Polityka równych szans - Program Pomoc Techniczna 2007-2013

Polityka równych szans
Prezentacja, zawiera wybrane zagadnienia problemowe
zawarte w materiałach szkoleniowych opracowanych na
potrzeby szkoleń z zakresu polityki równych szans, dla
beneficjentów indywidualnych projektów kluczowych.
Cel szkolenia
 Celem szkoleń było podniesienie poziomu wiedzy oraz
doskonalenie umiejętności uwzględniania w tzw. projektach
kluczowych zasady horyzontalnej dotyczącej równości szans.
2
Historyczne i społeczne
uwarunkowania polityki
równości szans
Historia polityki równości szans
 XIX - XX wiek – ruchy emancypacyjne
 1918 – Polki wywalczyły prawa wyborcze
 1957 – Traktat Rzymski
 70’ – dyrektywy unijne
 1979 – Konwencja w sprawie eliminacji wszelkich form
dyskryminacji wobec kobiet (CEDAW)
 1995 – Pekińska Platforma Działania
 1997 – Traktat Amsterdamski
 2000 – Strategia Lizbońska
 2004 – Wejście do UE i nowelizacja Kodeksu Pracy
 2007 – IV/V i VI raport okresowy Polski z realizacji Konwencji
CEDAW
4
Traktat rzymski
 Traktat założycielski Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
(przekształconej później w Unię Europejską), 1957
Artykuł 119
 Każde Państwo Członkowskie zapewnia w pierwszym etapie
wprowadzenie, a w okresie późniejszym stosowanie zasady
równości wynagrodzeń dla pracowników płci męskiej i żeńskiej
za taką samą pracę.
 Do celów niniejszego artykułu przez wynagrodzenie rozumie się
zwykłą podstawową lub minimalną płacę lub uposażenie oraz
wszystkie inne korzyści w gotówce lub w naturze, otrzymywane
przez pracownika bezpośrednio lub pośrednio, z racji
zatrudnienia, od pracodawcy.
5
Konwencja w sprawie Likwidacji Wszelkich
Form Dyskryminacji Kobiet (CEDAW),
Organizacja Narodów Zjednoczonych, 1979
 Zakaz wszelkiego różnicowania
 Nastawiona na osiąganie faktycznej równości
 Obowiązek
prywatnej
zapewniania
równości
w
sferze
publicznej
i
 Możliwość wprowadzenia dyskryminacji pozytywnej, służącej
osiąganiu faktycznej równości
 Obowiązek raportowania państw-stron z realizacji postanowień
konwencji
 Powołała Komitet ds. Eliminacji Dyskryminacji Kobiet (CEDAW) –
przyjmuje raporty, skargi, formułuje rekomendacje.
6
Pekińska Platforma Działania
 Dokument końcowy IV Światowej Konferencji ONZ w Sprawach
Kobiet, Pekin 1995, podpisany przez 189 państw (w tym Polskę)
 Wprowadza pojęcie gender mainstreaming (uwzględniania
perspektywy płci w głównym nurcie wszystkich działań) do
polityki (zaadaptowane następnie przez Unię Europejską).
Kluczowe ustalenia
 Prawa kobiet są prawami człowieka
 Sprawiedliwe relacje między płciami są warunkiem rozwoju
i elementem demokracji
 Wszystkie kraje powinny prowadzić systematyczną politykę na
rzecz kobiet i równości płci.
7
Gender mainstreaming
 uwzględnianie perspektywy płci w głównym nurcie wszystkich
procesów politycznych, priorytetów i działań, na wszystkich ich
etapach;
 celowe, systematyczne i świadome ocenianie, w jaki sposób
dana polityka, działanie, decyzja wpłynie na warunki życia
kobiet i mężczyzn.
8
Kontekst teoretyczny
polityki równości szans
- mechanizmy tworzenia się
stereotypów, uprzedzeń
i dyskryminacji
Gender – płeć społeczno-kulturowa
 wszystko to, co w danej kulturze i społeczeństwie jest uważane
za odpowiednie dla kobiet (dziewcząt) lub mężczyzn (chłopców);
 zespół norm i oczekiwań dotyczących cech charakteru, wyglądu,
zachowania, zainteresowań, wyborów życiowych i zawodowych
(ról społecznych) itp.;
 gender zmienia się w czasie;
 gender zmienia się w przestrzeni.
versus
 Płeć biologiczna (sex) odnosi się do biologicznych różnic między
mężczyznami a kobietami, które są uniwersalne i naturalnie
niezmienne (narządy rozrodcze, cechy płciowe, funkcje
reprodukcyjne, gospodarka hormonalna).
10
Przejawy gender w projektach infrastrukturalnych
 zróżnicowane wzorce podróżowania kobiet i mężczyzn,
 różnice między kobietami i mężczyznami w podejściu do
bezpieczeństwa,
 bariery związane z rozwojem przedsiębiorczości u kobiet
 zwiększająca się liczba młodych mężczyzn podejmujących role
ojcowskie,
 zróżnicowana liczba kobiet i mężczyzn posiadająca dostęp do
nowoczesnych technologii,
 wybieranie przez kobiety zawodów „typowo kobiecych” i przez
mężczyzn „typowo męskich”.
11
Niesprawność i niepełnosprawność
 opisana przez WHO jako nieprzystosowanie funkcji organizmu do
warunków w jakich się on znajduje.
 Niesprawność – każda utrata sprawności lub nieprawidłowość w
budowie czy funkcjonowaniu organizmu pod względem
psychologicznym, psychofizycznym lub anatomicznym.
 Niepełnosprawność – każde ograniczenie bądź niemożność
(wynikająca z niesprawności) prowadzenia aktywnego trybu życia
w sposób lub w zakresie uznawanym za typowy dla człowieka.
 Osoba niepełnosprawna to osoba u której istotne uszkodzenie
ciała i obniżenie sprawności funkcjonowania organizmu powodują
uniemożliwienie, utrudnienie lub ograniczenie sprawnego
funkcjonowania w społeczeństwie.
12
Rodzaje niepełnosprawności
 Niepełnosprawność wzrokowa
 Niepełnosprawność ruchowa
 Niepełnosprawność słuchowa
 Niepełnosprawność wzrokowo – słuchowa
 Niepełnosprawność intelektualna
13
Przejawy niepełnosprawności w projektach
infrastrukturalnych
 trudności z poruszaniem się osób z dysfunkcją wzroku w
przestrzeni publicznej (np. podjazdy, oznaczenia),
 niedostępność pojazdów komunikacji publicznej dla osób,
niepełnosprawnych ruchowo,
 niedostępność instytucji muzycznych dla osób z dysfunkcją
słuchu,
 dźwigi w instytucjach publicznych wymagające znacznej siły
fizycznej,
 strony internetowe oferujące usługi publiczne niedostosowane
do korzystania z czytników dla osób z dysfunkcją wzroku.
14
Stereotyp
 uproszczony sąd dotyczący określonej grupy ludzi, wyróżnionej
na podstawie jakiejś cechy,
 często nieprawdziwy, formułowany na podstawie fałszywych
informacji,
 przekazywany przez tradycję, „z pokolenia na pokolenie”,
 trwały, trudny do zmiany,
 filtruje informacje i przyjmuje głównie te zgodne z nim,
 zaciera różnice indywidualne.
15
Uprzedzenie
 negatywna ocena lub osąd jakiejś grupy społecznej, wyróżnionej
na podstawie jednej cechy,
 często oparta na stereotypie,
 wiążąca się z emocjami, odczuwanymi w stosunku do danej
grupy lub jej przedstawicielki/la, najczęściej takimi jak lęk /
strach, złość.
16
Dyskryminacja
 nierówne, gorsze traktowanie jakiejś osoby, tylko na podstawie
jej przynależności do danej grupy, najczęściej wynikające ze
stereotypów i uprzedzeń,
 wiąże się z zależnością władzy,
 nie jest uzasadniona obiektywnymi przesłankami,
 nie musimy jej doświadczyć, żeby uwierzyć w jej istnienie.
17
Dyskryminacja ze względu na płeć
Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji
wobec kobiet, ONZ, 1979 r.
 Dyskryminacja ze względu na płeć oznacza wszelkie
zróżnicowanie, wyłączenie lub ograniczenie, którego skutkiem
lub celem jest uszczuplenie lub uniemożliwienie jednej z płci
korzystania na równi z drugą płcią z zasobów, praw człowieka
oraz podstawowych wolności w dziedzinach życia politycznego,
gospodarczego, społecznego, kulturalnego, obywatelskiego i
innych.
18
Dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, ONZ, 2006 r.
 Dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność oznacza
wszelkie formy różnicowania, wykluczania lub ograniczania ze
względu na niepełnosprawność, których celem lub wynikiem jest
utrudnienie lub uniemożliwienie uznania, korzystania lub
egzekwowania wszelkich praw człowieka i fundamentalnych
swobód, na równych zasadach z innymi obywatelami, w sferze
politycznej, gospodarczej, społecznej.
19
Dyskryminacja wielokrotna
 Dochodzi do niej przy doświadczaniu dyskryminacji z więcej niż
jednego powodu (przesłanki)
 Może być związana z doświadczaniem dyskryminacji z różnych
powodów w różnych sytuacjach, doświadczaniem dyskryminacji
z kilku powodów w jednej sytuacji lub doświadczaniem
dyskryminacji krzyżowej (oddziaływanie jednoczesne kilku
wzajemnie na siebie oddziałujących czynników).
20
Łańcuch dyskryminacji
STEREOTYP
przekonanie na
temat danej
grupy,
ujednolicone i
uproszczone,
sztywne,
jednostronne
UPRZEDZENIE
postawa, ocena,
osąd dokonana
na podstawie
stereotypowych
przekonań
DYSKRYMINACJA
gorsze traktowanie
osób lub grup
społecznych tylko
na podstawie ich
przynależności do
grupy, wynikające z
uprzedzeń
21
Poziomy dyskryminacji
 poziom osobisty - sytuacja, w której dana osoba doświadcza
dyskryminacji, bądź też czuje się dyskryminowana, np.
molestowanie seksualne, odmowa zatrudnienia w powodu
niepełnosprawności,
 poziom instytucjonalny - praktyki instytucji - niekoniecznie
oficjalne i ogłoszone – które utrudniają korzystanie z zasobów i
usług, należących się każdemu obywatelowi/ obywatelce, np.
bariery architektoniczne dla osób niepełnosprawnych czy
stosowanie ukrytych preferencji dla kobiet,
 poziom strukturalny - całość systemu społeczno - prawno ekonomicznego, który poprzez swoje struktury, prawo, praktyki
nie uwzględnia potrzeb wszystkich osób.
22
Bariery w osiąganiu
faktycznej równości szans
- próba zaadresowania
problemu
Zasada równości szans w UE
 Zasada równego traktowania i niedyskryminacji.
 Obowiązek planowania działań wyrównawczych w sytuacji, gdy
istnieją nierówności doświadczane przez grupę osób
znajdujących się w podobnym położeniu/sytuacji lub bariery,
ograniczające dostęp.
 Podejście horyzontalne – oferowanie takich samych możliwości
bez względu na płeć, niepełosprawność, wiek itd. Podejście
horyzontalne opiera się na przesłankach prawnie chronionych.
 Podejście wertykalne – przyjmuje, że grupy znajdujące się w
trudniejszym położeniu powinny mieć oferowane dodatkowe
wsparcie.
24
Dyrektywy UE
 Dyrektywa Rady 75/117/EEC z dnia 10 lutego 1975 roku w
sprawie zbliżenia ustawodawstwa Państw Członkowskich
dotyczącego stosowania zasady równości wynagrodzeń dla
mężczyzn i kobiet.
 Dyrektywa Rady 76/207/EEC z dnia 9 lutego 1976 roku w sprawie
wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i
mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i
awansu zawodowego oraz warunków pracy.
 Dyrektywa Rady 79/7/EEC z dnia 19 grudnia 1978 roku w sprawie
stopniowego wprowadzania w życie zasady równego traktowania
kobiet i mężczyzn w dziedzinie zabezpieczenia społecznego.
25
Dyrektywy UE
 Dyrektywa Rady 86/378/EWG z dnia 24 lipca 1986 r. w sprawie
wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i
mężczyzn
w
systemach
zabezpieczenia
społecznego
pracowników.
 Dyrektywa Rady 86/613/EWG z dnia 11 grudnia 1986 roku w
sprawie stosowania zasady równego traktowania kobiet i
mężczyzn pracujących na własny rachunek, w tym w rolnictwie,
oraz w sprawie ochrony kobiet pracujących na własny rachunek
w okresie ciąży i macierzyństwa.
 Dyrektywa Rady 92/85/EWG z dnia 19 października 1992 roku w
sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy
w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży,
pracownic, które niedawno rodziły i pracownic karmiących
piersią.
26
Dyrektywy UE
 Dyrektywa 96/34/EC z dnia 3 czerwca 1996 roku w sprawie
porozumienia ramowego dotyczącego urlopu rodzicielskiego
zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC.
 Dyrektywa 97/80/WE z dnia 15 grudnia 1997 roku dotycząca
ciężaru dowodu w sprawach dyskryminacji ze względu na płeć.
 Dyrektywa Rady 2000/78/EC z dnia 27 listopada 2000 roku
ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania
w zakresie zatrudnienia i pracy.
27
Dyrektywy UE
 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/73/WE z dnia
23 września 2002 roku zmieniająca Dyrektywę Rady 76/207/EWG
w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania
kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia,
kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy
(nowelizacja).
 Dyrektywa 2004/113/EC z dnia 13 grudnia 2004 roku
wprowadzająca w życie zasadę równego traktowania mężczyzn i
kobiet w zakresie dostępu do towarów i usług oraz dostarczania
towarów i usług.
28
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
 Artykuł 8
We wszystkich swoich działaniach Unia zmierza do zniesienia
nierówności oraz wspierania równości mężczyzn i kobiet.
 Artykuł 10
Przy określaniu i realizacji swoich polityk i działań Unia dąży do
zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub
pochodzenie
etniczne,
religię
lub
światopogląd,
niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.
29
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
 Artykuł 19, ust. 1
Bez uszczerbku dla innych postanowień Traktatów i w granicach
kompetencji, które Traktaty powierzają Unii, Rada, stanowiąc
jednomyślnie zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą i po
uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może podjąć środki
niezbędne w celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu
na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd,
niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.
 Artykuł 157, ust. 1
Każde Państwo Członkowskie zapewnia stosowanie zasady równości
wynagrodzeń dla pracowników płci męskiej i żeńskiej za taką
samą pracę lub pracę takiej samej wartości.
30
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
 Artykuł 157, ust. 4
W celu zapewnienia pełnej równości między mężczyznami i
kobietami w życiu zawodowym zasada równości traktowania nie
stanowi przeszkody dla Państwa Członkowskiego w utrzymaniu
lub przyjmowaniu
środków przewidujących specyficzne
korzyści, zmierzające do ułatwienia wykonywania działalności
zawodowej przez osoby płci niedostatecznie reprezentowanej
bądź zapobiegania niekorzystnym sytuacjom w karierze
zawodowej i ich kompensowania.
31
Karta praw podstawowych Unii Europejskiej
 Artykuł 21 Niedyskryminacja, ust. 1
Zakazana jest wszelka dyskryminacja w szczególności ze względu
na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne,
cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy
polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości
narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub
orientację seksualną.
32
Rozporządzanie Rady Europejskiej 1083/2006
Rozporządzenie ustanawiające przepisy ogólne dotyczące EFRR,
EFS oraz FS
 Preambuła, Punkt 30
W kontekście podejmowanych przez nią wysiłków na rzecz
osiągnięcia spójności gospodarczej i społecznej Wspólnota stawia
jako swoje cele, na wszystkich etapach wdrażania funduszy,
zniesienie nierówności oraz wspieranie równości mężczyzn i kobiet
zapisanych w art. 2 i 3 Traktatu, jak również zwalczanie
dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne,
religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację
seksualną.
33
Rozporządzanie Rady Europejskiej 1083/2006
Rozporządzenie ustanawiające przepisy ogólne dotyczące EFRR,
EFS oraz FS
 Artykuł 16, Równość mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacja
Państwa członkowskie i Komisja zapewniają wsparcie zasady
równości mężczyzn i kobiet oraz uwzględniania problematyki płci
na poszczególnych etapach wdrażania funduszy. Państwa
członkowskie i Komisja podejmują odpowiednie kroki w celu
zapobiegania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub
pochodzenie
etniczne,
religię
lub
światopogląd,
niepełnosprawność,
wiek
lub
orientację
seksualną
na
poszczególnych etapach wdrażania funduszy, a w szczególności – w
dostępie do nich.
34
Rozporządzanie Rady Europejskiej 1083/2006
Rozporządzenie ustanawiające przepisy ogólne dotyczące EFRR,
EFS oraz FS
 Artykuł 16, Równość mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacja
W szczególności dostępność dla osób niepełnosprawnych jest
jednym z kryteriów, których należy przestrzegać podczas
określania operacji współfinansowanych z funduszy oraz które
należy uwzględniać na poszczególnych etapach wdrażania.
35
Rozporządzanie Parlamentu i Rady 1080/2006
Rozporządzenie w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego
 Preambuła, Punkt 8
Na kolejnych etapach wdrażania programów operacyjnych
współfinansowanych z EFRR państwa członkowskie i Komisja
powinny zagwarantować niedyskryminację ze względu na płeć,
rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd,
niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.
36
Komunikat Komisji Europejskiej „Dążenie do
dostępnego społeczeństwa informacyjnego”
 Definicja – e – dostepności: e-dostępność oznacza
zlikwidowanie barier technicznych oraz problemów, z jakimi
stykają się osoby niepełnosprawne, w tym często osoby starsze,
pragnące uczestniczyć na równych warunkach w społeczeństwie
informacyjnym. Aby umożliwić
wszystkim obywatelom
jednakowe warunki uczestnictwa w społeczeństwie należy
zapewnić dostęp do pełnego zakresu towarów, produktów i usług
opartych na ICT. Kategoria ta obejmuje komputery, telefony,
telewizory, internetowe portale rządowe, zakupy przez internet,
centra obsługi telefonicznej, terminale samoobsługowe jak np.
bankomaty czy automaty do sprzedaży biletów.
37
Prawo budowlane
 Artykuł 5, ust. 1
Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami
budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres
użytkowania, projektować i budować w sposób określony w
przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z
zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:
[…]
4) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności
publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego
przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się
na wózkach inwalidzkich.
38
Ustawa Prawo budowlane
 Artykuł 5, ust. 1
Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami
budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres
użytkowania, projektować i budować w sposób określony w
przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z
zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:
[…]
4) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności
publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego
przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się
na wózkach inwalidzkich.
39
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie
 wprowadzenie wymogu zapewnienia dojazdów i dojść do
budynku, miejsc postojowych dla samochodów osobowych,
zieleni i urządzeń rekreacyjnych, ogrodzeń, wejść do budynków
i mieszkań, schodów, pochylni, pomieszczeń higieniczno –
sanitarnych oraz wind dla osób niepełnosprawnych.
40
Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki
Morskiej
 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
drogi publiczne i ich usytuowanie – obowiązek dostosowania do
potrzeb osób niepełnosprawnych chodników, parkingów, stanowisk
postojowych, wysepek przystankowych oraz przejść dla pieszych;
 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie – wskazanie
dostosowania
kładek
i
mostów
do
potrzeb
osób
niepełnosprawnych;
 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
skrzyżowania linii kolejowych z drogami publicznymi i ich
usytuowanie – ruch pieszych, w tym osób niepełnosprawnych na
tego typu skrzyżowaniach.
41
Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności
 Strategia stanowi odnowienie zobowiązań podjętych w 2006 roku
na lata 2010 – 2020;
 Ogólnym celem strategii jest zwiększenie możliwości osób
niepełnosprawnych, tak aby mogły one w pełni korzystać ze
swoich praw i uczestniczyć w życiu społecznym oraz w
europejskiej gospodarce, zwłaszcza dzięki jednolitemu rynkowi;
 Komisja określiła osiem podstawowych obszarów działania:
Dostępność, Uczestnictwo, Równość, Zatrudnienie, Kształcenie i
szkolenie, Ochrona socjalna, Zdrowie i Działania zewnętrzne .
Dla każdego obszaru określono najważniejsze działania oraz
nadrzędny cel na poziomie UE.
42
Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności
Obszar 1 - Dostępność
 „Dostępność” oznacza, że osoby niepełnosprawne mają dostęp,
na równych prawach z innymi, do środowiska fizycznego,
transportu,
technologii
i
systemów
informacyjnokomunikacyjnych (TIK) oraz pozostałych obiektów i usług.
 Postuluje się włączenie „projektowania dla wszystkich”,
uwzględniającego rzeczywiście przeanalizowane potrzeby
wszystkich osób będących użytkownikami infrastruktury.
43
Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności
Obszar 2 – Uczestnictwo
 Przejście od instytucjonalnych do środowiskowych systemów
opieki.
 Zapewnienie
dostępności
organizacji
sportowych,
hobbystycznych, kulturalnych i rekreacyjnych i ich działań.
 Osiągnięcie pełnego udziału osób niepełnosprawnych w życiu
społecznym poprzez umożliwienie im korzystania ze wszystkich
korzyści płynących z obywatelstwa UE; usunięcie barier
administracyjnych i wynikających z postaw społecznych w celu
osiągnięcia pełnego udziału w życiu społecznym na równych
prawach; zapewnienie usług środowiskowych wysokiej jakości, w
tym także dostępu do osobistej opieki.
44
Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności
Obszar 3 – Równość
 Zwracanie uwagi na skumulowany wpływ dyskryminacji, której
osoby niepełnosprawne doświadczać mogą w z innych względów,
takich jak narodowość, wiek, rasa lub przynależność etniczna,
płeć, religia lub przekonania oraz orientacja seksualna.
 Zagwarantowanie pełnego wprowadzenia w życie dyrektywy
2000/78/WE[14] zakazującej dyskryminacji w dziedzinie
zatrudnienia. Poprzez kampanie informacyjne na poziomie UE i
krajowym Komisja będzie działać na rzecz różnorodności i
zwalczania dyskryminacji, a także wspierać działania organizacji
pozarządowych aktywnych w tej dziedzinie na poziomie UE.
45
Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności
Obszar 4 – Zatrudnienie
 Analizowanie sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy.
 Walka z postawami i pułapkami związanymi z korzystaniem ze
świadczeń, które zniechęcają osoby niepełnosprawne do
wchodzenia na rynek pracy.
 Rozwijanie aktywnej polityki rynku pracy.
 Zwiększanie dostępności miejsc pracy.
46
Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności
Obszar 5 – Kształcenie i szkolenie
 Upowszechnianie
wszystkich.
kształcenia
i
szkolenia
otwartego
dla
Obszar 6 – Ochrona socjalna
 Ograniczenie biedy, izolacji i wykluczenia społecznego osób
niepełnosprawnych.
Obszar 7 – Zdrowie
 Rozwój polityki na rzecz równego dostępu do opieki zdrowotnej,
w tym świadczeń zdrowotnych i rehabilitacyjnych wysokiej
jakości przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych;
 Zapewnienie dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej.
47
Polityka równości szans - założenia
 cel: przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na płeć/
niepełnosprawność i osiągnięcie faktycznej równości.
 faktyczna
równość
–
stan,
w
którym
kobietom
i mężczyznom/ osobom pełno i niepełnosprawnym przypisuje się
taką samą wartość społeczną, równe prawa i równe obowiązki
oraz gdy mają oni/one równy dostęp do zasobów (środki
finansowe, szanse rozwoju), z których mogą korzystać.
 możliwość wyboru drogi życiowej bez ograniczeń stereotypów
płci/ barier dla osób niepełnosprawnych.
48
Bariery równości
 Indywidualne (osobiste)
 Organizacyjne
 Systemowe
49
Bariery w projektach infrastrukturalnych
Obszar: szkolnictwo wyższe
 niskie uczestnictwo kobiet na kierunkach ścisłych i technicznych,
 niski udział osób z niepełnosprawnością na uczelniach wyższych,
 niedostosowanie obiektów szkolnictwa wyższego do potrzeb osób
ze
zróżnicowanymi
niepełnosprawnościami
(wyposażenie,
systemy informacji wizualnej, dostępność, dojazd, rekrutacja,
korzystanie z zasobów informatycznych i bibliotecznych),
 niedostosowanie organizacji systemu nauczania do specyficznych
potrzeb osób niepełnosprawnych,
 znaczna dysproporcja między liczbą kobiet i mężczyzn na
stanowiskach kierowniczych.
50
Bariery w projektach infrastrukturalnych
Obszar: innowacyjność w gospodarce
 Niska liczba kobiet posiadających wykształcenie kierunkowe
 Niska liczba kobiet posiadających tytuły naukowe.
 Dysproporcja w dostępności do środków przeznaczonych na
badania naukowe.
 Niewielka liczba przedsiębiorstw prowadzonych przez kobiety,
działających w sektorze nowych technologii.
 Niska liczba kobiet pełniących funkcje kierownicze.
51
Bariery w projektach infrastrukturalnych
Obszar: infrastruktura społeczeństwa informacyjnego
 Niedostateczna wiedza na temat możliwości wykorzystania
komputerów – zróżnicowanie płciowe i ze względu na
niepełnosprawność.
 Niedostateczne wykorzystywanie ICT w szkolnictwie/ edukacji.
 Ograniczona oferta szkoleń dotyczących korzystania z ICT na
rzecz osób niepełnosprawnych i mających trudności z
posługiwaniem się komputerem wynikające ze stanu ich zdrowia.
52
Bariery w projektach infrastrukturalnych
Obszar: transport miejski (komunikacja)
 Niedostateczne dostosowanie obiektów budowlanych (perony,
wysepki,
krawężniki,
oznaczenia)
do
potrzeb
osób
niepełnosprawnych (uwzględnianie głównie potrzeb osób
niepełnosprawnych ruchowo).
 Niedostosowanie pojazdów komunikacji publicznej do potrzeb
osób niepełnosprawnych (szczególnie z niepełnosprawnością inną
niż ruchowa).
 Niedostępność informacji dla podróżnych niewidomych.
53
Bariery w projektach infrastrukturalnych
Obszar: turystyka, kultura
 Niedostateczne dostosowanie obiektów budowlanych (wjazdy,
podjazdy, transport między kondygnacjami, toalety, odbiór
dźwięku) do potrzeb osób niepełnosprawnych (uwzględnianie
głównie potrzeb osób niepełnosprawnych ruchowo).
 Niedostępność informacji dla osób niewidomych, niesłyszących.
 Niedostosowanie oferty edukacyjnej/ wystawienniczej do
zróżnicowanych potrzeb osób niepełnosprawnych (forma i sposób
przekazu, dostępność).
54
Bariery w projektach infrastrukturalnych
Obszar: infrastruktura drogowa
 Niedostateczne dostosowanie obiektów (różnice między jezdnią a
krawężnikiem,
brak
chodników,
brak
oznaczeń
na
skrzyżowaniach, nieczytelność informacji dla użytkowników,
nierówności nawierzchni chodników), do potrzeb osób
niepełnosprawnych (uwzględnianie głównie potrzeb osób
niepełnosprawnych ruchowo).
55
Metody wprowadzania
problematyki
równości szans
Grupy na które ma wpływ polityka równości szans
 Kobiety i mężczyźni
 Kobiety i mężczyźni z niepełnosprawnościami
 Kobiety i mężczyźni w starszym wieku
 Dzieci: chłopcy i dziewczęta
 Osoby sprawującymi opiekę nad osobami zależnymi (dziećmi,
osobami niepełnosprawnymi czy w starszym wieku)
57
Analizy przedprojektowe
 W trakcie opracowania projektu (w tym podjęcia decyzji o
zakresie interwencji) zaleca się włączenie do prowadzonej
analizy problemu kwestii analiz związanych z równością szans, w
szczególności przeprowadzenie:
 Analizy pod kątem równości (płci)
 Analizy wpływu na równość (płeć)
 Analizy wpływu i dostępności do korzystania z zasobów
(gender budgeting)
58
Analiza pod kątem równości (płci)
 Analiza problemu pod kątem płci polega na zbadaniu sytuacji
kobiet
i
mężczyzn
(dziewcząt
i
chłopców)/
osób
niepełnosprawnych w danym obszarze problemowym poprzez:
 zgromadzenie danych z podziałem na płeć,
 przeanalizowanie danych pod kątem funkcjonowania płci
społeczno-kulturowej, stereotypów płci/ niepełnosprawności
oraz istniejących barier,
 identyfikuje bariery, które powodują dysproporcję
położeniu osób należących do danych grup,
w
 Identyfikuje zróżnicowane potrzeby osób należących do
różnych grup, których zapewnienie przyczyni się do
wyrównania ich sytuacji.
59
Analiza wpływu na równość (płeć)
 Analiza wpływu zaplanowanej interwencji na równość (płeć)
bada, w jaki sposób projekt zmieni sytuację osób należących do
danych grup:
 sprawdza zróżnicowanie projektu/ programu w odniesieniu
do sytuacji płci/ osób pełno- i niepełnosprawnych, aby nie
dopuścić do nierówności i dyskryminacji,
 służy weryfikacji czy projekt/ program przyczynia się do
uwzględnienia zróżnicowanych potrzeb osób należących do
odpowiednich
grup
(kobiet,
mężczyzn,
osób
niepełnosprawnych)
poprzez
oferowanie
zindywidualizowanych usług, adekwatnych do potrzeb,
możliwości i zdiagnozowanych barier równości.
60
Analiza wpływu na budżet (gender budgeting)
Budżet (państwowy, przedsiębiorstwa, instytucji, organizacji)
odzwierciedla polityczne decyzje, jak i od kogo są pobierane opłaty
oraz na jakie cele są przewidziane wydatki. Te decyzje z kolei są
zdeterminowane normatywnym wizerunkiem społeczeństwa, który
określa polityczno-społeczne oraz gospodarcze priorytety. Ustalenia
budżetowe mają wyraźny wpływ na struktury społeczne
organizacji, a więc bezpośrednio na sytuację życiową kobiet i
mężczyzn, dziewcząt i chłopców, jak również na relacje i tzw.
„kontrakt” płci.
61
Wskazówki dla uwzględniania polityki równości
szans w projektach
 Obecność – zidentyfikuj, konsultuj i włączaj potrzeby różnych
grup odbiorców w analizę problemu i planowanie działań,
produktów i promocję projektu;
 Dostępność – zapewnij możliwość jak najbardziej samodzielnego
korzystania z przestrzeni i infrastruktury odbiorcom;
 Bezpieczeństwo – wprowadzaj rozwiązania zwiększające
bezpieczeństwo fizyczne i psychologiczne; pamiętaj, że
kryterium bezpieczeństwa możesz spełnić jedynie po
wcześniejszym uwzględnieniu kryterium obecności (określenie
potrzeb) i dostępności (adekwatne do potrzeb rozwiązania).
62
Cykl projektu z perspektywy równościowej
I. Analiza
problemu pod
kątem płci
V. Równościowy
monitoring
i ewaluacja
IV. Równościowe
zarządzanie
projektem
II. Wyznaczanie
równościowych
celów
III. Planowanie
działao i
rezultatów
wrażliwych na płeć
63
Opracowanie materiałów: Ewa Rutkowska, Michał Pawlęga na
zlecenie Ecorys Polska Sp. z o.o.
W materiałach wykorzystano elementy opracowania Zasada
równości szans w projektach Programu Operacyjnego Rozwój
Polski Wschodniej – raport z badania ewaluacyjnego, Ministerstwo
Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2010
64