Spis treści Wstęp ..........................................................................................................................................3 Rozdział 1 ................................................................................. Error! Bookmark not defined. Przyczyny stresu w miejscu pracy. ........................................ Error! Bookmark not defined. 1.Omówienie znaczenia pojęć używanych w pracy. .... Error! Bookmark not defined. 1.1. Stres.................................................................... Error! Bookmark not defined. 1.2. Motywacja.......................................................... Error! Bookmark not defined. 1.3. Konflikt. ............................................................. Error! Bookmark not defined. 1.4. Zagrożenie.......................................................... Error! Bookmark not defined. 2. Przyczyny powstawania stresu. ................................ Error! Bookmark not defined. 2.1. Spostrzeganie społeczne .................................... Error! Bookmark not defined. 2.2. Czynniki związane z wykonywaną pracą. ......... Error! Bookmark not defined. 2.3. Czynniki związane z rolą w organizacji. ........... Error! Bookmark not defined. 2.4. Czynniki odnoszące się do stosunków interpersonalnych. ..... Error! Bookmark not defined. 2.5. Czynniki wpływające na rozwój zawodowy...... Error! Bookmark not defined. 2.6. Czynniki wynikające ze struktury i klimatu organizacyjnego Error! Bookmark not defined. 3. Skutki stresu. ............................................................. Error! Bookmark not defined. 3.1. W odniesieniu do zachowania ........................... Error! Bookmark not defined. 3.2. Psychiczne konsekwencje stresu........................ Error! Bookmark not defined. 3.3. Somatyczne konsekwencje stresu. ..................... Error! Bookmark not defined. 4. Radzenie sobie ze stresem. ....................................... Error! Bookmark not defined. 4.1. Radzenie skoncentrowane na problemie. ........... Error! Bookmark not defined. 4.2. Radzenie skoncentrowane na emocjach............. Error! Bookmark not defined. 4.3. Radzenie skoncentrowane na unikaniu. ............. Error! Bookmark not defined. 4.4. Wsparcie społeczne. ........................................... Error! Bookmark not defined. 5. Opis firmy. ................................................................ Error! Bookmark not defined. 6. Metoda badania. ........................................................ Error! Bookmark not defined. Rozdział 2 ................................................................................. Error! Bookmark not defined. Specyfika doświadczania stresu w firmie MSBM „Patronat 3” ........Error! Bookmark not defined. 1. Opis otoczenia firmy i krótka charakterystyka rynku lokalnego. ................. Error! Bookmark not defined. 2. Historia firmy. ....................................................... Error! Bookmark not defined. 3. Uzasadnienie problemu badawczego w kontekście badanej firmy. .............. Error! Bookmark not defined. 4. Opis metody badania zastosowanej w pracy. ....... Error! Bookmark not defined. 4.1 Opis skonstruowanego narzędzia. ................. Error! Bookmark not defined. 4.2 Wymiary badane przez zastosowane narzędzie. ..........Error! Bookmark not defined. 5. Opis wyników specyfiki doświadczania stresu przez pracowników MSBM „Patronat 3”. .................................................................. Error! Bookmark not defined. 5.1 Osoby badane. ............................................... Error! Bookmark not defined. 5.2 Poczucie wpływu na przebieg własnej pracy. ..............Error! Bookmark not defined. 5.3 Ocena możliwości realizacji własnych ambicji i pracy zawodowej. .... Error! Bookmark not defined. 2 5.4 Komunikacja pomiędzy pracownikiem a pracodawcą, bądź bezpośrednim przełożonym. ............................................................. Error! Bookmark not defined. 5.5 Warunki pracy. .............................................. Error! Bookmark not defined. 5.6 Warunki finansowe. ...................................... Error! Bookmark not defined. 5.7 Klimat organizacyjny. ................................... Error! Bookmark not defined. 5.8 Przejawy doświadczanych konsekwencji stresu ..........Error! Bookmark not defined. 5.9 Sposoby radzenia sobie ze stresem. .............. Error! Bookmark not defined. 5.10 Sposoby radzenia sobie ze stresem przez pracowników.... Error! Bookmark not defined. 6. Wnioski z przeprowadzonych badań .................... Error! Bookmark not defined. Rozdział 3 ................................................................................. Error! Bookmark not defined. Projekt strategii radzenia sobie ze stresem przez pracowników Młodzieżowej Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej „Patronat 3”. ............................ Error! Bookmark not defined. 1. Opis procesu stresu w warunkach badanej firmy. Error! Bookmark not defined. 2. Projekt oddziaływań organizacji, których celem jest redukcja stresu doświadczanego przez pracowników MSBM „Patronat 3”. ........Error! Bookmark not defined. 3. Strategie indywidualne, których celem jest redukcja stresu doświadczanego przez pracowników Młodzieżowej Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej „Patronat 3”. Error! Bookmark not defined. 4. Wnioski ogólne dotyczące sposobu realizacji projektu. ......Error! Bookmark not defined. 4.1 Koszty /zyski. ................................................ Error! Bookmark not defined. Zakończenie. ............................................................................ Error! Bookmark not defined. Bibliografia. ............................................................................. Error! Bookmark not defined. Aneksy. ..................................................................................... Error! Bookmark not defined. Ilościowe wyniki ankiety......................................................... Error! Bookmark not defined. Spis rysunków.......................................................................... Error! Bookmark not defined. Spis tabel. ................................................................................. Error! Bookmark not defined. 3 4 Wstęp Ludzie są na tyle zestresowani, na ile sami sobie na to pozwalają1. Ed Boenisch i Michele Haney Stres towarzyszy każdemu z nas. Stanowi nieodłączny aspekt naszego życia. Jest zjawiskiem, które ewoluowało w ostatnim stuleciu. Intensywne badania nad stresem zapoczątkowano w latach trzydziestych poprzedniego stulecia, interesując się jego naturą, mechanizmami działania i czynnikami, jakie ten stres wywołują. Hans Selye uważa stres za zjawisko biologiczne, będące niespecyficznym rodzajem reakcji organizmu na bodźce zewnętrzne zwane stresorami2. Zdarza się bardzo często, że praca wiąże się z odczuwaniem przykrych konsekwencji stresu. Bez względu na wielkość organizacji, ilość zatrudnianych osób, zajmowane stanowisko, stopień odpowiedzialności, stres będzie towarzyszył nam zawsze. Wyróżnia się wiele rodzajów stresu np.: Stres cywilizacyjny Stres ekstremalny Stres pracy Każde stanowisko, jakie zajmuje jednostka wymaga ustawicznego reagowania na zmiany otoczenia, na wymagania stawiane przez inne jednostki, na silną konkurencję. Pracownicy powinni reagować natychmiast i szybko się adaptować do 1 2 E.Boenisch, M. Haney, Twój stres, GdańskieWydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004, s.7. H. Selye, Stres okiełznany, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1977, s.15. 5 zmieniających warunków. Żeby skutecznie przeciwdziałać pojawianiu się stresu należy poznać nie tylko jego symptomy, ale także odkryć jego naturę. Celem niniejszej pracy jest zapoznanie się z problematyką powstawania stresu oraz sposobów radzenia sobie z nim na przykładzie pracowników Młodzieżowej Spółdzielni Budowlano- Mieszkaniowej „Patronat-3”. W pracy chciałabym pokazać, w jaki sposób organizacja i jej pracownicy radzą sobie ze stresem. Praca stanowi próbę pokazania wybranych problemów w odniesieniu do określonych zagadnień w niej przedstawionych. Praca nie wyczerpuje tematu, pozostawia jednak wiele miejsca na dociekanie, w jaki sposób można radzić sobie ze stresem. Pierwsza część pracy dotyczy problematyki powstawania stresu, motywacji, konfliktów i zagrożeń. Wyjaśnia też przyczyny powstawania stresu oraz skutki, jakie on wywołuje. Mówi również o sposobach radzenia sobie ze stresem. Druga część pracy opisuje specyfikę firmy, w której przeprowadzono badanie, oraz sposoby radzenia sobie ze stresem stosowane w organizacji. Praca zawiera opis badania przeprowadzonego za pomocą anonimowej ankiety oraz ilustrację wyników tych badań. Trzecia część pracy jest zastosowaniem teorii w praktyce. Przedstawia projekt oddziaływań organizacji mający na konsekwencji doświadczanego stresu. celu zminimalizowanie odczuwanych Zawiera również propozycje strategii indywidualnych, oraz koszty i zyski z przeprowadzonych projektów.