Finanse – pieniądz i jego cena Pieniądz jak każde dobro ma swą
advertisement
Finanse – pieniądz i jego cena Pieniądz jak każde dobro ma swą wartość, którą wyraża jego cena – stopa procentowa, która podlega wahaniom w czasie ( spowodowane jest to zjawiskiem aprecjacji i deprecjacji pieniądza pod wpływem zmian cen towarów i usług). Wartość pieniądza zależy od szeregu różnorodnych czynników, a ilościowa teoria pieniądza dopatruje się związków pomiędzy zmianami jego wartości oraz relacją między wzrostem ilości pieniądza w obiegu w stosunku do wzrostu produktu narodowego. W praktyce zauważalny jest wyraźny związek pomiędzy wartością pieniądza i dynamiką ogólnego poziomu cen. W przypadku postępującej inflacji zmniejsza się siła nabywcza pieniądza, a więc i jego wartość – występuje jego deprecjacja. W wyniku spadku ogólnego poziomu cen wartość pieniądza wzrasta, tj. występuje jego aprecjacja. Zmiany wartości pieniądza krajowego znajdują odbicie w kształtowaniu się kursów walutowych. Jeżeli zmiany takie dokonywane są z urzędu przez bank centralny, mamy do czynienia ze zjawiskiem dewaluacji (obniżenia wartości) lub rewaluacji (wzrostu wartości pieniądza krajowego) w stosunku do innych walut. Wartość pieniądza jest zmienna w czasie nie tylko pod wpływem procesów inflacyjnych lub deflacyjnych. Jeżeli przyjąć, iż procesy takie nie występują, to i tak pieniądz stojący aktualnie do dyspozycji w formie gotówki ma większą wartość dla posiadacza niż analogiczna jego suma zainkasowana w przyszłości. Taki pieniądz może być już obecnie wykorzystany na działalność gospodarczą, dającą szansę zysków. Pieniądz, który zostanie zainkasowany w przyszłości, jest przez pewien czas zamrożony. Im dłuższy czas zamrożenia pieniądza tym mniejsza jest jego aktualna wartość. Rodzaje stóp procentowych Cena wykorzystania obcego pieniądza przedstawiana jest w postaci stopy procentowej (odsetek). Obejmuje ona wynagrodzenie wierzyciela nie tylko za czas oczekiwania na wzrost należności (wkładu bankowego, lokaty), ale także koszt ryzyka, jaki łączy się z możliwością czasowej lub ostatecznej niewypłacalności dłużnika. Ponadto wynagrodzenie wierzyciela powinno uwzględniać m.in. utrzymanie realnej wartości pieniądza tzn. stopa odsetek powinna przekraczać stopę inflacji. Czynniki wpływające na wysokość stopy procentowej Inflacja Wynagrodzenie właściciela kapitału Ryzyko lokaty Koszt unieruchomienia kapitału Stopa procentowa nominalna - to stopa oprocentowania przyjęta w okresie bazowym, najczęściej jest to okres jednego roku; nie uwzględnia ona skutków kapitalizacji odsetek. Stopa procentowa realna - to stopa oprocentowania nominalna skorygowana o skutki inflacji. Stopa procentowa efektywna - to stopa oprocentowania nominalna skorygowana o skutki rozliczeń podatkowych i inne koszty. Wartość pieniądza w warunkach inflacji – stopa realna Integralnym składnikiem procesów gospodarczych jest inflacja. Zjawisku temu towarzyszy utrata siły nabywczej kapitałów posiadanych przez firmę. W praktyce firmy dokonują inwestycji o określonej nominalnej stopie zwrotu rnom.. Powstaje pytanie jaka jest realna stopa zwrotu uwzględniająca inflację, tj. uwzględniająca utratę siły nabywczej przyszłych wpływów. Finanse – pieniądz i jego cena Zależność między nominalną stopą zwrotu, realną stopą zwrotu i stopą inflacji jest przedstawiona w równaniu Fishera: 1 + rnom = (1 + rreal) x (1 + i), gdzie: rnom – nominalna stopa zwrotu (w jednym okresie), rreal – realna stopa zwrotu (w jednym okresie), i – stopa inflacji (w jednym okresie). Przekształcając powyższe równanie, otrzymuje się: rnom i . 1 i Przy założeniu niskiego poziomu inflacji (i bliskie zera) wzór ten upraszcza się do postaci: rreal = rnom – i rreal = Przykład Stopa rocznej inflacji wynosiła 2%, natomiast stopa procentowa, według której bank naliczał odsetki od wkładów na rachunkach bieżących, wynosiła 3% rocznie, zaś na rachunkach depozytowych 7% rocznie. Ile wynosiły realne stopy odsetkowe? Stopa procentowa Dochód właściciela kapitału Nominalna Realna Koszt kredytobiorcy Efektywna Krótkoterminowa Stała Długoterminowa Zmienna Finanse – pieniądz i jego cena Efektywna roczna stopa procentowa Efektywna roczna stopa procentowa, czyli rzeczywisty równoważny koszt pożyczki, jest uzależniona od nominalnej stopy procentowej oraz okresów, w jakich następuje kapitalizacja odsetek, tj. od częstotliwości kapitalizacji. Wzory na efektywną równoważną stopę procentową są następujące: r ref = (1 nom ) m 1 m 1 FV n ref = ( ) 1 PV ref = rnom x (1 – T) ref – efektywne równoważne oprocentowanie roczne, rnom – nominalne oprocentowanie roczne, m – liczba kapitalizacji w ciągu roku, n - liczba okresów FV – wartość przyszła strumieni pieniężnych, PV – wartość obecna strumieni pieniężnych T – stopa podatku dochodowego Przykład Do banku zostaje złożony depozyt na 10% rocznie, przy kapitalizacji półrocznej. Należy wyznaczyć efektywną roczną stopę procentową. Przykład Ustal, który z banków przedstawia klientom najkorzystniejszą ofertę: Oprocentowanie na lokacie Nazwa banku Kapitalizacja odsetek dwunastomiesięcznej Bank A 6% roczna Bank B 5,8% kwartalna Bank C 4% miesięczna Finanse – pieniądz i jego cena Przykład Oblicz, ile wyniosła efektywna roczna stopa procentowa na rachunku lokaty terminowej, jeśli ulokowaliśmy 10.000,00 PLN przed 3 laty i po tym okresie odebraliśmy z banku kwotę 17.000,00 PLN? Niekiedy w rozważaniach praktycznych należy odpowiedzieć na pytanie, ile powinna wynieść nominalna stopa procentowa, która zapewnia osiągnięcie założonej efektywnej rocznej równoważnej stopy zwrotu. Zależność między tymi stopami wyrażają równania: r ref = (1 nom ) m 1 m r ref + 1 = (1 nom ) m m r (ref + 1)1/m = (1 nom ) m 1 m rnom [( ref 1) 1]xm Przykład Dla kapitalizacji półrocznej efektywna roczna stopa procentowa wynosi 10,25%. Należy wyznaczyć nominalną stopę procentową, która zapewnia osiągnięcie podanej stopy efektywnej. Przykład Ustal realną stopę procentową, jeśli nominalna roczna stopa procentowa wynosiła 8 %, a stopa inflacji: a) 10 % b) 5 %.
