Wpływ zaburzeń rozwoju na niepowodzenia szkolne

Wpływ zaburzeń rozwoju na niepowodzenia
szkolne.
Większość dzieci rozwija się w ten sposób, że określonemu wiekowi odpowiada określony stan
rozwoju fizycznego i psychicznego. Pozwala to ustalić normy rozwojowe. Są dzieci ,których ogólny
rozwój jest przyśpieszony lub opóźniony.
Jeżeli młodsze dziecko wykazuje właściwości charakterystyczne dla dzieci starszych , mówimy, że
tempo jego pracy jest globalnie przyśpieszone. Jeśli jednak dziecko zbliża się pod każdym względem
do dzieci reprezentujących rocznik młodszy to mówimy o rozwoju globalnie opóźnionym.
Globalne zaburzenia rozwoju dzieci
Wyróżnia się cztery stopnie upośledzenia umysłowego: upośledzenie w stopniu lekkim, w stopniu
umiarkowanym, w stopniu znacznym i głębokim.
W szkole podstawowej najczęściej mamy do czynienia z dziećmi upośledzonymi w stopniu lekkim
lub z dziećmi z pogranicza normy intelektualnej. Dziecko dotknięte tym zaburzeniem nie jest w stanie
opanować programu. Typowy dla upośledzenia umysłowego jest jego globalny charakter obejmujący
zarówno funkcje instrumentalne, jak i kierunkowe.
Występuje tu przede wszystkim defekt myślenia, głównie proces abstrahowania i uogólniania.
Wpływa to bardzo niekorzystnie na tworzenie i przyswajanie pojęć .Myślenie dzieci ma charakter
konkretno- obrazowy i sytuacyjny. Występuje tu mała ruchliwość procesów intelektualnych,
zwolnienie tempa myślenia , trudność w skupieniu uwagi oraz ubóstwo mowy .
Inną grupę stanowią dzieci z pogranicza normy intelektualnej. Mają one głównie trudności w
zakresie porównywania przedmiotów , wyszukiwania podobieństw między przedmiotami i zjawiskami
,wyodrębniania cech istotnych w danym zbiorze , dokonywania uogólnień danych wynikających z
działania .Dzieci te posługują się pamięcią mechaniczną.
Właściwości poznawcze dzieci upośledzonych i z pogranicza normy sprawiają , że nie mogą one
efektywnie uczyć się z rówieśnikami. Potrzebują więcej czasu i odmiennych metod dydaktycznych.
Takie metody zapewnia szkoła specjalna. Poglądowość nauczania, opieranie się na lepiej
rozwiniętych funkcjach elementarnych , systematyczne ćwiczenia funkcji bardziej złożonych ,
systematyczne przechodzenie od konkretów do uogólnień. Wszystko to pozwala dziecku
upośledzonemu coraz lepiej myśleć i działać . W wolniejszym tempie opanowuje ono umiejętność
czytania , pisania i liczenia .
Parcjalne zaburzenia rozwoju dzieci
Niektóre dzieci mimo dobrej sprawności intelektualnej , wysokiej inteligencji i zdolności nie mogą
nauczyć się czytać za pomocą powszechnie stosowanych metod w szkole. Jeżeli u dziecka nie
stwierdza się wad słuchu , wzroku , ale zauważa się pewne opóźnienia rozwojowe w zakresie funkcji
percepcyjno-motorycznych , mówimy , że mają specyficzne trudności w czytaniu . Stosuje się w tym
wypadku nazwę „ dysleksja „ – czyli zaburzenia w opanowaniu umiejętności czytania.
Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu są spowodowane nieharmonijnym rozwojem funkcji
psychoruchowych , opóźnieniem w stosunku do wieku i intelektualnego poziomu dziecka . Czytanie
jest umiejętnością bardzo złożoną , wymagającą wielu funkcji równocześnie .Jeśli jedna z tych
sprawności zostanie obniżona , wówczas czytanie zostaje zaburzone .
Opóźnienia i zaburzenia percepcji słuchowej
U dzieci w wieku szkolnym objawiają się one najczęściej błędami w pisaniu ze słuchu . Przy
głębokich zaburzeniach percepcji słuchowej uczniowie upraszczają i zniekształcają pisownię
wyrazów do tego stopnia , że powstają zlepki literowe . W pisaniu ze słuchu zauważa się błędy
ortograficzne i poza ortograficzne . Dzieci nie nadążają z pisaniem ze słuchu za pozostałymi uczniami
. Obok trudności w pisaniu występują trudności w czytaniu . Występuje wówczas prymitywna
technika czytania . Opornie odbywa się przejście od głoskowania czy sylabizowania do czytania
całościowego .
Obniżona percepcja słuchowa łączy się zazwyczaj z gorszą pamięcią słuchową . Obserwujemy
wówczas u dzieci trudności z przyswajaniem sobie nowych partii materiału , wyuczeniem się wiersza
, tabliczki mnożenia itd. Często dzieci z zakłóconą percepcją słuchową późno zaczynają mówić .
Słownictwo mają ubogie , wypowiedzi są skrótowe .
Zaburzenia i opóźnienia percepcji wzrokowej
Globalne zaburzenia w zakresie rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych dotyczy
kształtu liter . Zaburzenie kierunkowe wpływa na położenie elementu litery w stosunku do osi
pionowej . W pierwszym przypadku dzieci mają trudności z całościowym ujmowaniem znaków
graficznych. W przypadku zaburzeń funkcji kierunkowej dzieci mylą litery o podobnym kształcie ,
przestawiają je , powtarzają litery w wyrazach . Zaburzenia w zakresie przetwarzania bodźców
wzrokowych są przyczyną popełniania błędów ortograficznych .
Z powodu gorszej pamięci wzrokowo – manualnej uczniowie z trudem utrwalają i zapamiętują obrazy
graficzne wyrazów i ich prawidłową pisownię . Słabsza percepcja wzrokowa wpływa niekorzystnie na
rozwój myślenia konkretno-obrazowego.
Opóźnienia i zaburzenia rozwoju ruchowego
Trudności w czytaniu i pisaniu łączą się z zakłóceniami rozwoju ruchowego , ale w znacznie
mniejszym stopniu niż nieprawidłowości percepcji słuchowej i wzrokowej . Jednym z głównych
zaburzeń w rozwoju ruchowym jest obniżenie sprawności manualnej .Wpływa to bardzo niekorzystnie
na technikę pisania , kształt graficzny liter . Gorszy jest również poziom prac plastycznych i
technicznych. Trudności w pisaniu potęguje również oburęczność i leworęczność .Oburęczność
powoduje iż pismo staje się nieprecyzyjne i spowolniałe .Często występuje również osłabiona
orientacja kierunkowo-przestrzenna i zaburzenia w orientacji prawa-lewa strona własnego ciała.
Lewooczność przy praworęczności wpływa niekorzystnie na koordynację wzrokowo-ruchową . Przez
co dezorganizuje czynności pisania , powoduje błędy polegające przestawianie liter w wyrazie oraz
ich odwracanie . Z kolei leworęczność powoduje trudności w pisaniu , obniżenie tempa pisania i
poziomu graficznego pisma .
Zaburzenia rozwoju procesów emocjonalno-motywacyjnych
Zaburzenia te mogą być przyczyną niepowodzeń szkolnych dziecka . Dzieci z zaburzeniami rozwoju
funkcji percepcyjno-motorycznych połączone z zaburzeniami procesów nerwowych już na początku
kariery szkolnej natrafiają na trudności w nauce. Konsekwencją tego może być spadek
zainteresowania nauką i zanik motywacji do pracy szkolnej. Dzieci z zaburzeniami rozwoju
emocjonalnego możemy podzielić na : nadpobudliwe i zahamowane psychoruchowo .
Nadpobudliwość psychoruchowa objawia się głównie niepokojem psychoruchowym , nadmierną
ruchliwością , zbędnymi ruchami , zaburzeniami uwagi ,niecierpliwością , skłonnością do zaczepek ,
bójek , tikami jąkaniem itd.
Dzieci zahamowane psychoruchowo mają trudności w nawiązywaniu kontaktu słownego , brakiem
wiary we własne siły , emanuje z nich niepewność . Ich reakcje psychoruchowe są zwolnione .
Popadają w apatie i depresje .Wolno kojarzą fakty , ich odpowiedzi są opóźnione , potrzebują więcej
czasu na wykonanie zadania niż ich rówieśnicy .
Reasumując należy powiedzieć , iż wszystkie wymienione wcześniej rodzaje zaburzeń mają istotny
wpływ na niepowodzenia szkolne .