Gleba i jej zanieczyszczenia

Gleba i jej zanieczyszczenia
Jak powstaje gleba?
•
•
•
Gleba- to powierzchniowa warstwa
skorupy ziemskiej. Jest ona
wytworem długotrwałych procesów
odbywających się na powierzchni
Ziemi . Wytworzenie 2-3 cm warstwy
gleby trwa około 200-1000 lat.
Tworzenie gleby następuje w wyniku
wietrzenia skał pod wpływem
czynników klimatycznych oraz
działalności organizmów żywych. W
miarę postępowania wietrzenia
pojawiają się rośliny wyższe, których
korzenie wrastają w szczeliny skał a ze
szczątków obumarłych roślin
powstaje próchnica.
Postępujący proces wietrzenia
powoduje, że kolejne poziomy
tworząc charakterystyczny układ
zwany profilem glebowym.
• Gleba dostarcza korzeniom roślin
substancji odżywczych i punktu
zaczepienia, a rośliny stanowią
podstawę piramidy pokarmowej
i wytwarzają tlen niezbędny do
oddychania.
• Ponadto gleba umocniona
korzeniami roślin chroni przed
powodzią, filtruje szkodliwe
substancje z wody deszczowej, i
stanowi dla wielu organizmów
środowisko życia, a przynajmniej
kryjówkę lub kolebkę dla
rozwoju młodych osobników.
Jak wygląda skład gleby??
• Najogólniej rzecz biorąc w
skład gleb wchodzą :
- Składniki organiczne - 5%,
- Powietrze glebowe( z mniejszą
ilością tlenu)- 25%,
- Woda -25%,
- Składniki mineralne- 45%
• W zależności od podłoża, właściwości skał
macierzystych oraz rzeźby terenu , ilości opadów,
działalności mikroorganizmów tworzą się różne gleby, a
ich skład ulega znacznym wahaniom np.
• GLEBY BIELICOWE- o barwie jasnej powstają na
piaskach są słabo urodzajne i uprawia się na nich żyto i
ziemniaki.
• GLEBY BRUNATNE-o średniej ilości próchnicy są dobre
pod uprawę chmielu i pszenicy.
• MADY – o ciemnej barwie i powstałe z dorodnych
osadów naniesionych przez rzekę, uprawia się na niej
warzywa i pszenicę.
• CZARNOZIEMY-są bardzo urodzajne z dużą ilością
próchnicy można uprawiać na niej buraki cukrowe i
pszenicę.
Główne powody niszczenia gleby:
• Niestety, aż 1/3 gleb na świecie jest zagrożona
zniszczeniem wskutek erozji, zabudowy,
zagęszczenie (np. przez przejeżdżające
maszyny rolnicze), nadmierne sztuczne
nawożenie, skażenie pestycydami,
herbicydami i innymi chemikaliami.
• Dlatego coraz bardziej palącym problemem
staje się ochrona gleb.
• EROZJA-polega na mechanicznym niszczeniu
powierzchni Ziemi przez różne czynniki
zewnętrzne połączonym z przenoszeniem
produktów niszczenia.
• Rozróżnia się :
• EROZJĘ WODNĄ( spłukiwanie cząstek gleby przez
wody deszczowe. Zjawisko to zależy od nasilenia
deszczu i pokrycia ziemi roślinnością najbardziej
widoczne jest w górach)
• EROZJĘ RZECZNĄ(płynące rzeki przenoszą stale
duże ilości rozdrobnionego podłoża oraz brzegi
mórz są niszczone falowaniem wody morskiej.
• EROZJĘ WIETRZNĄ-(polega na przenoszeniu
ziaren piasku i próchnicy przez wiatr.)
• Drugim po erozji powodem niszczenia gleby są
zmiany stosunków wodnych na danym terenie.
Zmiany te ą w większości spowodowane są
gospodarką człowieka i mogą polegać zarówno
na nadmiernym osuszaniu gleb , jak i na
nadmiernym nawadnianiu .
• Przyczyną osuszenia gleb są kopalnie
głębinowe i odkrywkowe, gdzie poprzez
nadmierne drążenie głębokich szybów tworzą
się „leje depresyjne” do których spływają
wody ze znacznych obszarów.
• Wśród czynników wpływających
na niszczenie, które gotowi
jesteśmy bagatelizować, a które w
znacznym stopniu powodują
szkody na pewnych terenach są
wydeptywania gleb przez ludzi lub
zwierzęta np. wypasanie owiec na
górskich halach, który powoduje
niszczenie roślinności i zniszczenie
struktury podłoża przez twarde i
ostre racice.
• Również zajmowanie nowych
terenów pod budownictwo
przemysłowe i mieszkaniowe oraz
budowy dróg i tras
komunikacyjnych zabierają coraz
więcej gruntów ornych i leśnych.
Zanieczyszczenie gleby
• Człowiek niszczy glebę używając różne chemikalia,
głównie nawozy sztuczne i środki ochrony roślin.
Niezużyte nawozy sztuczne obniżają zdolność bakterii do
rozkładania substancji organicznych na inne, które rośliny
potrzebują do życia. Dzięki temu spada żyzność gleby.
• Środki ochrony roślin - pestycydy i herbicydy działają nie
tylko na to, na co są przeznaczone, ale szkodzą również
różnym organizmom żyjących w glebie.
• Gleby ulegają zanieczyszczeniu pierwiastkami
chemicznymi wskutek opadania pyłów atmosferycznych,
spływu ścieków, wodnej migracji pierwiastków ze
zwałowisk odpadów stałych, zapylania z rozwiewania
hałd lub osadników przemysłowych oraz
a także odpadów i ścieków do użyźniania i
wapnowania gleb.
• Substancje powodujące
chemiczne zanieczyszczenia
dostają się do ekosystemu
gleb z powietrza i wody.
• Najbardziej zanieczyszczają
glebę :
• Związki organiczne tj.
pestycydy i detergenty,
• Metale ciężkie- ołów,
miedź, kadm, rtęć, arsen, i.
in.
• Sole- azotany, siarczany,
chlorki.
• Gleba może być również zanieczyszczona
poprzez katastrofy ekologiczne(np. wybuch
elektrowni jądrowej w Czarnobylu,
komunikację, przemysł czy wojnę.
• W niektórych krajach zdarza się, że
zanieczyszczenia przemysłowe
rozprzestrzeniane są po całym obszarze. Dzięki
temu część trujących metali dostaje się do
gleby, gdzie zabijają pożyteczne bakterie.
• Liczne substancje zanieczyszczające glebę są
włączone w łańcuch pokarmowy w skutek
pobierania ich przez korzenie roślin. Rośliny
pochodzące z zanieczyszczonych terenów
zawierają toksyczne substancje.
• Po spożyciu ostateczny konsument np.
człowiek otrzymuje dużą dawkę substancji
rakotwórczych, szkodliwych i toksycznych
mogących powodować zatrucia pokarmowe.
• Aby nie dopuścić do całkowitego zniszczenia gleb, powinniśmy zacząć
przeciwdziałać pogarszaniu stanu gleb i gruntów na skutek działalności
człowieka.
• Gleby zdewastowane na skutek działalności człowieka należy rekultywować
- przywrócić im dawną funkcję biologiczną i wartość użytkową.
Degradacja gleb może zostać ograniczona w wyniku przeprowadzenia
odpowiednich zabiegów agrotechnicznych. Aby przywrócić glebie jej
pierwotną zawartość składników mineralnych w naturalnych proporcjach,
należy uzupełniać niedobory ważnych dla życia pierwiastków. W celu
niedopuszczenia do nadmiernego zakwaszania gleb, należy odpowiednio
korygować odczyn pH gleby, np. poprzez wapnowanie. Obecnie w Polsce
około 80% gleb wymaga stałego wapnowania.
• Gleby całkowicie zniszczone przez przemysł mogą zostać odtworzone
poprzez pokrycie ich powierzchni grubą warstwą próchnicy lub warstwą
nietoksycznych odpadów. Jednak w przypadku gleb silnie zanieczyszczonych
substancjami toksycznymi nie wystarczy już tylko pokrycie ich powierzchni
nową warstwą. Takim glebom można przywrócić ich dawną wartość
użytkową jedynie w wyniku dość kosztownej neutralizacji za pomocą
odpowiednich środków chemicznych.
Formą ochrony gleb może być również właściwa lokalizacja dróg i innych
szlaków komunikacyjnych względem żyznych, urodzajnych gleb.