1. Rola chirurgii we współczesnej medycynie Leczenie chirurgiczne

1. Rola chirurgii we współczesnej medycynie
Leczenie chirurgiczne uwalnia od dolegliwości ratuje życie, ale usuwa skutki choroby a nie jej przyczyny.
Dynamiczny rozwój chirurgii tak spektakularny na przestrzeni ostatnich lat , stał się możliwy dzięki
wielkiemu postępowi nauki. Warunkiem skuteczności leczenia chirurgicznego jest przeprowadzenie go w
określonym etapie procesu chorobowego.
2. Charakterystyka zabiegów operacyjnych
Operacja (zabieg operacyjny) jest to określone świadome działanie połączone z zamierzonym przecięciem
tkanek czy otwarciem jam ciała w celu –usunięcia chorych narządów ich fragmentów czy tkanek –
opróżnieniem nagromadzonych w wyniku procesu chorobowego płynów – rekonstrukcji zmian
anatomicznych –transplantacji narządów.
Operacja:
W trybie nagłym (urgenta) oznacza zbieg operacyjny którego odroczenie w czasie może grozić poważnymi
konsekwencjami, konsekwencjami nawet utratą życia przez chorego. Pojęcie czasu liczone jest w tych
przypadkach w minutach najwyżej w godzinach (groźne urazy, zatory naczyń obwodowych, ostre choroby
zapalne narządów jamy brzusznej)
W czasie zaplanowanym to taka, gdzie czynnik czasu nie odgrywa decydującej roli lub bywa liczony w
przedziałach czasowych tygodni nawet miesięcy
Odroczona (nie oznacza odroczenie terminu wykonania operacji) to przeważnie drugi etap zabiegu
operacyjnego o charakterze radykalnym.
Łagodząca (paliatywna) zabieg mający na celu jedynie zmniejszenie cierpień chorego, zapewnienie
większego komfortu przeżycia, nie usuwający jednak źródła choroby i nie dający szansy całkowitego
wyleczenia.
Radykalna(doszczętna) stwarzająca szanse całkowitego powrotu do zdrowia jest pojęciem przeciwnym do
operacji paliatywnej
Zwiadowcza (diagnostyczna) polega na otwarciu jam ciała w celu ustalenia ostatecznego rozpoznania,
którego nie można było definitywnie sprecyzować przy zastosowaniu, jakichkolwiek innych metod
diagnostycznych.
3. Wskazania do operacji (względne i bezwzględne)
Operacja może być przeprowadzona ze wskazań:
Bezwzględnych – gdy zaniechanie leczenia operacyjnego grozi ciężkim niebezpieczeństwem, a nawet
śmiercią (nie ma alternatywnego postępowania ratującego życie)
Względnych- gdy pewien efekt leczniczy można osiągnąć stosując leczenie zachowawcze, a zabieg
operacyjny zalecany bywa jako metoda, po której można się spodziewać co najmniej równorzędnego lub
lepszego wyniku. Wskazaniem względnym do operacji mogą też być uwarunkowania zawodowe, społeczne
lub osobnicze chorego.
4. Zwalczanie bólu
Leczenie ostrego bólu
1 zapewnienie spoczynku uszkodzonej strukturze anatomicznej
2 stosowanie czynników fizykalnych (leki, ciepło, zimno-pierwsze 24 g po urazie, prąd elektrycznyelektrostymulacja czynnościowa, ultradźwięki-fonoforeza, hydroterapia, diatermia krótkofalowa)
3 masaż (punktowy, segmentarny)
4 ćwiczenia fizyczne (terapia uzupełniająca)
Leki stosowane w drabinie analgetycznej WHO
Nienarkotyczne (aspiryna), słaby narkotyk (kodeina), silny narkotyk (morfina)
Przeciwwskazania do stosowania ciepła to guzy i stany o niewyjaśnionej przyczynie pierwotnej, pogorszone
ukrwienie, obszary pozbawione czucia, obrzęki , ostre infekcje.
Ból przewlekły (>6 miesięcy):
Nie zawsze jest związek oczywisty ze zmianami organizacyjnymi
Ograniczenie aktywności (spadek sił, zdolności adaptacyjnych)
Utrata kondycji: gorsze wykonywanie obowiązków zawodowych
Nadmierne (niewłaściwe) stosowanie leków
Wypróbowywanie wielu leków (zabiegów)
„zachowywanie się bólowe” depresja, labilność nastroju, lęk
Pogorszenie kontaktów środowiskowych (rodzinnych, zawodowych, socjalnych) konflikty, uzależnienia od
otoczenia, izolowanie się
Podejmowanie sporów sądowych (towarzystwa ubezpieczeniowe)
Wielkie straty ekonomiczne
Ból przewlekły nie jest objawem (w przeciwieństwie do ostrego), a sam stanowi chorobę z interakcją
czynników: organicznych (fizycznych), psychologicznych psychologicznych środowiskowych.
5. Anestezja
Znieczulenie (anestezja) uwolniło operowanych od strasznych bólów i jednocześnie przyczyniło się do
rozwoju wielu działów nowoczesnej chirurgii i całej medycyny.
Ogólne (narkoza)- postępowanie mające na celu zniesienie świadomości człowieka i w konsekwencji
wprowadzenie go w głęboki sen, w bezbolesność wraz ze zniesieniem odruchów w odpowiedzi na
stosowane bodźce
Miejscowe- anestezja lokalna: prokaina, ksylokaina
6. Wpływ urazu na organizm
Obrażenia pourazowe:
Zmiana równowagi hormonalnej- wzrasta aktywność amin katecholowych (adrenaliny, noradrenaliny),
ACTH, kortyzonu, hormonu wzrostu, wazopresyny, glukagonu, aldosteronu
Przyśpieszenie akcji serca- zwiększenie oporu obwodowego (obkurczenie prekapilarów), naruszenia
czynności oddechowej hipoksja
Uwolnienie znacznej ilości energii (reakcja kataboliczna) rozpad białek, lipoza, glikoliza
Zaburzenia metabolizmu: acydoza
Niewydolność narządów
Uraz mechaniczny (obrażenie)
1 Niezbyt silny: -ból, uszkodzenie tkanek (utrata krwi)
2 Znaczny – ból, uszkodzenie tkanek( utrata tkanek), reakcje ogólnoustrojowe (kompensacyjne)
3 Bardzo silny- ból, uszkodzenie tkanek (utrata krwi), reakcje ogólnoustrojowe (przekroczenie możliwości
kompensacyjnych ustroju-wstrząs), niewydolność wielonarządowa
7. Rany i proces ich gojenia
Rana to przerwanie ciągłości tkanek na skutek ich mechanicznego obrażenia albo zmiany po urazach
termicznych i chemicznych. Rany dzielimy na powierzchowne i głębokie, proste i powikłane z uszkodzeniem
narządów i tkanek leżących głębiej, „świerze” i „zaniedbane” (zakazone bakteriami chorobotwórczymi)
powstają po 6-12 godzin. Rodzaje ran:
Cięte- o gładkich brzegach zadane ostrymi narzędziami
Tłuczone- stłuczenia skóry i tkanek pod nią leżących z przewaniem ciągłości skóry lub nię. Często maże
powstać pourazowy krwiak pod stłuczoną skórą
Kąsane- zadane zębami ludzi lub zwierząt
Zatrute- po ukąszeniu przez zwierzęta jadowite
Kłute- rany cięte zadane przedmiotem ostrym i długim który przenika na różną głębokość uszkadzając niekiedy
narządy wewnętrzne (bywają bardzo niebezpieczne)
Postrzałowe- rodzaj ran ściśle związany z rodzajem pocisku przeważnie istnieje miejsce wlotu, kanał i miejsce
wylotu
Każda rana wywołuje bezpośrednie skutki (ból, krwawienie, możliwość zakażenia)
Gojenie się ran przebiega w procesie gojenia- odrastanie tkanki właściwej dla danego narządu lub zastąpienie
ubytku tkanką łączną, bliznowatą. Gojeniu towarzyszy proces zapalny, czyli reakcja biologiczna na uszkodzenie
tkanek. Wyróżnia się 3 rodzaje gojenia się ran:
Rychłozrost (przebiega bez powikłań i w ciągu krótkiego czasu)
Ziarninowanie(polego an wypełnieniu rany tkanką łączną-ziarniną, na którą nadpełza naskórek)
Pod strupem.
W procesie gojenie się ran wyróżniamy 3 okresy:
Destrukcji(zniszczona tkanka uelga powolnemu obumarciu)
Demarkacji( widoczna granica między tkanką zdrową a chorą i ostatecznie oddziela się martwa tkanka)
Regeneracja( odrost zniszczonych tkanek i zastąpienia jej tkanka łączną bliznowatą)
10. Procesy zakrzepowe
Krążeniowe powikłania pooperacyjne:
1 wstrząs- rozsiane krzepnięcie śródnaczyniowe
2 zakrzepica żył głębokich-zator tętnicy płucnej
Nowotwory zwiększają ryzyko pooperacyjnych powikłań zakrzepowo-zatorowych 3-5 krotnie:
Ogólne o 29%, ginekologiczne o 20%, urologiczne o 41%, ortopedyczne o 50-60%, neurologiczne o 28%.
Pochodzenie skrzeplin:
- 40% z żył głębokich podudzia oraz z żyły udowej i biodrowej
- 17% ze splotów żylnych podudzia
- 15% z żył miednicy
- 10% z żyły głównej dolnej
Tylko 30% chorych z zatorem płucnym ma objawy obwodowego zakrzepu żylnego.
Małe ryzyko powikłań zakrzepowo – zatorowych występuje przy operacjach do 30 min: przepukliny brzuszne,
usunięcie wyrostka robaczkowego, laparoskopowe usunięcie wyrostka żółciowego.
Średnie ryzyko (pacjenci po 40 roku życia bez innych czynników ryzyka, kobiety, które otrzymują doustne
kontraceptywy) – operacje trwające powyżej 30 minut: resekcje żołądka, jelit, trzustki, usunięcie macicy.
Wysokie ryzyko (osoby po 40 roku życia z trombofilią) - „wielkie” operacje: gastroektomia, kolonektomia,
splenektomia, ortopedyczne, urologiczne, ginekologiczne, onkologiczne.
11. Oparzenia. Patofizjologia, leczenie i rehabilitacja oparzeń
Oparzenia
-Cieplne 95%
-Chemiczne
-Elektryczne
-Popromienne (rzadko)
Oparzenia cieplne są to oparzenia wodą, parą wodną , ogniem, tłuszczem, metalem, gazem itd.
Ocena głębokości oparzeń
I Powierzchowne- rumień, obrzęk, ból (gojenie w 3-7 dni bez blizny)
II Częściowa grubości skóry- pęcherze ból (gojenie do 3 tygogni minimalne blizny)
III Głębokie- martwica skóry obszar pociemniały lub perłowo biały (gojenie ponad 3 tygodnie blizny)
IV Uszkodzenie głębiej położonych tkanek- martwica (ścięgna i kości) woń spalonego mięsa konieczny
przeszczep skóry
W zależności od głębokości i rozległości rozróżnia się:
Oparzenia niewielkie- I, II o powierzchni nieprzekraczającej 15% powierzchni ciała (u dzieci i osób starszych
10%) lub oparzenia III do 5% powierzchni ciała
Oparzenia średnia I, II o powierzchni od 15% do 30% powierzchni ciała lub oparzenia III od 5% do 15%
powierzchni ciała
Oparzenia ciężkie I, II o powierzchni powyżej 30% powierzchni ciała lub oparzenia III powyżej 15%
powierzchni ciała
Przebieg choroby oparzeniowej i śmiertelność zależą od – rozległości oparzenia – wieku chorego (poniżej 2 rż i
powyżej 60 rż śmiertelność jest większa) – uprzedniego stany zdrowia
Zmiany ogólne zależą od rozwiniętego wstrząsu. Wstrząs oparzeniowy jest spowodowany gwałtownie
zwiększoną przepuszczalnością naczyń włosowatych i przemieszczeniem się osocza krwi z łożyska
naczyniowego do tkanek oparzonych. To powoduje –obrzęk – utarte osocza - niedotlenienie tkanekupośledzenie krążenia krwi w wątrobie i nerkach – zmniejszeniem czynników obronnych organizmu –
zwiększeniem podatności na zakażenia.
Po wstrząsie następuje drugi okres choroby oparzeniowej: gorączka, chudnięcie, niedokrwistość, brak apetytu,
zaburzenia w czynnośći narządów wewnętrznych, zakażenia i ropnie ran oparzeniowych, oparzeniowych
późnym okresie zmiany te mogą prowadzić do śmierci.
Oparzenia
-Cieplne 95%
-Chemiczne
-Elektryczne
-Popromienne (rzadko)
Oparzenia cieplne są to oparzenia wodą, parą wodną , ogniem, tłuszczem, metalem, gazem itd.
Ocena głębokości oparzeń
I Powierzchowne- rumień, obrzęk, ból (gojenie w 3-7 dni bez blizny)
II Częściowa grubości skóry- pęcherze ból (gojenie do 3 tygogni minimalne blizny)
III Głębokie- martwica skóry obszar pociemniały lub perłowo biały (gojenie ponad 3 tygodnie blizny)
IV Uszkodzenie głębiej położonych tkanek- martwica (ścięgna i kości) woń spalonego mięsa konieczny
przeszczep skóry
W zależności od głębokości i rozległości rozróżnia się:
Oparzenia niewielkie- I, II o powierzchni nieprzekraczającej 15% powierzchni ciała (u dzieci i osób starszych
10%) lub oparzenia III do 5% powierzchni ciała
Oparzenia średnia I, II o powierzchni od 15% do 30% powierzchni ciała lub oparzenia III od 5% do 15%
powierzchni ciała
Oparzenia ciężkie I, II o powierzchni powyżej 30% powierzchni ciała lub oparzenia III powyżej 15%
powierzchni ciała
Przebieg choroby oparzeniowej i śmiertelność zależą od – rozległości oparzenia – wieku chorego (poniżej 2 rż i
powyżej 60 rż śmiertelność jest większa) – uprzedniego stany zdrowia
Zmiany ogólne zależą od rozwiniętego wstrząsu. Wstrząs oparzeniowy jest spowodowany gwałtownie
zwiększoną przepuszczalnością naczyń włosowatych i przemieszczeniem się osocza krwi z łożyska
naczyniowego do tkanek oparzonych. To powoduje –obrzęk – utarte osocza - niedotlenienie tkanekupośledzenie krążenia krwi w wątrobie i nerkach – zmniejszeniem czynników obronnych organizmu –
zwiększeniem podatności na zakażenia.
Po wstrząsie następuje drugi okres choroby oparzeniowej: gorączka, chudnięcie, niedokrwistość, brak apetytu,
zaburzenia w czynnośći narządów wewnętrznych, zakażenia i ropnie ran oparzeniowych, oparzeniowych
późnym okresie zmiany te mogą prowadzić do śmierci.
15. Rozpoznawanie zakażeń chirurgicznych
Ostre zakażenia chirurgiczne
1 Cechy zakażenia: - mają często związek z urazem mechanicznym – w przebiegu zakażenia dochodzi do
wytworzenia się treści ropnej
2 Przyczyna tworzenia się ropy to drobnoustroje należące do flory normalnie bytującej na skórze: Ziarenkowce
gram-dodatnie (gronkowiec paciorkowiec), pałeczki gram-ujemne (pałeczka okrężnicy, pałeczka ropy błękitnej)
3 Niedobory odpornościowe
4 Nie dotrzymanie zasad higieny osobistej
16. Zakażenia ropne
Czyrak to bolesny guzowaty naciek zapalny w otoczeniu mieszka włosa (stanowi 5% ropnych zmian ręki).
Przyczyną są bakterie ropotwórcze (gronkowiec złocisty) wnikające głęboko do gruczołów łojowych. Objawy są
uwypuklenie skóry (twarde, czerwone, powodujące piekący ból) w otoczeniu mieszka włosowego ze sterczącym
po środku włosem. Na szczycie uwypuklenia pojawia się krosta. Po jej pęknięciu wypływa ropa. Z tkanki
otaczającej uwalnia się czop martwiczy (początek gojenia). Powstały krater wypełnia się ziarniną a następnie
powstaje blizna.
Ropnie dołu pachowego powstają w skutek zakażenia gruczołów potowych głównie przez gronkowce złociste w
następstwie: - nadmiernej potliwości –drobnych urazów mechanicznych skóry. Objawy: w dole pachowym lub
tam gdzie są gruczoły potowe pojawiają się pod skórą ruchome guzki, początkowo niebolesne, które bardzo
szybko powiększają się rozciągają i nadają skórze zabarwienie sino czerwone. Po krótkim czasie guzki miękną.
Po kilku dniach samoistnie następuję przebicie ropnej zawartości, pozostaje dłużej utrzymujący się naciek.
Zapobieganie polega na zachowaniu higieny osobistej, zachowaniu czystości, leczeniu chorób usposabiających,
stosowaniu ultrafioletu.
Leczenie we wczesnym okresie: okłady, promieniowanie podczerwone i nadfioletowe, diatermia krótkofalowa,
jonoforeza z antybiotykiem, antybiotyki doustne. Po uformowaniu się nacieku zapalnego (czopu martwiczego):
nacięcie poszczególnych ognisk ropnych i sączkowanie ich, unieruchomienie kończyn na temblaku, masaż
segmentarny i promieniowanie nadfioletowe.
19. Zakażenia beztlenowcowe
Zgorzel (gangrena) - rozkład martwych tkanek w żywym organizmie przez bakterie gnilne(beztlenowce).
Przyczyny tworzenia to choroba Burgera, cukrzyca, wyniszczenie. Są dwie postacie wilgotna (zwykła, gazowa) i
sucha (mumifikacja) bez gnicia tkanek martwych.
Objawy miejscowe to obrzęk, przebieg gwałtowny (godziny kilka dni), zaczerwienienie, w tkankach przy dotyku
charakterystyczne trzeszczenie, pęcherze wypełnione posokowatym płynem i gazem. Objawy ogólne stanu
zapalnego to gorączka (dreszcze), spadek ciśnienia, utrata świadomości.
Leczenie. Chirurgiczne: duże dawki antybiotyków, wycięcie martwych tkanek z odświeżeniem brzegów,
zwalczanie wstrząsu, ratowanie życia chorego może wymagać odjęcia kończyny. Fizykoterapia to
promieniowanie ultrafioletowe.
20. Zakażenia szpitalne
Ostre zakażenia chirurgiczne
1 Cechy zakażenia: - mają często związek z urazem mechanicznym – w przebiegu zakażenia dochodzi do
wytworzenia się treści ropnej
2 Przyczyna tworzenia się ropy to drobnoustroje należące do flory normalnie bytującej na skórze: Ziarenkowce
gram-dodatnie (gronkowiec paciorkowiec), pałeczki gram-ujemne (pałeczka okrężnicy, pałeczka ropy błękitnej)
3 Niedobory odpornościowe
4 Nie dotrzymanie zasad higieny osobistej
21. Podstawy profilaktyki i leczenia zakażeń chirurgicznych (aseptyka i antyseptyka)
Zapobieganie zakażeniom: 1 przygotowanie (odkadzenie) pola operacyjnego 2 mycie chirurgiczne 3
warunki aseptyczne na oddziale
Aseptyka- zasady postępowania mające na celu niedopuszczenie do zakażenia rany drobnoustrojami.
Antyseptyka- postępowanie mające na celu zapobieganie zakażeniom przez niszczenie lub zahamowanie
rozwoju wywołujących je drobnoustrojów, głównie za pomocą środków chemicznych.
Sposoby leczenia- antybiotyki – sulfonamidy – leki przeciwgrzybicze – leki przeciwwirusowe – globuliny
hiperimmunizowane (surowce odpornościowe) – szczepionki – cytokiny – promieniowanie ultrafioletowe
23. Podstawowe wiadomości o nowotworach
Druga po chorobach układu krążenia przyczyna śmierci na świecie. W 1991 w Polsce na każde 100 tysięcy ludzi
chorowało 100-300 osób. Najpopularniejsze u kobiet to rak sutka 17%, szyjka macicy 9,2%, płuco 7%. U
mężczyzn płuco 29.8% , żołądek 8,8% , gruczoł krokowy5.3%.Chorbami nowotworowymi zajmuje się
onkologia.
24. Mechanizmy inicjacji procesów nowotworowych (kancerogeneza)
Musza być spełnione dwa warunki: 1.Zmianamy genetyczne (mutacje) są podstawowymi w komórce
nowotworowej. 2.Komórki nowotworu wymykają się spod kontroli układu immunologicznego. Podczas
kancerogenezy zmiany genetyczne zachodzą w komórce 4-5 razy, zanim przekształci się ona w komórkę
złośliwą.
25. Nowotwory łagodne
Nowotwory Łagodne: namnażają się i przeżywają nadmiernie długo, pozostają skupionej w miejscu
pierwotnego pojawienia się komórki transformowane.
26. Nowotwory złośliwe
Nowotwory złośliwe (90% raki tkanki nabłonkowej reszta to mięsaki inne nowotwory złośliwe). Zyskują
zdolność przedostawania się do naczyń krwionośnych lub limfatycznych, tworzenie przerzutów.
27. Szerzenie się nowotworów
Wytwarzając VEGF (czynnik wzrostu), guz pobudza pobliska włośniczkę do rozrostu w jego kierunku. Mając
dopływ krwi guz rozwija się. Aż w końcu zaczyna przez ta sama włośniczkę wysyłać do krwiobiegu soje
pojedyncze komórki, czym daje początek nowotworu w innej lokalizacji, czyli tak zwany przerzut.
28. Epidemiologia. Diagnostyka nowotworów.
Badanie mikroskopowe pozwala ustalić: 1) Rodzaj tkanki, z której pochodzi nowotwór: Nabłonkowe,
Mezenchymalne, Postacie mieszane (zawierające oba elementy tkankowe). 2) Stopień złośliwości: odsetek
niezróżnicowanych komórek w preparacie.
W przypadku czerniaków złośliwych stosuje się skalę opartą na głębokości naciekania.
29. Markery nowotworowe
31. Zjawiska progresji w rozwoju procesów nowotworowych
Rozpoznanie nowotworu staje się możliwe, kiedy osiągnie on około 1 cm średnicy (1 g = 109 komórek).
Śmierć gospodarza następuje, gdy guz ma w przybliżeniu masę 1 kg (10 12 komórek)
Czas podwojenia masy guza jest zróżnicowany w zależności od rodzaju nowotworu i może wynosić od
kilkunastu do blisko 200 dni.
32. Rola predyspozycji genetycznych i zaburzeń rozwojowych w powstawaniu chorób
nowotworowych u ludzi
Stan przedrakowy to choroba (stan patologiczny) z której rak rozwija się częściej w porównaniu z innymi
stanami chorobowymi
• Dziedziczne
 Polipowatość rodzinna jelit
 Choroba Reklinghausena (neurofibromatosis)
 Anemia Fankoni
 Zespół Downa (trisomia 21)
• Nabyte
 Niektóre stany zapalne przewlekłe (żolądka, jelita grubego i in.)
 Zmiany zwyrodnieniowe (adenoplazia, mastopatia sutka)
34. Współczesne zasady organizacji walki z nowotworami w Polsce (zapobieganie)
Zapobieganie nowotworom:
I.Identyfikacja czynników rakotwórczych (palenie tytoniu, alkohol, skażenie środowiska, leki).
II.Eliminowanie czynników rakotwórczych
III.Leczenie stanów przedrakowych
IV. Badania genetyczne (predyspozycje rodzinne powstawania nowotworów)
35. Zasady klinicznego postępowania onkologicznego (elementy postępowania zespołowego)
Leczenie nowotworów
(na ogól skuteczne wtedy, gdy guz został wcześnie rozpoznany)
 Zabieg chirurgiczny.
 Operacje: rozpoznawcze, zapobiegające, endoskopowe
 Elektrochirurgia
 Kriochirurgia
 Chemioterapia (podawanie choremu substancji hamujących wzrost nowotworu).
 Radioterapia – leczenie promieniowaniem jonizującym:
 Teleradioterapia – zastosowanie wiązki promieniowania zewnątrz,
 Brachyterapia – źródło promienowania umieszczone w jamach ciała (guzie),
 Stosowanie izotopów promieniotwórczych (dożylnie, douzstnie).
 Transplantacja szpiku kostnego.
 Metody immunologiczne: pokonanie tolerancji immunologicznej tak, aby limfocyty cytotoksyczne
atakowały komórki nowotworowe (np. w lecheniu chłoniaków B-komórkowzch stosuje się
chimeryczną immunoglobulinę skierowaną przeciw CD20).
 Przeciwciała skierowane przeciw receptorowi EGF (receptor nabłonkowego czynnika wzrostu): białko
kodowane przez onkogen HER-2/new, stale aktywne bez udziału ligandu, przypomina receptor EGF i
występuje często na komórkach raka sutka.
36. Opracowanie rozpoznania nowotworu
Rozpoznanie nowotworu
1. Stopień złośliwości mikroskopowej (grading)
2. Stopeiń zaawansowania klinicznego (staging)
Pozwala wybierać:
• najwłaściwsze leczenie
• precyzyjne porównywać jego wyniki.
Zasadniczym elementem rozpoznania nowotworu jest badanie mikroskopowe:
 histologiczne
 cytologiczne (punkcja cienkoigłowa)
Szczególną pozycję w diagnostyce nowotworów zajmują metody endoskopowe jakie umożliwiają pobranie
wycinków do badania mikroskopowego z:
 przełyku (ezofagoskopia)
 żołądka (gastroskopia)
 dwunastnicy (duodenoskopia)
 odbytnicy (rektoskopia)
 okrężnicy (kolonoskopia),
 drzewia oskrzelowego (bronchoskopia),
 pęcherza moczowego (cystoskopia),
 jamy otrzewnej (laparoskopia)

37. Opracowanie planu leczenia nowotworu
Patrz punkt 35
38. Opracowanie rokowania nowotworu
Rokowanie w nowotworach złośliwych
Wyniki leczenia nowotworów przedstawia się jako odsetek chorych, którzy przeżyli 5 lat od chwili rozpoczęcia
leczenia. Mówi się o przeżyciach :
• względnych − jeżeli odnosi się do metody radykalnej.
• bezwzględnych − w przypadku odnoszenia liczby żyjących po pięciu latach od chwili rozpoznania
nowotworu do wszystkich, u których rozpoznano dany nowotwór (bez względu na metodę leczenia).
Ilustruje dynamikę nowotworu, jak i nasze możliwości diagnostyczne i lecznicze.
Obliczając przeżycia, uwzględnia się niekiedy poprawkę wynikającą z naturalnej wymieralności populacji.
Rokowanie leczenia nowotworów złośliwych zależy od:
• narządu, z którego wywodzi się nowotwór,
• stopnia zaawansowania klinicznego,
• osągnięcia remisji (czas, ilość kursów leczenia)
• stopnia złośliwości mikroskopowej,
• wieku chorego,
• chorób wspułistniejących
• rozwoju slużby onkologicznej
• finansowania
• komleksowości pomocy (rehabilitacji)
39. Stadia zaawansowania nowotworu złośliwego
Stopień zaawansowania nowotworu
Najczęściej stosowany jest czterostopniowy podział opracowany przez UICC (Międzynarodowa Unia do Walki
z Rakiem).
Ten podział uwzględnia wszystkie cechy kliniczne nowotworu złośliwego
T (tumor) − wielkość guza i jego stosunek do otaczających tkanek
N (nodulus) − stopień zajęcia węzłów chłonnych
M (metastasis) − obecność odległych przerzutów.
Ocena tych trzech elementów (TMN) pozwala umieścić każdy badany przypadek w czterostopniowej skali (0, 1,
2, 3) opartej na różnych kombinacjach: wielkości guza, obecności zmienionych przerzutowo węzłów chłonnych,
odległych przerzutów.
Stosowanie tej skali pozwala:
• dobrać najwłaściwszą dla danego stopnia metodę postępowania
• porównywać wyniki leczenia, które zależą od zaawansowania choroby.
Stopień zaawansowania nowotworu
1. Uzupełnia się badaniami radiologicznymi:
• Rentgenografia (RTG)
• Ultrasonografia (USG)
• Tomografia komputerowa (TK)
• Rezonans magnetyczny (RM)
2. Ustala się tylko przed rozpoczęciem leczenia
3. Nie ulega on zmianie nawet wtedy, gdy badanie mikroskopowe nie potwierdzi obecności przerzutów w
węzłach chłonnych, które wcześniej zostały uznane za zmienione przerzutowo.
40. Przerzuty odległe nowotworu