I Spis treści 1 Cytologia 1.1 Morfologiczne podstawy komórki 1.1.1 Komórki bakterii, roślin nasiennych i ssaków 2 Chemiczny skład komórki 6 1.1.2 1.2 1 Chemia, struktura, funkcja ścian komórkowych, substancja wewnątrzkomórkowa i glikokaliks 1 10 1.2.1 1.2.2 1.2.3 Bakterie 10 Rośliny nasienne Ssaki 25 1.3 Błony biologiczne 1.3.1 1.3.2 1.3.3 Skład chemiczny i struktura 26 Endocytoza, egzocytoza, fuzje błon 30 Błona półprzepuszczalna, osmoza, potencjał błonowy 33 Połączenia międzykomórkowe 35 Wybiórczy transport substancji przez błony biologiczne Transdukcja sygnału i przetwarzanie informacji 40 Błona komórkowa bakterii 44 Inne funkcje błon 45 1.3.4 1.3.5 1.3.6 1.3.7 1.3.8 1.4 1.4.1 1.4.2 1.4.3 1.4.4 1.4.5 1.4.6 1.4.7 1.4.8 19 26 Struktury komórkowe i ich funkcje 46 Skład i funkcja cytozolu 46 Jądro komórkowe 46 Wakuole 52 Retikulum endoplazmatyczne (ER) Diktiosomy, aparat Golgiego 58 Pęcherzyki synaptyczne 62 Mitochondria 64 Plastydy 67 54 1.4.9 1.4.10 1.4.11 1.4.12 Rybosomy 71 Peroksysomy i glioksysomy Lizosomy 74 Cytoszkielet 76 2 Morfologia, histologia i anatomia roślin nasiennych 81 2.1 Część ogólna 2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.1.5 2.1.6 2.1.7 Struktura i postać komórki 81 Tkanki twórcze 84 Tkanki miękiszowe 85 Tkanki okrywające i tkanki absorpcyjne Tkanki i wiązki przewodzące 90 Tkanki wzmacniające 96 Tkanki i komórki wydalnicze 97 2.2 Korzeń 101 2.2.1 2.2.2 Struktura i funkcje korzenia 101 Korzeń jako surowiec leczniczy 106 2.3 Łodyga 106 2.3.1 2.3.2 Struktura i funkcje łodygi 106 Surowce lecznicze: herba (ziele), cortex (kora), lignum (drewno), stipites (pędy) 114 2.4 Liść 2.4.1 2.4.2 2.4.3 Struktura i funkcje liścia 114 Anatomia liścia i cechy charakterystyczne dla jednostek taksonomicznych 120 Liść jako surowiec leczniczy 124 2.5 Kwiat 2.5.1 2.5.2 Struktura i funkcje kwiatu 125 Kwiatostany i ich cechy charakterystyczne dla jednostek taksonomicznych 130 73 81 85 114 125 II Spis treści 3.4.1 3.4.2 3.4.3 2.5.3 Kwiaty i znamiona jako surowce lecznicze 131 2.6 Owoc 2.6.1 2.6.2 Struktura i funkcja owocu 131 Rodzaje owoców i ich cechy charakterystyczne dla jednostek taksonomicznych 132 Owoc jako surowiec leczniczy 133 131 3.4.4 2.6.3 2.7 Nasienie 2.7.1 2.7.2 Struktura i funkcje nasion 134 Budowa nasion i ich cechy charakterystyczne dla jednostek taksonomicznych 136 Nasiona jako surowiec leczniczy 140 2.7.3 134 3 Genetyka 3.1 Kwasy nukleinowe 3.1.1 3.1.2 3.1.3 Kwas deoksyrybonukleinowy (DNA) 145 Kwasy rybonukleinowe (RNA) 152 Kod genetyczny 157 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.3.5 3.3.6 3.5 Podstawy biologii molekularnej 3.5.1 3.5.2 3.5.3 3.5.4 Inżynieria genetyczna bakterii 244 Inżynieria genetyczna roślin wyższych Hybrydyzacja somatyczna 252 Hodowla roślin z wykorzystaniem protoplastów 256 4 Fizjologia metabolizmu i rozwoju 141 Przebieg transkrypcji 159 Posttranskrypcyjna modyfikacja RNA Translacja – biosynteza białek 175 Regulacja biosyntezy białek 178 4.1.1 4.1.2 4.1.3 Podział enzymów 257 Kinetyka reakcji enzymatycznych – przebieg reakcji 270 Rybozymy 276 4.2 Metabolizm węglowodanów 277 4.2.1 Podział i funkcje węglowodanów 277 4.3 Metabolizm azotu 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 Aminokwasy 283 Białka 290 Rozkład białek do aminokwasów Rozkład aminokwasów 295 4.4 Metabolizm lipidów 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 Kwasy tłuszczowe i tłuszcze 297 Biosynteza kwasów tłuszczowych 299 Powstawanie lipidów 302 Rozkład lipidów do kwasów tłuszczowych 303 Rozkład kwasów tłuszczowych w procesie β-oksydacji 303 173 Przekazywanie informacji genetycznej 185 Replikacja kwasów nukleinowych 185 Cykl komórkowy, mitoza i mejoza 188 Procesy mejotyczne 194 Dziedziczenie pozajądrowe 201 Procesy parapłciowe (paramejotyczne). Fagi i plazmidy 202 Hamowanie replikacji, transkrypcji i translacji 210 Zmiany informacji genetycznej 220 248 257 Podstawy reakcji biochemicznych – enzymy 257 4.4.5 3.4 244 4.1 142 Przepisywanie informacji genetycznej (transkrypcja) 158 Mutacje 220 Rodzaje mutacji 221 Czynniki mutagenne i transpozycyjne elementy genetyczne 226 Rekombinacja genów: tworzenie przeciwciał 241 283 294 297 Spis treści 4.5 Metabolizm energetyczny 4.5.1 Sprzężenie energetyczne: anaboliczne i kataboliczne szlaki metaboliczne 306 Glikoliza – rozkład glukozy do pirogronianu 307 Dekarboksylacja pirogronianu – tworzenie acetylokoenzymu A 312 Cykl kwasu cytrynowego – reakcje rozkładu umożliwiające pozyskiwanie wodoru z nukleotydów 314 Cykl kwasu glioksalowego 316 Anaboliczne szlaki metaboliczne 318 Oddychanie – oksydacja końcowa 321 Reakcje anaplerotyczne – reakcje dostarczające produkty pośrednie 327 Pozyskiwanie energii w procesie fermentacji 328 4.5.2 4.5.3 4.5.4 4.5.5 4.5.6 4.5.7 4.5.8 4.5.9 304 4.6 Metabolizm roślin i bakterii 4.6.1 4.6.2 4.6.3 4.6.5 4.6.6 Fotosynteza – asymilacja węgla 331 Chemosynteza 338 Reakcje fazy ciemnej (cykl Calvina) – redukcja dwutlenku węgla i synteza heksoz 339 Wpływ czynników środowiska na fotosyntezę 343 Metabolizm azotu, siarki i fosforu 344 Metabolizm wtórny 350 4.7 Fizjologia rozwoju roślin 4.7.1 4.7.2 4.7.3 Totipotencja, polarność 356 Wpływ czynników środowiska na rozwój 365 Gospodarka wodna, gospodarka elektrolitowa i transport substancji 372 4.6.4 5 331 6.1.2 6.1.3 Skład chemiczny Struktura 385 6.2 Powielanie się wirusów 6.2.1 6.2.2 Bakteriofagi 386 Cykle rozwojowe ludzkich wirusów chorobotwórczych 387 6.3 Wirusy istotne dla medycyny 6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.3.4 6.3.5 Herpeswirusy 393 Ortomyksowirusy 397 Paramyksowirusy 399 Picornawirusy 400 Retrowirusy 400 6.4 Wiroidy i priony 6.4.1 6.4.2 Wiroidy 401 Priony 401 6.5 Interferony 6.5.1 6.5.2 6.5.3 6.5.4 Ogólne właściwości 402 Rodzaje interferonów 403 Mechanizm działania interferonów Inne działania interferonów 406 7 Bakterie (Bacteria) 7.1 Morfologia i cytologia 7.1.1 7.1.2 Podział bakterii pod względem morfologicznym i biochemicznym 407 Barwienie metodą Grama 409 7.2 Wzrost i rozwój bakterii 383 386 393 401 402 404 407 355 407 413 Podstawy systematyki i taksonomii 381 7.2.1 7.2.2 Wzrost 413 Odżywianie 415 6 Wirusy 383 7.3 6.1 Budowa i cechy charakterystyczne Organizmy prokariotyczne o znaczeniu medycznym, farmaceutycznym i przemysłowym 417 6.1.1 Rozmiary wirusów 7.3.1 Proteobacteria 383 383 418 III IV Spis treści 7.3.2 7.3.3 7.3.4 7.3.5 8 Cyanobacteria 422 Spirochaetes 422 Chlamydiae 422 Firmicutes 422 Wprowadzenie do systematyki organizmów eukariotycznych (Eucarya, Eucaryontae) 431 8.1 Królestwo: Amoebozoa 8.2 Królestwo: Opisthokonta 9.2.3 9.2.4 Klasa: Eurotiomycetes 446 Klasa: Lecanoromycetes 449 9.3 Gromada: Basidiomycota 9.3.1 Klasa: Agaricomycetes 10 Klasa: Phaeophyceae (brunatnice) 449 451 455 432 10.1 Rząd: Laminariales 10.2 Rząd: Fucales Podkrólestwo: Rhodoplantae 455 432 457 8.3 Królestwo: Chromalveolata 8.3.1 8.3.2 Gromada: Alveolata 433 Gromada: Heterokonta 433 11 8.4 Królestwo: Plantae 434 11.1 8.4.1 8.4.2 Gromada: Chlorophyta Gromada: Streptophyta 434 434 11.1.1 Klasa: Florideophyceae 8.5 Królestwo: Rhizaria 436 12 Rośliny nasienne 461 8.6 Królestwo: Excavata 436 12.1 Klasa: Pinopsida (Gymnospermae) 461 12.2 9 Fungi (grzyby) Klasa: Magnoliopsida (Angiospermae) 463 9.1 Zygomycota 9.2 Gromada: Ascomycota 9.2.1 9.2.2 Klasa: Saccharomycetes Klasa: Sordariomycetes 12.2.1 12.2.2 12.2.3 12.2.4 12.2.5 Podklasa: Liliidae (Monocotyledoneae) Podklasa: Magnoliidae 475 Podklasa: Caryophyllidae 481 Podklasa: Rosidae 484 Podklasa: Asteridae 500 432 437 438 441 442 443 459 Gromada: Rhodophyta 459 459 465