Ocena zmian na listach refundacyjnych zawartych w projektach rozporządzeń Ministra Zdrowia przekazanych do uzgodnień zewnętrznych w dniu 17.10.2007r. Projekty rozporządzeń przekazane do konsultacji społecznych w dniu 17.10.2007r. zawierają bardzo dużą liczbę zmian. Niestety, wydaje się, że podobnie jak to było w przypadku poprzednich zmian na listach refundacyjnych w lutym tego roku, głównym beneficjentem tych zmian będzie NFZ. Pozytywnym elementem - w porównaniu do poprzedniej nowelizacji list refundacyjnych - jest wprowadzenie 21 nowych substancji czynnych. Jednak społeczne odczucie efektu wprowadzenia tych substancji będzie raczej niewielkie, ponieważ ponad połowę z nich stosowanych jest w schizofrenii (6 substancji) oraz w stanach po przeszczepach narządowych (5 substancji). Na nowych listach refundacyjnych pojawiły się tylko dwie nowe substancje stosowane w chorobach układu krążenia – jedna stosowana w chorobie niedokrwiennej serca (iwabradyna) i druga stosowana w hipercholesterolemii (ezetimibum). Natomiast nie została wprowadzona na listy refundacyjne żadna nowa insulina ani żaden inny nowy lek stosowany w cukrzycy. W ocenie Ministerstwa Zdrowia obniżenie wydatków pacjentów na leki ma zapewnić dopisanie do list refundacyjnych znacznej liczby nowych genetyków z ceną niższą od leku oryginalnego (dla pierwszych generyków) lub ceną nie wyższą, niż najtańszy odpowiednik. Należy jednak pamiętać, że dla ogromnej liczby pacjentów nie są najważniejsze kolejne generyki dopisane do list refundacyjnych, tylko zmiany dotyczące leków obecnie przez nich stosowanych. Z doświadczenia wiadomo, że pacjenci bardzo niechętnie decydują się na zmianę leków, nawet w przypadku generyków zawierających tę samą substancję czynną. Niestety, wyniki analizy zmian cen oraz limitów leków obecnie zawartych na listach refundacyjnych pozwalają przypuszczać, że bardzo duża liczba pacjentów zapłaci więcej za swoje leki po pierwszym grudnia 2007r. Dotyczy to zarówno leków z wykazu leków podstawowych i uzupełniających, jak i leków stosowanych w chorobach przewlekłych. Obliczenia zostały przeprowadzone nie tylko dla cen urzędowych zawartych w wykazach, ale również w oparciu o rzeczywiste średnie ceny leków w przeciętnej aptece za okres od 01.03.2007r. do 15.10.2007r. 1) Wyniki obliczeń dla cen urzędowych zawartych w wykazach a) Zmiany w wykazie leków podstawowych i uzupełniających Obniżona została cena urzędowa ponad 300 preparatów, ale równocześnie w wykazie tym obniżono limit dla ponad 750 preparatów. Obniżki cen urzędowych oraz limitów w wybranych przedziałach kwot przedstawione zostały na wykresie 1. 350 liczba leków 316 300 250 200 obniżona cena urzędowa 176 138 150 obniżony limit 100 38 50 15 22 40 13 0 10 - 30 zł 5 - 10 zł 1 - 5 zł 0,20 - 1 zł przedziały kwot obniżki Wykres 1. Liczba leków o obniżonych cenach urzędowych oraz limitach w wybranych przedziałach kwot – lista podst.-uzup. Wyraźnie większa skala obniżek limitów w stosunku do obniżek cen urzędowych przekłada się oczywiście na zwiększenie odpłatności pacjentów za leki. W wykazie tym jest też jednak dość duża liczba leków, dla których opłata pacjenta zostanie obniżona – na skutek obniżenia ceny urzędowej i/lub podwyższenia limitu (w przypadku 43 leków). Wprawdzie obniżenie zapłaty pacjenta nastąpi dla ponad 250 leków, to jednak dla prawie 500 leków zapłata pacjenta zostanie zwiększona. Skala obniżek oraz zwiększenia zapłaty pacjenta w wybranych przedziałach kwot przedstawiona została na wykresie 2. 200 liczba leków 194 180 160 141 obniżka zapłaty pacjenta 140 120 100 81 80 zwiększenie zapłaty pacjenta 60 33 40 20 24 14 1 9 0 10 - 20 zł 5 - 10 zł 1 - 5 zł 0,20 - 1 zł przedziały kwot zmian zapłaty pacjenta Wykres 2. Liczba leków o obniżonej oraz zwiększonej zapłacie pacjenta w wybranych przedziałach kwot – lista podst.-uzup. Przewaga leków, które podrożeją dla pacjentów po nowelizacji jest więc bardzo wyraźna. Może te podwyżki nie są drastyczne (głównie 0,20 – 5 zł), ale dotyczą leków bardzo często przepisywanych. Przykładowe leki, dla których nastąpi zwiększenie zapłaty pacjenta przedstawione zostały w tabeli 1. nazwa leku stary limit stara cena nowy limit nowa cena stara zapłata nowa zapłata różnica zapłaty Diane-35 tabl.powl. 2mg+0,035mg 63 tabl. Fromilid 250 tabl.powl.0,25 g 14 tabl. 54,03 zł 54,03 zł 41,91 zł 54,03 zł 27,02 zł 33,08 zł 6,06 zł 19,68 zł 27,72 zł 8,17 zł 27,72 zł 17,88 zł 23,64 zł 5,76 zł Tritace 10 tabl. 0,01 g 28 tabl. 29,35 zł 36,63 zł 23,73 zł 36,63 zł 10,48 zł 16,10 zł 5,62 zł Penester tabl.powl. 5 mg 30 tabl. 66,90 zł 69,08 zł 55,89 zł 69,08 zł 35,63 zł 41,14 zł 5,51 zł Tabela 1. Przykładowe leki o zwiększonej zapłacie pacjenta – lista podst.-uzup. b) Zmiany w wykazie leków stosowanych w chorobach przewlekłych Obniżona została cena urzędowa ponad 170 preparatów, ale podobnie jak w przypadku poprzedniego wykazu liczba leków, dla których obniżono limit jest znacznie większa i wynosi ponad 450. Obniżki cen urzędowych oraz limitów w wybranych przedziałach kwot przedstawione zostały na wykresie 3. 160 142 liczba leków 140 120 obniżona cena urzędowa 100 80 62 60 52 47 50 obniżony limit 52 40 20 2 3 100-150 zł 50-100 zł 4 10 12 11 0 20-50 zł 10-20 zł 5-10 zł 1-5 zł 0,20-1 zł przedziały kwot obniżki Wykres 3. Liczba leków o obniżonych cenach urzędowych oraz limitach w wybranych przedziałach kwot – lista przewl. Znacznie większa liczba leków o obniżonym limicie w zakresie 1-20 zł w stosunku do liczby leków o obniżonej cenie urzędowej w tym przedziale powoduje zwiększenie odpłatności pacjentów dla dużej grupy leków. W wykazie tym liczba leków, dla których opłata pacjenta zostanie obniżona (na skutek obniżenia ceny urzędowej i/lub podwyższenia limitu), jest ponad trzy i pół raza mniejsza od liczby leków, dla których opłata pacjenta zostanie zwiększona. Chociaż obniżenie zapłaty pacjenta nastąpi dla około 100 leków, to jednak dla ponad 350 leków zapłata pacjenta zostanie zwiększona. Skala obniżek oraz zwiększenia zapłaty pacjenta w wybranych przedziałach kwot przedstawiona została na wykresie 4. 120 liczba leków 119 100 80 obniżka zapłaty pacjenta 60 zwiększenie zapłaty pacjenta 35 37 40 33 33 22 18 20 1 3 100-150 zł 50-100 zł 11 6 11 0 20-50 zł 10-20 zł 5-10 zł 1-5 zł 0,20-1 zł przedziały kwot zmian zapłaty pacjenta Wykres 4. Liczba leków o obniżonej oraz zwiększonej zapłacie pacjenta w wybranych przedziałach kwot – lista przewl. Również w przypadku wykazu leków stosowanych w chorobach przewlekłych liczba leków, dla których zapłata pacjenta zwiększy się o 1-20 zł jest znacznie większa, niż liczba leków dla których zapłata pacjenta obniży się. Przykładowe leki, dla których nastąpi zwiększenie zapłaty pacjenta przedstawione zostały w tabeli 2. nazwa leku nowa stara nowa różnica cena zapłata zapłata zapłaty 180,22 zł 58,68 zł 80,66 zł 21,98 zł stary limit 127,94 zł stara cena 180,22 zł nowy limit 105,96 zł Xalatan krop.do oczu 0,005 % 2,5 ml (but.) Asentra tabl.powl. 0,1 g 28 tabl. 64,60 zł 64,60 zł 53,78 zł 64,60 zł 19,38 zł 26,95 zł 7,57 zł 33,95 zł 78,75 zł 28,64 zł 78,75 zł 54,99 zł 58,70 zł 3,72 zł Vivacor tabl. 6,25 mg 60 tabl.(2x30) 25,37 zł 40,30 zł 18,94 zł 40,30 zł 27,62 zł 30,83 zł 3,22 zł Diaprel MR tabl.o zmodyf.uwal. 0,03 g 60 tabl.(2x30) 10,83 zł 35,95 zł 8,62 zł 35,95 zł 28,32 zł 30,53 zł 2,21 zł Lamitrin tabl. 0,1 g 60 tabl. Tabela 2. Przykładowe leki o zwiększonej zapłacie pacjenta – lista przewl. 2) Wyniki obliczeń dla średniej wielkości apteki Analiza zmian na listach refundacyjnych powinna też uwzględniać rzeczywisty asortyment oraz ceny leków dla średniej wielkości apteki. Poniżej przedstawione zostały wyniki obliczeń uwzględniające średnią cenę detaliczną leków w przeciętnej aptece za okres od 01.03.2007r. do 15.10.2007r. a) Zmiany odpłatności pacjenta w wykazie leków podstawowych i uzupełniających Obniżenie zapłaty pacjenta wystąpi dla około 75 leków, jednak zapłata pacjenta zostanie zwiększona dla ponad 220 leków. Skala obniżek oraz zwiększenia zapłaty pacjenta w wybranych przedziałach kwot przedstawiona została na wykresie 5. 100 liczba leków 96 83 90 80 obniżka zapłaty pacjenta 70 60 50 30 20 14 20 10 zwiększenie zapłaty pacjenta 35 40 5 0 5 - 10 zł 1 - 5 zł 0,20 - 1 zł przedziały kwot zmian zapłaty pacjenta Wykres 5. Liczba leków o obniżonej oraz zwiększonej zapłacie pacjenta w wybranych przedziałach kwot – lista podst.-uzup. średn. apteka Przewaga leków, które podrożeją dla pacjentów w średniej wielkości aptece po nowelizacji jest więc wyraźna i znacznie większa, niż to wynikało z analizy czysto teoretycznej (nie uwzględniającej rzeczywistych danych z apteki). b) Zmiany odpłatności pacjenta w chorobach przewlekłych w wykazie leków stosowanych Obniżenie zapłaty pacjenta wystąpi dla około 25 leków, natomiast zapłata pacjenta zostanie zwiększona dla prawie 80 leków. Skala obniżek oraz zwiększenia zapłaty pacjenta w wybranych przedziałach kwot przedstawiona została na wykresie 6. 80 liczba leków 79 70 60 obniżka zapłaty pacjenta 50 40 zwiększenie zapłaty pacjenta 30 20 10 10 6 1 2 3 8 11 6 0 20 - 50 zł 10 - 20 zł 5 - 10 zł 1 - 5 zł 0,20 - 1 zł przedziały kwot zmian zapłaty pacjenta Wykres 6. Liczba leków o obniżonej oraz zwiększonej zapłacie pacjenta w wybranych przedziałach kwot – lista przewl. średn. apteka Widać wyraźnie, że za znaczną ilość leków z wykazu leków stosowanych w chorobach przewlekłych pacjent zapłaci 1-5 zł więcej. 3) Straty w przeciętnej aptece wynikające z przeceny leków W wyniku przeprowadzonej symulacji z uwzględnieniem średniego stanu zapasów magazynowych apteki można założyć, że strata wynikająca z przeceny leków w dniu 30.11.2007r. nie powinna być większa, niż 500 zł brutto. Ograniczenie stanu magazynu apteki może tę stratę w pewnym stopniu zmniejszyć. Bardzo ważne jest też od kiedy producenci i hurtownie będą dostarczać leki po nowych cenach. Ma to bardzo duże znaczenie dla zmniejszenia strat apteki wynikających z przeceny. UWAGA: Obliczenia do analizy zmian na listach leków refundowanych przeprowadzone zostały z wykorzystaniem relacyjnej bazy danych. Ponieważ zmiany na listach refundacyjnych publikowane są przez Ministerstwo Zdrowia w formacie PDF, import odpowiednich wartości do bazy danych jest procesem bardzo złożonym z możliwością wystąpienia niewielkich błędów przyporządkowania. Ewentualne pojedyncze błędy nie mają jednak wpływu na sumaryczną ocenę proponowanych zmian. Porównanie projektów zmian na listach leków refundowanych możliwy jest w relacyjnej bazie danych wyłącznie w oparciu o kody EAN. Dlatego analiza nie może uwzględniać zmian dotyczących preparatów bez kodu EAN (np. opatrunki hydrokoloidowe, hydropolimerowe, alginianowe, testy paskowe, strzykawki do insuliny). Całkowita liczba preparatów bez kodu EAN jest stosunkowo bardzo mała. przewodniczący Komisji Ekonomicznej DIA mgr farm. Piotr Bohater