LISTA TEMATÓW NA USTNY EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 LITERATURA: 1. Idealiści i marzyciele- scharakteryzuj sposoby kreowania bohaterów w literaturze różnych epok. 2. Funkcja motywu teatru w wybranych utworach literackich. Zanalizuj i zinterpretuj różnorodność ujęć w odwołaniu do konkretnych przykładów. 3. Fantastyka literacka i jej wpływ na wyobraźnię czytelnika. Przedstaw temat na wybranych przykładach literackich z różnych epok. 4. Jawnogrzesznica czy kobieta upadła? Porównaj różne sposoby wykorzystania tego motywu w literaturze. 5. Polemiki, spory, prowokacje starcia pokoleń literackich. Omów na przykładach wybranych utworów pochodzących z różnych epok. 6. Na przykładzie literatury różnych epok przedstaw funkcjonowanie dwóch spośród podanych motywów świata - teatru, - snu, - labiryntu. 7. "Inny świat" obłąkanych w literaturze. Omów motyw szaleństwa na wybranych przykładach dzieł pochodzących z różnych epok. 8. Orient jako inspiracja pisarzy. Zaprezentuj temat, analizując wybrane utwory z różnych epok. 9. Motto - jego funkcje, realizacje i znaczenie dla interpretacji utworu. Omów na wybranych przykładach dzieł pochodzących z różnych epok. 10.Bohaterowie literaccy w poszukiwaniu szczęścia. Rozwiń temat, analizując teksty wybranych epok literackich. Przywołaj stosowne konteksty. 11.Tradycja i obyczaje w literaturze polskiej. Zaprezentuj sposób i celowość ich przedstawienia w wybranych utworach literackich z różnych epok. 12.Rola lektur w kształtowaniu charakterów postaci literackich. Omów temat na podstawie wybranych dzieł. 13.Utopie i antyutopie w literaturze - sposoby kreowania i ich funkcje. Omów na wybranych przykładach dzieł pochodzących z różnych epok. 14.Wyznanie, dziennik, autobiografia jako specyficzna forma rozmowy z czytelnikiem. Omów temat na podstawie analizy wybranych dzieł. 15.Natura jako inspiracja pisarzy różnych epok i jej funkcje w literaturze. Omów na wybranych przykładach z różnych epok. 16.Marzenie jako czynnik determinujący działania człowieka. Omów zagadnienie, analizując wybrane utwory różnych epok. 1 17.Niepogodzony ze światem – portret człowieka zbuntowanego i wyobcowanego w literaturze. Omów temat w oparciu o zgromadzony materiał pochodzący z różnych epok. 18.Przedstaw wybrane kreacje bohaterów dziecięcych oraz ich funkcje w literaturze różnych epok. 19.Na wybranych przykładach z różnych epok objaśnij funkcję konwencji onirycznej w kreowaniu świata przedstawionego. 20.Literackie wystąpienia przeciwko normom tworzenia - przedstaw motyw konfliktu pokoleń literackich w oparciu o analizę tekstów z trzech epok. 21.Różne sposoby funkcjonowania mitu arturiańskiego w literaturze fantastycznej. Omów na wybranych przykładach. 22.Opowieści o dorastaniu i społecznej inicjacji - przedstaw problem w oparciu o interpretację wybranych dzieł z różnych epok. 23.Polacy w satyrze i karykaturze literackiej. Przedstaw sposoby kreowania portretów i ich funkcje na podstawie literatury z różnych epok. 24.Uosobienie jako kreacja w literaturze – zaprezentuj cele i sposób realizacji w tekstach pochodzących z różnych epok. 25.Życie jako teatr. Omów różne ujęcia tego motywu w wybranych utworach literatury z różnych epok. 26.Wpływ sił nadprzyrodzonych na działanie ludzi – omów to zagadnienie w oparciu o wybrane utwory z różnych epok. 27.Przedstaw kreacje bohaterów, którzy doświadczyli okrucieństw II wojny światowej i próbują odbudować świat wartości. 28.Dramat niespełnienia ludzkich marzeń. Omów temat w oparciu o wybrane utwory z różnych epok. 29.Motyw maski - podwójne oblicze bohatera literackiego. Na podstawie dzieł pochodzących z różnych epok określ, jakie były źródła, przebieg oraz rezultaty takich sytuacji życiowych wybranych postaci. 30.W poszukiwaniu samego siebie, swojej przeszłości, dziedzictwa… Przedstaw problem na przykładzie wybranych bohaterów literackich z różnych epok. 31.Różnorodne ujęcia motywu tęsknoty. Omów na wybranych przykładach literackich z różnych epok. 32.Ślady mądrości ludowej w różnych formach literackich. Zanalizuj temat w oparciu o wybrane teksty z różnych epok. 33.Wpływ pieniędzy na postawę i wybory bohaterów. Omów problem na wybranych przykładach literackich reprezentujących różne epoki. 2 34.To się czyta dzisiaj – modni pisarze, modne książki. Omów – na przykładzie dwóch – trzech twórców spoza szkolnego kanonu – przyczyny popularności niektórych autorów i książek. Sformułuj własną opinię na ten temat [np. Carroll, Libera, Pilch, Coben, Brown, Larsson, Zafon i in.]. 35.Różne wizerunki starości. Przedstaw temat, odwołując się do wybranych tekstów literackich z różnych epok. 36. Rozmowa człowieka z Bogiem. Na podstawie analizy wybranych tekstów literackich przedstaw różne ujęcia tego motywu. 37.Różne oblicza samotności i portrety literackich samotników. Omów na wybranych utworach literackich z różnych epok. 38.Literackie portrety księży. Porównaj wybrane przykłady z literatury polskiej i obcej. 39.Fantastyka literacka i jej wpływ na wyobraźnię czytelnika. Przedstaw temat na wybranych przykładach literackich z różnych epok. 40.Kreacje studentów w literaturze różnych epok. Zaprezentuj temat w oparciu o wybrane dzieła. 41.Behawioryzm i psychologizm. Na wybranych przykładach literatury dwudziestolecia międzywojennego i współczesnej porównaj wymienione sposoby mówienia o człowieku i omów ich funkcje. 42.Inwersja i retrospekcja jako elementy kompozycyjne w różnych dziełach literackich. Omów funkcje tych zabiegów, odwołując się do wybranych przykładów. 43.Włochy jako inspiracja utworów lirycznych. Omów problem na przykładzie utworów XX wieku. 44.Omów problem winy, niewinności i odkupienia winy na wybranych przykładach literackich pochodzących z różnych epok. 45.Od Rolanda do Kolumbów... Wpływ ideału rycerza na kreacje bohaterów walczących o wolność. Omów problem, analizując dzieła literatury polskiej. 46.Początek i koniec - biblijne i literackie wizje stworzenia i zagłady świata. Omów problem, analizując wybrane teksty. 47.Społeczna pozycja kobiety w różnych epokach. Omów problem na wybranych przykładach. 48.Jak uleczyć świat śmiechem? Omów rolę satyry, żartu, kpiny na podstawie utworów z różnych epok. 49.Tradycja romantyczna w literaturze następnych epok. Omów jej funkcję w wybranych tekstach. 3 50.Martyrologia i poświęcenie polskiej młodzieży w okresach niewoli na podstawie wybranych utworów literatury romantycznej i współczesnej. 51.„Poeta przeklęty” – dawniej i dziś. Rozwiń temat na wybranych przykładach literackich. 52.Przedstaw różne ujęcia motywu ojca w wybranych utworach literackich pochodzących z różnych epok. 53.Polskie obyczaje szlacheckie i ludowe. Ukaż ich obraz w literaturze z różnych epok. 54.Rozstanie bliskich sobie osób. Zaprezentuj różnorodność motywu na wybranym materiale literackim pochodzącym z kilku epok. 55.Humanizm jako prąd umysłowy i postawa wobec świata. Omów problem na przykładach tekstów z różnych epok. 56.Wędrówka, jej rodzaje i znaczenie w biografiach wybranych bohaterów. Omów temat w oparciu o dzieła literackie różnych epok. 57.Doświadczenie Holocaustu-pisarskie świadectwa z obu stron muru. Omów na podstawie wybranych utworów literackich. 58.Filozoficzne konteksty dzieł literackich. Omów na wybranych przykładach związki literatury i filozofii. 59.Choroba jako jedno z ludzkich doświadczeń. Omów temat na podstawie wybranej literatury z różnych epok. 60.Źródła i sens buntu wybranych bohaterów literackich. Rozwiń temat, odwołując się do wybranych przykładów. 61.Wpływ wojny na psychikę człowieka. Przedstaw temat w oparciu wybrany materiał literacki z różnych epok. 62.Różne koncepcje poety i poezji w literaturze. Przedstaw temat w oparciu o wybrane dzieła literackie. 63.Motywy muzyczne i ich funkcje w literaturze. Omów na wybranych przykładach dzieł pochodzących z różnych epok. 64.Różne postawy ludzi wobec honoru, godności i wyznawanego systemu religijnego. W omówieniu problemu zwróć uwagę na przyczyny postępowania bohaterów literackich reprezentujących dzieła różnych epok. 65.Literackie reinterpretacje mitów antycznych. Na wybranych przykładach pochodzących z różnych epok scharakteryzuj sposoby i cele tego literackiego zjawiska. 4 ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Matki, żony, kochanki...Przedstaw i porównaj różne portrety kobiet w literaturze i filmie. 2. Inspiracje muzyczne w poezji. Zaprezentuj zagadnienie, odwołując się do przykładów z dwóch epok. 3. Obraz wsi w literaturze i filmie. Przedstaw i porównaj różne ujęcia tego motywu, analizując wybrane dzieła. 4. Pejzaż jako temat literacki i malarski. Rozwiń na wybranych przykładach literackich z różnych epok. 5. Sceny pożegnań w literaturze i innych tekstach kultury. Zanalizuj wybrane przykłady z różnych epok, wskazując ich znaczenie dla zrozumienia dzieła. 6. Folklor jako inspiracja twórcza malarzy i pisarzy. Przedstaw zagadnienie na wybranych przykładach z różnych epok literackich. 7. Od „Zielonego Balonika” do „Ani Mru Mru”- przedstaw funkcjonowanie kabaretu w różnych tekstach kultury XIX i XX wieku. 8. Przedstaw funkcjonowanie motywu maryjnego w literaturze i sztuce na wybranych przykładach z różnych epok. 9. Wyjaśnij, jak przedstawiane były uczta, wieczerza, biesiada w literaturze i innych tekstach kultury na przestrzeni wieków. 10.Wpływ stalinizmu na literaturę i sztukę. Omów na wybranych przykładach. 11.Współczesne problemy młodzieży. Omów temat w oparciu o zgromadzony materiał literacki i filmowy. 12.Metafora drogi i jej rola w kulturze. Omów zagadnienie, dokonując analizy porównawczej ujęć literackich, plastycznych i filmowych tego motywu. 13.Kostium historyczny i jego funkcja w literaturze i innych dziełach sztuki. Omów cele i sposoby jego wykorzystania w różnych dziełach pochodzących z co najmniej dwóch epok. 14.Surrealizm w literaturze i sztuce. Zanalizuj wybrane utwory literackie i teksty kultury. 15.Afrodyta – Wenus. Motyw mitycznej bogini w literaturze i sztuce. Omów temat na wybranych przykładach dzieł. 5 16.Motyw upływu czasu w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie na wybranych przykładach. 17.Uprzedmiotowienie człowieka w literaturze i sztuce. Przedstaw na wybranych przykładach dzieł pochodzących z różnych epok. 18.Różnorodny obraz sił nieczystych w literaturze i malarstwie. Omów problem, analizując przykłady dzieł z różnych epok. 19.Kreacja postaci Fryderyka Chopina w literaturze, malarstwie i filmie. Omów temat na podstawie wybranych dzieł. 20.Przyroda jako temat główny i tło opowieści w literaturze i sztuce romantyzmu. Zaprezentuj, analizując wybrane dzieła z epoki. 21.Funkcje groteski w literaturze i malarstwie. Omów na przykładzie dzieł pochodzących z różnych epok. 22.Zaprezentuj funkcjonowanie i rolę motywu wesela, analizując utwory literackie i inne wybrane teksty kultury. 23.Wizerunki Paryża w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Zaprezentuj temat w oparciu o wybrane dzieła literackie, malarskie i filmowe. 24.Motyw pokusy w dziełach literackich i malarskich. Omów jego funkcje na wybranych przykładach z różnych epok. 25.Współczesny kabaret – jego rodowód i korelacja sztuk w nim funkcjonujących (literatura z innymi dziedzinami sztuki). Omów problem na wybranych przykładach. 26.Zaprezentuj różne ujęcia motywu biesiady w literaturze i sztuce wybranych epok, analizując stosowne dzieła. 27.Impresjonistyczne obrazy malowane nie tylko pędzlem. Omów temat w oparciu o wybrany materiał literacki i malarski. 28.Arkadia dzieciństwa zapisana w literaturze i malarstwie. Przedstaw to zagadnienie w oparciu o wybrane teksty kultury. 29.Pejzaż romantyczny w poezji i malarstwie. Porównaj ujęcie motywu i jego wymowę na wybranych przykładach. 30.Artystyczne wizje rzeczywistości prowincjonalnych miasteczek. Przeanalizuj temat, odwołując się do prozy i malarstwa B. Schulza i obrazów M. Chagalla. 31.Motyw ogrodu w literaturze i sztuce. Przedstaw na wybranych przykładach dzieł pochodzących z różnych epok. 32.Fascynacja nowoczesnością i jej odzwierciedlenie w literaturze i sztuce XIX i XX wieku. Przedstaw temat, analizując wybrane przykłady. 6 33.Motyw piękna w literaturze i malarstwie. Zaprezentuj temat w oparciu o wybrane dzieła pochodzące z różnych epok. 34.Motyw ofiary niewinnej w sztuce różnych epok. Przedstaw różne ujęcia motywu na podstawie analizy dzieł literackich i malarskich. 35.Symbol jako sposób obrazowania w literaturze i sztuce. Omów temat na podstawie wybranych dzieł. 36.Moralna odpowiedzialność jednostki za swoje czyny. Rozważ zagadnienie, odwołując się do przykładów literackich i filmowych. 37.Motyw anioła w literaturze i sztuce. Omów temat na podstawie wybranych dzieł. 38.Obrazy żywiołów i ich funkcje w literaturze i sztuce romantycznej. Omów zagadnienie na wybranych przykładach. 39.Przyroda jako temat dzieł malarzy i poetów różnych epok. Omów temat na podstawie wybranych dzieł. 40.Artyści jako bohaterowie dzieł literackich i filmowych. Omów zagadnienie, charakteryzując wpływ różnych środków wyrazu na kreacje bohaterów. 41.Motyw końca świata w literaturze i innych tekstach kultury. Przedstaw temat, odwołując się do wybranych dzieł pochodzących z różnych epok. 42.Kolory, które znaczą w literaturze i sztuce. Omów funkcje barw w wybranych tekstach kultury. 43.Jak zmieniały się kanony kobiecego piękna na przestrzeni wieków. Omów temat na podstawie wybranych tekstów kultury. 44.Literackie opisy dzieła sztuki (np. obrazu, rzeźby, budowli). Porównując wybrane przykłady, zwróć uwagę na ich funkcję w utworze. 45.Gotyk jako inspiracja i temat dzieł literackich, filmowych i malarskich. Zanalizuj zagadnienie, opierając się na wybranych przykładach. 46.Omów różnorodne sposoby przedstawiania motywu światła, powietrza i mgły w wybranych tekstach kultury XIX i XX wieku. 47.Groteska jako środek wyrazu w literaturze i teatrze (lub filmie). Omów zagadnienie na wybranych przykładach. 48.Motyw raju w literaturze i innych rodzajach sztuk (np. muzyce, malarstwie, filmie). Zbadaj sposoby i funkcje tworzenia iluzji raju. 49.Symbolizm i impresjonizm jako dwa sposoby artystycznego patrzenia na świat. Przeanalizuj wybrane teksty kultury (literackie i z innych dziedzin sztuki). 7 50.Motywy wampiryczne w literaturze i filmie. Omów temat na wybranych tekstach kultury. 51.Obraz kobiety idealnej w literaturze i sztuce. Przestaw temat na podstawie wybranych tekstów kultury. 52.Stosunek ludzi do Boga (bóstw). Przedstaw problem w różnych ujęciach na podstawie literatury i innych tekstów kultury (np. malarstwa, rzeźby, filmu). 53. Naturalizm jako fotograficzny opis rzeczywistości. Przedstaw problem w oparciu o wybrane dzieła literackie i filmowe. 54.Przedstaw różne sposoby ujęcia motywu vanitas w poezji i malarstwie XVI i XVII w. 55.Inspiracje antyczne w literaturze i sztuce kilku różnych epok. Omów temat na wybranych przykładach. 56.Wydarzenia historyczne jako inspiracja dla pisarzy i reżyserów filmowych. Rozwiń temat, odwołując się do wybranych przykładów. 57.Przedstaw groteskowy obraz PRL-u utrwalony w literaturze i w filmie. Zaprezentuj temat w oparciu o wybrane dzieła sztuki. 58.Prawa człowieka we współczesnej literaturze i sztuce. Omów problem na podstawie wybranych dzieł. 59.Brzydota w literaturze i w malarstwie. Rozwiń temat, odwołując się do wybranych przykładów. 60.Ekspresjonizm w literaturze i w malarstwie. Zaprezentuj temat na podstawie wybranych dzieł. 61.Przedstaw źródła i typy komizmu w różnych tekstach kultury (w literaturze, filmie, kabarecie). 62.Scharakteryzuj wybitne postacie historyczne i sposoby ich kreacji w literaturze, malarstwie, filmie. 63.Inspiracje biblijne w literaturze, muzyce i filmie. Przedstaw różne sposoby wykorzystania aluzji biblijnych i ich funkcje w wybranych dziełach. 64.Powstania narodowe w literaturze i malarstwie. Odwołaj się do wybranych przykładów dzieł pochodzących z różnych epok. 65.Motyw buntu w literaturze i innych tekstach kultury. Przedstaw na wybranych przykładach dzieł pochodzących z różnych epok. 8 JĘZYK 1. Nowe typy komunikatów (SMS, e-mail, chat...). Przeanalizuj ich stylistykę na zgromadzonym materiale językowym. 2. Dawne procesy językowe i ich wpływ na współczesną polszczyznę. Omów zagadnienie na wybranych przykładach. 3. Scharakteryzuj różne typy stylizacji językowej i ich funkcje na przykładzie kilku dzieł literackich. 4. Gwara podhalańska w literaturze polskiej. Omów na przykładach zgromadzonych tekstów. 5. Omów pochodzenie nazw własnych różnych firm (w Twoim mieście i najbliższym regionie), dokonaj analizy językowej, oceń poprawność językową. 6. Funkcje stylizacji modlitewnych w literaturze różnych epok. Omów na wybranych przykładach. 7. Język w funkcji ludycznej. Przedstaw analizę komizmu słownego i żartu językowego we współczesnych tekstach literackich i kabaretowych. 8. Przedstaw zjawisko zapożyczeń angielskich we współczesnej potocznej odmianie języka polskiego, odwołując się do samodzielnie zgromadzonego materiału językowego. 9. Konstrukcje składniowe: mowa zależna, pozornie zależna i niezależna oraz ich funkcja w dziele literackim. Przedstaw odnosząc się do konkretnych przykładów. 10.Rodzaje neologizmów w wybranych utworach poetyckich. Przedstaw na wybranych przykładach. 11.Błędy językowe w artykułach prasowych (lub w wypowiedziach prezenterów mediów). Na podstawie zebranego materiału dokonaj klasyfikacji błędów. 12.Zaprezentuj funkcje potocyzmów we współczesnej piosence młodzieżowej. Dokonaj analizy wybranych tekstów. 13.Zaprezentuj funkcje stylizacji językowej w utworach literackich. Dokonaj analizy wybranych tekstów. 14.Omów, analizując zebrany materiał literacki, przyczyny powstawania błędów językowych we współczesnej polszczyźnie. 15. Zaprezentuj zjawisko stylizacji językowej w wybranych utworach literatury młodopolskiej. W tym celu zanalizuj język wybranych dzieł. 16.Sztuka epistolarna jako forma porozumiewania się. Omów na wybranych przykładach z dwu epok literackich. 9 17.Scharakteryzuj język reporterów telewizyjnych w oparciu o wybrane programy (np. publicystyczne, informacyjne, sportowe, muzyczne lub inne). 18.Sposoby oszukiwania cenzury, czyli język ezopowy w literaturze. Omów, poddając analizie zgromadzony materiał językowy. 19.Negatywne skutki tendencji rozwojowych we współczesnej polszczyźnie. Omów, analizując zebrany materiał językowy (np. moda językowa, błędy językowe, nieuzasadnione zapożyczenia). 20.Jak mówią bohaterowie powieści historycznych? Zanalizuj procesy archaizacyjne w wybranych dziełach. 21.Scharakteryzuj na wybranych przykładach słownictwo internetowe. Oceń jego poprawność w kontekście kultury języka. 22.Na czym polega specyfika języka czasopism dla dzieci i młodzieży na tle ogólnej odmiany języka polskiego? Zaprezentuj, analizując wybrane przykłady. 23.Język jako narzędzie propagandy i demagogii. Przedstaw na podstawie analizy wybranych przykładów z literatury i/lub publicystyki. 24.Przysłowia jako źródło wiedzy o kulturze minionych epok. Omów to zagadnienie w oparciu o wybrane przykłady. 25.Scharakteryzuj i zbadaj funkcję eksperymentów językowych w poezji na podstawie analizy wybranych przykładów. 26.Na podstawie analizy języka narracji wybranych utworów określ funkcję języka potocznego w literaturze współczesnej. 27.,,Minimum słów, maksimum treści”. Omów tę tendencję językową, analizując zgromadzony materiał językowy. 28.Zmiany w języku polskim w XIX i XX wieku. Rozważ zagadnienie na podstawie analizy języka dowolnych utworów literackich powstałych w XIX i XX wieku. 29.Język a futuryści – na wybranych przykładach literackich omów ich koncepcje językowe. 30.Analizując wybrane przykłady, omów funkcje stylizacji biblijnej w utworach literackich. 31.Na podstawie literatury polskiej ostatniej dekady, scharakteryzuj język młodych ludzi (Twojego pokolenia). 32.Kształt językowy i funkcja imion i nazwisk znaczących w literaturze. Omów na przykładach wybranych utworów. 10 33.Wykorzystanie różnych środków językowych do budowania nastroju w literaturze. Analiza wybranych utworów literackich. 34.Omów środki językowe występujące w manifestach programowych różnych pokoleń literackich. 35.Kicz językowy. Przestaw zjawisko, analizując cechy języka przykładowych piosenek nurtu disco polo. 36.Imiona pochodzenia biblijnego, imiona słowiańskie i obce we współczesnej polszczyźnie. Omów zjawisko mody w tej dziedzinie. 37. Subkultura stadionowa jako wyraz pasji, gniewu i nieporozumienia w kontekście szeroko pojmowanej kultury. Opracuj temat dokonując analizy językowej zebranego materiału. 38.Rola archaizmów i neologizmów w literaturze polskiej. Przedstaw zagadnienie na wybranych przykładach pochodzących z różnych epok. 39.Rola języka potocznego w utworach literatury współczesnej. Omów temat w oparciu o wybrane dzieła. 40.Analiza słownictwa obozowego i jego funkcji w utworach dotyczących drugiej wojny światowej. Odwołaj się do wybranych utworów literackich. 41.Na podstawie analizy języka wybranego tygodnika omów tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny. 42.Mitologiczna i biblijna frazeologia wciąż aktualna w języku współczesnym. Omów na wybranych przykładach. 43.Na wybranych przykładach scharakteryzuj językowe środki wyrażania emocji w literaturze różnych epok. 44. Teksty hip-hopowe – rzeka pustych słów czy liryka wyrażająca myśli i uczucia. 45.Język ezopowy w literaturze XIX i XX wieku. Omów na wybranych przykładach utworów literackich. 11