LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI OBSZARÓW
advertisement
Załącznik do UCHWAŁY nr XXVIII/218/09 Rady Gminy w Laszkach z dnia 24 września 2009 r. Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009 -2015 Wrzesień 2009 r. Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 SPIS TREŚCI WSTĘP 3 I. CHARAKTERYSTYKA OBECNEJ SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ GMINY LASZKI 6 1. Zagospodarowanie przestrzenne 3. Gospodarka 4. Sfera społeczna 5. ANALIZA SWOT II. NAWIĄZANIE DO STRATEGICZNYCH DOKUMENTÓW DOTYCZĄCYCH ROZWOJU PRZESTRZENNO-SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO GMINY, POWIATU I REGIONU.. 35 III. ZAŁOŻENIA LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI. 38 IV. PLANOWANE DZIAŁANIA NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM 43 V. PLAN FINANSOWY REALIZACJI REWITALIZACJI NA LATA 2009 – 2015 46 VI. SYSTEM WDRAŻANIA. 48 VIII. SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY, AKTUALIZACJI I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ 49 2 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Wstęp Rewitalizacja często utożsamiana jest z poprawą stanu zdegradowanej infrastruktury miejskiej, terenów poprzemysłowych i powojskowych, jednakże może być prowadzona nie tylko na tych obszarach. Dotyczy generalnie obszarów zdegradowanych tzn. poziomem ubóstwa, wysoką stopą bezrobocia charakteryzujących się wysokim długotrwałego, niekorzystnymi trendami demograficznymi, niskim poziomem wykształcenia czy niskim wskaźnikiem przedsiębiorczości. Do takich obszarów zdecydowanie zaliczyć można również obszary wiejskie. Wpływ na to ma wiele czynników. Jednym z nich jest lokalizacja obszarów wiejskich. Te, zlokalizowane w pobliżu aglomeracji miejskich, szczególnie dużych, charakteryzują się wyższym poziomem rozwoju w odniesieniu do pozostałych obszarów. Często aglomeracje pełnią rolę biegunów rozwoju, powodując, iż na obszarach wiejskich zlokalizowanych w pobliżu dużych miast coraz mniejszą rolę odgrywa rolnictwo, a zaczynają nabierać znaczenia funkcje nierolnicze tj. np. mieszkalnictwo czy handel i usługi. Powoduje to wypieranie rolnictwa z obszarów podmiejskich w kierunku peryferii. Obszary podmiejskie rozwijają się zdecydowanie szybciej, również w działalności pozarolniczej. Dotyczy to także obszarów wiejskich zlokalizowanych wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych (drogi krajowe czy wojewódzkie). Z kolei obszary wiejskie położone peryferyjnie w stosunku do ośrodków miejskich i głównych szlaków komunikacyjnych, charakteryzują się niewielkim rozwojem pozarolniczych rynków pracy. Nie jest tu możliwy dynamiczny rozwój przedsiębiorczości, szczególnie usług, głównie z uwagi na brak ich odbiorców. Często tereny te charakteryzują się stagnacją oraz ubytkiem ludności. W wyniku zmian i przekształceń strukturalnych znaczna część obszarów wiejskich odczuwa problem wysokiego bezrobocia. W szczególności dotyczy to województwa podkarpackiego. Związane jest to z dominacją na tych terenach do początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku Państwowych Gospodarstw Rolnych. Najbardziej zagrożone bezrobociem na obszarach wiejskich są osoby z niskim poziomem wykształcenia i bez przygotowania zawodowego. Poziom wykształcenia mieszkańców wsi jest nadal bardzo niski i stanowi niejednokrotnie barierę podjęcia działalności w innych zawodach niż rolnicze, w tym także na własny rachunek. Młodzież na wsi znacznie częściej niż ta w miastach wybiera szkołę zawodową, czego główną przyczyną są względy ekonomiczne (trudniejsza sytuacja dochodowa ludności wiejskiej, koszty dojazdu itp.). 3 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Ponadto warunki nauki na wsi oraz przeciętny poziom nauczania są zdecydowanie gorsze niż w mieście. Składa się na to szereg barier związanych z funkcjonowaniem systemu oświaty na wsi jak np.: ograniczony dostęp do przedszkoli, gorsza oferta edukacyjna szkolnictwa ponadpodstawowego oraz sytuacja materialna rodzin wiejskich. Wybór szkoły ponadgimnazjalnej często jest uzależniony od sieci szkół w najbliższej okolicy, możliwości dojazdu do szkoły lub zamieszkania w internacie, a tym samym wynikającymi z tego kosztami dojazdów lub kosztami mieszkania poza domem. Choć poziom wykształcenia mieszkańców wsi ulega systematycznej poprawie, wciąż ok. 35% mieszkańców wsi (dane dla Polski) ma zaledwie pełne wykształcenie podstawowe. Konsekwencją tego jest m.in. niska aktywność społeczno - zawodowa, większe trudności ze znalezieniem alternatywnego miejsca pracy poza rolnictwem czy możliwość szerszego rozwinięcia pozarolniczej działalności gospodarczej, a także niski poziom dochodów. W ostatnich latach obserwuje się większy napływ ludności z miast na wieś niż odpływ ze wsi do miast. Związane jest to m.in. z osiedlaniem się na wsi ludności miejskiej, zahamowaniem odpływu mieszkańców wsi do pracy w miastach, powrotem na wieś osób tracących pracę czy zmianą statusu miejscowości. Można wskazać, że pojawiła się nowa kategoria mieszkańców wsi, którzy stają się rezydentami lub przedsiębiorcami wiejskimi. Z reguły reprezentują oni zamożną grupę społeczeństwa. Osiedlają się najczęściej na terenach wokół wielkich aglomeracji oraz wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych. W odróżnieniu do migracji wewnętrznych, migracje zewnętrzne działały jako czynnik zmniejszając liczbę ludności wiejskiej. Otwarcie rynków pracy niektórych krajów Unii Europejskiej, wysoka różnica płac między Polską a Unii Europejską – 15, wyższe kwalifikacje młodzieży stają się bodźcami do podejmowania decyzji o emigracji. Obszary wiejskie charakteryzują się stosunkowo niskim poziomem przedsiębiorczości. Najpowszechniej występującą formą działalności gospodarczej na tych terenach jest rolnictwo. Inną formą aktywności gospodarczej jest pozarolnicza działalność produkcyjna bądź usługowa, jednakże jest ona stosunkowo słabo rozwinięta. Ciągle brakuje alternatywnych do rolnictwa form działalności gospodarczej, jak również wszelkich form przedsiębiorczości prowadzących do tworzenia nowych miejsc pracy, a także dywersyfikacji dochodów ludności wiejskiej. Infrastruktura społeczna mająca na celu zaspokajanie potrzeb socjalnych, oświatowych, bezpieczeństwa oraz kulturowych na obszarach wiejskich wykazuje cechy niedoinwestowania i niedostosowania do istniejących potrzeb. Niedostateczny rozwój dotyczy szczególnie placówek służby zdrowia, placówek kulturalnych, turystycznych, jak również szkół. Jedną z najpoważniejszych barier rozwoju obszarów wiejskich jest słabo rozwinięta infrastruktura techniczna. Wpływa to na jakość życia mieszkańców, jak również na możliwości inwestowania na tych obszarach. Najistotniejsze problemy to brak dostatecznego wyposażenia w zbiorową sieć wodnokanalizacyjną, oczyszczalnie ścieków, zły stan infrastruktury energetycznej oraz 4 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 niedostateczne wyposażenie w sieć telefoniczną i Internet. Obszary wiejskie identyfikują ograniczenia rozwojowe również przez słabo rozwiniętą infrastrukturę drogową. Gęstość oraz jakość dróg, zwłaszcza gminnych, stanowi podstawowy czynnik wpływający na szeroko rozumiany rozwój lokalny. Drogi gminne warunkują dostęp do terenów oddalonych często w znacznym stopniu od infrastruktury miejskiej, stanowiących potencjalne tereny inwestycyjne. Zmiany ustrojowe w Polsce po II wojnie światowej sprawiły, że liczne obiekty architektury wiejskiej, zwłaszcza dworskiej i folwarcznej, utraciły właścicieli i popadały w ruinę bądź były użytkowane w sposób niezgodny z przeznaczeniem. Niewłaściwa modernizacja budowli oraz zmiany w układzie wewnętrznym miejscowości, a także niewystarczające wydatki publiczne na kulturę powodowały niszczenie wiejskiego krajobrazu i eliminację najstarszej zabudowy. Powoduje to, że wsparcia finansowego potrzebują zlokalizowane na polskiej wsi liczne obiekty dziedzictwa kulturowego o znaczeniu lokalnym, jak i ponadregionalnym. Przedstawione powyżej przesłanki z zasady kwalifikują obszary wiejskie jako obszary wymagające odnowy i rewitalizacji, choć z całą pewnością są one mocno zróżnicowane i nie wszędzie poszczególne wskaźniki społeczne i gospodarcze osiągają bardzo wysokie wartości. W aspekcie rewitalizacji należy pamiętać, że dotyczy ona nie tylko infrastruktury, ale przede wszystkim stworzenia odpowiednich warunków do poprawy bytu „tkanki” społecznej znajdującej się na rewitalizowanym obszarze. To działania skierowane na realizację inwestycji obejmujących zmianę dotychczasowych funkcji terenów problemowych i nadanie im nowych walorów gospodarczych, społecznych, kulturalnych, rekreacyjnych czy turystycznych poprzez wprowadzanie do odnawianych obszarów działań aktywizujących społeczność lokalną. Ich wynikiem ma być rozwój gminy, a przez to poprawa życia ludności. Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki został wykonany we wrześniu 2009 r. na podstawie dostępnych w tym czasie wersji dokumentów programowych i strategicznych, regulacji prawych oraz danych i dokumentów dotyczących rozwoju gminy Laszki. W pracach nad przygotowaniem niniejszego Programu uwzględniono spotkania i konsultacje społeczne w ramach wcześniej przygotowywanych w latach 2007-2008 Programów Odnowy oraz działania powołanego Zarządzeniem Wójta Gminy Laszki – Zespołu Zadaniowego do spraw programu rewitalizacji. 5 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 I. Charakterystyka obecnej sytuacji społeczno- gospodarczej Gminy Laszki Administracyjnie Gmina Laszki należy do województwa podkarpackiego – Powiat Jarosławski. Leży we wschodniej części Powiatu Jarosławskiego sąsiadując bezpośrednio z gminami: Radymno, Radymno-miasto, Jarosław, Wiązownica oraz z gminami Powiatu Lubaczowskiego: Oleszyce i Wielkie Oczy. Położenie komunikacyjne Gminy Laszki jest korzystne. Bliskość drogi E40, w wieloletniej perspektywie autostrady A4 , oraz drogi wojewódzkiej nr 865 relacji Jarosław – Bełżec, a także drogowego przejścia granicznego z Ukrainą Korczowa – Krakowiec pozwala na bezkolizyjne dotarcie do Gminy. Przez teren Gminy przebiega linia kolejowa Munina – Bełżec (9700 mb), ze stacją kolejową w Bobrówce (zdolność przeładunkowa 600 t na dobę) i przystankiem w Korzenicy. Rysunek nr 1. Położenie Gminy Laszki w woj. Podkarpackim 6 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Rysunek nr 2. Położenie Gminy Laszki w Powiecie Jarosławskim. Gmina zajmuje obszar 137,85 km2, zamieszkuje ją 7046 mieszkańców (na koniec 2008 r.), przeciętna gęstość zaludnienia nie jest wysoka, kształtuje się na poziomie 50 osób na km2. W skład gminy wchodzi 13 sołectw – Bobrówka, Charytany, Czerniawka, Korzenica, Laszki, Miękisz Nowy, Miękisz Stary. Tuchla, Wietlin, Wietlin Pierwszy, Wietlin Trzeci, Wysock oraz Wietlin Osada. Powierzchnia Gminy wynosi 138 km 2 Rysunek nr 3. Podział administracyjny Gminy Laszki 7 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 1. Zagospodarowanie przestrzenne 1.1. Granice strefy ochrony konserwatorskiej oraz obiekty wpisane do rejestru zabytków Na terenie Gminy Laszki ustalono: Strefę A – pełnej ochrony konserwatorskiej dla obszarów o najcenniejszych wartościach historyczno kulturowych: - Zespół Parkowo – Pałacowy w Wysocku, - Zespół greckokatolickiej Cerkwi Bogurodzicy Pokrow wraz z cmentarzem przycerkiewnym w Miękiszu Starym. W Strefie A obowiązuje zakaz niekontrolowanego inwestowania i prowadzenia wszelkich prac naruszających istniejącą strukturę krajobrazu i układów urbanistycznych oraz zmieniających status istniejących obiektów. Wszelkie projekty i prace na tym obszarze muszą być prowadzone w uzgodnieniu z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków. Strefę B – ochrony zachowanych elementów zabytkowych, obejmującą : - Zespół zabudowy zagrodowej wiejskiej w Bobrówce, Laszkach , Miękiszu Starym i Korzenicy W Strefie B – obowiązuje ochrona wartości kulturowych, architektonicznych i urbanistycznych istniejących zespołów osiedleńczych i obiektów kubaturowych. Wszelkie prace adaptacyjno – remontowo – budowlane winny być prowadzone w uzgodnieniu z WUOZ. Strefę K – ochrony krajobrazu kulturowego, obejmującą: - Obszar obejmujący miejsce po cerkwi greckokatolickiej w Laszkach wraz z cmentarzem przycerkiewnym – wymagający przeprowadzenia badań archeologicznych , - Obszar centrum Wysocka obejmujący układ Parkowo – Pałacowy oraz stary układ osiedleńczy wraz z cerkwią greckokatolicką. Strefę W – ochrony wszystkich stanowisk archeologicznych, na których jakiekolwiek lokalizacje i realizacje wymagają zgody Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. 8 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Obiekty z terenu Gminy Laszki wpisane do rejestru zabytków to : Bobrówka - cerkiew, ob. kosciół rzym.-kat. par. p.w. Wniebowstapienia, drewn., nr rej.: A-221 z 17.06.1987 - dzwonnica, drewn., 1 poł. XVII, nr rej.: j.w. Korzenica - cmentarz greko-kat., XIX/XX, nr rej.: A-792 z 11.05.1995 - cmentarz wojenny z I wojny swiatowej, 1915, nr rej.: A-790 z 25.02.1995 Miękisz Nowy - kosciół par. p.w. Matki Boskiej Snie_nej, drewn., 1918-19, nr rej.: A-800 z 9.08.1995 - dzwonnica, 1918-19, nr rej.: j.w. Miękisz Stary - Cerkiew grecko-katolicka p.w. Pokrow Przeświętej Bogurodzicy Tuchla - cmentarz wojenny z I wojny światowej, 1915, nr rej.: A-791 z 25.02.1995 Wietlin - cerkiew greko-kat., ob. kościół rzym.-kat., p.w. Narodzenia NMP, 1823-26, 1915, nr rej.: A-253 z 31.12.2007 - dzwonnica, drewn., XVIII, nr rej.: j.w. - ogrodzenie, mur z bramami, 1854, nr rej.: j.w. Wysock 1. cerkiew greko-kat., ob. kościół rzym.-kat., p.w Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy, 1889, nr rej.: A-395 z 20.11.1990 - dzwonnica, nr rej.: j.w. 2. zespół pałacowy, XVII, XVIII-XIX, nr rej.: A-692 z 19.05.1983: - pałac, (XVII) 1719-34, 1875 3. oficyna, 2 poł. XIX, nr rej.: A-780 z 15.11.1994 4. park, XVII - XIX, nr rej.: 28-ZP z 28.02.1949 9 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 - kapliczka, 1 poł. XIX - ruiny kużni, 1 poł. XIX - stajnie, 2 poł. XIX - obelisk, 1883 - piwnica w parku, pocz. XIX 1.2 . Środowisko naturalne Rzeźba terenu Większość rozciągniętego na osi wschód - zachód terytorium gminy leży z geograficznego punktu widzenia - na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, zachodnia część natomiast w Dolinie Dolnego Sanu oba te mezoregiony stanowią część rozległej Kotliny Sandomierskiej. Rzeźba terenu słabo zróżnicowana (ok. 180 – 230 m n.p.m.) Gmina zajmuje teren ograniczony rzekami San, Lubaczówka i SzkłoKrajobraz charakteryzuje się dominacją obszarów równinnych, urozmaicanych niekiedy niewielkimi wzniesieniami, z przewagą gruntów zajętych pod gospodarkę rolną - blisko 3/4 obszaru gminy Laszki to użytki rolne. Szczególnie typowe są obszary łąkowo pastwiskowe, zwłaszcza dla okolic samych Laszek i Bobrówki, a także stawy rybne, grunty wykorzystane pod budownictwo indywidualne. Warunki klimatyczne Gminę Laszki charakteryzuje klimat umiarkowany z dość silnymi cechami kontynentalnymi. Najzimniejszymi miesiącami w roku są styczeń i luty, ze średnią temperaturą -3 C, najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą +18 C natomiast Suma rocznych opadów atmosferycznych wynosi 550 - 700 mm, z czego najwięcej opadów odnotowuje się w lipcu, a najmniej w styczniu i lutym. Średnioroczna wartość wilgotności powietrza wynosi 77%. Bogactwa naturalne Bardzo cennym bogactwem naturalnym gminy są lasy. Stanowią one około 17 % powierzchni całej gminy. Zlokalizowane są głównie w północno-wschodniej części, na terenach o najsłabszych glebach kl. V i VI. Głównie są to bory iglaste i bory mieszane z dużą dominacją sosny, występują także 10 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 dęby i brzozy. Obszary leśne znajdujące się na terenie gminy Laszki są bardzo zasobne w ciekawą faunę i florę. Bardzo często na tych terenach można spotkać: zające, bobry, wiewiórki. Taka zasobność lasów terenu Gminy znacznie wpływa na wzrost atrakcyjności regionu, a tym samym jest doskonałą bazą do rozwoju turystyki i łowiectwa Bogate złoża żwirów i pisków występujące na całym terenie to cecha charakterystyczna Gminy. Złoża żwirów zajmują pas wzdłuż rzeki San, od Wysocka do Wietlina, natomiast złoża piasku i gliny występują w pasie od Korzenicy do Charytan. Część złóż jest eksploatowana przemysłowo np. w Wysocku. Na terenie gminy można spotkać różne rodzaje gleb. Doliny rzeki San i Szkło wyściełają mady średnie i lekkie oraz mady pyłowo-ilaste, należą one do najlepszych gleb w gminie (Wietlin, Wysock, Laszki, Charytany, Wietlin Pierwszy). Gleby bielicowe zajmują zwarte powierzchnie w miejscowościach Bobrówka, Tuchla,Wietlin Trzeci. Gleby należące do klas bielicoziemnych i brunatnoziemnych występują wpółnocno-wschodniej i północnej części gminy. Cenne zasoby przyrodnicze Na terenie Gminy Laszki w miejscowości Wysock znajdują się 4 pomniki przyrody : 1. Grupa siedmiu Dębów szypułkowych o wymiarach : obwód pnia 320 -515 cm, wysokość 25 37 m 2. Dwie Lipy drobnolistne o wymiarach : obwód pnia ok. 350 cm 3. Dąb błotny o wymiarach obwód pnia 335 cm, wysokość ok. 23 m 4. Miłorząb dwuklapkowy o wymiarach obwód pnia 335 cm, wysokośc ok. 19 1. 3 . Własność gruntów i budynków Teren gminy zajmują obszary zagospodarowane rolniczo, stanowią one około 71 % ogólnej powierzchni gruntów, reszta to lasy, grunty leśne, stawy rybne a także grunty wykorzystane pod budownictwo indywidualne, zagrodowe oraz wielorodzinne 11 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Tabela nr 1 . Użytkowanie gruntów w Gminie Laszki Lp. I II III Użytki rolne Grunty orne Sady Łąki trwałe Pastwiska Lasy i grunty leśne Powierzchnia (ha) 9 821 6 458 47 1 442 1 874 2 331 Struktura % 71 47 0,3 10,5 14 17 Pozostałe grunty 1 633 12 Ogólna powierzchnia gruntów 13 785 100 Źródło : dane GUS Tabela nr 2. Struktura mienia gminnego Lp. Nazwa Obiekty Powierzchnia (ha) (szt) 1 Obiekty oświatowe 5 4,75 2 Remizy strażackie 6 0,97 3 Świetlice wiejskie ( w tym biblioteki) 7 2,61 4 Stadiony i boiska 4 8,64 5 Drogi gminne 246,91 6 Rowy melioracyjne 80,29 7 ZWiK (oczyszczalnie, stacje itp.) 6,70 8 Mienie wiejskie 9 Użytkowanie wieczyste 10 Pozostałe ( w tym administracyjne) 1 442,81 16 7,17 71,59 Ogółem 1 884,64 Źródło : opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Zasoby mieszkaniowe gminy Laszki opierają się głównie na zabudowie mieszkaniowej, która jest własnością prywatną. 12 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Tabela nr 3. Gospodarstwa domowe według tytułu zajmowania mieszkania Lp Tytuł zajmowania Ilość (szt) 1 własność 1552 2 Spółdzielcze prawo do lokalu 0 3 Najem mieszkania 48 4 Współwłasność (pokrewieństwo) 184 Ogółem 1798 Źródło : dane Gmina Laszki Własność gruntów i budynków nie będzie stanowiła problemu przy realizacji projektów związanych z działaniami rewitalizacyjnymi. W stosunku do obszarów i zabudowań, które zostały wzięte pod uwagę (w wyniku konsultacji społecznych) w Lokalnym Programie Rewitalizacji Gminy Laszki, poszczególni beneficjenci, których projekty zostały uwzględnione przy tworzeniu poniższego dokumentu dysponują prawem własności, bądź innym tytułem prawnym umożliwiającym uzyskanie stosownego pozwolenia na budowę. Stan własności gruntów i budynków na obszarze rewitalizowanym można w konsekwencji uznać za uregulowany. Oznacza to, że nie występuje ryzyko sytuacji, w której problemy własnościowe będą opóźniać bądź blokować realizację planowanych procesów rewitalizacyjnych. 1. 4 . Infrastruktura techniczna Sieć komunikacyjna Podstawą dla prawidłowego funkcjonowania transportu jest odpowiednia sieć dróg. Gmina Laszki charakteryzuje się najgęstszą i najdłuższą siecią dróg spośród wszystkich gmin Powiatu Jarosławskiego. Do najważniejszych połączeń komunikacyjnych położonych w pobliżu Gminy Laszki należą: międzynarodowa trasa E-40 z Niemiec na Ukrainę i dalej do Rosji oraz na południowy wschód Europy, droga krajowa nr 4 prowadząca do przejścia granicznego w Korczowa - Krakowiec łączącego Polskę z Ukrainą, drogi łączące Powiat Jarosławski w kierunku południowym ze Słowacją oraz północnym - z Lublinem i Warszawą, 13 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Przez powiat jarosławski przebiegać będzie autostrada A4 zachód – Wschód z ostatnim odcinkiem na drogowym przejsciu granicznym w Korczowej. Infrastrukturę drogową gminy stanowią: drogi powiatowe - 65,6 km, gminne - 38,2 km wewnętrzne o długości 273 km. Tabela nr 4. Drogi powiatowe na terenie Gminy Laszki Nazwa Drogi Numer drogi Długość w km Ryszkowa Wola – Korzenica 33164 2,805 Korzenica – Miękisz N. - Tuchla 33165 7,775 Laszki –Tuchla – Wielkie Oczy 33166 10,465 33167 5,209 Makowisko – Bobrówka 33168 1,822 Bobrówka – Wysocko 33171 5,967 Wietlin I – Wietlin III 33172 2,463 Jarosław – Wietlin – Łazy 33173 6,117 N. Grobla – Miękisz Nowy 33328 3,415 Lubaczów – Laszki – Duńkowice 33330 13,084 Miękisz Nowy – Duńkowice 33547 6,461 OGÓŁEM: 65,583 Ryszkowa Wola – Bobrówka – Laszki Źródło : dane Urząd Gminy 14 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Tabela nr 5. Drogi gminne Drogi zamiejskie Długość w km Numer Nazwa drogi w tym dróg o nawierzchni drogi ogółem twardej Laszki Podstaw 111575R 1,12 1,12 Laszki Bawoły 111573R 2,1 0,9 Laszki Fedany 111572R 1,0 1,0 Laszki Charytany 111570R 3,1 0,4 Bobrówka Kąty 111553R 2,0 Wietlin Koło 111551R 2,6 Wietlin Osada 111580R 2,8 Wysocko Wieś 111579R 3,0 111560R 3,4 Korzenica Kobyluchy 111563R 1,0 Miękisz Nowy Mokre 111561R 1,5 Czerniawka Wieś 111558R 1,6 0,7 Tuchla Pastwisko 111566R 3,0 2,5 Korzenica Pastwisko 111555R 0,9 Miękisz Nowy Górka 111568R 0,7 Wysocko Osada Rad. 111579R 2,5 Miękisz Stary - Pastwisko 111565R 0,6 Miękisz Stary Ulica 0,3 Miękisz Nowy Sieniawka - 111567R pow. w tys. gruntowej ulepszonej - nieulepszone m2 j - 4 480 0,2 8 400 - 4 000 2,7 - 15 500 1,0 0,8 0,2 6 000 2,0 0,3 0,3 10 400 - 2,8 14 000 2,3 - 0,7 15 000 0,5 - 2,9 13 600 - 1,0 4 000 - 1,5 6 000 0,3 0,6 6 400 0,5 - 12 000 0,5 0,4 3 600 - - 2 800 - 2,5 12 500 - 0,6 2 400 - 0,3 900 1,0 - - - 0,7 - 15 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Korzenica Karapyty 111557R 1,3 Charytany Zofiówka 111574R 1,0 0,9 Wietlin III Bud. 111577R 0,28 0,28 Laszki SKR 111569R 0,55 111559R 1,6 111556R 0,25 Miękisz Nowy - Bukowina Osada Korzenica Tor OGÓŁEM: 38,2 - - 0,5 5 200 - 0,1 4 000 - - 1 120 0,55 14,3 0,8 7,15 - 1,6 - 0,25 16,75 152 300 Źródło : dane Urząd Gminy Komunikacja zbiorowa Gmina charakteryzuje się względnie dobrym dostępem do publicznej komunikacji pasażerskiej. W ramach sieci PKS obsługiwane są wszystkie wsie sołeckie. Istnieją także poziome powiązania komunikacyjne między poszczególnymi wsiami (choć nie bezpośrednie). Mała jest liczba połączeń z centrami regionu. Ruch pasażerski oraz dowóz uczniów do szkół obsługuje również prywatny przewoźnik - firma „ Magda” z Makowska. Przez teren gminy przebiega linia kolejowa Munina - Bełżec (9700 m.b.) ze stacją PKP Bobrówka (zdolność przeładunkowa 600 t na dobę) i przystankami kolejowymi Korzenica i Zagrody. Nośniki energii Obszar Gminy Laszki zaopatruje w energię Zamojska Korporacja Energetyczna S.A. i Rejonowy Zakład Energetyczny w Jarosławiu. Konserwacja i obsługa urządzeń oświetlenia ulic, placów, dróg i miejsc publicznych realizowana jest również przez wyżej wspominane zakłady energetyczne. Na terenie gminy Laszki brak jest prywatnych producentów prądu. Wodociągi Sieć wodociągowa w gminie ma długość 81,3 km, w tym sieć azbestowa tranzyt Charytany – Laszki 800 mb, a wieś Wietlin III 2,2 km. Gmina Laszki jest prawie w 100 % zwodociągowania. 16 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 W Gminie działa Zakład Wodociągów i Kanalizacji, w którego administracji znajdują się następujące obiekty: Automatyczna Stacja Uzdatniania Wody Bukowina wybudowana w 1998 r o wydajności 50m³/h. W skład stacji wchodzą – kontener blaszany wraz z urządzeniami, zbiornik wody czystej o pojemności 300m³, 3 studnie głębinowe oraz zbiornik wstępnego uzdatniania wody. Woda dostarczana jest do następujących miejscowości: 1. Korzenica Bukowina – długość sieci 5,4 km 2. Czerniawka – długość sieci 6,4 km 3. Miękisz Nowy – długość sieci 7,2 km 4. Tuchla, Tuchla Osada – długośc 6,2 km Ponadto woda sprzedawana jest do miejscowości Nowa Grobla w ilości 700m³ miesięcznie oraz Bihale 400 m³ miesięcznie. Ilość odbiorców razem 402. Automatyczna Stacja Uzdatniania Wody w Charytanach zmodernizowana w 1997 r o wydajności 50 m³ /h. W skład Stacji wchodzą urządzenia towarzyszące (tj. studnie głębinowe szt.3, zbiornik wstępnego uzdatniania wody, zbiornik czystej wody) o pojemności 300m³ Woda dostarczana jest do następujących miejscowości: Woda dostarczana jest do następujących miejscowości 1. Charytany długość sieci 2,2 km 2. Laszki – długość sieci 19,6 km 3. Miękisz Stary – długość sieci 6,8 km 4. Wietlin III – długość sieci 2,0 km 17 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Automatyczna Stacja Uzdatniania Wody w Wietlinie wybudowana w 1995 roku o wydajności 35m³/h. W skład stacji wchodzą: kontener blaszany wraz z urządzeniami, zbiornik wody czystej o pojemności 300 m³, studnie głębinowe w ilości 3 szt. Woda dostarczana jest do następujących miejscowości 1. Wietlin długość sieci 6,7 km. 2. Wysock Osada długość sieci 5,9 km. 3. Wietlin I długość 1,1 km. 4. Wietlin Osada długość sieci 5,6 km Ilość odbiorców razem 353. Wieś Bobrówka – pierwsza wieś która miała wodociąg podłączony do wsi Makowsko. Długość sieci 4,7 km. Kanalizacja i oczyszczalnie scieków Sieć kanalizacyjna w Gminie Laszki wynosi 37 000 mb. Do miejscowości całkowicie skanalizowanych należą: Laszki, Wietlin Trzeci, Wysock Osada, Wietlin Osada, Bukowina Tuchla Osada W Gminie istnieją cztery oczyszczalnie ścieków usytuowane w następujących miejscowościach: Oczyszczalnia ścieków Bukowina po byłym Państwowym Gospodarstwie Rolnym wybudowana w 1999r. W skład oczyszczalni wchodzą: Osadnik wstępny, wielofazowy reaktor biologiczny „Sebiofikon” o przepustowości 25m³, studzienka – osadnik wtórny, poletko filtracyjne i poletko do suszenia osadów. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej wynosi 1,6 km. 18 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Oczyszczalnia ścieków Tuchla – dla potrzeb osiedla po byłym Państwowym Gospodarstwie Rolnym. Zmodernizowana w 2000r. W skład oczyszczalni wchodzą: - zmodernizowana przepompownia ścieków wraz z budynkiem. - osadnik wstępny wielofazowy reaktor biologiczny „Sebiofikon” – o przepustowości 25m³/d - studzienka osadnik wtórny - poletko filtracyjne - poletko do suszenia osadów Długość sieci kanalizacyjnej 1 km, która została wymieniona w 2002r Oczyszczalnia ścieków Wietlin Osada dla potrzeb po byłym SHRO zmodernizowana w 2000r. W skład oczyszczalni wchodzą zbiornik Imhofa pełniący rolę osadnika wstępnego o przepustowości 25m³/d. Istniejąca sieć kanalizacyjna w ilości 0,8 km została wymieniona w 2002r. Oczyszczalnia ścieków w Laszkach oddana do użytku w 2001r. Typ oczyszczalni Hydrovit S. W skład oczyszczalni wchodzą: - przepompownie ścieków w Laszkach w ilości 5 szt., - przepompownie ścieków w Wietlinie III w ilości 2szt. - przepompownie ścieków w Miękiszu Starym 2 szt. - komora oczyszczania ścieków o przepustowości 350m³/d - komora spustu osadu z komór oczyszczania i z rzutu ścieków oczyszczonych - urządzenie „Draimad” do odwodnienia i workowania osadu - poletko ociekowe piasku - kolektor ścieków oczyszczonych do wylotu Potoku Laszkowskiego - budynek techniczno – socjalny - komora zlewania ścieków dowożonych Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w roku 2007 oczyszczalnie ścieków obsługiwały 2220 osób, odprowadzono 40,9 dcm3 ścieków – jest to jedna z najmniejszych ilości spośród gmin Powiatu Jarosławskiego 19 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Sieć gazowa Według danych Głównego Urzędu Statystycznego długość czynnej sieci gazowej na terenie gminy wynosi 88,1 km. W gminie jest ponad 700 odbiorców gazu. Spośród gmin powiatu jarosławskiego mniej odbiorców gazu ma Gmina Rokietnica. Według danych Głównego Urzędu statystycznego w 2006 r. zużycie gazu w gminie wyniosło 0,3 hm2, przy czym 1/3 została zużyta na ogrzewanie mieszkań. Większość mieszkańców Gminy Laszki korzysta z wymiennych butli gazowych. Gospodarka odpadami Gmina Laszki nie ma czynnego składowiska odpadów. Większość powstających odpadów, które są nie segregowane jest unieszkodliwiana na składowisku odpadów komunalnych, które znajduje się w Młynach na terenie Gminy Radymno. Według danych zamieszczonych na stronie Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie składowisko to ma całkowitą pojemność 378 000 m3; przyjmuje ponad 10 ton odpadów na dobę. Zbiórką odpadów zajmuje się na terenie Gminy Zakład Oczyszczania Miasta Jarosław. Telekomunikacja Od marca 1999 roku Gmina Laszki posiada systemem łączności, którego realizację zakończyła TP SA. System funkcjonuje w oparciu o zbudowane maszty telefonii radiowej,pozwoli na włączenie do systemu centralnego wszystkich dotychczasowych abonentów oraz wszystkich chętnych. TP SA posiada na terenie gminy 613 abonentów. Najwięcej z nich mieszka w miejscowości Laszki. Na terenie gminy zasięg posiadają następujące sieci komórkowe: Plus GSM, Era, Orange 1.5 Zdefiniowane problemy - niedostatecznie skanalizowany obszar gminy - degradacja środowiska w wyniku działań człowieka ( „dzikie” wysypiska śmieci, wylewanie szamba na pola i rowy melioracyjne, itp.) - niedostateczna ilość parkingów - niska świadomość (obawy) mieszkańców w zakresie wprowadzania nowych technologii np. wiatraki, biogazownie, zakłady utylizacji odpadów, itp. - zły stan techniczny dróg 20 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 - znaczna liczba obiektów, w tym podlegających ochronie konserwatorskiej, wymagająca odnowienia i remontów - zdegradowane tereny i zabudowania po obiektach hodowlanych i gospodarskich po upadłych Rolniczych Spółdzielniach Produkcyjnych i Państwowych Gospodarstwach Rolnych 2. Gospodarka Gmina Laszki jest gminą wiejską o charakterze rolniczym. Wiodącą funkcją gminy jest rolnictwo, produkcja żywności oraz obsługa ludności i związane z tym osadnictwo. Dominuje uprawa zbóż - 60% gruntów ornych oraz roślin okopowych - ziemniaków. Większość istniejących gospodarstw prowadzi produkcję na własne potrzeby, z przewagą zbóż i hodowli trzody chlewnej. W Gminie zarejestrowanych jest 150 podmiotów gospodarczych, większość - to małe firmy prywatne. W Laszkach nie ma dużych zakładów przemysłowych. Działa Charytanach, Rolniczy Zespół Spółdzielczy w Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w Wietlinie, Zakład Produkcyjno-Handlowy Segpol Sp. z o. o. w Bobrówce, Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska" w Laszkach, Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Laszkach, Zakład Remontowo-Budowlany i Montażowy w Miękiszu Starym, Zakład Elektro-Instalacyjny w Laszkach, Zakład Instalacji Sanitarnych – Wietlin, Zakład Wydobywania, Uszlachetniania oraz Sprzedaży Kruszywa w Wysocku, Zakłady Stolarskie w Laszkach. Prosperowanie wyżej wymienionych zakładów jest słabe. Czynnikami hamującymi ich rozwój są niski rynek zbytu, wysokie podatki i ubezpieczenia ZUS, wysoka stopa procentowa kredytów oraz wysokie ceny środków produkcji rolnej. Mniejsze podmioty gospodarcze to głównie jednoosobowe firmy lub spółki cywilne. Pracujący z terenu Gminy Laszki znajdują zatrudnienie przede wszystkim w sektorze usługowym. Kolejnym sektorem, w których miejscowa ludność ma pracę to sektor rolniczy. Najmniej osób zatrudnionych jest w sektorze przemysłowym. Tabela nr 6. Pracujący na terenie Gminy Laszki działów gospodarki narodowej Lp Działy gospodarki 1 Rolnictwo Zatrudnienie (osoby) 68 2 przemysł 34 3 Usługi rynkowe 76 4 Usługi nierynkowe 231 Ogółem 409 w tym : kobiety 340 Źródło : Dane GUS 21 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Bezpośrednie związki funkcjonalne wiążą gminę z Jarosławiem, który jest dla gminy centrum usługowo-administracyjnym oraz miejscem pracy dla części mieszkańców. Sieć dróg gminnych i powiatowych oraz sieć linii autobusowych umożliwia dobrą komunikację z Jarosławiem, Radymnem oraz Rzeszowem - stolicą województwa podkarpackiego. Na terenie Gminy funkcjonuje 236 podmiotów gospodarczych ( na koniec 2008 r.) , z czego 94% w sektorze prywatnym. Tabela nr 7 Podmioty gospodarcze na 31 grudnia każdego roku (w jedn. gosp.) 2003 ogółem 218 2004 220 2005 220 2006 233 2007 232 2008 236 Sektor publiczny 13 13 13 13 14 14 Sektor prywatny 205 207 207 220 218 222 Źródło : GUS W strukturze branżowej firm dominują te prowadzące działalność usługową - handlową (64 zarejestrowane podmioty gospodarcze). Kolejnymi są firmy działające w budownictwie ( 54 zarejestrowanych podmiotów) oraz administracja publiczna , których zarejestrowano 107. W większości usługi prywatne są prowadzone w obiektach mieszkalnych. Sieć sklepów jest dość dobrze rozwinięta, jednak są to placówki niewielkie, o niskim standardzie wyposażenia. Rosnące bezrobocie, ubożenie ludności oraz duża konkurencja są czynnikami hamującymi decyzję o podejmowaniu własnej działalności gospodarczej. Większość przedsiębiorstw prowadzących zakłady produkcyjne i usługowe rezygnuje z ich prowadzenia z powodu nieopłacalności. Tabela nr 8. Struktura podstawowych branż gospodarki znajdujących się na terenie Gminy Laszki Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON wg sekcji PKD Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 20 Przetwórstwo przemysłowe 2 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 22 23 2 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Budownictwo 54 Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Transport i gospodarka magazynowa 64 4 Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 12 Informacja i komunikacja 3 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 7 Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 4 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 6 Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 2 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia 33 społeczne Żródło : dane GUS Tabela nr 9. Bezrobotni zarejestrowani wg płci oraz udział bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym j.m Ogółem bezrobotni 2003 798 osoba 2004 727 2005 732 2006 734 2007 2008 639 567 - mężczyźni osoba 449 400 382 358 309 276 - kobiety osoba 349 327 350 376 330 291 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym ogółem % 20,1 18 17,8 17,8 15,3 13,5 mężczyźni % 21,3 18,7 17,5 16,2 13,8 12,2 kobiety % 18,7 17,3 18,2 19,6 17,1 15 Źródło : GUS Liczba zarejestrowanych bezrobotnych wykazuje tendencję spadkową. Spowodowane jest to przede wszystkim otwarciem rynków pracy niektórych krajów Unii Europejskiej oraz znaczną różnicą płac między Polską a Unią Europejską. 23 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Tabela nr 10. Wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Gminy Laszki j.m. liczba mieszkańców liczba podmiotów gospodarczych Wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej osoba podm. gosp. podm. gosp. 2003 2004 2005 2006 2007 2008 7 143 7 142 7 112 7 076 7 044 7 046 218 220 220 233 232 236 3,0519 3,0804 3,0934 3,2928 3,2936 3,3494 Źródło : Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wskaźnik ten, mimo że wykazuje nieznaczną tendencję rosnącą, jest dalej niski. Dla porównania dla województwa podkarpackiego przyjęto wskaźnik 6,7. 2.1 Zdefiniowane problemy - Skutki kryzysu gospodarczego - Niska świadomość społeczeństwa z terenów wiejskich na temat możliwości prowadzenia działalności gospodarczej - Niskie nakłady na nowe inwestycje w firmach - Małe zainteresowanie inwestorów zewnętrznych inwestowaniem na terenie gminy. 3. Sfera społeczna Struktura demograficzna i społeczna Ludność zamieszkała w Gminie Laszki na dzień 31 grudnia 2008 roku to ogółem 7218 osób, w tym 3.631 mężczyzn i 3.587 kobiet. 24 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Tabela nr 11 . Stan ludności w Gminie Laszki na dzień 31 grudnia 2008 r. Sołectwa Liczba mieszkańców Bobrówka 484 Charytany 363 Czerniawka 149 Korzenica 684 Laszki 1834 Miękisz Nowy 674 Miękisz Stary 565 Tuchla 359 Wietlin 825 Wietlin I 156 Wietlin III 309 Wietlin Osada 170 Wysocko 646 Ogółem: 7218 Źródło : dane Urzędu Gminy Gęstość zaludnienia wynosi dla gminy 50 osób/km2 . Najgęściej zaludnioną wsią są Laszki, mieszka tam 25,4 % ogółu mieszkańców gminy. Na podstawie danych GUS z 31 grudnia 2008 roku ludność w Gminie Laszki charakteryzują następujące wartości: Wskaźniki modułu gminnego j.m. wartość ludność na 1 km2 osoba 50 kobiety na 100 mężczyzn osoba 99 małżeństwa na 1000 ludności para 8,5 urodzenia żywe na 1000 ludności osoba 10,8 zgony na 1000 ludności osoba 9,2 przyrost naturalny na 1000 ludności osoba 1,6 Źródło : dane GUS 25 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Analizując liczbę urodzeń i zgonów w Gminie Laszki w okresie 2003 – 2008 można stwierdzić, że po załamaniu w 2006 roku (przyrost naturalny – 5) przyrost naturalny utrzymuje się na stałym dodatnim poziomie. Przedstawia to poniższa tabela. Tabela nr 12 . Zestawienie urodzin i zgonów mieszkańców Gminy Laszki w latach 2003-2008 Lp. Wyszczególnienie 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1 Urodzenia 94 88 91 2 Zgony 72 93 71 22 -5 19 3 Przyrost naturalny Źródło: dane własne gminy Rysunek nr 4. Przyrost naturalny na 1000 osób w latach 2003 -2008 przyrost naturalny na 1000 ludności 3 2,5 1,5 2,7 1,8 2 1,5 1,1 1 1,6 0,5 0 -0,5 -1 -1,5 -2 -2 2003 2004 2005 2006 2007 26 2008 7 9 6 6 1 3 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Struktura wiekowa mieszkańców Gminy Laszki przedstawia się następująco : Tabela nr 13. Ludność w wieku przedprodukcyjnym (poniżej 15 lat), produkcyjnym i poprodukcyjnym wg płci Wyszczególnienie jednostka miary 2008 ogółem osoba 6 899 mężczyźni osoba 3 470 kobiety osoba 3 429 w wieku przedprodukcyjnym - poniżej 15 lat ogółem osoba 1 277 mężczyźni osoba 667 kobiety osoba 610 w wieku produkcyjnym: 15-59 lat kobiety, 15-64 lata mężczyźni ogółem osoba 4 536 mężczyźni osoba 2 447 kobiety osoba 2 089 ogółem osoba 1 086 mężczyźni osoba 356 kobiety osoba 730 w wieku poprodukcyjnym Źródło: GUS stan na 31.12.2008 r. mieszkańcy w wieku przedprodukcyjnym – poniżej 15 lat, mężczyźni stanowią 667 osób, a kobiety 610, co daje w sumie 1277 osób (stanowi to 18,5 % ogółu ludności) ludność w wieku produkcyjnym wynosi ogółem 4536, w tym 2089 kobiet w wieku od 15-59 lat i 2447 mężczyzn w wieku od15-64 lat (co stanowi 65,8 % ogółu ludności). ludność w wieku poprodukcyjnym to 1086, w tym 356 mężczyzn i 730 kobiet (co stanowi 15,7 % ogółu ludności) Ludność Gminy Laszki jest zrównoważona pod względem płci. Obserwując liczbę mieszkańców Gminy Laszki na przestrzeni 2003 – 2008 roku zauważa się nieznaczną przewagę ilościową mężczyzn nad kobietami, a od 2004 roku spadała zarówno liczba kobiet, jak i mężczyzn. 27 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Tabela nr 14. Liczba kobiet i mężczyzn w Gminie Laszki w latach 2003 – 2008 Ludność w Gminie Laszki .m j ogółem osoba mężczyźni osoba kobiety osoba 2003 2004 2005 2006 2007 2008 7 143 7 142 7 112 7 076 7 044 7 046 3 572 3 558 3 551 3 547 3 542 3 570 3 554 3 525 3 497 3 504 3 584 3 559 Źródło: GUS stan na 31.12.2008 r. Z danych uzyskanych w Urzędzie Gminy Laszki w 2008 roku wymeldowało się 61 osób, natomiast zameldowały się 52 osoby. Większość to migracje wewnętrzne. Saldo migracji wynosi 9 osób. Analizę salda migracji w okresie 2003– 2008 przedstawia poniższy wykres. Rysunek nr 5 . Migracja ludności Gminy Laszki w latach 2003- 2008 120 100 80 60 40 20 0 -20 2003 2004 2005 2006 2007 -40 -60 zameldowania wymeldowania 28 saldo migracji 2008 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Brakuje danych odnośnie okresowych wyjazdów mieszkańców Gminy do pracy za granicą. Zjawisko to jest przyczyną dość istotnych problemów społecznych – przede wszystkim niewydolności opiekuńczo – wychowawczej rodzin. „Eurosieroty” często wymagają wsparcia i specjalistycznej pomocy ze strony pedagogów i psychologów szkolnych Grupy społeczne wymagające wsparcia w ramach programu rewitalizacji W analizowanym okresie liczba rodzin korzystających z pomocy wzrosła w 2005 roku dwukrotnie w stosunku do roku poprzedniego. W roku 2006 nastąpił znaczny spadek i tendencja ta utrzymuje się do 2008 r. Liczba osób wspieranych przez GOPS spadła ponad trzykrotnie. Tabela nr 15. Liczba rodzin/osób korzystających z pomocy społecznej w Gminie Laszki w latach 2003 – 2008 Lata Liczba rodzin Liczba osób 2003 759 3521 2004 928 4333 2005 1841 6551 2006 557 2450 2007 502 2247 2008 467 840 Źródło: Dane GOPS w Laszkach Tabela nr 16. Powody udzielania pomocy społecznej w Gminie Laszki (w latach 2003 – 2008) POWÓD TRUDNEJ SYTUACJI ŻYCIOWEJ LICZBA RODZIN KORZYSTAJĄCYCH Z POMOCY Lata 2003 2004 2005 2006 2007 2008 UBÓSTWO 425 358 375 360 351 320 29 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 BEZROBOCIE 283 98 226 245 235 112 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ 107 23 31 33 48 64 RODZINA NIEPEŁNA 14 11 8 5 11 14 DŁUGOTRWAŁA CHOROBA 24 41 56 68 89 108 WIELODZIETNOŚĆ 136 57 20 14 13 2 POTRZEBA OCHRONY MACIERZYNSTWA 38 19 0 0 0 0 BEZRADNOŚĆ OPIEKUŃCZO – WYCHOW. 150 68 28 19 24 16 BEZDOMNOŚĆ 0 0 0 0 0 0 ALKOHOLIZM 0 0 0 0 0 0 TRUDNOŚCI PRZYSTOSOWANIA PO OPUSZCZENIU ZAKŁADU KARNEGO 3 2 0 0 0 0 (*jedna rodzina może korzystać z pomocy z kilku różnych powodów) Źródło: dane GOPS w Laszkach Z analizy danych, dotyczących powodów wsparcia przez GOPS w Laszkach wynika, że najczęstszym powodem udzielania pomocy społecznej było i jest obecnie ubóstwo. W 2008 roku pomoc z tego powodu otrzymało 320 rodzin. Zauważyć jednak należy, że liczba korzystających rodzin ulega sukcesywnie zmniejszeniu. Drugim najważniejszym powodem udzielania świadczeń w Gminie jest bezrobocie. W 2004 roku liczba korzystających rodzin spadła dość znacznie, a od 2005 do 2007 roku utrzymywała się na podobnym poziomie ( ponad 200). W roku 2008 ponownie zauważa się widoczny spadek do 112 rodzin. Kolejną przyczyną, równie istotną, jest długotrwała choroba. Od 2003 problem ten systematycznie narasta. W analizowanym okresie nastąpił prawie 5-krotny wzrost rodzin korzystających z pomocy. Tabela nr 17. Liczba rodzin i okres korzystania rodzin z pomocy społecznej (dane z 31 grudnia 2008 roku) Okres % ogółu Liczba rodzin Do 1 roku 58 12% Od roku do 2 lat 118 25% Od 3 do 5 lat 146 31% Od 6 do 12 lat 102 22% 30 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Powyżej 12 lat 43 9% Źródło: Dane GOPS w Laszkach Analizując dane za 2008 r. można stwierdzić, że ponad 1/3 wspieranych przez GOPS w Laszkach rodzin korzysta z pomocy w okresie od 3 do 5 lat. Nieco mniej, bo 25 % korzysta z pomocy społecznej od roku do 2 lat, i co piąta rodzina (22%) od 6 do 12 lat. Powyżej 12 lat ze wsparcia GOPS korzystało 9 % rodzin objętych wsparciem. Stan i zróżnicowanie dochodowości gospodarstw domowych Głównym źródłem utrzymania dla mieszkańców Gminy Laszki są emerytury pracownicze, kombatanckie, pensje z sektora publicznego oraz sektora prywatnego, praca we własnym gospodarstwie rolnym oraz renty Podział gospodarstw w Gminie Laszki ze względu na źródło utrzymania przedstawia poniższe zestawienie. Gospodarstwa domowe źródło utrzymania praca najemna: poza rolnictwem w sektorze publicznym - ogółem 303 gosp. dom. poza rolnictwem w sektorze prywatnym - ogółem 246 gosp. dom. - ogółem 0 gosp. dom w rolnictwie w sektorze prywatnym - ogółem 56 gosp. dom. Gospodarstwa domowe źródło utrzymania praca na rachunek własny poza rolnictwem - ogółem 35 gosp. dom. w swoim gospodarstwie rolnym - ogółem 148 gosp. dom. w rolnictwie poza swoim gospodarstwem rolnym - ogółem 12 gosp. dom. Gospodarstwa domowe źródło utrzymania niezarobkowe - ogółem 391 gosp. dom. emerytura rolna – ogółem 195 gosp. dom. ści do pracy – 190 ogółem gosp. dom. renta socjalna - ogółem 8 gosp. dom. renta rodzinna - ogółem 62 gosp. dom. zasiłek dla bezrobotnych - ogółem 39 gosp. dom. – 29 ogółem gosp. dom. źródło – 52 ogółem gosp. dom. 31 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Gospodarstwa domowe źródło utrzymania na utrzymaniu ogółem 28 gosp. dom. Bezpieczeństwo publiczne i patologie społeczne Nad bezpieczeństwem i ładem społecznym w gminie Laszki czuwa Posterunek Policji w Laszkach, podlegający Komendzie Powiatowej Policji w Jarosławiu. Na posterunku zatrudnionych jest 5 funkcjonariuszy – komendant, 2 dzielnicowych oraz 2 policjantów. Największe zagrożenie stanowią nietrzeźwi kierowcy oraz kolizje drogowe. Pojawiają się także kradzieże z włamaniami oraz zjawisko przemocy w rodzinie. Tabela nr 18. Przestępczość w Gminie Laszki Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 Kradzież cudzej rzeczy - - 12 18 Kradzież z włamaniem 10 7 2 4 Przestępstwa rozbójnicze - - - 1 Kradzieże pojazdów - - - 1 Bójki i pobicia 5 3 4 4 Przestępstwa gospodarcze - - - 2 Nietrzeźwi kierujący 20 26 29 31 Kolizje drogowe 10 8 2 23 Wypadki drogowe 5 3 2 1 Przemoc w rodzinie 5 4 16 14 Źródło : dane Posterunek Policji w Laszkach 32 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Struktura organizacji pozarządowych Na terenie Gminy Laszki działają następujące organizacje pozarządowe : Lp. dziedzina nazwa Sport i rekreacja Ludowy Klub Sportowy „HETMAN” w Laszkach Ludowy Klub Sportowy w Miękiszu Nowym, Ludowy Klub Sportowy „Korona” Tuchla „Czarni” w Wietlinie, Ludowy Klub Sportowy „Tęcza” Wysock Uczniowski Klub Sportowy „Jedynka w Laszkach Uczniowski Klub Sportowy „Szkło” Korzeniowski w Miękiszu Starym Uczniowski Klub Sportowy „Gimnazjon” w Laszkach Uczniowski Klub Sportowy „Puma” w Korzenicy Uczniowski Klub Sportowy „Zawisza” w Miękiszu Nowym Uczniowski Klub Sportowy „Żaczki” w Wietlinie Klub Sportowy „Karaś w Laszkach, Klub Sportowy „Lin” w Wysocku Fundacja Rozwoju Obszarów Wiejskich w dorzeczu rzek Szkła, Lubaczówki i środkowego Sanu w Laszkach Laszeckie Stowarzyszenie Społeczne w Laszkach Stowarzyszenie Kół Gospodyń Wiejskich Gminy Laszki Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „KRESOWI SĄSIEDZI” w Laszkach 1. 2. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Gmina Laszki charakteryzuje się dużym nasyceniem organizacji pozarządowych, co świadczy o dobrze rozwiniętej demokracji obywatelskiej i bardzo dużej aktywności mieszkańców. 3.1 Zdefiniowane problemy - Niski przyrost naturalny - „Eurosieroty” - utrzymujący się poziom rodzin korzystających z pomocy społecznej ze względu na ubóstwo - zwiększająca się ilość rodzin korzystających z pomocy społecznej ze względu na długotrwałe choroby - brak pełnego przystosowania obiektów użyteczności publicznej dla potrzeb osób niepełnosprawnych - brak dostatecznych środków na realizację zadań społecznych 33 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 5. Analiza SWOT Przygotowana analiza SWOT jest wynikiem spotkań z mieszkańcami Laszek, którzy wyrazili swoje zdanie na temat mocnych i słabych stron gminy a także ocenili stojące przed nią szanse i mogące je zniwelować zagrożenia. Dodatkowo, dzięki zaangażowaniu pracowników Urzędu Gminy Laszki udało się opracować kompleksowy obraz przedmiotowego obszaru. Mocne Słabe Dogodne położenie geograficzne Peryferyjne położenie Dostępność komunikacyjna Niedostateczny Bliskość Granicy z Ukrainą Aktywna postawa mieszkańców Atrakcyjne tereny rekreacyjne - lądowisko, Płytki rynek pracy tereny wokół rzeki Szkło, Złota Górka, tereny Zły stan zabytków przy stadionie LKS. Skromne warunki materialne wielu rodzin, Zły stan dróg powiatowych przebiegających przez teren wsi niskie dochody mieszkańców miejscowości; Aktywna współpraca Gminy z partnerami z Ukrainy, Słowacji i Niemiec Stabilność władz samorządowych Otwartość władz gminnych na nowe infrastruktury technicznej - kanalizacja stan Niezagospodarowane tereny inwestycyjne, w tym pod rekreację i wypoczynek wyzwania i inicjatywy Możliwość korzystania z funduszy UE np. PROW, RPO i PO KL Szanse Zagrożenia Duże zasoby gruntów komunalnych / mienia wiejskiego do wykorzystania pod różne formy działalności Rozdrobnienie gospodarstw rolnych Zanieczyszczenia rzek i potoków Brak nawyków proekologicznych wśród ludności Możliwość wykorzystania walorów przyrodniczych i kulturowych do celów agroturystycznych i rekreacyjnych 34 Emigracja młodych mieszkańców Mało opłacalna produkcja rolna Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Dobra współpraca samorządu gminnego z Niedostateczny nieformalnymi Skutki światowego kryzysu gospodarczego dla Aktywność w pozyskiwaniu funduszy budżetu gminy oraz budżetów gospodarstw domowych europejskich, w tym z zakresu współpracy transgranicznej infrastruktury społecznej organizacjami społecznymi – formalnymi i stan Zmienność prawa i niewystarczająca jego znajomość; Wzrost gospodarczy kraju i województwa; II. Nawiązanie Lokalnego Planu Rewitalizacji do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju przestrzenno - społeczno gospodarczego gminy, powiatu i regionu Lokalny Plan Rewitalizacji Gminy Laszki realizuje następujące cele i priorytety dokumentów strategicznych i branżowych, szczebla ogólnokrajowego, regionalnego i lokalnego: 1. Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego na lata 2007-2013 cel: Wyrównanie szans rozwojowych województw (str. 25), 2. Strategii Rozwoju Kraju 2007-2015 (SRK) priorytety: Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej (str. 41-43), Rozwój obszarów wiejskich (str. 69) oraz Priorytet 6 Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej: Wyrównywanie szans rozwojowych obszarów problemowych; poprzez: wspieranie szeroko rozumianej infrastruktury turystycznej czy zasobów kultury (str. 78), 3. Narodowej Strategii Spójności 2007-2013 (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia), Cele horyzontalne: NSS (NSRO): Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski (str. 54-55), Wyrównanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich (str. 73-74); 35 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 4. Strategii rozwoju turystyki w Polsce na lata 2007-2013, Cel operacyjny I.1 - Kreowanie i rozwój konkurencyjnych produktów Turystycznych (str. 43); Cel operacyjny I.2 – Rozwój infrastruktury turystycznej (str. 48); Cel operacyjny I.3 – Integracja produktów i oferty turystycznej regionów (str. 51); Cel operacyjny I.4 – Rozwój przedsiębiorczości i działalności organizacji w dziedzinie turystyki (str. 53); Cel operacyjny I.5 - Rozwój wiodących typów turystyki (str. 55) 5. Strategia rozwoju województwa podkarpackiego na lata 2007-2020 Gospodarka regionu Priorytet 4: Turystyka jako czynnik rozwoju społeczno – gospodarczego województwa; Kierunek działania 1: Podniesienie konkurencyjności produktu turystycznego. Infrastruktura techniczna Priorytet 2: Wspieranie inwestycji z zakresu gospodarki wodno – ściekowej. Kierunek działania 2: Rozwój gospodarki ściekowej (str 101) Obszary wiejskie i rolnictwo Priorytet 1: Rozwój pozarolniczych form działalności gospodarczej w warunkach zrównoważonego rozwoju. Kierunek działania 1: Rozwój infrastruktury gospodarczej. str. 106 ; Kierunek działania 2: Ochrona środowiska naturalnego ( str. 107); Priorytet 2: Odnowa wsi oraz modernizacja przestrzeni wiejskiej, Kierunek działania 2: Zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych oraz zachowanie dziedzictwa kulturowego. ( str. 109) Ochrona środowiska Priorytet 1: Ochrona wód i racjonalna gospodarka zasobami wodnymi.Kierunek działania 2: Gospodarka ściekowa. (str. 1150 Kapitał społeczny Priorytet 3: Rozwój kultury .Kierunek działania 2:Kształtowanie kulturowej tożsamości regionalnej (str. 129) 6. Strategia rozwoju powiatu jarosławskiego na lata 2008 - 2015 Obszar strategiczny: KAPITAŁ LUDZKI; Priorytet II: Poprawa poziomu usług medycznych 1.1. Rozbudowa i racjonalizacja bazy opieki medycznej stosownie do aktualnych potrzeb. (Znaczący odsetek osób starszych w społeczeństwie skłania do działań w zakresie rozwoju opieki paliatywnej i długoterminowej polegających na utworzeniu zakładów opieki paliatywnej.)– str. 81 hospicjum ; Priorytet III: Tworzenie warunków do wszechstronnego rozwoju kapitału społecznego poprzez inwestowanie w opiekę społeczną oraz przeciwdziałanie bezrobociu Cel 1: Poprawa efektywności pomocy społecznej; 1.2. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury pomocy społecznej. (str. 82); PRIORYTET IV: Tworzenie warunków do zwiększenia dostępności do kultury i sportu oraz dbałość o dziedzictwo kulturowe.; Cel 1: Wspieranie działalności kulturalnej i sportowej na terenie powiatu ; 1.1. Podtrzymywanie lokalnych tradycji kulturowych, w tym wspieranie twórców kultury ludowej. (str. 84); Cel 2: Promocja walorów turystycznych regionu (str. 85) cerkiew Obszar strategiczny: GOSPODARKA I ROLNICTWO ; Priorytet II: Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich; Cel 1: Modernizacja przestrzeni wiejskiej; 1.1. Poprawa infrastruktury technicznej na 36 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 terenach wiejskich. (str 87) drogi i mosty; Cel 2: Wspieranie różnorodnych form działalności na obszarach wiejskich, 2.3. Promowanie i wspieranie agroturystyki i turystyki wiejskiej.(str.88) Obszar strategiczny: INFRASTRUKTURA TECHNICZNA I KOMUNIKACYJNA ; Priorytet I: Rozwój infrastruktury komunikacyjnej i turystycznej , Cel 2: Poprawa i rozwój infrastruktury turystycznej, sportowej oraz ochrona dziedzictwa kulturowego, 2.1. Zwiększanie możliwości dostępu do kultury mieszkańców powiatu, w tym rozwój systemu informacji kulturalnej, 2.2. Renowacja zabytków kultury. (str. 90), 2.3. Modernizacja, doposażenie i ochrona dóbr kultury (str. 90) ; 2.4. Budowa, rozbudowa i modernizacja szlaków turystycznych, przyrodniczych, architektonicznych, etc.; 2.5. Budowa, rozbudowa i modernizacja obiektów infrastruktury sportowej i rekreacyjnej oraz tworzenie warunków do jej efektywnego wykorzystania. Obszar strategiczny: EKOLOGIA I OCHRONA ŚRODOWISKA Priorytet I: Racjonalne wykorzystanie środowiska naturalnego i jego ochrona; Cel 1: Podjęcie działań na rzecz poprawy stanu środowiska naturalnego, 1.1. Pomoc przy rozbudowie sieci wodnej i kanalizacyjnej w gminach powiatu. 7. Strategia rozwoju turystyki dla województwa podkarpackiego na lata 2007 - 2013 Działanie 3.2.7. Wykorzystanie walorów naturalnych i antropogenicznych województwa oraz ich zagospodarowanie ( str. 365 ) Działanie 3.3.2. Podnoszenie jakości środowiska naturalnego.(str. 367) Działanie 3.3.5. Renowacja i zabezpieczenie obiektów o znacznej wartości kulturowej, rewitalizacja zabytkowych układów urbanistycznych. (str. 369) 8. Aktualizacja strategii rozwoju Gminy Laszki (lipiec 2006) Obszar 1 Infrastruktura Techniczna: Budowa kanalizacji (włączenie pozostałych wsi) wraz z systemem gminnych oczyszczalni ścieków. Modernizacja i naprawy dróg, budowa chodników przy ruchliwych drogach, oświetlenie ulic. Obszar 4 Oświata, Rozwój Społeczny: Wykorzystanie obiektów użyteczności publicznej: świetlice, remizy strażackie na działalność skierowaną dla mieszkańców. Obszar 5 Środowisko Naturalne, Turystyka Tworzenie miejsc aktywnego wypoczynku dla mieszkańców i gości przy wykorzystaniu naturalnych warunków gminy (stadion, kąpielisko, ścieżki rowerowe, trasy spacerowe). 9. Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Laszki na lata 2008 - 2014 działanie 3.1. Podejmowanie działań na rzecz opieki i rehabilitacji osób starszych i niepełnosprawnych: m.in. powstanie zakładu opiekuńczo-leczniczego dla osób w podeszłym wieku, powstanie centrum rehabilitacyjnego (str. 119/120) działanie 3.4. Poprawa stanu bezpieczeństwa publicznego oraz poczucia bezpieczeństwa: m.in. poprzez wykonanie chodników w m. Laszki i Wietlin (str.121) 37 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 III. Założenia Lokalnego Programu Rewitalizacji 3.1 . Zasięg terytorialny rewitalizowanego obszaru Na obecnym etapie prac nad Lokalnym Programem Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki wyznaczono dwa obszary, w których planuje się realizację działań rewitalizacyjnych przyczyniających się do ich odnowy i rozwoju. Są to miejscowości Miękisz Stary oraz Wietlin. Zasięg terytorialny rewitalizowanego obszaru ustalono na podstawie przeprowadzonych analiz, wobec wewnętrznych i zewnętrznych czynników, które składają się na obraz sytuacji gminy. Przeprowadzając analizy w trzech podstawowych płaszczyznach problemowych - zagospodarowanie przestrzenne, gospodarka i strefa społeczna - starano się uwzględnić w nich wszystkie te czynniki, które wpływają na sytuację gminy i jej mieszkańców. W wyniku przeprowadzonych analiz wszystkich dostępnych materiałów dokonano określenia granic obszaru objętego Lokalnym Planem Rewitalizacji, spełniającego co najmniej jedno z poniższych kryteriów: • wysoki poziom bezrobocia mieszkańców, • niski poziom przedsiębiorczości mieszkańców, • wysoki stopień wykluczenia społecznego i biedy, • znaczny poziom degradacji infrastruktury technicznej i budynków. Wyznaczając terytorialny zasięg obszarów rewitalizowanych starano się objąć: • teren historycznej zabudowy sakralnej, objęty ochroną konserwatorską, • teren nieekonomicznie wykorzystywanej przestrzeni o dużym potencjale gospodarczym, • tereny o niedostatecznym wyposażeniu w sieci i urządzenia infrastruktury technicznej, • teren centrum miejscowości o słabej dynamice rozwoju, stanowiący barierę w harmonijnym rozwoju miejscowości oraz gminy Planuje się zrealizować kompleksowy, kilkuletni Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Laszki obszarach w centrum miejscowości Miękisz Stary i Wietlin, który pozwoli z zaniedbanego obszaru uczynić rejon o zindywidualizowanym wyrazie, określonej wartości użytkowej i wysokiej atrakcyjności, dzięki czemu możliwe będzie również osiągnięcie spójności gospodarczej i społecznej. 38 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Rewitalizacja wnosi nowe wartości użytkowe i kulturowe co spowoduje pogłębienie integracji społecznej i przestrzennej. Program ten planuje się realizować etapami, w pierwszej kolejności obejmuje on rewaloryzację kluczowych obiektów w rewitalizowanych obszarach. Działania rewitalizacyjne zaplanowane do realizacji w miejscowościach Miękisz Stary i Wietlin zostały szczegółowo przedstawione w planach odnowy tych miejscowości. Zgodnie z Planem Odnowy Wsi Miękisz Stary na lata 2007 – 2013” zidentyfikowano sfery potrzeb , by podnieść jakość życia mieszkańców, a mianowicie : Zabytki sołectwa: dokonać remontu i rekonstrukcji zabytkowej cerkwi p.w. Przeświętej Bogurodzicy oczyścić i uporządkować cmentarz, uporządkować i odnowić nagrobki odnowić krzyże i kapliczkę wiejską· uporządkować upamiętnienia miejsca śmierci załogi „Łosia” Infrastruktura: remonty dróg gminnych i powiatowych, tworzących trasę „Biegu ku czci poległych lotników”, zlokalizowanych w sołectwie wykonanie chodnika w ciągu drogi powiatowej i dróg gminnych, tworzących trasę „Biegu ku czci poległych lotników” wykonanie kanalizacji sanitarnej wykonanie dodatkowych punktów świetlnych w ciągu dróg tworzących trasę „Biegu ku czci poległych lotników” Kultura i oświata: wykonać remont świetlicy wiejskiej wyposażenie KGW w niezbędne zaplecze, służące organizacji zajęć kulturalnych przeprowadzić remonty bieżące budynku SP Miękisz Stary (dach, malowanie) 39 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Sport i rekreacja: zakończyć budowę boiska sportowego przy SP zagospodarowanie zaplecza Sali gimnastycznej na schronisko turystyczne utworzyć zaplecze dla działalności UKS „Szkło” Korzeniowski.pl Zakupić wóz bojowy oraz potrzebny sprzęt dla OSP Miękisz Stary Gospodarka: przygotować teren byłej RSP pod możliwości rozwoju działalności gospodarczej w sołectwie, tworzenie nowych miejsc pracy opracowanie możliwości korzystania z zasobów miejscowych surowców: piasku i gliny przygotowanie warunków do wykorzystania wiatru oraz produkcji surowców dla energii odnawialnej. Kluczowe obiekty przewidziane do rewitalizacji w Miękiszu Starym w okresie 2009 – 2013 oraz w okresie 2014 - 2015 Tereny po byłej Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Miękiszu Starym. Działka nr 536/7 o pow. 6.93 ha zabudowana jest budynkiem administracyjno – biurowym (wielofunkcyjnym), bazą paliw, z dwoma zbiornikami podziemnymi na paliwo i dwoma dystrybutorami, oborą wraz ze zbiornikiem na gnojowicę, chlewnię wraz ze zbiornikiem na gnojówkę, utwardzeniem placu, ogrodzeniem, siecią wodociągową i studnią betonową. Teren po Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej został przekazany przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa na rzecz Gminy Laszki umową nieodpłatnego przeniesienia prawa własności Rep. A 6508/2002 z dnia 24 października 2002 r. z przeznaczeniem na dzienny dom pobytu i rehabilitacji dla osób upośledzonych umysłowo, mieszkania dla osób bezdomnych i lokale socjalne oraz infrastrukturę towarzyszącą tym obiektom. Obiekt w chwili obecnej nie jest użytkowany. Cerkiew Grekokatolicka w Miękiszu Starym Działka nr 372 o pow. 0.23 ha zabudowana budynkiem Cerkwi Pokrow Przeświętej Bogarodzicy stanowiąca własność Parafi Rzymsko – Katolickiej pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej. Cerkiew grecko-katolicka p.w. Pokrow Przeświętej Bogurodzicy; drewniana budowla, jednonawowa, szalowana, dach nawy zwieńczony zrembowaną, ośmiopołaciowa kopułą, krytą 40 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 namiotowym dachem z sygnaturką., restaurowana w 1925.. Jest budynkiem o wyraźnych nawarstwieniach stylowych. Najstarszą częścią (zapewne XVII w.) jest zrąb ścian sanktuarium. Do niego dostawiono na przełomie XIX/XX w. nawę i babiniec. W 1885 r. wykonano pseudosklepienie nawy, a bryłę świątyni wzbogacono o zakrystię i kruchty. Budynek jest jednym z nielicznych, w drewnianej architekturze cerkiewnej południowo-wschodniej Polski, przykładów inspirowanych murowanym barokowym budownictwem sakralnym. Obecnie chyli się ku upadkowi. W ramach międzynarodowego programu ratowania zabytków architektury drewnianej naukowcy z Instytutu Historii, Architektury i Konserwacji Zabytków Wydziału Architektury Politechniki krakowskiej wykonali dla tejże cerkwi dokumentację konserwatorską. Na wzgórzu cerkiewnym znajdują się nagrobki rodzin właścicieli majątku Miękisz Stary. Kanalizacja sanitarna - odprowadzanie ścieków sanitarnych z budynków mieszkalnych oraz instytucji, obiektów użyteczności publicznej w systemie rozdzielczym oraz przesłanie ich na istniejącą oczyszczalnię ścieków komunalnych w Laszkach. Ilość mieszkańców korzystających 570 RLM, ilość długość 9500 mb. Budowa Parkingu obok skweru Lotników i świetlicy wiejskiej Natomiast zgodnie z „Planem Odnowy Wsi Wietlin na lata 2007 – 2013” przewidziano do rewitalizacji : Infrastruktura: wykonanie kanalizacji sanitarnej remonty dróg gminnych zlokalizowanych w sołectwie Wietlin modernizacja oświetlenia ulicznego udrożnienie i oczyszczenie potoku Motwica płynącego przez wieś wraz z rowami dopływającymi do Motwicy wykonanie chodnika w ciągu drogi powiatowej wykonanie parkingów wiejskich 41 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Kultura i oświata: edukacja proekologiczna w sołectwie remont remizo-świetlicy OSP remont świetlicy wiejskiej lub jej inne zagospodarowanie wykonanie boisk szkolnych i placu zabaw dla dzieci zakończenie remontu Szkoły Podstawowej remont kościoła parafialnego (zabytkowej cerkwi) remont i odnowienie kaplic słupowych i przydrożnych krzyży Sport i rekreacja: wykonanie koncepcji zagospodarowania gruntów przy stawach, pozostałych po wyrobiskach żwirowych modernizacja boiska LKS, budowa szatni i zaplecza organizacja i budowa ścieżek rowerowych wzdłuż rzeki San Gospodarka i Rolnictwo: tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorstw uzbrojenie terenów komunalnych pod zakłady produkcyjne zalesianie terenów nie wykorzystywanych rolniczo zagospodarowanie pastwisk mienia wiejskiego remont dróg transportu rolnego Kluczowe obiekty przewidziane do rewitalizacji w Wietlinie w okresie 2009 – 2013 oraz w latach 2014-2015 Świetlica wiejska Wietlin Wieś Działka nr 136/1 o pow. 0.45 ha zabudowana budynkiem Świetlicy. Stan prawny nieruchomości uregulowany, nieruchomość stanowi własność Gminy Laszki posiada założoną księgę wieczysta KW PR1J/00052720/6. Budynek wolnostojący pełni funkcje świetlicy dla społeczności zamieszkującej w Wietlin oraz do niedawna w jego części znajdował się Ośrodek Zdrowia. Obiekt o prostokątnym rzucie, przykryty kopertowym dachem. Powierzchnia zabudowy budynku 356,26 m 2, powierzchnia całkowita budynku 882,65 m 2, kubatura 2601,08 m3. Budynek w chwili obecnej nie jest użytkowany. 42 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Remiza OSP Wietlin Działka nr 136/2 o pow. 0.06 ha zabudowana budynkiem remizy OSP Wietlin. Stan prawny nieruchomości uregulowany, nieruchomość stanowi własność Gminy Laszki posiada założoną księgę wieczysta KW PR1J/00052720/6. Budynek wolnostojący parterowy pełni funkcję remizy dla OSP Wietlin, część budynku wynajęta jest pod prowadzenie działalności gospodarczej (sklepem). Szkoła Podstawowa w Wietlinie Działka nr 158 o pow. 0.37 ha zabudowana budynkiem Szkoły Podstawowej w Wietlinie oraz budynkiem Sali Gimnastycznej. Stan prawny nieruchomości uregulowany, nieruchomość stanowi własność Gminy Laszki posiada założoną księgę wieczysta KW PR1J/00070223/4. W chwili obecnej budynki są używane jako Szkoła Podstawowa w Wietlinie wraz z Sala Gimnastyczną w której znajduje się Ośrodek Zdrowia. Tereny po byłej Żwirowni KRUSZGEO stanowiące własność Gminy Laszki. Tereny stanowiące własność Gminy Laszki obejmują następujące numery działek 377/18 o pow. 5.81 ha i 377/57 o pow. 11.19 ha w tym: 11.29 ha pod wodami powierzchniowymi stojącymi powstałymi w wyniku eksploatacji i poboru piasku i żwirów przez KRUSZGEO oraz 5.71 ha są to grunty stanowiące brzegi i skarpy wokół zbiornika wodnego. Stan prawny nieruchomości nieruchomość stanowi własność Gminy Laszki posiada założoną księgę uregulowany, wieczystą KW PR1J/00052720/6. Teren w chwili obecnej jest w dzierżawie Polskiego Związku Wędkarskiego w Przemyślu i jest używany jako łowisko wędkarskie Kanalizacja sanitarna – odprowadzanie ścieków sanitarnych z budynków mieszkalnych oraz instytucji, obiektów użyteczności publicznej w systemie rozdzielczym oraz przesłanie ich na istniejącą oczyszczalnię ścieków komunalnych w Laszkach. Ilość mieszkańców korzystających 218 RLM, ilość ścieków : 28 m3, długość 4049 mb. Budowa chodnika w ciągu drogi powiatowej Nr 1719R Jarosław-Łazy na odcinku od km 6+956 tj. wjazd na teren cmentarza przez całą wieś Wietlin aż do zjazdu w km 8 +240 Wzdłuż całej trasy chodnika istnieją liczne zjazdy do gospodarstw. Chodnik projektuje się szerokości 1,5m z opaską ziemną szerokości 0,5m poza chodnikiem. Zaprojektowano dwa przejścia dla pieszych w miejscach przejścia chodnika na druga stronę tj. w km 7+275 oraz 7+640,15. 43 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 IV. Planowane działania na obszarze rewitalizowanym w latach 2009 – 2015 W ramach programu rewitalizacji przewidziano do wykonania zadania o charakterze przestrzennym (techniczno-materialnym), w ramach działania dotyczącego rozwoju infrastruktury technicznej jak również działania w zakresie rozwoju infrastruktury społecznej, kulturalnej i turystycznej. Zadania te rozpisane są w następującym układzie: nazwa planowanego działania, szacunkowy koszt realizacji zadania, harmonogram realizacji. Tabela nr 19 Działania dotyczące rozwoju infrastruktury technicznej w latach 2009 - 2015 Lp. Nazwa zadania Okres realizacji Instytucja finansującauczestnicząca Nakłady finansowe w zł 1. Budowa Kanalizacji sanitarnej w Miękiszu Starym Budowa Kanalizacji sanitarnej w Wietlinie Budowa parkingu w Miękiszu Starym 2010 Gmina Laszki 1 600 000,00 2014 - 2015 Gmina Laszki 2 500 000,00 2011 Gmina Laszki 20 000,00 2. 3. Tabela nr 20 Działania dotyczące rozwoju infrastruktury społecznej, kulturalnej i turystycznej w latach 2009 - 2015 Lp. Nazwa zadania Okres realizacji 1. Budowa zespołu budynków z przeznaczeniem na świadczenie usług zakontraktowanych w NFZ całodobowa i pobytowa opieka nad osobami w podeszłym wieku, całodobowe i pobytowe hospicjum oraz rehabilitacja osób niepełnosprawnych i upośledzonych. 2010 -2012 44 Instytucja finansującauczestnicząca Fundacja Potrzebującym Warszawa Nakłady finansowe Pomoc 10 000 000,00 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 2. 3. 4 Opracowanie MPZP dla terenów po byłej żwirowni – przeznaczenie na tereny rekreacyjne (sporty wodne, wędkarstwo) Przebudowa świetlicy wiejskiej, remizy OSP, budowa parkingów i chodników Renowacja Cerkwi greckokatolickiej p.w. Pokrow Przeświętej Bogurodzicy w Miękiszu Starym 2011 Gmina Laszki 100 000,00 2010 - 2011 Gmina Laszki 800 000,00 2014 - 2015 Parafa Rzymsko – Katolicka pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Miękiszu Starym 3 500 000,00 45 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 V. Plan finansowy realizacji rewitalizacji na lata 2009 - 2015 Tabela nr 21 Koszty działań rewitalizacyjnych na obszarze rewitalizowanym w latach 2009 - 2015. Nazwa podmiotu Gmina Laszki Łącznie 2009 – 2013 Łącznie 2014 (w zł) (w zł) 2 520 000,00 - 2 500 000,00 Fundacja Pomoc Potrzebującym Warszawa 10 000 000,00 ---------------------- Parafa Rzymsko – Katolicka pw. Matki Boskiej Częstochowskiej ---------- 3 500 000,00 w Miękiszu Starym Razem 12 520 000,00 6 000 000,00 Źródłami finansowania zadań objętych Lokalnym Programem Rewitalizacji będą: - środki własne budżetu Gminy Laszki - środki innych podmiotów współpracujących z Gminą Laszki - środki z budżetu państwa - fundusze strukturalne Unii Europejskiej 46 2015 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Tabela nr 22 Zestawienie kosztów realizacji zadań z podziałem na podmioty uczestniczące w finansowaniu w latach2007 - 2013 Nazwa podmiotu Wymagane nakłady w Rozbicie kosztów latach 2009 - 2013 Gmina Laszki Fundacja Pomoc Potrzebującym 2 520 000,00 10 000 000,00 Warszawa Razem 12 520 000,00 47 Fundusze 1 890 000,0 Budżet państwa Środki własne 0,00 Fundusze 8 500 000,00 Budżet państwa Środki własne 0,00 Fundusze 10 390 000,00 Budżet państwa 0,00 Środki własne 2 130 000,00 630 000,00 1 500 000,00 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 VI. System wdrażania Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Laszki Warunkiem obowiązywania Lokalnego Programu Rewitalizacji jako szansy na poprawę życia w Gminie Laszki i jako aktu prawa funkcjonującego w Gminie Laszki jest jego przyjęcie do realizacji na mocy Uchwały Rady Gminy Laszki. Akt ten wskaże wolę Rady Gminy do zharmonizowanego jej rozwoju na zasadach określonych w Programie LPR. Ważnym elementem decydującym o skuteczności realizacji założeń i celów każdego dokumentu planistycznego jest skuteczny i przemyślany system jego wdrażania. Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Laszki jest jednym z programów operacyjnych gminy, zawierającym konkretne zestawy zadań do realizacji w wyznaczonych obszarach. Zadania te określone zostały w planach odnowy miejscowości gminy Laszki. Wdrażanie Lokalnego Programu Rewitalizacji związane jest bezpośrednio z koordynacją procesu wdrażania poszczególnych planów odnowy miejscowości. W tym aspekcie powiązanie Lokalnego Programu Rewitalizacji z Planami Odnowy jest niezwykle istotne. Projekty realizowane w ramach poszczególnych planów odnowy miejscowości będą wdrażane przez podmioty zgłaszające inwestycje. W zdecydowanej większości będzie to Gmina, która uzgadnia realizację zadań z Radą Sołecką. Procedura wdrażania Lokalnego Programu Rewitalizacji będzie wymagała szeregu działań polegających nie tylko na koordynowaniu realizacji założeń poszczególnych planów odnowy miejscowości, lecz również na typowaniu projektów, animowaniu nowych projektów, zwłaszcza tych angażujących kilka miejscowości oraz oddziaływujących na całą gminę. Odpowiedzialność za wdrażanie Lokalnego Programu Rewitalizacji spoczywa bezpośrednio na Wójcie Gminy Laszki oraz Zespole Zadaniowym ds. Rewitalizacji, powołanym stosownym zarządzeniem przez Wójta Gminy Laszki. Osiągnięcie zamierzonych celów możliwe jest dzięki : - zaangażowaniu społeczności lokalnej oraz instytucji społecznych, w szczególności są to: a/ lokalni przedsiębiorcy, b/ organizacje pozarządowe oraz inne instytucje prospołeczne, c/ związki wyznaniowe za pośrednictwem parafii, - niwelowaniu zagrożeń hamujących rozwój gminy, 48 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 - pozyskiwaniu środków finansowych na realizację programu ze źródeł budżetowych, pozabudżetowych krajowych i zagranicznych, w tym z Unii Europejskiej, - promocji poszczególnych działań realizowanych w ramach programu Wdrażanie Lokalnego Programu Rewitalizacji będzie się odbywało poprzez: - przygotowywanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej dotyczącej zadań ujętych w programie, - przygotowywanie i składanie wniosków o dofinansowanie w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, - nie informacji o realizacji projektów zawartych w Programie, - aktualizowanie Lokalnego Programu Rewitalizacji - przyjmowanie do realizacji nowych zadań zgodnych z oczekiwaniami społeczności lokalnej VII. Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej Lokalny Program Rewitalizacji stanowi dokument otwarty. Poddawany będzie systematycznej, okresowej analizie i ocenie oraz będzie w razie potrzeby aktualizowany w zakresie dostosowania do zmieniających się uwarunkowań. Analiza, ocena i aktualizacja programu odbywać się będzie w oparciu o zasadę współpracy z zainteresowanymi partnerami uczestniczącymi w Programie. Monitoring wdrażania zadań przewidzianych do realizacji w okresie 2009-2013 oraz w okresie 2014-2015 prowadzi Zespół Zadaniowy ds. Rewitalizacji w Urzędzie Gminy Laszki, dokonując oceny jego realizacji podczas roboczych spotkań zespołu. W przypadku stwierdzenia konieczności dokonania korekt w LPR fakt ten będzie przekazywany Wójtowi Gminy Laszki. Wprowadzane zmiany będą uzgadniane przez Zespół Zadaniowy ds. Rewitalizacji i Wójta, a następnie przedkładane będą pod obrady Rady Gminy w Laszkach, w celu dokonania zmian właściwą uchwałą. 49 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Laszki na lata 2009-2015 Komunikacja społeczna ma zapewnić partnerom programu: • dostęp do informacji na temat celów i problemów rewitalizacji, • pobudzić ich do wyrażania własnych opinii, • nawiązać porozumienie pomiędzy partnerami procesu rewitalizacji, a Zespołem Zadaniowym ds. Rewitalizacji. Na system sprawnej komunikacji społecznej składają się: - środki komunikacji społecznej bezpośredniej: a) kontakty i spotkania mieszkańców z urzędnikami podczas załatwiania spraw b) kontakty i spotkania Wójta oraz Zespołu Zadaniowego ds. rewitalizacji z mieszkańcami, c) spotkania Wójta i radnych Rady Gminy z mieszkańcami, d) rozmowy telefoniczne, - środki komunikacji społecznej pośredniej: a) informacje prasowe , b) ulotki, ogłoszenia, c) strona internetowa, d) poczta elektroniczna. Sprawność i efektywność działania systemu komunikacji społecznej zależy z jednej strony od zaangażowania, umiejętności, sposobu pozyskiwania, analizowania i oceny informacji mieszkańców, a z drugiej strony od umiejętności doboru form i środków przekazywania informacji. Opracowanie : Ośrodek Współpracy Regionalnej W Laszkach 50 od
