmniej raz na 3 lata – jeżeli podczas ostatniego pomiaru uzyskano wynik o wartościach, dla których czas przebywania pracowników w strefie zagrożenia nie przekracza 0,5 czasu dopuszczalnego, co najmniej raz w roku – jeżeli w wyniku ostatniego pomiaru uzyskano wynik o wartościach, dla których czas przebywania pracowników w strefie zagrożenia przekracza 0,5 czasu dopuszczalnego, każdorazowo – w razie zmiany warunków eksploatacji źródeł pól magnetycznych lub elektromagnetycznych, które mogą wpłynąć na rozkład stref ochronnych. Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy, mogą być wykonywane przez laboratoria: • • • • • Państwowej Inspekcji Sanitarnej, jednostek badawczo-rozwojowych w dziedzinie medycyny pracy, Centralnego Instytutu Ochrony Pracy, upoważnione przez państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, akredytowane zgodnie z przepisami o badaniach i certyfikacji. Czynniki środowiska pracy Hałas • Najwyższe dopuszczalne natężenie hałasu Parametry hałasu Poziom ekspozycji na hałas (dB) Dopuszczalne wartości hałasu przy 8-godzinnej ekspozycji 85 Maksymalny poziom dźwięku A 115 Szczytowy poziom dźwięku C 135 Czynniki środowiska pracy • Niektóre pojęcia związane z hałasem Hałas słyszalny: Hałas infradźwiękowy: Hałas ultradźwiękowy: Próg słyszalności: Próg bólu: 16 ÷16 000 Hz 2 ÷ 50 Hz 10 000 ÷ 100 000 Hz 2 x 10-5 Pa (paskala) ok. 100 Pa Ciśnienie akustyczne – przyrost ciśnienia środowiska powodowany przez dźwięk – mierzone w paskalach (Pa) Czynniki środowiska pracy Wibracja Drgania najbardziej oddziałujące na organizm człowieka mają Częstotliwość 0,7 ÷ 1400 Hz. Szczególnie niebezpieczne są częstotliwości niskie z uwagi na możliwość powstania rezonansu z drganiami własnymi organów człowieka. • Rezonans Przykładowe częstotliwości rezonansowe Płuca i serce Żołądek 4 – 9 Hz 8 Hz Inne narządy jamy brzusznej 4,5 – 10 Hz Pęcherz moczowy 10 – 18 Hz Oczy 60 – 90 Hz Czynniki środowiska pracy Rezonans powoduje niebezpieczeństwo wybroczyn, krwotoków, a nawet rozerwania narządów. Ponadto wibracja powoduje m.in.: niedokrwienie części ciała, zmiany zwyrodnieniowe stawów (zwłaszcza nadgarstków, łokci i kręgosłupa), zaburzenia czucia, ból kończyn, zwyrodnienia w rdzeniu kręgowym i mózgu. • Profilaktyczne badania lekarskie Rodzaj wibracji Badania wstępne Badania okresowe Zakres badania Częstotliwość Wibracja przekazywana na kończyny górne Ogólne, ze zwróceniem uwagi na układ naczyniowy, nerwowy, kostny Jak przy wstępnych Po roku, następnie co 3 lata Wibracja ogólna Ogólne neurologiczne Jak przy wstępnych Co 4 lata Czynniki środowiska pracy Promieniowanie termiczne Intensywność pracy (klasa) Dopuszczalne wartości obciążenia termicznego (°C) Osoba zaaklimatyzowana Osoba niezaaklimatyzowana 0 – wypoczynek 33 32 1 – praca lekka 30 29 2 – praca umiarkowana 28 26 3 – praca ciężka 4 – praca bardzo ciężka 25 (przy odczuwalnym 22 (przy odczuwalnym ruchu powietrza – 26) ruchu powietrza – 23) 23...25 18...20 Promieniowanie podczerwone Promieniowanie UV (ultrafiolet) rentgenowskie Światło widzialne Czynniki środowiska pracy Oddziaływanie optyczne światła Czynniki środowiska pracy Oddziaływanie optyczne światła • silne światło białe wysoko jaskrawość osłabia wzrok • promieniowanie rentgenowskie oddziaływanie m.in. kancerogenne, oparzenia • promieniowanie ultrafioletowe zapalenia rogówki i spojówek, oparzenia, zmiany nowotworowe skóry • promieniowanie podczerwone oparzenia siatkówki i rogówki, zaćma, przegrzanie organizmu (udar cieplny) • promieniowanie laserowe punktowe zniszczenie siatkówki Promieniowanie elektromagnetyczne Podział fal elektromagnetycznych ze względu na częstotliwość 1. fale bardzo długie - do 0,02 MHz 2. fale radiowe - 0,02 ÷ 300 000 MHz 3. podczerwień - 3 x 106 ÷ 4 x 108 MHz 4. fale widzialne - 4 x 108 ÷ 8 x 108 MHz 5. ultrafiolet - 8 x 108 ÷ 6 x 1010 MHz 6. promienie X - 6 x 1010 ÷ 75 x 1013 MHz 7. promienie gamma - 75 x 1013 ÷ 3 x 1015 MHz Fale elektromagnetyczne rozchodzą się w przestrzeni jako fala kulista, czyli z jednakową prędkością we wszystkich kierunkach. Promieniowanie elektromagnetyczne Strefy ochronne Dopuszczalne natężenia pola elektrycznego i pola magnetycznego w strefach ochronnych przy częstotliwościach: 0,1 ÷ 10 MHz Promieniowanie elektromagnetyczne Promieniowanie podczerwone Najwyższe, dopuszczalne średnie natężenie napromieniowania oka promieniowaniem podczerwonym wynosi: 150 W/m2 Średnie natężenie promieniowania jest to iloraz wartości napromieniowania oczu lub skóry i czasu trwania ekspozycji: Eśr = N/t gdzie: Eśr – średnie natężenie napromieniowania w W/m2 N – napromieniowanie w J/m2 T – czas trwania ekspozycji Promieniowanie elektromagnetyczne Dawka graniczna dla osób zatrudnionych w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące • W ciągu kolejnych 12 miesięcy: 50 mSv – jeżeli są znane wartości dawek w poszczególnych tkankach i narządach oraz w szpiku kostnym 50 mSv – jeżeli napromieniowanie całego ciała jest równomierne 150 mSv – w soczewkach oczu 500 mSv – w innych tkankach lub narządach, w tym także w skórze. • Dla kobiet w wieku do 45 lat – w ciągu kolejnych 3 miesięcy: 12 mSv – wyrażona jako równoważnik dawki w narządach jamy brzusznej. • Dla kobiet w ciąży: 1 mSv – wyrażona jako efektywny równoważnik dawki w ciągu 12 miesięcy. Promieniowanie elektromagnetyczne Zastosowanie pól elektromagnetycznych wysokiej częstotliwości • Do 3 MHz: – termiczna obróbka metali, łączność radiowa; • 3 ÷ 30 MHz: – termiczna obróbka dielektryków, suszenie i sterylizacja produktów spożywczych, oczyszczanie ziarna ze szkodników, medycyna itp.; • 30÷ 300 MHz: – łączność radiowa i telewizyjna, medycyna itp.; • 300 ÷ 300 000 MHz: – radiolokacja, radionawigacja, łączność radiotelefoniczna, radiometeorologia, radioastronomia, radiospektroskopia, fizyka jądrowa, termiczna obróbka produktów spożywczych, medycyna itp.
