Teoria dewiacji Edwina Lemerta

Teoria dewiacji Edwina Lemerta
Główne jej założenia przedstawił on w swojej pracy „Patologia społeczna” wydanej w 1951r. Edwin
Lemert wnioskował w niej, że kontrola społeczna jest przyczyną dewiacji. Samo zachowanie
polegające na odstępstwie od norm społecznych nie stanowi dewiacji. Dochodzi do niej dopiero
wtedy gdy następuje reakcja społeczna na ten czyn. Według Edwina Lemerta zachowania dewiacyjne
mogą polegać zarówno na tym, że odbiegają od norm społecznych w sposób pożądany i ceniony (np.
zachowanie znanych osób z kręgu kultury, nauki, czy sztuki), jak i na tym, że spotykają się z
negatywną reakcją społeczną (np. zachowania alkoholików, przestępców). Te ostatnie nazywa Lemert
socjopatycznymi.
Podstawą teorii dewiacji Edwina jest podział dewiacji na dwa rodzaje. Dewiacje pierwotną i wtórną:
a) Dewiacja pierwotna- to zachowanie odbiegające od norm, ale nie napotykające reakcji
społecznych. Jest wstępnym aktem przekroczenia norm, który nie spotyka się z silnymi
społecznymi sankcjami i jest niejako jednorazowy (np. przebiegnięcie na czerwonym
świetle). W wyniku procesu normalizacji aktów dewiacyjnych takie czyny nie pozostają w
świadomości jednostki. Przez sam fakt popełnienia przestępstwa np. zabójstwa człowiek nie
staje się dewiantem. Dzieje się tak dopiero w procesie interakcji prowadzącego do dewiacji
wtórnej. Rozpoczyna się ona z chwilą społecznej reakcji na zachowanie przekraczając normy.
Następnie dochodzi do wymierzenia sprawcy sankcji społecznych. To rodzi dalsze dewiacje, a
one z kolei jeszcze silniejsze sankcje i odrzucenie. Ludzie zaczynają się zachowywać tak jak
wynika to z przyczepionych im etykiet i starają się przystosować do danej sytuacji.
b) Dewiacja wtórna-jest powodowana reakcją ze strony społeczeństwa, polegającą na
dezaprobacie, degradacji i izolacji osoby przekraczającej normy. Jeśli nie zachodzi proces
normalizacji, osoba która przekroczyła normy zyskuje w społeczeństwie etykietkę
"dewianta". Końcowym etapem tego procesu jest dołączenie się dewianta do grupy ludzi
do niego podobnych- grupy dewiacyjnej. Dewiacja wtórna jest efektem zaakceptowania roli
dewianta przez jednostkę. Można ona wówczas albo się temu przeciwstawić, albo
przystosować się do narzuconej jej nowej roli społecznej.