Spis treści

Spis treści
CZĘŚĆ I
PROPEDEUTYKA STOMATOLOGII
1.
Poradnia stomatologiczna – wyposażenie – Teresa Chodacka
Wyposażenie podstawowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wyposażenie pomocnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konserwacja aparatury i sprzętu stomatologicznego . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
15
16
23
25
2.
Narzędzia w poszczególnych gabinetach stomatologicznych –
Teresa Chodacka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Narzędzia diagnostyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Narzędzia do opracowania szkliwa . . . . . . . . . . . . . . . . .
Narzędzia do opracowania zębiny . . . . . . . . . . . . . . . . .
Narzędzia do rozdzielania (separacji) zębów . . . . . . . . . . .
Narzędzia do izolacji zębów od dostępu śliny . . . . . . . . . . .
Narzędzia do uzupełniania brakujących ścian zęba . . . . . . . .
Zestawy do przygotowania wypełnień . . . . . . . . . . . . . . .
Instrumenty do opracowania kanałów korzeniowych zęba . . . .
Narzędzia do usuwania złogów nazębnych . . . . . . . . . . . .
Narzędzia chirurgiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zestaw do iniekcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Narzędzia do usuwania zębów . . . . . . . . . . . . . . . .
Narzędzia pomocnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Narzędzia protetyczne i ortodontyczne . . . . . . . . . . . . . . .
Konserwacja narzędzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
27
28
30
31
33
34
36
37
39
45
46
46
48
52
54
59
3.
Rodzaje i organizacja poradni stomatologicznych – Małgorzata Grzeja
Poradnie stomatologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Standardy techniczne poradni stomatologicznej . . . . . . . . . . . . . . .
Wyposażenie komunalne poradni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
61
61
64
65
4.
Organizacja pracy zespołu stomatologicznego – Danuta Żernicka . . . . . . .
Zespół stomatologiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podstawowe czynności w gabinecie stomatologicznym . . . . . . . . . . . . . .
67
72
86
7
Przygotowanie poradni (gabinetu) do pracy . . . . . . . . . . . . . . . .
Przygotowanie pacjenta do zabiegu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czynna asysta przy zabiegach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.
Materiały i leki stomatologiczne – Aleksander Ciągło . . . . .
Materiały do wypełnień czasowych . . . . . . . . . . . . . . .
Gutaperka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cement cynkowo-siarczanowy . . . . . . . . . . . . . . .
Materiały samotwardniejące . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy . . . . . . . . . .
Cementy prowizoryczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Materiały podkładowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cementy fosforanowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cementy polikarboksylowe . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cementy lecznicze (preparaty wodorotlenkowo-wapniowe)
Cementy glassjonomerowe . . . . . . . . . . . . . . . . .
Materiały do wypełnień stałych . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cementy krzemowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Amalgamaty (ortęcia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Materiały złożone (kompozycyjne) . . . . . . . . . . . . .
Uszczelniacze bruzd i lakiery profilaktyczne . . . . . . . .
Materiały endodontyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Masy wyciskowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pomocnicze materiały w klinicznej praktyce protetycznej . . .
Środki i preparaty wybielające . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
98
104
104
105
106
107
108
108
109
111
112
116
124
124
126
129
144
147
154
158
159
6.
Materiały sanitarne w stomatologii – Danuta Żernicka . . . . . . . . . . . .
Zastosowanie bielizny i materiałów opatrunkowych w stomatologii . . . . . .
Higiena osobista i ubiór higienistki (asystentki) stomatologicznej . . . . . . .
162
165
169
7.
Antyseptyka i aseptyka w gabinecie stomatologicznym –
Romana Ostenda-Szargut, Krystyna Orzechowska . . . . . . . . . . . . . . . .
Dezynfekcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sterylizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sterylizacja w autoklawie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sterylizacja w sterylizatorze kulkowym . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sterylizacja chemiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przygotowanie narzędzi do sterylizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kontrola procesu sterylizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przechowywanie narzędzi po sterylizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Procedury dotyczące dezynfekcji i sterylizacji w gabinetach stomatologicznych
Higiena rąk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zasady ochrony personelu i pacjenta przed infekcją . . . . . . . . . . . .
174
175
180
181
181
181
182
184
185
185
187
190
Podstawy radiologii stomatologicznej – Aleksander Ciągło . . .
Podstawowe zagadnienia fizyki promieniowania rentgenowskiego
Pracownia rentgenowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Radiografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Systemy obrazowania w rentgenodiagnostyce . . . . . . . .
Ochrona radiologiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Radiografia cyfrowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wizualizacja optyczna w praktyce stomatologicznej . . . . . . .
192
192
195
200
200
216
223
225
8.
8
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
86
90
90
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
9. Fizykoterapia w stomatologii – Danuta Żernicka
Termoterapia (ciepłolecznictwo) . . . . . . . . .
Oziębianie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hydroterapia (wodolecznictwo) . . . . . . . . .
Aerozoloterapia (wziewania, inhalacje) . . . . .
Fototerapia (światłolecznictwo) . . . . . . . . .
Laseroterapia . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elektroterapia (elektrolecznictwo) . . . . . . . .
Galwanizacja . . . . . . . . . . . . . . . .
Jonoforeza (jonizacja) . . . . . . . . . . . .
Elektrosterylizacja (chlorosterylizacja) . . .
Elektroanestezja . . . . . . . . . . . . . . .
Diadynamoterapia . . . . . . . . . . . . . .
Darsonwalizacja . . . . . . . . . . . . . . .
Diatermia chirurgiczna (elektrochirurgia) . .
Ultradźwięki . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elektrodiagnostyka . . . . . . . . . . . . . . . .
Badanie elektropobudliwości miazgi zęba .
Endoskopia . . . . . . . . . . . . . . . . .
Negatoskopia . . . . . . . . . . . . . . . .
Endometria . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
228
228
229
229
231
233
235
236
236
237
240
240
241
242
243
244
245
246
246
246
247
10. Bezpieczeństwo i higiena pracy w gabinecie stomatologicznym –
Elżbieta Kowalewska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Planowanie, organizacja i wyposażenie gabinetu stomatologicznego .
Wymogi techniczno-budowlane . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ogólne wyposażenie gabinetu stomatologicznego . . . . . . . .
Zapewnienie bezpieczeństwa przy obsłudze sprzętu medycznego
Ochrona zdrowia pracowników służby zdrowia . . . . . . . . . . . .
Ochrona przed zanieczyszczeniem i skażeniem . . . . . . . . .
Ochrona przed zakażeniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
248
248
248
249
249
256
256
259
11. Dokumentacja stomatologiczna – Aleksander Ciągło, Małgorzata Grzeja
Podstawy i regulacje prawne prowadzenia dokumentacji medycznej . . . .
Funkcje dokumentacji medycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zasady ogólne sporządzania i prowadzenia dokumentacji medycznej . . .
Zasady szczegółowe prowadzenia dokumentacji medycznej . . . . . . . .
Dokumentacja medyczna zbiorcza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ewidencja pacjentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przechowywanie dokumentacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Udostępnianie dokumentacji medycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zestawy dokumentacji medycznej poradni stomatologicznych różnych
specjalności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Niestandardowa dokumentacja stomatologiczna . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
261
261
265
265
266
267
268
274
275
. . .
. . .
276
280
12. Przepisy i regulacje prawne w zawodach higienistki i asystentki
stomatologicznej – Aleksander Ciągło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
282
13. Zagadnienia etyki zawodu higienistki stomatologicznej – Małgorzata Grzeja
Etyka normatywna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Etyka nienormatywna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kodeks etyki zawodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Potrzeba etyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Postawa moralna higienistki stomatologicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
297
297
298
299
299
301
9
C Z Ę Ś Ć II
PROFILAKTYKA CHORÓB NARZĄDU ŻUCIA
14. Zadania, zakres i cele profilaktyki stomatologicznej – Zbigniew Jańczuk . .
307
15. Próchnica zębów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Epidemiologia próchnicy – Zbigniew Jańczuk . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wskaźniki próchnicy – Renata Wojtarowicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Etiologia próchnicy – Zbigniew Jańczuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Węglowodany w pożywieniu a próchnica . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rola bakterii kwasotwórczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wrażliwość powierzchni szkliwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podział i objawy kliniczne próchnicy zębów – Renata Wojtarowicz . . . . . .
Zapobieganie próchnicy zębów – Renata Wojtarowicz . . . . . . . . . . . . .
Rodzaje profilaktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rola diety w zapobieganiu próchnicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Higiena uzębienia i jamy ustnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kryteria oceny higieny jamy ustnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Higiena jamy ustnej w różnym wieku i w różnych środowiskach . . . . .
Fluorkowa profilaktyka próchnicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Laki szczelinowe (wypełniacze szczelin) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Profilaktyka w grupach wysokiego ryzyka próchnicy – Zbigniew Jańczuk . . .
Łączenie metod w programach zapobiegania próchnicy i chorobom przyzębia
– Zbigniew Jańczuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wybrane programy profilaktyki próchnicy i chorób przyzębia u dzieci
i młodzieży – Zbigniew Jańczuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
312
312
318
322
322
324
327
328
333
333
334
339
350
352
356
374
376
16. Choroby przyzębia – Zbigniew Jańczuk . . . . . . . . . . . .
Złogi nazębne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Etiologia chorób przyzębia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podział i objawy chorób przyzębia . . . . . . . . . . . . . . . .
Wskaźniki chorób przyzębia . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zapobieganie chorobom przyzębia . . . . . . . . . . . . . . . .
Badanie i ustalanie planu profilaktyczno-leczniczego . . .
Zabiegi higieniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Profilaktyka chorób przyzębia w grupie wysokiego ryzyka
.
.
.
.
.
.
.
.
.
399
400
405
409
410
413
413
414
442
17. Wady zgryzu – Renata Wojtarowicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Etiologia i patogeneza wrodzonych i nabytych wad zgryzu . . . . . . . . . . .
Dysfunkcje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Parafunkcje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Próchnica zębów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Urazy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podział wad zgryzu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Profilaktyka ortodontyczna w różnych okresach rozwoju dziecka . . . . . . .
Zapobieganie wadliwej postawie niemowląt . . . . . . . . . . . . . . . .
Wskazania profilaktyczne dotyczące karmienia sztucznego . . . . . . . .
Ćwiczenia funkcji żucia i jej rehabilitacja w przypadku braków zębowych
Rehabilitacja czynności połykania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rehabilitacja czynności oddychania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Odzwyczajanie od szkodliwych nawyków . . . . . . . . . . . . . . . . .
Profilaktyka próchnicy zębów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oświata zdrowotna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
445
446
447
450
451
452
452
454
455
457
459
460
460
462
464
464
10
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
382
383
Proste metody leczenia za pomocą ćwiczeń mięśni narządu żucia . . . . . . . .
Zapobieganie próchnicy i zapaleniom przyzębia podczas leczenia ruchomymi
i stałymi aparatami ortodontycznymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zasady i realizacja profilaktyki ortodontycznej oraz udział w niej higienistki
stomatologicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
464
18. Profilaktyka onkologiczna – Renata Wojtarowicz . . . . . . . . . . . . . . . .
477
466
474
C Z Ę Ś Ć III
WYCHOWANIE ZDROWOTNE W STOMATOLOGII
19. Wychowanie zdrowotne a promocja zdrowia jamy ustnej – Krystyna Jańczuk
483
20. Istota, cel i miejsce wychowania zdrowotnego w ochronie zdrowia –
Krystyna Jańczuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
487
21. Rola i zadania wychowania zdrowotnego w stomatologii – Krystyna Jańczuk
489
22. Organizacja wychowania zdrowotnego – Krystyna Jańczuk . . . . . . . . . .
491
23. Zakres wychowania zdrowotnego w stomatologii – Krystyna Jańczuk . . . .
Zakres wychowania zdrowotnego wspomagającego działalność profilaktyczno-ortodontyczną oraz leczenie ortodontyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zakres wychowania zdrowotnego wspomagającego zapobieganie chorobom
przyzębia i ich leczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zakres wychowania zdrowotnego wspomagającego leczenie chirurgiczne . . .
Zakres wychowania zdrowotnego wspomagającego leczenie protetyczne . . .
.
493
.
494
.
.
.
495
495
496
24. Metodyka wychowania zdrowotnego – Krystyna Jańczuk . . . . . . . . .
Zasady wychowania w kulturze zdrowotnej . . . . . . . . . . . . . . . . .
Metody wychowania w kulturze zdrowotnej . . . . . . . . . . . . . . . . .
Formy oddziaływania wychowania zdrowotnego . . . . . . . . . . . . . .
Pomoce dydaktyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wydawnictwa metodyczne i podręczniki . . . . . . . . . . . . . . . .
Popularne książki o zdrowiu i czasopisma . . . . . . . . . . . . . . .
Środki wizualne i audiowizualne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aparaty i urządzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Metodyka wychowania zdrowotnego w zależności od środowiska działania
Wychowanie zdrowotne w środowisku zamieszkania . . . . . . . . .
Wychowanie zdrowotne w środowisku nauczania i wychowania . . .
Wychowanie zdrowotne w środowisku pracy . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
498
498
503
505
511
511
512
512
514
515
515
518
525
Skorowidz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
528
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
11