Rodzaje analizy - Ekonomicznie.pl

Rodzaje analizy
Przyjmując za kryterium czas, możemy wyróżnić analizę retrospektywną, bieżącą i prospektywną.
- Analiza retrospektywna (ex post) zwana inaczej wstępną, zawiera ocenę wyników działań
podejmowanych w przeszłości. Poznany stan jest podstawą do podjęcia zamierzeń bieżących i
przyszłościowych.
- Analiza bieżąca (operatywna) ocenia przebieg podjętych działań oraz sygnalizuje odpowiednim
komórkom negatywne skutki zdarzeń gospodarczych, informując również o wszelkich zakłóceniach w
realizacji zadań. Uwidacznia także szczególnie korzystne obszary i sposoby funkcjonowania
przedsiębiorstwa.
- Analiza prospektywna (ex ante) zwana inaczej następczą obejmuje ustalenie i ocenę różnych
wariantów rozwiązań, przed podjęciem ostatecznej decyzji. Polega na wyborze optymalnego wariantu.
 analiza taktyczna jest tym rodzajem analizy ex ante, który obejmuje okresy nie dłuższe niż 1 rok.
Dzięki krótkiemu horyzontowi czasowemu wyróżnia się ona dużą szczegółowością i wysokim
prawdopodobieństwem uzyskanych wyników badawczych.
 analiza strategiczna odnosi się do okresów dłuższych niż 1 rok i z tego względu ma nieco
odmienny zakres tematyczny oraz mniejszy stopień szczegółowości i dokładności niż analiza
taktyczna. Dzielimy ją na:
 analiza wewnętrzna zajmująca się słabymi i mocnymi przedsiębiorstwami w zakresie:
 zasobów ludzkich np. kwalifikacje zawodowe, jakość kierowania
 zasobów technologicznych, nowoczesności wyposażenia, potencjał badawczy,
zdolność produkcyjna.
 zasobów handlowych np. dystrybucji, konkurencyjności wyrobów
 zasobów finansowych płynność zadłużenia, cash flow, struktura kosztów
własnych
 analiza zewnętrzna zajmuje się szansami i zagrożeniami przedsiębiorstwa w otoczeniu.
Szczególną uwagę zwraca się w niej na stan konkurencji, stan gospodarki jako całości,
stan prawno – polityczny państwa, zasoby surowcowo materiałowe itp.
 analiza synergii przedsiębiorstwa z otoczeniem
Kryterium zastosowania metod badawczych pozwala wyróżnić następujące rodzaje analizy: funkcjonalną,
kompleksową, decyzyjną i systemową.
- Analiza funkcjonalna polega na badaniu oddzielnych zjawisk w trakcie prowadzenia działalności
gospodarczej przedsiębiorstwa. Dokonywana jest przez odrębne komórki organizacyjne lub osoby
odpowiedzialne za kształtowanie się i rozwój przedmiotowych zjawisk. Taki podział pozwala na
skrócenie czasu przeprowadzania analizy, ale nie dostrzega ona wzajemnych związków i oddziaływań
pomiędzy poszczególnymi zjawiskami.
- Analiza kompleksowa obejmuje ogół zjawisk gospodarczych, występujących w przedsiębiorstwie, z
ich powiązaniami i zależnościami. Ta ocena prowadzonej działalności i stanu ekonomicznego dostarcza
uporządkowany obraz zjawisk, wyrażony we wskaźnikach i zależnościach przyczynowo-skutkowych.
- Analiza decyzyjna dotyczy badań wycinkowych, które grupują zjawiska gospodarcze wokół
zamierzonej lub zrealizowanej decyzji. W analizie tej zjawiska ujmowane są w ciągi zdarzeń
przyczynowo – skutkowych, co pozwala na pełne zbadanie zjawiska w jego wzajemnych
wielostronnych związkach.
- Analiza systemowa ujmuje badane obiekty jako części składowe określonej całości, a nie jako
elementy niezależne. Będąc narzędziem kształtowania strategii działania, analiza ta bada zjawiska z
punktu widzenia interesu przedsiębiorstwa jako całości.
Biorąc pod uwagę kryterium szczegółowości, możemy wyróżnić analizę ogólną i szczegółową.
- Analiza ogólna obejmuje całokształt działalności przedsiębiorstwa i opiera się na wąskiej grupie
wskaźników syntetycznych. Przydaje się przy ocenie ogólnej działalności gospodarczej, gdyż jej
główną cechą jest brak wzajemnych zależności między zjawiskami gospodarczymi.
- Analiza szczegółowa polega na badaniu określonego odcinka działalności, czy problemu. W sposób
szczegółowy, oparty na szerokim zakresie informacji i wskaźników umożliwia uchwycenie zależności
przyczynowo – skutkowych między badanymi zjawiskami.
Kryterium zakresu przedmiotowego pozwala wyróżnić analizę całościową i odcinkową.
- Analiza całościowa pokrywa całą działalność gospodarczą przedsiębiorstwa. Sprecyzowane cele tej
analizy narzucają zastosowanie badań szczegółowych lub ogólnych. Badania ogólne obejmują
całościowe wyniki przedsiębiorstwa, natomiast szczegółowe zajmują się konkretnymi problemami,
uwidaczniają przyczyny niepowodzeń i źródła sukcesów.
- Analiza odcinkowa polega na badaniu jednego z segmentów działalności przedsiębiorstwa lub
poszukiwaniu rozwiązania jednego z problemów. Różni się od analizy całościowej innym przedziałem
czasu.
1
Z uwagi na częstotliwość przeprowadzania analizy, wyróżniamy analizę ciągłą i doraźną.
- Analiza doraźna tworzona jest jednorazowo w zależności od potrzeb, w ściśle określonym celu.
- Analiza ciągła sporządzana jest przez cały okres działalności, najczęściej dotyczy pojedynczych
zjawisk i procesów.
Ze względu na kryterium rodzaju informacji analitycznej, wyróżnia się analizę wskaźnikową i zależnościową.
- Analiza wskaźnikowa służy do oceny przedsiębiorstwa przy pomocy określonych mierników
działalności gospodarczej. Charakteryzują one wielkość, bądź jakość zjawisk gospodarczych, występują
w postaci mierników bezwzględnych (przedstawiają rozmiar zjawisk) oraz względnych (opisują cechy
jakościowe i relacje między cechami).
- Analiza zależnościowa stanowi dalszy ciąg analizy wskaźnikowej. Polega na formułowaniu ocen oraz
podejmowaniu decyzji na podstawie zależności zjawisk w badanym obszarze.
Kryterium przeznaczenia, obejmujące takie czynniki jak źródło, cechy i odbiorców, pozwala wyróżnić analizę
zewnętrzną i wewnętrzną.
- Analiza zewnętrzna określana jako sprawozdanie roczne, dostosowana jest do potrzeb otoczenia
przedsiębiorstwa. Skierowana jest do odbiorców zewnętrznych, takich jak inwestorzy, udziałowcy, czy
banki.
- Analiza wewnętrzna zawiera analizę podstawowych sprawozdań finansowych oraz ocenę kondycji
finansowej przedsiębiorstwa i czynników ją determinujących. Jej odbiorcami jest kierownictwo.
Uwzględnia potrzeby decyzyjne zainteresowanych nią komórek w przedsiębiorstwie.
Stosując kryterium przedmiotowe możemy wyodrębnić analizę makro i mikroekonomiczną.
- Analiza makroekonomiczna jej przedmiotem są stany i wyniki ekonomiczne całej gospodarki
narodowej. Sporządzają je Centralne Organy Administracji Państwowej (GUS PARP).
- Analiza mikroekonomiczna zajmuje się badaniem stanów i wyników działalności ekonomicznej
podmiotów gospodarczych.w ramach analizy mikroekonomicznej wyodrębnia się:
 Analizy dziedzinowe obejmuje poszczególne dziedziny działalności gospodarczej np. analiza
produkcji przedsiębiorstwa, analiza gospodarki materiałowej, analiza gospodarowania
czynnikiem ludzkim itp.
 Analizy problemowe dotyczą głównych w danym okresie problemów gospodarczych np.
wydajności pracy, kosztów własnych czy obrotowości aktywów.
Inne rodzaje analiz:
- Analiza przestrzenna (między zakładowa) ma na celu ustalenie przyczyn różnic między np.
jednostkowymi kosztami własnymi porównywalnych wyrobów wytwarzanych przez przestrzennie
wyodrębnione ogniwa organizacyjne przedsiębiorstwa np. wydziały, zakłady - obiektem analizy są
wówczas jednostkowe koszty własne w układzie kalkulacyjnym. Dzięki zidentyfikowaniu przyczyn
różnic między pozycjami kalkulacyjnymi kosztów własnych wyrobów wytwarzanych przez różne
ogniwa organizacyjne można ustalić rozwiązanie najkorzystniejsze i upowszechniać je na inne
porównywalne ogniwo.
- Analiza pionowa polega na weryfikacji poszczególnych pozycji sprawozdania finansowego za dany
okres obrotowy, przeprowadzonej w oparciu o finansowe kryteria tzn. rentowność, płynność, sprawność
działania, struktury finansowania oraz finansowa niezależność.
- Analiza pozioma polega na wyciągnięciu konstruktywnych wniosków z porównania wielkości
sprawozdawczych za ostatni rok obrotowy z danymi zawartymi w sprawozdaniu z lat ubiegłych i lat
prognozowanych.
 analizy porównawczej danych bieżących, historycznych, prognozowanych obejmujących ocenę
dynamiki wzrostu przedsiębiorstwa i trendów rozwojowych.
 analizy zmian strukturalnych w aktywach, pasywach i wyniku finansowym
 analizy wskaźników finansowych
Największe znaczenie ma analiza wskaźnikowa, gdyż umożliwia ona nie tylko porównanie sprawozdań
finansowych z lat ubiegłych, ale także umożliwia porównanie przedsiębiorstwa z podmiotami
konkurencyjnymi w danej branży.
- Analiza branżowa (sektorowa) polega na porównywaniu wyników finansowych przedsiębiorstwa do
jego konkurentów działających w ten samym sektorze gospodarki, umożliwia przeprowadzenie
szacunkowej wyceny przedsiębiorstwa na bazie wskaźników rynkowych.
2