środki ochrony roślin a ochrona zdrowia ludzi i środowiska
advertisement
ŚRODKI OCHRONY ROŚLIN A OCHRONA ZDROWIA LUDZI I ŚRODOWISKA DARIUSZ PLISZKA WIORIN W BYDGOSZCZY POTRZEBA STOSOWANIA ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN • 65 tys. gatunków organizmów szkodliwych na świecie, w tym w Polce 2 tys. • Wg raportu FAO – 2009 r. produkcja żywności w nadchodzącym 50 – leciu musi wzrosnąć o 70 % • 2000 r. – 6,115 mld. ludzi – 0,26 ha / osobę • 2050 r. – 9,149 mld ludzi – 0,16 ha / osobę • Straty w plonach w wyniku działania organizmów szkodliwych średnio 15 – 20%, niekiedy do 50 – 80% ROZWÓJ OCHRONY ROŚLIN PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ • • • • Wiek pestycydów Era optymizmu – lata 1946 – 1962 Era zwątpienia – lata 1962 – 1976 Era integrowania metod – od 1976 r. TOKSYCZNOŚĆ ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN LD 50 • • • • bardzo toksyczne < 25 toksyczne 25 < LD50 < 200 szkodliwe 200 < LD50 < 2000 pozostałe > 2000 mg/kg masy ciała CHLOROWANE WĘGLOWODORY • • • • • • • • • • • Aldryna Dieldryna Endryna Chlordan DDT Heptachlor Heksachlorobenzon Lindan Mirex Toksafen Endosulfan Związek LD 50 (mg/kg) Trwałość (lata) 100 4-30 Aldryna 40-60 1-6 Dieldryna 40-60 5-25 Heptachlor 70-135 3-5 DDT • Związki fosforoorganiczne (malation, paration, chlorpiryfos, diazinon) • Karbaminiany (aldikarb, karbaryl, pirymikarb) • Pyretroidy (pyretryna) • Chlorowane kwasy fenoksykarboksylowe – 2,4 D, MCPA • Triazyny (atrazyna, symazyna) • Herbicydy - chloroacetanilidy (alachlor) • Herbicydy dipirydyliowe (parakwat, dikwat) • Fungicydy nieorganiczne (wodorotlenek i siarczan miedzi) • Fungicydy organiczne (chlorotalonil, maneb, zineb) UJEMNE EFEKTY POWSZECHNEGO STOSOWANIA ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN • rozwój ras odpornych: szkodników, patogenów i chwastów • wyniszczenie organizmów pożytecznych – rozchwianie stanu równowagi między szkodnikami a ich naturalnymi wrogami • spowodowanie problemu tzw. patogenów wtórnych • zanieczyszczenie środowiska - przenikanie do gleby i zbiorników wodnych • zagrożenie dla wykonawców zabiegów, wskutek wysokiej toksyczności środków i nieprzestrzegania przepisów bhp • zagrożenie dla konsumentów poprzez powstawanie pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych • problemy z bezpiecznym składowaniem nie zużytych , przeterminowanych środków ochrony roślin i opakowań po tych środkach NOWOCZESNY PESTYCYD • Skuteczność - duża toksyczność w stosunku do organizmów zwalczanych • Niska toksyczność dla człowieka • Selektywność – mała toksyczność w stosunku do organizmów nie będących przedmiotem zwalczania • Trwałość - tak aby środek mógł spełnić swoje zadanie • Biodegradacja – brak kumulacji w środowisku • Nie powodujący odporności organizmów szkodliwych PRZEPISY PRAWNE Ustawa z 1995 r. o ochronie roślin uprawnych Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin Art. 1 Ustawa reguluje sprawy: 1) ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi; 2) dopuszczania środków ochrony roślin do obrotu oraz substancji aktywnej do stosowania w środkach ochrony roślin; 3) zapobiegania zagrożeniom dla zdrowia człowieka, zwierząt oraz dla środowiska, które mogą powstać w wyniku obrotu i stosowania środków ochrony roślin; DYREKTYWA RADY 91/414 DOTYCZĄCA WPROWADZANIA DO OBROTU ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN „OCHRONA ZDROWIA LUDZI, ZWIERZĄT I ŚRODOWISKA MA PIERWSZEŃSTWO PRZED POPRAWĄ POZIOMU PRODUKCJI ROLNICZEJ” PRZEGLĄD SUBSTANCJI AKTYWNYCH W UE (1993 – 2009) • 1000 substancji aktywnych ŚRODKI OCHRONY ROŚLIN KLASYFIKACJA WG TOKSYCZNOŚCI DLA LUDZI (STAN NA 01.10.2012 R) ŚRODKI OCHRONY ROŚLIN KLASYFIKACJA WG TOKSYCZNOŚCI DLA ORGANIZMÓW WODNYCH (STANU NA 01.10.2012 R) DYREKTYWA 2009/128/WE Z DNIA 21.X.2009 USTANAWIAJĄCA RAMY WSPÓLNOTOWEGO DZIAŁANIA NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO STOSOWANIA PESTYCYDÓW KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin na lata 2013 - 2017 KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA • Działania realizowane w obszarze obrotu środków ochrony roślin • Wprowadzenie zmian w systemie dopuszczania środków ochrony roślin do obrotu • Prowadzenie systemu badań skuteczności środków ochrony roślin • Organizacja systemu szkoleń dla sprzedawców środków ochrony roślin • Prowadzenie kontroli obrotu i konfekcjonowania środków ochrony roślin • Prowadzenie systemu odbioru opakowań po środkach ochrony roślin KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA • Działania realizowane w obszarze stosowania środków ochrony roślin • Upowszechnianie wiedzy z zakresu integrowanej ochrony roślin oraz bezpiecznego stosowania środków ochrony roślin • Organizacja systemu szkoleń dla osób stosujących środki ochrony roślin • Prowadzenie systemu okresowych badań opryskiwaczy • Prowadzenie kontroli stosowania środków ochrony roślin KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA • Gromadzenie danych statystycznych związanych ze stosowaniem środków ochrony roślin • Prowadzenie badań statystycznych sprzedaży środków ochrony roślin • Prowadzenie badań statystycznych zużycia środków ochrony roślin KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA • Gromadzenie i analiza wyników kontroli i związanych ze stosowaniem środków ochrony roślin • Kontrola skażenia żywności pochodzenia roślinnego środkami ochrony roślin • Kontrola skażenia pasz środkami ochrony roślin • Kontrola skażenia żywności pochodzenia zwierzęcego środkami ochrony roślin • Monitoring wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi • Monitoring wód powierzchniowych, podziemnych i osadów dennych
