Psychologia Pieni*dzy

Psychologia Pieniędzy
MICHAŁ BIAŁEK
Nabywanie wiedzy o pieniądzach
 Co to są pieniądze i skąd się biorą?
 Wbrew pozorom pytanie to nie jest łatwe. Nabycie
wiedzy na temat pieniędzy jest procesem trudnym i
długotrwałym
 Często traktujemy dzieci jako małych dorosłych
Fazy rozwoju -1
wnioskowanie przez podobieństwo: kupuję – daję
„pieniążek”
Babcia wymienia 3 jednozłotówki na 10złotówkowy
banknot – „zabrała 2 pieniązki”
Czego nier można kupić/sprzedać?
4 latki : dziecko, krowa, drzewo
Fazy rozwoju -2
 Operacje konkretne (6-11 rż)
 Dzieci umieją obliczać wartości, rozumieją
podzielność pieniądza
 Skąd biorą się rzeczy w sklepie?
 Skąd biorą się pieniądze?
Fazy rozwoju
 Operacje formalne
 Zrozumienie pojęć zysk, inwestowanie
 Najpierw wiem skąd biorą się przedmioty w sklepie,
a skąd pieniądze i jak działają banki – znacznie
później (o ile w ogóle)
Rodzice a pieniądze
 Podstawa wnioskowań są posiadane przekonania,
sądy nabywane świadomie w procesie uczenia się lub
nieświadomie przyjmowane jako proces uczenia się
utajonego
 Zrozumienie świata, w tym gospodarki i znaczenia
pieniądza odbywa się na początku w rodzinie (faza 1 i
2)
Rodzice a pieniądze
 Rodzice zatem odpowiedzialni są za rozumienie
symbolicznego znaczenia pieniądza – jako
wyznacznika statusu, gwaranta bezpieczeństwa lub
przeciwnie – źródła zagrożenia czy tworu
„magicznego”
Rodzice a pieniądze
 Bogaty – pewnie ukradł, tylko kryminaliści są bogaci
 Nie mów ile masz pieniędzy – mogą cie za to nie
lubić
 Ludzie lubią cię, bo masz pieniądze i wiele rzeczy
Rodzice a pieniądze
 Mądry facet nigdy nie przyznaje się kobiecie, ile
naprawdę ma pieniędzy/mądra kobieta nie może
dopuścić, by partner wiedział, że ona potrafi zarabiać
pieniądze
 Żeby zarabiać dużą kasę trzeba mieć to „coś”. Albo to
masz, albo nie masz.... Ty pewnie nie masz, bo nikt u
nas w rodzinie nie miał.
 Mamy pieniądze teraz, ale kiedyś możemy nie mieć.
Rodzice a pieniądze
 Gąsiorowska, A. (2007). Postawy wobec pieniędzy u
rodziców i ich dzieci. O roli pierwotnej socjalizacji
ekonomicznej w kształtowaniu stosunku do
pieniędzy. Psychologia. Edukacja i Społeczeństwo,
4(3), 245-260.
Co znaczą pieniądze u dorosłych?
 Kozak – 2004
 Wymiary znaczenia pieniąza: jaki on dla nas
naprawdę jest?
 Atrakcyjny (wymagający, atrakcyjny, aktywny,
zdecydowany)
 Solidny (mocny, silny, solidny, wartościowy,
praktyczny)
Co znaczą pieniądze u dorosłych?
 Stabilny (stały, wszechstronny, niezależny)
 Władczy (dominujący, władczy, chciwy, egoistyczny,
agresywny, surowy, zaangazowany)
 Oryginalny (skomplikowany, wyróżniający się)
Co znaczą pieniądze u dorosłych?
Im wyższy dochód, im większe aspiracje finansowe, im
bardziej zadowoleni z zycia – tym pieniądz bardziej
(SOLIDNY, PRZYCHYLNY)
Co znaczą pieniądze u dorosłych?
 Wyniki zupełnie różne od amerykańskich
 Inne obszary, inna ich ilość i jakość
 Wada: ocena podanych już przymiotników przez
autora
 Inna metoda: zestaw wolnych skojarzeń oraz
skalowanie wielowymiarowe
Subiektywna wartość pieniądza
Pieniądz
Wartość utylitarna
Wartość
symboliczna
Subiektywna wartość pieniądza
 Szybciej i jaśniej nabywamy wiedzy utylitarnej czy
symboliocznej?
 Co łatwiej wydać – 50 zł za 2godzinne badanie z
psychologii poznawczej czy 50zł znalezione pod
gabinetem?
 Jaka funkcję mają odpowiednio?
Dyskontowanie
 Ile 100 złotych teraz warte będzie jutro?
 Wartość odroczenia w krajach bogatych (3-4%)
 W krajach niezamożnych (ok. 8%)
 Ile trzeba dać komuś za rok, żeby pozyczył nam teraz
100PLN (załóżmy 4%)
 A ile trzeba dać za 100PLN, aby móc oddać połowę za
rok a druga połowę za 2 lata?
Teoria perspektywy