Nielsen, J. S.

Nielsen, J.S. Fluid Identities: Muslims and Western Europe’s nation states
Wiele mówiący tytuł: płynne tożsamości, właściwie wszelka tożsamość jest ciągłym stawaniem się, choć
proces ten naturalnie jest stopniowy(wrażenie statyczności) lub gwałtowny w swym przebiegu. W
przypadku imigrantów jest to niewątpliwie proces dramatyczny, skomplikowany, nagle znika cała sieć
punktów odniesienia; Muzułmanie, którzy przybyli do Europy znaleźli się w obcym kręgu cywilizacyjnym,
dodatkowo była to najczęściej migracja ze wsi do miast, gdzie naturalnie obowiązują zupełnie inne
formy funkcjonowania społecznego.
 Tekst wielowątkowy; główne kwestie, które autor porusza:
1. jak rozwijała się tożsamość imigranckich społeczności muzułmańskich, w jakim kierunku
czy kierunkach ta samoidentyfikacja owych grup podąża
2. rola islamu w tym procesie
3. konsekwencje procesu budowania tożsamości społeczności muzułmańskich w Europie dla
samegoż islamu; dla jego konceptualizacji przez europejskich muzułmanów (ta ostatnia
kwestia zaledwie jest zarysowana)
 tekst dotyczy 10-12 milionów Muzułmanów którzy mieszkają w Europie, choć ze względu na
doświadczenie autor najczęściej przyjmuje perspektywę Wielkiej Brytanii
MUZUŁMANIE W WIELKIEJ BRYTANII
 ok. 2 milionów (cenzus z 2001 po raz pierwszy pytanie o religię)
 pochodzenie: Południowa Azja, głównie Pakistan, Bangladesz
 skupiska w Wielkiej Brytanii: głównie Anglia: Londyn, Birmingham i Bradford
więcej informacji: http://www.minorityrights.org/admin/Download/pdf/muslimsinbritain.pdf
1. JAK ROZWIJAŁA SIĘ TOŻSAMOŚĆ IMIGRANCKICH SPOŁECZNOŚCI MUZUŁMAŃSKICH
Problem rekonstruowania tożsamości pojawia się dopiero na etapie „family reunion”, /wcześniej
ekonomiczna migracja – mężczyźni , przekonanie o tymczasowości/
Wraz z przybyciem rodziny drastycznie powiększa się płaszczyzna kontaktu z otoczeniem. Rodzina
oznacza konieczność rozbudowania interakcji z otoczeniem, z państwowym aparatem
administracyjnym, szkolnictwem, służbą zdrowia, itd.
W wielkiej Brytanii sprowadzanie rodzin rozpoczyna się na szeroką skalę po wydaniu
the first Commonwealth Immigration Act w 1962 roku.
zaczyna się budowa desh pardesz „domu z dala od domu”
zderzenie z zupełnie innymi realiami:
 szkoła metody aktywizujące, niezgodne z islamską zasadą posłuszeństwa wobec rodziców,
tak więc przekazywanie systemu wartości, który nie rzadko jest w konflikcie z tym co wpaja się
dzieciom w domu.
 sprawy administracyjne, kwestia obywatelstwa, reprezentacji politycznej
w przypadku Wielkiej Brytanii, która ma dość specyficzną formę ustrojową, jest to kwestia nie
nastręczająca wielkich trudności, przynajmniej na szczeblu lokalnym (daleko idąca decentralizacja
władzy)Zjednoczone Królestwo, też specyficzne podejście do obywatelstwa: uznaje się ius sanguinis, a
ponadto tradycyjnie wszyscy także mieszkańcy b. kolonii poddanymi królowej;
Obecnie mocno rozbudowana i w dalszym ciągu się rozwija tzw. baza instytucjonalna społeczności
muzułmańskich w Wielkiej Brytanii (organizacje, szkolnictwo, miejsca kultu+ w dużych skupiskach, np.
w Birmingham wiele innych potrzeb społecznych i ekonomicznych możliwych do zaspokojenia wewnątrz
grupy);
Wracając do momentu re-unifikacji rodzin, poczucie tymczasowości znika, pojawia się konieczność
redefinicji własnej tożsamości, innymi słowy, odbudowania całej siatki punktów odniesienia.
Po tzw. zamknięciu drzwi, gwałtownie wzrasta liczba budowanych meczetów, jednakże początkowo
islam nie jest najważniejszym elementem w procesie konstruowania samoidentyfikacji.
początkowo w oparciu o etniczność, /oczywiście tożsamość etniczna nie jest zrekonstruowana w 100
procentach, ale jak mówi Nielsen przefiltrowana przez nowe okoliczności warunki/ ponieważ:
 pamięć o kraju pochodzenia w pierwszym pokoleniu wciąż bardzo świeża i istotna
 ogromne zróżnicowanie kulturowe
 imigranci pochodzący ze wsi, a więc islam nie wysoki, dalece obciążony elementami
kulturowymi
2. ROLA ISLAMU W TYM PROCESIE
Islam w owym czasie ma rolę raczej defensywną, wobec ludzi z zewnątrz raczej niż dla określenia
poczucia wspólnoty, wspólnej tożsamości. Ze względu na kulturowy pluralizm często się zdarzało, że
sąsiad nie pojmował praktyk czy symboliki używanej przez sąsiada, mimo, iż obaj mienili się
muzułmanami
Konieczna była więc rekonceptualizacja islamu, odrzucenie praktyk obciążonych kulturowo, swoista
puryfikacja. Proces ten rozpoczął się już w pierwszym pokoleniu, ale dopiero później nabrał impetu
/niezbędne było nagromadzenie „krytycznej masy” intelektualistów i przywódców religijnych. Stopniowo
islam staje się aktywnym czynnikiem w konstruowaniu tożsamości, muzułmanie w Wielkiej Brytanii i
poza nią zyskują świadomość wspólnoty. / określenie swego miejsca jako przede wszystkim
muzułmanie a nie tylko np. Pakistańczycy/
Jako cezurę podaje się rok 1989:
 czynniki wewnętrzne: reakcja na „Szatańskie Wersety”, afera chustkowa
 dorasta pokolenie drugie, już urodzone na wyspie, kształcone w GB szkołach laickich
 kryzys paliwowy, duże bezrobocie, koszty ekonomiczne ponoszone przez społeczności
muzułmańskie, rasizm, niski poziom wykształcenia, restrukturyzacja lat 80tych i 90tych
dotknęła ich głównie
3.KONSEKWENCJE PROCESU BUDOWANIA TOŻSAMOŚCI SPOŁECZNOŚCI MUZUŁMAŃSKICH
W EUROPIE DLA KONCEPTUALIZACJI ISLAMU
Islam staje się tym czynnikiem spajającym integrującym, etniczność z kolei schodzi na plan dalszy.
Konceptualizacja islamu zwłaszcza przez ludzi młodych jest jednak swoista, nowe zjawiska: efekt
negocjowania/uzgadniania – dostosowywania pewnych obciążonych kulturowo praktyk do realiów życia
na Zachodzie /euroislam?/