Choroby związane z układem pokarmowym

Choroby związane z niewłaściwym
odżywianiem się
Metaboliczne choroby dietozależne - choroby spowodowane złym żywieniem, na
przykład przez dostarczanie nadmiaru energii, niedostarczanie pewnych składników
(np. wapnia – osteoporoza) lub dostarczanie w złych proporcjach (np. za dużo tłuszczów
względem białek i węglowodanów). Do najczęstszych należą:
Anoreksja i bulimia
Są to choroby o podłożu psychicznym. Anoreksja (inaczej jadłowstręt) polega na
odmawianiu przyjmowania pokarmów, natomiast chorzy na bulimię na przemian głodują lub
spożywają nadmierne ilości pożywienia. Niepohamowanym napadom głodu towarzyszy lęk
przed przybraniem na wadze, stąd częste wywoływanie odruchu wymiotnego i
niedopuszczanie w ten sposób to strawienia i przyswojenia pokarmu. Obydwie choroby mają
charakter uzależnienia psychicznego i dotyczą najczęściej młodych dziewcząt. Przyczyny
ich występowania są złożone, pewną rolę odgrywa nadmierne dążenie do posiadania zgrabnej
sylwetki i uporczywe odchudzanie się, ale ważne są też czynniki psychiczne, np. brak
akceptacji rówieśników, niska samoocena itp. Schorzenia te prowadzą do poważnych
niedoborów pokarmowych, kończących się zaburzeniami hormonalnymi i psychicznymi
(depresja). Szczególnie niebezpieczna jest anoreksja, która może prowadzić do śmierci.
Nietolerancja pokarmowa
Nietolerancja pojawia się, gdy organizm nie może prawidłowo strawić lub wchłonąć jakiegoś
pokarmu lub jego składnika. Najczęściej spotykane nietolerancje to:
Nietolerancja na gluten zwana celiakią. Gluten jest białkiem występującym w ziarnach
zbóż, głównie w pszenicy. Choroba ujawnia się najczęściej u dzieci i wymaga przejścia na
tzw. dietę bezglutenową, opartą na produktach z mąki kukurydzianej.
Nietolerancja laktozy. U osób dorosłych dość często spada produkcja enzymu laktazy
rozkładającego laktozę. Stąd po spożyciu mleka odczuwają oni dolegliwości w postaci bólu
brzucha, wzdęć i biegunki. Spożywanie mleka kwaśnego lub jogurtu czy kefiru nie wywołuje
przykrych dolegliwości, gdyż laktoza znajduje się tylko w mleku słodkim.
Próchnica zębów
Powstawaniu próchnicy sprzyja nieprzestrzeganie higieny jamy ustnej. Zalegające między
zębami bakterie przekształcają cukry w kwasy niszczące szkliwo zęba. W tym miejscu
powstaje ubytek. Dalsza działalność bakterii prowadzi do powiększania się ubytku i
demineralizacji zębiny. Zachodzące zmiany docierają wreszcie do komory zęba, powodując
zapalenie i martwicę miazgi, odczuwane jako silny ból. Mycie zębów po każdym posiłku i
systematyczna ich kontrola u stomatologa są jedynymi skutecznymi działaniami
zapobiegającymi rozwojowi próchnicy.
1
Otyłość
Najczęściej pierwotną przyczyną otyłości jest spożywanie nadmiernej ilości pokarmu
bogatego w składniki energetyczne. Za otyłość uważa się stan, w którym tkanka tłuszczowa
stanowi więcej niż 20% całkowitej masy ciała u mężczyzn oraz więcej niż 25% u kobiet.
Otyłości towarzyszy nadwaga, czyli nadmierna masa ciała powyżej masy optymalnej (BMI
powyżej 25). Otyłości towarzyszą zawsze inne choroby: przede wszystkim miażdżyca i
nadciśnienie mogące doprowadzić do zawału serca, cukrzyca, a także choroby
zwyrodnieniowe kręgosłupa i niektóre nowotwory.
Miażdżyca
Powoduje zgrubienia ścian tętnic, zmniejszenie światła naczyń krwionośnych w konsekwencji
prowadzące do ich niedrożności; miażdżyca rozwija się powoli, prawdopodobnie zaczyna się
już w dzieciństwie czy młodości. Najczęstszymi powikłaniami miażdżycy są zawały mięśnia
sercowego i udary mózgu.
Nadciśnienie - stan podwyższonego skurczowego i/lub rozkurczowego ciśnienia tętniczego
krwi.
Krzywica
Brak witaminy D, wapnia i innych soli mineralnych powoduje trwałe zniekształcenia
układu kostnego. Wapń jest ważny m.in. dla właściwej pracy mięśni czy przepływu bodźców
nerwowych. Jeżeli w komórkach i krwi brakuje wapnia, organizm zaczyna czerpać go z
układu kostnego. Kości szybko stają się odwapnione i podatne na rozmaite deformacje,
pojawia się zagrożenie krzywicą. Spacery, słońce, wapń, fosfor i witamina D3 na
odpowiednim poziomie – to sprzymierzeńcy w zapobieganiu krzywicy.
Gruźlica płuc
Jeśli brak jedzenia (niedożywienie) trwa dość długo to następuje osłabienie organizmu,
zanika naturalna zdolność do obrony przed zarazkami (prątkami Kocha), dawniej gruźlica
nazywana była choroba biedaków, obecnie wiadomo, że narażone na nią są nie tylko osoby
starsze, osoby z osłabioną odpornością, ale także młodsze, które prowadzą niehigieniczny,
siedzący tryb życia.
Płaskostopie
Jeśli dziecko jest otyłe, wówczas obciążenie kości stopy jest za duże w stosunku do
wykształconych mięśni, Nie są one w stanie utrzymać sklepienia stopy
2
Cukrzyca
Chorobopwo podwyższony poziom glukozy we krwi, cukrzyca typu II ujawnia się najczęściej
u ludzi w starszym wieku, obecnie jednak częstość jej występowania rośnie u dzieci i
młodych osób otyłych;
Osteoporoza - choroba układu szkieletowego, (zwiększa się kruchość kości i ich podatność
na złamania) układ kostny człowieka kształtuje się do 20-25 roku życia, w tym czasie kości
osiągają największą gęstość, która później spada wraz z wiekiem, dlatego ważne jest
dostarczanie wapnia i witaminy D do organizmu dziecka;
Nowotwory - np.: żołądka, trzustki, jelita grubego - najczęstsze przyczyny rozwoju choroby
nowotworowej to narażenie na specyficzne czynniki, które prowadzą do uszkodzenia
genów. Są to przede wszystkim palenie tytoniu, narażenie się na szkodliwe promieniowanie,
infekcje, narażenie na substancje rakotwórcze, a także:
o mała aktywność fizyczna;
o zła dieta (nadmierne spożycie energii, tłuszczów, czerwonego mięsa, małe spożycie
błonnika pokarmowego, niedobór witamin)
o picie alkoholu;
o stres
Choroba wrzodowa
Gdy na wewnętrznej ścianie żołądka dojdzie do uszkodzenia warstwy śluzu, tworzy się
drobna ranka - czyli wrzód.. Przyczyn choroby wrzodowej jest wiele, duże znaczenie ma
3
sposób odżywiania, stres, palenie papierosów. Bezpośrednią jednak przyczyną w większości
przypadków jest infekcja bakterią Helicobacter pylori.
Prawidłowe, higieniczne przygotowanie posiłku też jest bardzo ważne w żywieniu !
Zatrucia pokarmowe
Przyczyną zatruć jest spożycie nieprawidłowo przygotowanego lub przechowywanego
pożywienia, w którym znajdują się bakterie. Najczęstszym sprawcą zatruć są różne odmiany
bakterii należące do rodzaju Salmonella. Wywołują one silne zaburzenia w układzie
pokarmowym, co objawia się biegunką i wymiotami.. Zapobieganie zatruciom polega na
bezwzględnym przestrzeganiu zasad higieny podczas przygotowywania posiłków i
prawidłowego ich przechowywania.
Pasożyty
W układzie pokarmowym mogą bytować różnego rodzaju pasożyty. Mogą to być:
- pierwotniaki - np. niektóre postacie ameb żyjące w jelicie grubym i wywołujące
czerwonkę;
- płazińce - różne gatunki tasiemców, najczęściej uzbrojony i nieuzbrojony, żyjące w jelicie
cienkim;
- nicienie - np. glista ludzka - najczęściej spotykany pasożyt żyjący w jelicie cienkim;
- owsik - często spotykany u małych dzieci, żyje w jelicie grubym;
- włosień spiralny - bytuje w mięśniach, jest pasożytem bardzo niebezpiecznym i trudnym do
wyleczenia.
Szkodliwe działanie pasożytów na organizm polega na tym, że z jednej strony pozbawiają go
składników odżywczych, a z drugiej zatruwają go produktami własnej przemiany materii.
Niekiedy mogą też doprowadzić do uszkodzenia narządów.
Pasożytami zarazić się można nie przestrzegając higieny: jedząc niemyte warzywa i owoce,
nie myjąc rąk przed posiłkami, a w przypadku tasiemców i włośnia spożywając mięso
niezbadane przez weterynarza.
4