www.patomorfologia.lublin.pl Zakres wiedzy z patomorfologii dla studentów III roku Oddziału Stomatologii Student powinien znać następujące zagadnienia z zakresu patomorfologii oraz terminologię medyczną w języku polskim i łacińskim/angielskim Zagadnienia ogólne o patologia/patomorfologia – definicja, zakres pojęciowy o rodzaje i sposób uzyskania materiału do badania histopatologicznego/cytologicznego o podstawowe informacje o sposobie zabezpieczania materiału do badań histopatologicznych/cytologicznych, sposobie przeprowadzania materiału, barwieniach i technikach dodatkowych Odpowiedz komórki na uszkodzenie (zmiany wsteczne) o czynniki uszkadzające i mechanizmy uszkodzenia komórki o odwracalne uszkodzenie komórki – rodzaje, obraz morfologiczny, następstwa o martwica – definicja, rodzaje, przyczyny, obraz morfologiczny, następstwa o apoptoza – definicja, mechanizmy, obraz morfologiczny, przykłady w patologii o nieprawidłowe gromadzenie białek, lipidów, polisacharydów i barwników (zwyrodnienia) – definicje, rodzaje, patogeneza, przykłady, obraz morfologiczny, barwienia dodatkowe o zwapnienia patologiczne – definicja, rodzaje, patogeneza, przykłady, obraz morfologiczny, następstwa o zanik – definicja, rodzaje, przykłady, następstwa Zaburzenia w krążeniu o obrzęk – definicja, rodzaje, obraz morfologiczny, znaczenie kliniczne o hydrothorax, hydropericardium, ascites, anasarca – definicje o wysięk i przesięk - definicje, różnice o przekrwienie – definicja, rodzaje, przyczyny, obraz morfologiczny o krwotok – definicja, rodzaje, znaczenie kliniczne, nomenklatura łacińska najczęstszych krwotoków o krwinkotok – definicja, przykłady 1 o zakrzepica – definicja, patogeneza, rodzaje, obraz morfologiczny i zejście zakrzepu, znaczenie kliniczne o zespół rozsianego wykrzepiania śródnaczyniowego (DIC) – przyczyny, następstwa, przebieg kliniczny o różnice między skrzepem a zakrzepem o zator – definicja, rodzaje, typowa lokalizacja, znaczenie kliniczne o niedokrwienie - definicja, przyczyny, następstwa o zawał – definicja, rodzaje, obraz morfologiczny, znaczenie kliniczne o wstrząs – patogeneza, rodzaje, fazy, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny Zapalenia • zapalenie – definicja, przyczyny, objawy miejscowe i ogólne • czynniki zapaleniotwórcze i drogi szerzenia się zapalenia • zapalenie ostre i przewlekłe – etapy, komórki i mediatory zapalenia, zejście zapalenia • podział etiologiczny, kliniczny i morfologiczny zapaleń • zapalenia uszkadzające – definicja, obraz morfologiczny, przykłady • podział zapaleń wysiękowych • zapalenia surowicze, nieżytowe, włóknikowe, ropne, krwotoczne i zgorzelinowe – definicja, podział, obraz morfologiczny, przykłady • ropotok, ropniak, ropowica, ropień – definicje i przykłady • posocznica, ropnica, bakteriemia, toksemia –definicje, drogi szerzenia się infekcji, obraz morfologiczny posocznicy i ropnicy • zapalenia wytwórcze – definicja, obraz morfologiczny, przykłady • zapalenie ziarniniakowe – definicja, obraz morfologiczny, przykłady, ze szczególnym uwzględnienie gruźlicy • wybrane choroby grzybicze (bielnica i grzybica kropidlakowa) oraz pasożytnicze (włośnica) – czynniki etiologiczne, patogeneza, morfologia • AIDS – etiologia, patogeneza, przebieg kliniczny, współistniejące zakażenia oportunistyczne i nowotwory 2 www.patomorfologia.lublin.pl Zmiany rozplemowe nienowotworowe • odnowa i naprawa – definicje, fazy naprawy tkanek, czynniki mające wpływ na przebieg i zejście procesów naprawczych • ziarnina nieswoista i resorpcyjna – definicje, przykłady • rozrost i przerost – definicje, przyczyny, przykłady • metaplazja – definicja, podział, przyczyny, przykłady, znaczenie w patologii • neoplazja śródnabłonkowa (dysplazja) – definicja, stopniowanie, przykłady, znaczenie w patologii Nowotwory • nowotwory – definicja, nomenklatura, klasyfikacja • etiologia i patogeneza nowotworów, czynniki onkogenne • stany predysponujące do rozwoju nowotworów, zmiany przednowotworowe • sposoby wzrostu i drogi szerzenia się nowotworów, przerzuty i wznowa • cechy makro- i mikroskopowe nowotworów łagodnych i złośliwych • nowotwory miejscowo złośliwe – definicja i przykłady • stopień zróżnicowania histologicznego (grading) i stopień zaawansowania nowotworów (staging) – definicje, stosowane klasyfikacje, znaczenie kliniczne • kliniczne cechy nowotworu (miejscowe, ogólne, kacheksja, zespoły paranowotworowe) – patogeneza, przykłady zespołów paranowotworowych i związanych z nimi nowotworów • nowotwory łagodne pochodzenia nabłonkowego – rodzaje, lokalizacja, znaczenie kliniczne • rak płaskonabłonkowy, rak gruczołowy i rak z nabłonka przejściowego – typowa lokalizacja, obraz morfologiczny, rokowanie • nowotwory łagodne i złośliwe pochodzenia mezenchymalnego – przykłady, lokalizacja, znaczenie kliniczne 3 Patologia układu krążenia • niewydolność lewo- i prawokomorowa serca, przyczyny, patogeneza, zmiany morfologiczne, następstwa • zawał mięśnia sercowego - definicja, czynniki ryzyka, patogeneza, lokalizacja anatomiczna, zmiany morfologiczne (sekwencja zmian makro- i mikroskopowych), objawy kliniczne, następstwa, powikłania • zapalenie mięśnia sercowego - etiologia, podział, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny • zapalenie wsierdzia - etiologia, podział, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny • nowotwory serca - podział, cechy morfologiczne, znaczenie kliniczne • miażdżyca - czynniki ryzyka, patogeneza, typowe zmiany i ich lokalizacja, następstwa • tętniaki i tętniaki rozwarstwiające - definicje, podział, następstwa • guzkowe zapalenie tętnic - definicja, lokalizacja, następstwa • nowotwory naczyń krwionośnych - podział, cechy morfologiczne, znaczenie kliniczne Patologia układu oddechowego • obrzęk i przekrwienie płuc - etiologia, zmiany morfologiczne, cechy kliniczne • zespół niewydolności oddechowej (RDS - respiratory distress syndrome) – etiologia, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny • przewlekła choroba obturacyjna płuc- definicja, przyczyny, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny, • wybrane pylice (węglowa, krzemowa, azbestoza) - patogeneza, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny • zatorowość płucna i zawał płuca - przyczyny, zmiany morfologiczne, następstwa • zapalenie płuc - czynniki predysponujące, podział, etiologia, zmiany morfologiczne, stadia płatowego zapalenia płuc, przebieg kliniczny, powikłania • gruźlica płuc - etiologia, podział, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny • sarkoidoza płuc - etiologia, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny • pierwotne nowotwory złośliwe płuc - podział, czynniki ryzyka, zmiany przednowotworowe, lokalizacja anatomiczna, cechy morfologiczne, przebieg kliniczny • rakowiak- histogeneza, lokalizacja anatomiczna, cechy morfologiczne 4 www.patomorfologia.lublin.pl • nowotwory wtórne (przerzuty do płuc) - lokalizacja anatomiczna guzów pierwotnych, cechy morfologiczne • nowotwory opłucnej- rodzaje, cechy morfologiczne, przebieg kliniczny Patologia gruczołów wydzielania wewnętrznego • gruczolaki przysadki - podział, cechy morfologiczne, objawy kliniczne • nadczynność i niedoczynność tarczycy - definicje, etiologia, objawy kliniczne • nowotwory przytarczyc- podział, cechy kliniczne, objawy kliniczne • wole, wole toksyczne i nietoksyczne, wole miąższowe i guzkowe- definicje • choroba Gravesa-Basedova i wole guzkowe – patogeneza, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny • zapalenia tarczycy- etiologia, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny • nowotwory tarczycy - klasyfikacja, czynniki genetyczne i środowiskowe, cechy morfologiczne, przebieg kliniczny • niewydolność nadnerczy- klasyfikacja, przyczyny, przebieg kliniczny • nowotwory kory nadnerczy - klasyfikacja, przyczyny, przebieg kliniczny • cukrzyca - typy, patogeneza głównych rodzajów cukrzycy i ich komplikacji, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny, następstwa Patologia układu moczowego • kliniczna manifestacja chorób nerek • zapalenia kłębuszków nerkowych – klasyfikacja, patogeneza, zmiany morfologiczne obejmujące badanie w mikroskopie fluorescencyjnymi i elektronowym, przebieg kliniczny • choroby układowe z zajęciem kłębków nerkowych: toczeń rumieniowaty układowy, cukrzyca i amyloidoza - zmiany morfologiczne i przebieg kliniczny • ostra martwica cewek nerkowych- patogeneza, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny • zapalenie nerek cewkowo- śródmiąższowe – etiologia, rodzaje • odmiedniczkowe zapalenie nerek - klasyfikacja, czynniki predysponujące, cechy morfologiczne, objawy kliniczne 5 • nowotwory nerek - klasyfikacja, czynniki predysponujące, cechy morfologiczne, objawy kliniczne • zatrzymanie moczu - przyczyny, zmiany morfologiczne, następstwa • nowotwory pęcherza moczowego - klasyfikacja, czynniki predysponujące, cechy morfologiczne, objawy kliniczne Patologia układu pokarmowego • przełyk Barreta - definicja, zmiany morfologiczne, znaczenie kliniczne • nowotwory przełyku - klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny, • zapalenia błony śluzowej żołądka- rodzaje, patogeneza, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny • nowotwory żołądka - klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny, wczesny rak żołądka, • idiopatyczna zapalna choroba jelit (idiopathic inflammatory bowel disease) - patogeneza, lokalizacja zmian, zmiany morfologiczne, cechy kliniczne, różnice między chorobą Crohna i wrzodziejącym zapaleniem jelita • choroba niedokrwienna jelit- czynniki predysponujące, lokalizacja anatomiczna, zmiany morfologiczne, cechy kliniczne. • nowotwory jelita cienkiego i grubego - klasyfikacja, epidemiologia, czynniki predysponujące, cechy morfologiczne, lokalizacja anatomiczne, staging raka jelita grubego, przebieg kliniczny • polipy jelit - definicja, klasyfikacja, cechy morfologiczne, znaczenie • zapalenie wyrostka robaczkowego- etiologia, zmiany morfologiczne, powikłania • zapalenie otrzewnej - etiologia, zmiany morfologiczne, powikłania • marskość wątroby- etiologia, patogeneza, klasyfikacje, zmiany morfologiczne, następstwa, najważniejsze przyczyny marskości wątroby u dzieci • wirusowe zapalenie wątroby - charakterystyka wirusów, objawy klinicznopatologiczne, zmiany morfologiczne, następstwa • nowotwory i zmiany nowotworopodobne wątroby predysponujące, cechy morfologiczne, objawy kliniczne 6 - klasyfikacja, czynniki www.patomorfologia.lublin.pl • kamica żółciowa i zapalenie pęcherzyka żółciowego - czynniki predysponujące, patogeneza, morfologia, przebieg kliniczny • rak pęcherzyka żółciowego- czynniki predysponujące, morfologia, przebieg kliniczny • ostre i przewlekłe zapalenie trzustki - etiologia, patogeneza, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny • nowotwory trzustki - klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowi, cechy morfologiczne, lokalizacja anatomiczna, przebieg kliniczny Patologia układu nerwowego • wzrost ciśnienia śródczaszkowego i wgłobienia- przyczyny, zmiany morfologiczne, rodzaje wgłobień, objawy kliniczne, następstwa • urazowe uszkodzenia naczyń - rodzaje, przyczyny, objawy kliniczne, następstwa • udar mózgu- przyczyny, rodzaje, morfologia, objawy kliniczne • krwawienie podpajęczynówkowe- przyczyny, częste lokalizacje tętniaków workowatych, morfologia, objawy kliniczne, następstwa • krwawienie śródmózgowe - przyczyny, morfologia, objawy kliniczne, następstwa • zapalenie mózgu i ropień mózgu- etiologia, morfologia, objawy kliniczne, następstwa • zapalenie opon mózgowych - etiologia, morfologia, przebieg kliniczny • nowotworu ośrodkowego układu nerwowego - klasyfikacja, grading, morfologia, objawy kliniczne Patologia kości i stawów. Nowotwory tkanek miękkich • osteoporoza- definicja, rodzaje, patogeneza, morfologia, przebieg kliniczny • choroba Pageta kości (osteitis derfomans) - patogeneza, morfologia, przebieg kliniczny, znaczenie • nowotwory i zmiany nowotworopodobne kości- klasyfikacja, czynniki predysponujące, lokalizacja anatomiczna, cechy morfologiczne, przebieg kliniczny • zapalenie kości i stawów - patogeneza, lokalizacja anatomiczna, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny • reumatoidalne zapalenie stawów - patogeneza, lokalizacja anatomiczna, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny, następstwa 7 • nowotwory i zmiany nowotworopodobne stawów - przykłady, cechy morfologiczne i kliniczne Patologia układu limfatycznego • ostre i przewlekłe niespecyficzne zapalenie węzłów chłonnych- etiologia, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny • podstawowe zasady klasyfikacji WHO nowotworów limfatycznych • chłoniak Hodgkina - definicja, etiologia, patogeneza, rodzaje, przebieg kliniczny, rokowanie • wybrane chłoniak nieziarnicze: ostra białaczka limfo blastyczna, przewlekła białaczka limfocytarna/ chłoniak z małych limfocytów, szpiczak mnogi, chłoniak grudkowy, chłoniak MALT, rozlany chłoniak z dużych limfocytów B - epidemiologia, morfologia, typowe cechy cytogenetyczne i molekularne, przebieg kliniczny, rokowanie. 8