Krańcowa korzyść z trzymania pieniądza, MB

Witam Państwa na wykładzie z podstaw makroekonomii, :)…
1
1
RYNEK PIENIĄDZA
1. PIENIĄDZ I KORZYŚCI Z JEGO ISTNIENIA
3
PIENIĄDZ
■
PIENIĄDZEM jest wszystko to, co spełnia funkcję
ŚRODKA WYMIANY, a także jest MIERNIKIEM WARTOŚCI i ŚRODKIEM PRZECHOWYWANIA OSZCZĘDNOŚCI.
4
PIENIĄDZ
■
PIENIĄDZEM jest wszystko to, co spełnia funkcję
ŚRODKA WYMIANY, a także jest MIERNIKIEM WARTOŚCI i ŚRODKIEM PRZECHOWYWANIA OSZCZĘDNOŚCI.
Zęby delfina na wyspach Polinezji,
tytoń i whisky dawno temu w niektórych stanach USA,
papierosy w obozach jenieckich,
monety i banknoty w Polsce…
5
KORZYŚCI Z ISTNIENIA PIENIĄDZA (FUNKCJE PIENIĄDZA)
6
ŚRODEK WYMIANY
Gospodarka pieniężna
Łatwiej jest znaleźć partnera, transakcja staje się DWUETAPOWA… Więc maleją KOSZTY TRANSAKCYJNE i rozwija się rynek.
7
ZADANIE
a) W gospodarce pieniężnej zbieżność zapotrzebowania i oferty
uczestników transakcji przestaje być warunkiem koniecznym jej
zawarcia. Transakcja zostaje podzielona na etapy. Podaj przykład.
8
ZADANIE
a) W gospodarce pieniężnej zbieżność zapotrzebowania i oferty
uczestników transakcji przestaje być warunkiem koniecznym jej
zawarcia. Transakcja zostaje podzielona na etapy. Podaj przykład.
Powiedzmy, że Piotr ma jabłko, a potrzebuje rybę. Aby doszło do
wymiany, W GOSPODARCE NATURALNEJ Piotr musi spotkać
kogoś, kto ma rybę i chce dostać jabłko.
Natomiast W GOSPODARCE PIENIĘŻNEJ wystarczy, że Piotr najpierw spotka kogoś, kto szuka jabłka i ma pieniądze, a potem - zapewne już w innym miejscu i czasie - kogoś, kto
ma rybę i potrzebuje pieniędzy.
9
ZADANIE
a) W gospodarce pieniężnej zbieżność zapotrzebowania i oferty
uczestników transakcji przestaje być warunkiem koniecznym jej
zawarcia. Transakcja zostaje podzielona na etapy. Podaj przykład.
Powiedzmy, że Piotr ma jabłko, a potrzebuje rybę. Aby doszło do
wymiany, W GOSPODARCE NATURALNEJ Piotr musi spotkać
kogoś, kto ma rybę i chce dostać jabłko.
Natomiast W GOSPODARCE PIENIĘŻNEJ wystarczy, że Piotr najpierw spotka kogoś, kto szuka jabłka i ma pieniądze, a potem - zapewne już w innym miejscu i czasie - kogoś, kto
ma rybę i potrzebuje pieniędzy.
b) Dlaczego takie rozbicie transakcji na etapy powoduje zmniejszenie się kosztów transakcyjnych?
10
ZADANIE
a) W gospodarce pieniężnej zbieżność zapotrzebowania i oferty
uczestników transakcji przestaje być warunkiem koniecznym jej
zawarcia. Transakcja zostaje podzielona na etapy. Podaj przykład.
Powiedzmy, że Piotr ma jabłko, a potrzebuje rybę. Aby doszło do
wymiany, w gospodarce naturalnej Piotr musi spotkać kogoś, kto
ma rybę i chce dostać jabłko. Natomiast w gospodarce pieniężnej
wystarczy, że Piotr najpierw spotka kogoś, kto szuka jabłka i ma
pieniądze, a potem - zapewne już w innym miejscu i czasie kogoś, kto ma rybę i potrzebuje pieniędzy.
b) Dlaczego takie rozbicie transakcji na etapy powoduje zmniejszenie się kosztów transakcyjnych?
W gospodarce pieniężnej Piotrowi jest łatwiej spotkać kogoś
chcącego zawrzeć transakcję. Odpowiednimi kandydatami są
wszyscy potrzebujący jabłka i mający pieniądze, a nie tylko ci
potrzebujący jabłka, którzy mają rybę.
W drugim etapie transakcji partnerami Piotra stają się
potrzebujący pieniędzy posiadacze ryby. W rezultacie, w gospodarce pieniężnej wysiłek Piotra związany z zawarciem, jedna po
drugiej, dwóch transakcji etapowych jest mniejszy niż wysiłek
niezbędny do zawarcia odpowiedniej transakcji barterowej.
11
MIERNIK WARTOŚCI
Jest mniej cen, co ułatwia rachunki i handel.
Dobro
Gospodarka
pieniężna
Gospodarka
naturalna
A
PA
A/B; A/C; A/D
B
PB
B/C; B/D
C
PC
C/D
D
PD
12
ZADANIE
W gospodarce są tylko 4 dobra: A, B, C, D. a) Ile „cen” jest w tej
gospodarce, kiedy nie ma pieniądza, a ile, kiedy pieniądz jest?
13
ZADANIE
W gospodarce są tylko 4 dobra: A, B, C, D. a) Ile „cen” jest w tej
gospodarce, kiedy nie ma pieniądza, a ile, kiedy pieniądz jest?
Kiedy nie ma pieniądza, istnieje co najmniej 6 „cen”: A/B; A/C;
A/D; B/C; B/D; C/D. „Co najmniej”, bo odwrotności tych stosunków
wymiennych także można uznać za ceny. Oczywiście, w gospodarce
z pieniądzem istnieją tylko 4 ceny. W przypadku większej liczby
dóbr ta różnica staje się bardzo duża.
14
ZADANIE
W gospodarce są tylko 4 dobra: A, B, C, D. a) Ile „cen” jest w tej
gospodarce, kiedy nie ma pieniądza, a ile, kiedy pieniądz jest?
Kiedy nie ma pieniądza, istnieje co najmniej 6 „cen”: A/B; A/C;
A/D; B/C; B/D; C/D. „Co najmniej”, bo odwrotności tych stosunków
wymiennych także można uznać za ceny. Oczywiście, w gospodarce
z pieniądzem istnieją tylko 4 ceny. W przypadku większej liczby
dóbr ta różnica staje się bardzo duża.
b) Dlaczego większa liczba cen utrudnia wymianę?
15
ZADANIE
W gospodarce są tylko 4 dobra: A, B, C, D. a) Ile „cen” jest w tej
gospodarce, kiedy nie ma pieniądza, a ile, kiedy pieniądz jest?
Kiedy nie ma pieniądza, istnieje co najmniej 6 „cen”: A/B; A/C;
A/D; B/C; B/D; C/D. „Co najmniej”, bo odwrotności tych stosunków
wymiennych także można uznać za ceny. Oczywiście, w gospodarce
z pieniądzem istnieją tylko 4 ceny. W przypadku większej liczby
dóbr ta różnica staje się bardzo duża.
b) Dlaczego większa liczba cen utrudnia wymianę?
Trudniej jest zapamiętać i porównać wszystkie „ceny”. Może się np.
zdarzyć, że „bezpośredni” stosunek wymienny 2 dóbr (np. B/C)
różni się od stosunku ustalonego w sposób „pośredni” (B/C wynikający z A/C i A/B). Komplikuje to i utrudnia handel.
16
ŚRODEK OSZCZĘDZANIA
Łatwiej jest przechowywać wartość…
17
Zatem, dzięki istnieniu pieniądza W GOSPODARCE MALEJĄ
KOSZTY TRANSAKCYJNE i ROŚNIE EFEKTYWNOŚĆ GOSPODAROWANIA.
Oprócz tych – BEZPOŚREDNICH – korzyści z istnienia pieniądza
są jeszcze wynikające z nich korzyści POŚREDNIE.
18
KORZYŚCI POŚREDNIE Z ISTNIENIA PIENIĄDZA
1. Pieniądz ułatwia SPECJALIZACJĘ, sprzyja ROZWOJOWI
RYNKU, i wzmaga KONKURENCJĘ (efektywność!).
19
2. Pieniądz ułatwia porównywanie nakładów i efektów projektów inwestycyjnych. Taki RACHUNEK EKONOMICZNY
ułatwia EFEKTYWNĄ ALOKACJĘ ZASOBÓW (efektywność!).
20
Powiedzmy, że spośród wielu projektów inwestycyjnych chcemy
wybrać najlepszy. Wskaźnik efektywności i-tego projektu, Φi,
(grec. fi) równa się:

i
Φi= 
Ei
Ni
i
Ei – odpowiadające i-temu projektowi efekty (np. 99 par sandałów, 38 par półbutów, 9 par butów z cholewką)
Ni – odpowiadające i-temu projektowi nakłady (np. 5 litrów benzyny, godzina pracy hydraulika)
21

i
Φi= 
Ei
Ni
i
Ei – odpowiadające i-temu projektowi efekty (np. 99 par sandałów, 38 par półbutów, 9 par butów z cholewką)
Ni – odpowiadające i-temu projektowi nakłady (np. 5 litrów benzyny, godzina pracy hydraulika)
Bez pieniądza i cen odpowiednie sumowania i ustalenie współczynników efektywności rozważanych projektów byłoby trudne
lub niemożliwe.
22
O powstaniu pieniądza…
Ważne cechy substancji pieniądza:
TRWAŁOŚĆ
23
O powstaniu pieniądza…
Ważne cechy substancji pieniądza:
TRWAŁOŚĆ,
RZADKOŚĆ
24
O powstaniu pieniądza…
Ważne cechy substancji pieniądza:
TRWAŁOŚĆ,
RZADKOŚĆ,
PODZIELNOŚĆ
25
O powstaniu pieniądza…
Ważne cechy substancji pieniądza:
TRWAŁOŚĆ,
RZADKOŚĆ,
PODZIELNOŚĆ,
JEDNORODNOŚĆ.
26
Rodzaje pieniądza
Pieniądz może być:
-TOWAROWY
27
Rodzaje pieniądza
Pieniądz może być:
-TOWAROWY
-SYMBOLICZNY (PRZYMUSOWY) (ang. fiat money)
28
Rodzaje pieniądza
Pieniądz może być:
-TOWAROWY
-SYMBOLICZNY (PRZYMUSOWY) (ang. fiat money)
- BEZGOTÓWKOWY (bankowy, wkładowy, żyrowy)
29
2. BANKI W SYSTEMIE FINANSOWYM
30
31
Przypomnij sobie ruch okrężny wydatków i dochodów w gospodarce i odpływający w bok strumień oszczędności , S…
32
Przypomnij sobie ruch okrężny wydatków i dochodów w gospodarce i odpływający w bok strumień oszczędności , S…
I
S
X
Z
Y1 = C+I+G+X-Z
C
G
GOSPODARSTWA
DOMOWE
Yd = Y 2 - NT
PAŃSTWO
NT=T d –B
PRZEDSIĘBIORSTWA
Y2
33
Przypomnij sobie ruch okrężny wydatków i dochodów w gospodarce i odpływający w bok strumień oszczędności , S…
I
S
X
Z
Y1 = C+I+G+X-Z
C
G
GOSPODARSTWA
DOMOWE
PAŃSTWO
PRZEDSIĘBIORSTWA
Yd = Y2 - NT
NT=Td–B
Y2
34
I
S
X
Z
Y1 = C+I+G+X-Z
C
G
GOSPODARSTWA
DOMOWE
PAŃSTWO
PRZEDSIĘBIORSTWA
Yd = Y2 - NT
NT=Td–B
Y2
Przemianę oszczędności, S, w inwestycje, I, umożliwia SYSTEM FINANSOWY, czyli m. in. RYNKI FINANSOWE i POŚREDNICY
FINANSOWI.
Na RYNKACH FINANSOWYCH handlują pożyczkami – BEZPOŚREDNIO – oszczędzający i inwestorzy. Np. oszczędzający
kupują od inwestujących akcje i obligacje.
35
Na RYNKACH FINANSOWYCH handlują pożyczkami – BEZPOŚREDNIO – oszczędzający i inwestorzy. Np. oszczędzający
kupują od inwestujących akcje i obligacje.
Natomiast POŚREDNICY FINANSOWI [np. BANKI,
fundusze wspólnego inwestowania (ang. mutual funds)] pomagają
oszczędzającym i inwestującym w uzgodnieniu planów.
36
■ BANKI KOMERCYJNE przechowują pieniądze, płacąc właścicielom odsetki. Zgromadzone wkłady pożyczają, za wyższe wynagrodzenie, przedsiębiorstwom, konsumentom, państwu.
37
Przyjrzyjmy się uproszczonemu przykładowi bilansu banku…
Bilans Bank of Hypothetia sporządzony na dzień 31 grudnia 2008 r. (w mln
gb)
2008
38
Bilans Bank of Hypothetia sporządzony na dzień 31 grudnia 2008 r. (w
mln gb)
2008
Stopa rezerw (r) to relacja zasobu gotówki banku komercyjnego
(R) do ulokowanych weń wkładów płatnych na żądanie (D)
r=R/D.
39
Prócz banków komercyjnych istnieje także BANK CENTRALNY…
■
Bank centralny w imieniu państwa dba o jakość pieniądza, prowadzi politykę pieniężną, wpływając na wielkość
zagregowanych wydatków w gospodarce, pomaga innym
bankom i nadzoruje ich działalność.
40
41
ILE PIENIĄDZA JEST W GOSPODARCE?
Jest wiele miar ilości pieniądza w gospodarce…
1.
M0 = R+C
-----------------------------------------------------------------------------R – Gotówka w kasach banków komercyjnych (ich rezerwy).
C – Gotówka w obiegu poza kasami banków.
42
ILE PIENIĄDZA JEST W GOSPODARCE?
Jest wiele miar ilości pieniądza w gospodarce…
1.
2.
M0 = R+C
M1 = C + D
-----------------------------------------------------------------------------R – Gotówka w kasach banków komercyjnych (ich rezerwy)
C – Gotówka w obiegu poza kasami banków
D – Wkłady płatne na żądanie (rachunki czekowe, a vista)
43
ILE PIENIĄDZA JEST W GOSPODARCE?
Jest wiele miar ilości pieniądza w gospodarce…
1.
2.
3.
M0 = R+C
M1 = C + D
M2 = M1 + „małe” wkłady terminowe
-----------------------------------------------------------------------------R – Gotówka w kasach banków komercyjnych (ich rezerwy)
C – Gotówka w obiegu poza kasami banków
D – Wkłady płatne na żądanie (rachunki czekowe)
44
ILE PIENIĄDZA JEST W GOSPODARCE?
Jest wiele miar ilości pieniądza w gospodarce…
1.
2.
3.
4.
M0 = R+C
M1 = C + D
M2 = M1 + „małe” wkłady terminowe
M3 = M1 + wszystkie wkłady terminowe
-----------------------------------------------------------------------------R – Gotówka w kasach banków komercyjnych (ich rezerwy)
C – Gotówka w obiegu poza kasami banków
D – Wkłady płatne na żądanie (rachunki czekowe)
45
ILE PIENIĄDZA JEST W GOSPODARCE?
Jest wiele miar ilości pieniądza w gospodarce…
1.
2.
3.
4.
5.
M0 = R+C
M1 = C + D
M2 = M1 + „małe” wkłady terminowe
M4 = M1 + wszystkie wkłady terminowe i oszczędnościowe
Jest jeszcze NIBY-PIENIĄDZ (ang. near money), czyli inne
bardzo płynne aktywa…
-----------------------------------------------------------------------------R – Gotówka w kasach banków komercyjnych (ich rezerwy)
C – Gotówka w obiegu poza kasami banków
D – Wkłady płatne na żądanie (rachunki czekowe)
1.
46
Rekompensatą za malejąca płynność kolejnych rodzajów „M” jest
coraz wyższe oprocentowanie.
1.
47
Rekompensatą za malejąca płynność kolejnych rodzajów „M” jest
coraz wyższe oprocentowanie.
2.
Granice oddzielające „pieniądz” od „niepieniądza” i poszczególne
funkcje spełniane przez pieniądz są trudne do wytyczenia…
Kiedyś za pieniądz uważano środek wymiany, który nie daje
odsetek, lecz jest płynny. Jednak w latach 80-tych XX w. wkłady
czekowe zaczęły dawać oprocentowanie. Podobnie, możliwe stało
się czerpanie płynnej gotówki z wkładów oszczędnościowych bez
straty odsetek.
DYGRESJA
48
W końcu 2002 r. w USA rozróżniano 4 rodzaje podaży pieniądza: M1, M2,
M3, L. (Rekompensatą za ich malejąca płynność jest coraz wyższe oprocentowanie).
M1 – zasoby wysoce płynnego środka płatniczego (gotówka* plus np. różne
nieoprocentowane i oprocentowane wkłady czekowe ) ; (M1: 4 190$/os.).
M2 – ten agregat DODATKOWO obejmuje pewne mniej płynne aktywa,
np. wkłady oszczędnościowe (trzeba zawiadomić bank o zamiarze ich transferu na rachunek czekowy), małe (do 100 000$) wkłady terminowe (ich wycofanie przed uzgodnionym terminem jest karane obniżką odsetek); udziały w funduszach inwestycyjnych rynku pieniądza (czeki wystawiane przez
ich właścicieli muszą mieć pewną minimalną wysokość); (M2: 20 080$/os.).
M3 – DODATKOWO obejmuje np. duże wkłady terminowe i duże wkłady
bankowe dokonywane na indywidualnych warunkach; (M3: 29 480$/os.).
L – DODATKOWO obejmuje aktywa, które nie są pieniądzem, lecz jego
bliskim substytutem (np. obligacje rządu USA dla „małych ciułaczy”; bony skarbowe „krótsze” niż 12 miesięcy).
W praktyce granice oddzielające „pieniądz” od „niepieniądza” i poszczególne funkcje spełniane przez pieniądz są trudne do wytyczenia. Kiedyś za
pieniądz uważano środek wymiany, który nie daje odsetek, lecz jest
płynny. Jednak w latach 80-tych XX w. wkłady czekowe zaczęły dawać
oprocentowanie. Podobnie, możliwe stało się czerpanie płynnej gotówki z
wkładów oszczędnościowych bez straty odsetek.
---------•Zgodnie z danymi FED w 1995 r. w USA na osobę przypadało prawie 1400$ gotówki; przeciętny Amerykanin trzymał ok. 100$ gotówki (wielkie ilości gotówki obsługiwały zatem płatności w „szarej strefie” i za granicą).
KONIEC DYGRESJI
KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ BANKI KOMERCYJNE
W Hipotecji JEST 5 BANKÓW KOMERCYJNYCH, Hipotecjanie
nie preferują żadnego z nich…
g = C/D = 0
(Hipotecjanie zdecydowanie wolą D od C!)
49
KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ BANKI KOMERCYJNE
W Hipotecji JEST 5 BANKÓW KOMERCYJNYCH, Hipotecjanie
nie preferują żadnego z nich…
g = C/D = 0
(Hipotecjanie zdecydowanie wolą D od C!)
r = R/D = 0,1
(Zdaniem bankierów każde 10 gdybów wkładów na żądanie wymaga 1 gb rezerwy gotówkowej).
50
KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ BANKI KOMERCYJNE
W Hipotecji JEST 5 BANKÓW KOMERCYJNYCH, Hipotecjanie
nie preferują żadnego z nich…
g = C/D = 0
(Hipotecjanie zdecydowanie wolą D od C!)
r = R/D = 0,1
(Zdaniem bankierów każde 10 gdybów wkładów na żądanie wymaga 1 gb rezerwy gotówkowej).
W obiegu pojawia się oto 1000 gb DODATKOWEJ GOTÓWKI:
ktoś znalazł skarb i ulokował go w Bank of Hypothetia, który przystąpił do kreacji pieniądza…
51
Wycinek bilansu Bank of Hypothetia, luty 2008
AKTYWA
1.1
1000
PASYWA
1000
1.2
1.3
2.1
2.2
2.3
3.1
Źródło: Hypothetian Banking, nr 3, 2008 r., s. 234.
52
Wycinek bilansu Bank of Hypothetia, luty 2008
AKTYWA
1.1
1000 +
PASYWA
900 1000
+
900
1.2
1.3
2.1
2.2
2.3
3.1
Źródło: Hypothetian Banking, nr 3, 2008 r., s. 234.
53
Wycinek bilansu Bank of Hypothetia, luty 2008
AKTYWA
PASYWA
1.1
1000 +
900 1000
+
900
1.2
100 +
900 1000
+
0
1.3
2.1
2.2
2.3
3.1
Źródło: Hypothetian Banking, nr 3, 2008 r., s. 234.
54
Wycinek bilansu Bank of Hypothetia, luty 2008
AKTYWA
PASYWA
1.1
1000 +
900 1000
+
900
1.2
100 +
900 1000
+
0
1.3
280 +
900 1180
+
0
2.1
2.2
2.3
3.1
Źródło: Hypothetian Banking, nr 3, 2008 r., s. 234.
55
Wycinek bilansu Bank of Hypothetia, luty 2008
AKTYWA
PASYWA
1.1
1000 +
900 1000
+
900
1.2
100 +
900 1000
+
0
1.3
280 +
900 1180
+
0
2.1
280 + 1062 1180
+
162
2.2
2.3
3.1
Źródło: Hypothetian Banking, nr 3, 2008 r., s. 234.
56
Wycinek bilansu Bank of Hypothetia, luty 2008
AKTYWA
PASYWA
1.1
1000 +
900 1000
+
900
1.2
100 +
900 1000
+
0
1.3
280 +
900 1180
+
0
2.1
280 + 1062 1180
+
162
2.2
118 + 1062 1180
+
0
2.3
3.1
……………………
…………………………
……………………………………………………………....
Źródło: Hypothetian Banking, nr 3, 2008 r., s. 234.
57
Wycinek bilansu Bank of Hypothetia, luty 2008
AKTYWA
PASYWA
1.1
1000 +
900 1000
+
900
1.2
100 +
900 1000
+
0
1.3
280 +
900 1180
+
0
2.1
280 + 1062 1180
+
162
2.2
118 + 1062 1180
+
0
2.3
150,4 + 1062 1212,4
+
0
3.1
……………………
…………………………
……………………………………………………………....
Źródło: Hypothetian Banking, nr 3, 2008 r., s. 234.
58
AKTYWA
PASYWA
1.1
1000 +
900 1000
+
900
1.2
100 +
900 1000
+
0
1.3
280 +
900 1180
+
0
2.1
280 + 1062 1180
+
162
2.2
118 + 1062 1180
+
0
2.3
150,4 + 1062 1212,4 +
0
3.1
……………………
…………………………
……………………………………………………………....
Ile pieniądza powstało po zakończeniu „2. cyklu kreacji pieniądza”
w Bank of Hypothetia?
59
AKTYWA
PASYWA
1.1
1000 +
900 1000
+
900
1.2
100 +
900 1000
+
0
1.3
280 +
900 1180
+
0
2.1
280 + 1062 1180
+
162
2.2
118 + 1062 1180
+
0
2.3
150,4 + 1062 1212,4 +
0
3.1
……………………
…………………………
……………………………………………………………....
Ile pieniądza powstało po zakończeniu „2. cyklu kreacji pieniądza”
w Bank of Hypothetia?
Tyle:
C + D1 = 849,6 gb D2 = 1212,4 gb
A zatem, TYLKO TEN JEDEN BANK z 1000 gb na naszych oczach
„zrobił” 849,6 gb + 1212,4 gb = 2062 gb środka płatniczego!
60
A wszystkie 5 banków w Hipotecji? Ile pieniądza są one w stanie
stworzyć z 1000 gb gotówki nieoczekiwanie pojawiającej się w obiegu?
61
A wszystkie 5 banków w Hipotecji?
r  R D R  r  D 


g  C D C  g  D
62
A wszystkie 5 banków w Hipotecji?
r  R D R  r  D 


g  C D C  g  D
M1  C  D  M1  g  D  D 


M0  R  C M0  r  D  g  D
63
A wszystkie 5 banków w Hipotecji?
r  R D R  r  D 


g  C D C  g  D
M1  C  D  M1  g  D  D 


M0  R  C M0  r  D  g  D
M1  D  (g  1) 
M1 D  (g  1)


M0  D  (r  g)  M0 D  (r  g)
64
A wszystkie 5 banków w Hipotecji?
r  R D R  r  D 


g  C D C  g  D
M1  C  D  M1  g  D  D 


M0  R  C M0  r  D  g  D
M1  D  (g  1) 
M1 D  (g  1)


M0  D  (r  g)  M0 D  (r  g)
M1 g  1

 Kp
M0 r  g
65
M1 g  1

 Kp
M0 r  g
A to znaczy, że jeśli M0 wzrośnie o ΔM0, to – CETERIS PARIBUS M1 wzrośnie o:
ΔM1=Kp• ΔM0!
66
M1 g  1

 Kp
M0 r  g
■ MNOŻNIK KREACJI PIENIĄDZA to liczba, która in-
formuje, o ile – ceteris paribus – MOŻE* wzrosnąć podaż
pieniądza M1 pod wpływem zwiększenia się podaży pienniądza M0 o ΔM0.
--------------* Warunkiem jest, że „g” i „r” się nie zmienią.
67
3. RYNEK PIENIĄDZA
68
Pora na analizę działania rynku pieniądza. Towarem jest tu środek
płatniczy M1. Po kolei omówimy:
1.
PODAŻ PIENIĄDZA (środka płatniczego) na rynku pieniądza.
2.
POPYT NA PIENIĄDZ (środek płatniczy) na rynku pieniądza.
3.
RÓWNOWAGĘ na rynku pieniądza i powstawanie STOPY
PROCENTOWEJ.
69
PODAŻ PIENIĄDZA
70
PODAŻ PIENIĄDZA
Podażą pieniądza steruje bank centralny…
Stopa
dyskontowa
M1=M0•kp=M0•(1+g)/(g+r)
Operacje
otwartego rynku
Stopa rezerw
minimalnych
71
OPERACJE OTWARTEGO RYNKU
Stopa
dyskontowa
M1=M0•kp=M0•(1+g)/(g+r)
OPERACJE
OTWARTEGO RYNKU
stopa rezerw
minimalnych
72
STOPA REZERW MINIMALNYCH
Stopa
dyskontowa
M1=M0•kp=M0•(1+g)/(g+r)
Operacje
otwartego rynku
STOPA REZERW
MINIMALNYCH
73
STOPA DYSKONTOWA
STOPA
DYSKONTOWA
M1=M0•kp=M0•(1+g)/(g+r)
Operacje
otwartego rynku
stopa rezerw
minimalnych
74
Podaż pieniądza i jej zmiany
in
A/
in
MS
M
S
3
M1S MS2
B/
0
0
M
M
W naszym modelu oferowana w gospodarce ilość M1 nie zależy
zatem od stopy procentowej. Przecież wśród zmiennych decydujących o wielkości M1 nie ma stopy procentowej:
M1=M0•kp=M0•(1+g)/(g+r).
75
POPYT NA PIENIĄDZ
76
POPYT NA PIENIĄDZ
Popyt na środek płatniczy powstaje, kiedy gospodarstwa domowe i
firmy rezygnują z trzymania części swojego majątku w formie np.
nieruchomości, papierów wartościowych i wkładów oszczędnościowych i trzymają go w formie gotowego do użytku środka płatniczego (KASY TRANSAKCYJNEJ).
77
POPYT NA PIENIĄDZ
Pomyśl o korzyściach z trzymania pieniądza, M1…
Główne motywy skłaniające do trzymania pieniądza:
-TRANSAKCYJNY
78
POPYT NA PIENIĄDZ
Pomyśl o korzyściach z trzymania pieniądza, M1…
Główne motywy skłaniające do trzymania pieniądza:
-Transakcyjny
-PRZEZORNOŚCIOWY
79
POPYT NA PIENIĄDZ
Pomyśl o korzyściach z trzymania pieniądza, M1…
Główne motywy skłaniające do trzymania pieniądza:
-Transakcyjny
-Przezornościowy
-PORTFELOWY
80
MB
MB
0
M
Krańcowa korzyść z trzymania pieniądza, MB (ang.
marginal benefit), MALEJE…
81
MB
MB
0
M
Krańcowa korzyść z trzymania pieniądza, MB (ang.
marginal benefit), MALEJE…
Np. zmiany wielkości produkcji w gospodarce zmieniają
popyt na pieniądz.
82
A teraz pomyśl o stratach spowodowanych trzymaniem pieniądza,
M1 . Te straty to:
REALNA WARTOŚĆ UTRACONEGO OPROCENTOWANIA
83
A teraz pomyśl o stratach spowodowanych trzymaniem pieniądza,
M1 . Te straty to:
REALNA WARTOŚĆ UTRACONEGO OPROCENTOWANIA
+
STRATA WARTOŚCI (SIŁY NABYWCZEJ) M1 SPOWODOWANA INFLACJĄ
84
A teraz pomyśl o stratach spowodowanych trzymaniem pieniądza,
M1 . Te straty to: realna wartość utraconego oprocentowania+strata wartości (siły nabywczej) M1 spowodowana inflacją.
MC
Wielkość „MC” jest wprost
proporcjonalna do in=ir+π
MC*
0
M
Krańcowy koszt trzymania pieniądza, MC (ang. marginal cost),
jest proporcjonalny do nominalnej stopy procentowej i stały.
Przecież: in=ir+π.
85
Konfrontacja malejącej krańcowej korzyści z trzymania kolejnych
porcji środka płatniczego, MB1, ze stałym kosztem krańcowym ich
trzymania, MC, wyznacza zapotrzebowanie na środek płatniczy,
MD. Na rysunku wynosi ono M1.
MB, MC
MC1
0
MB1
M1
MD
86
Popyt na pieniądz i jego zmiany
MB, MC
MC*
MB1
0
M1
M2
MB2
MD
Zapotrzebowanie na pieniądz jest wprost proporcjonalne do wielkości produkcji w gospodarce, Y…
87
Popyt na pieniądz i jego zmiany
MB, MC
MC2
MC1
MB
0
M2
M1
MD
Zapotrzebowanie na pieniądz jest wprost proporcjonalne do
wielkości produkcji w gospodarce, Y… i odwrotnie proporcjonalne
do poziomu nominalnej stopy procentowej, in.
88
in
i 2n
B
A
i1n
MD
0
M2
M1
MD
A zatem, w powyższym układzie współrzędnych zmiany nominalnej
stopy procentowej, in, powodują przesunięcia wzdłuż linii popytu
na pieniądz, MD…
89
in
i
*
n
0
M
D
2
M1D
B
M2
A
M1
MD
A zatem, w powyższym układzie współrzędnych zmiany nominalnej
stopy procentowej, in, powodują przesunięcia wzdłuż linii popytu
na pieniądz, MD, a zmiany wielkości produkcji, Y, przesunięcia całej tej linii.
90
RÓWNOWAGA NA RYNKU PIENIĄDZA I POWSTAWANIE
STOPY PROCENTOWEJ
in
MS
i *n
E
MD
0
M*
M
W gospodarce powstaje taka cena środka płatniczego, M1, czyli stopa procentowa, in, której poziom zapewnia zrównanie się zapotrzebowania na M1 z zaoferowana ilością M1. Dzieje się to na rynku
pieniądza.
91
in
MS
i 2n
i
MD↓→i↓
E
*
n
MD1
MD2
0
M2
M*
M
Np., po zmniejszeniu się popytu na pieniądz z MD1 do MD2 przy
2
stopie procentowej i n zapotrzebowanie na pieniądz jest mniejsze od
zaoferowanej na rynku ilości pieniądza (M2<M*).
92
in
MS
i 2n
i
MD↓→i↓
E
*
n
MD1
MD2
0
M2
M*
M
M1 jest za dużo i ludzie zamieniają nadwyżki M1 na papiery wartościowe, więc np. cena obligacji wzrasta, co oznacza, że obniża się
stopa zysku od przeznaczonego na ich zakup kapitału.
Banki odnotowują wzrost wkładów oszczędnościowych i
mogą sobie pozwolić na zmniejszenie ich oprocentowania.
93
in
MS
i *n
E
MD↑→i↑
i1n
MD2
MD1
0
M*
M1
M
Po zwiększeniu się popytu na pieniądz z MD1 do MD2 przy stopie
1
procentowej i n chętni chcą trzymać więcej środka płatniczego, niż
pozwala na to zaoferowana w gospodarce ilość środka płatniczego
(M1>M*).
94
in
MS
i *n
E
MD↑→i↑
i1n
MD2
MD1
0
M*
M1
M
Spada wtedy cena papierów wartościowych i rośnie stopa zwrotu z
i1n kupno.
inwestycji w ich
Również banki podwyższają oprocentowanie.
95
in
in *
in
M
S
1
M
S
E2
MS↓→i↑
E1
1
M
0
M2
M1
D
M
Bank centralny zmniejsza ilość pieniądza z M1 do M2 (np. sprzedaje papiery wartościowe). Przy dotychczasowym poziomie stopy
procentowej, in1, ludzie chcą trzymać M1 środka płatniczego. Jednak niektórzy mają go za mało (bo kupili zań papiery banku!),
więc na M1 zamieniają oszczędności i papiery wartościowe.
96
in
in *
in
M
S
1
M
S
E2
MS↓→i↑
E1
1
M
0
M2
M1
D
M
Bank centralny zmniejsza ilość pieniądza z M1 do M2 (np. sprzedaje papiery wartościowe). Przy dotychczasowym poziomie stopy
procentowej, in1, ludzie chcą trzymać M1 środka płatniczego. Jednak niektórzy mają go za mało (bo kupili zań papiery banku!),
więc na M1 zamieniają oszczędności i papiery wartościowe.
Tanieją obligacje (i akcje), czyli rośnie stopa procentowa.
Także banki podnoszą oprocentowanie, usiłując zapobiec wycofywaniu wkładów oszczędnościowych.
97
in
S
M
1
in
S
M
1
E1
MS↑→i↓
E2
in *
D
M
0
M1
M2
M
Bank centralny zwiększa podaż M1 (np. skupuje bony skarbowe).
Przy in1 ludzie chcą trzymać M1 pieniądza. Okazuje się jednak, że
niektórzy mają M1 za dużo, więc zamieniają M1 na papiery
wartościowe i wkłady oszczędnościowe.
98
in
S
M
1
in
S
M
1
E1
MS↑→i↓
E2
in *
D
M
0
M1
M2
M
Na rynku kapitałowym drożeją obligacje (i akcje), czyli spada stopa procentowa. W obliczu napływu wkładów oszczędnościowych
także banki obniżają oprocentowanie.
99
Ta TEORIA STOPY PROCENTOWEJ, KTÓRA ZALEŻY OD
PREFERENCJI PŁYNNOŚCI (ang. liquidity preference theory of
intrest) wyjaśnia powstawanie bardzo krótkoterminowych stóp procentowych na rynku międzybankowym.
100
Ta TEORIA STOPY PROCENTOWEJ, KTÓRA ZALEŻY OD
PREFERENCJI PŁYNNOŚCI (ang. liquidity preference theory of
intrest) wyjaśnia powstawanie bardzo krótkoterminowych stóp procentowych na rynku międzybankowym.
Od nich zależą z kolei średnioterminowe i długoterminowe stopy
procentowe.
101