Popyt a „wielkość popytu”

Równowaga rynkowa
Mechanizm funkcjonowania rynku
Rynek:
 Transakcje zawierane pomiędzy kupującymi i sprzedającymi
 Mechanizm, za pomocą którego konsumenci i producenci
ustalają ilość sprzedanych dóbr
 Zespół warunków umożliwiających wymianę między
sprzedawcami a nabywcami
Rodzaje rynku
 Ze względu na zasięg terytorialny:
- lokalny, regionalny, krajowy, międzynarodowy
- Ze względu na przedmiot obrotu:
- Np. Samochodowy, pracy, dóbr i usług, towarowy, pieniężny,
itp.
Rodzaje rynku
Ze względu na swobodę dokonywania transakcji na rynku:
 rynek wolny – swoboda obrotu, podjęcia działalności, minimalizacja ograniczeń
dostępu do poszczególnych rynków międzynarodowych.
 rynek reglamentowany
 szary rynek - posiadanie reglamentowanych dóbr jest legalne, ale obrót nimi
poza wyznaczonym systemem reglamentacji jest zakazany.
 czarny rynek - obrót wartościami, których posiadanie jest nielegalne lub
ograniczone do pewnych organizacji, zakazany jest także obrót tymi
wartościami.
Rodzaje rynku
Ze względu na skalę lub wielkość transakcji
 hurtowy
 detaliczny
Popyt
Ilość dóbr, jaką chcą i mogą kupić konsumenci w danym
czasie, przy różnych poziomach ceny
i przy założeniu ceteris paribus
Popyt
Cena (P)
Ilość (D)
Prawo popytu
 Wraz ze wzrostem ceny wielkość popytu. I odwrotnie.
Wyjątki od prawa popytu
1.
2.
Dobra podstawowe w trudnych okresach
Efekt snoba
Determinanty popytu
 Moda
 Dochód (d):
- Dobra normalne d D
- Dobra niższego rzędu d  D
 Ceny innych dóbr:
- Dobra substytucyjne Px  Dy
- Dobra komplementarne Px  Dy
Determinanty popytu
 Wiek, płeć
 Klimat, pora roku
 Oczekiwane zmiany cen
 Sytuacja gospodarcza
Inne
Popyt a wielkość popytu
1.
2.
3.
4.
Popyt – ilość, jaką kupią konsumenci przy różnych
poziomach ceny
Wielkość popytu – ilość, jaką kupią konsumenci przy
jednej, konkretnej cenie
Zmiana popytu
Zmiana wielkości popytu
Podaż
 Ilość dóbr zaoferowanych przez producentów przy różnych
poziomach ceny przy założeniu ceteris paribus
Prawo podaży
 Wraz ze wzrostem ceny ilość zaoferowana rośnie
Krzywa podaży
Cena (P)
Ilość (D)
Determinanty podaży
 Ceny surowców
 Technologia
 Liczba producentów
 Wyczerpywanie się zapasów
Podaż a wielkość podaży
 Podaż – ilość zaoferowanych dóbr przy różnych poziomach
ceny
 Wielkość podaży – ilość zaoferowanych dóbr przy jednej,
konkretnej cenie
Zmiany podaży a zmiany wielkości podaży
Popyt (Demand) – funkcja przedstawiająca kształtowanie się
relacji pomiędzy ceną dobra, a ilością (liczbą sztuk) jaką
konsumenci chcą i mogą nabyć w określonym czasie, przy
założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących
sytuację rynkową (ceteris paribus).
Wykresem tej funkcji jest tzw. Krzywa popytu.
Popyt a „wielkość popytu”
Popyt to cała funkcja, natomiast wielkość popytu to ilość dobra,
jaką konsumenci chcą nabyć przy danej cenie. "Wielkość popytu
przy cenie p" jest więc konkretnym elementem funkcji, któremu
na krzywej popytu odpowiada jeden punkt.
Równowaga rynkowa: definicja
 Równowaga rynkowa występuje wtedy, gdy wielkość
zapotrzebowania jest równa ilości oferowanej.
 Na rynku nie występuje niedobór dobra, nie występuje też jego
nadwyżka
 Każdy, kto chce kupić dobro po cenie rynkowej, kupi je, a każdy
kto chce je po tej cenie sprzedać, będzie mógł to zrobić.
 Kiedy rynek jest w równowadze, nie działają naturalne siły, które
mogłyby zmienić cenę dobra i wielkość jego sprzedaży.
Cena równowagi i ilość równowagi
 Cena równowagi (equilibrium price): cena, przy której
wielkość zapotrzebowania jest równa ilości oferowanej.
 Ilość równowagi: ilość dobra, jaką sprzedaje się na rynku
w stanie równowagi.
Równowaga rynkowa: ilustracja
graficzna
P
S
E
PE
D
Cena
równowagi
0
Punkt
równowagi
QE
Q
Ilość
równowagi
Nierównowaga rynkowa: niedobór dobra
 Niedobór dobra
P
S
E
PE
D
PL
Niedobór
0
Cena
rynkowa
jest niższa
niż
cena
równowagiQLS
Faktyczna
wielkość sprzedaży
QE
QLD
Q
(nadwyżka wielkości
zapotrzebowania)
występuje przy cenie
niższej od ceny równowagi.
Wówczas wielkość
zapotrzebowania
przewyższa ilość
oferowaną.
Nierównowaga rynkowa: nadwyżka dobra
 Nadwyżka dobra
Nadwyżka
P
S
PH
E
PE
D
Cena rynkowa
jest niższa
od ceny
równowagi
0
QHD
Faktyczna
wielkość sprzedaży
QE
QHS
Q
(nadwyżka ilości
oferowanej) występuje
przy cenie wyższej od ceny
równowagi rynkowej.
Wówczas ilość oferowana
jest większa od wielkości
zapotrzebowania.
Cena maksymalna i minimalna
Cena maksymalna – najwyższa, jaką
można ustalić, chroni interesy
konsumentów,
Cena minimalna – najniższa, jaką można
ustalić, chroni interesy producentów.
 Część druga: niewidzialna ręka rynku
Rynek, który sam się oczyszcza:
niewidzialna ręka
 Kiedy na rynku występuje nierównowaga, konkurencja
między tymi, którzy chcą kupić,
a z drugiej strony między tymi, którzy chcą sprzedać,
wyzwala siły, które spowodują zmianę ceny w kierunku
równowagi. Nie ma potrzeby kierowania rynkiem – sam
znajdzie drogę do równowagi. Kieruje nim
niewidzialna ręka.
Niewidzialna ręka w warunkach
niedoboru
 Niedobór oznacza, że część
konsumentów, którzy zapłaciliby
za dobro cenę rynkową, nie
dostanie go.
P
S
 Niektórzy z nich będą skłonni
E
PE
D
PL
Niedobór
Presja
na wzrost
ceny
0
QLS
QE
QLD
Q
raczej zapłacić więcej niż
„odejść
z kwitkiem”.
 Rezultatem niedoboru jest
presja na wzrost ceny.
Niewidzialna ręka w warunkach nadwyżki
 Nadwyżka oznacza, że część dóbr
dostarczonych na rynek nie znajdzie
nabywców.
Nadwyżka
P
S
PH
E
PE
D
Presja
na spadek
cen
0
QHD
QE
QHS
Q
 Sprzedawcy pogodzą się
z koniecznością obniżki cen chcąc
uniknąć zepsucia się niektórych dóbr
(„sell it or smell it”). Będą także
chcieli uniknąć dodatkowych kosztów
magazynowania dóbr lub
transportowania ich
z powrotem do producentów.
 Rezultatem nadwyżki jest presja na
spadek cen.
 Część trzecia: statyka porównawcza
Wpływ wzrostu popytu na sytuację na
rynku
 Wzrost popytu (ceteris paribus) powoduje:
 wzrost ceny równowagi,
 wzrost ilości równowagi.
Ilustracja
P
S
E1
P1
D 1 (nowa)
Wzrost
P0
E0
D 0 (stara)
Wzrost
0
Q0
Q1
Q
Wpływ spadku popytu na sytuację na
rynku
 Spadek popytu (ceteris paribus) powoduje:
 spadek ceny równowagi,
 spadek ilości równowagi.
Ilustracja
P
S
E0
P0
D 0 (stara)
Spadek
P1
E1
D 1 (nowa)
Spadek
0
Q1
Q0
Q
Wpływ wzrostu podaży na sytuację na
rynku
 Wzrost podaży (ceteris paribus) powoduje:
 spadek ceny równowagi,
 wzrost ilości równowagi.
Ilustracja
S 0 (stara)
P
S 1 (nowa)
E0
P0
Spadek
E1
P1
D
Wzrost
0
Q0
Q1
Q
Wpływ spadku podaży na sytuację na
rynku
 Spadek podaży (ceteris paribus) powoduje:
 wzrost ceny równowagi,
 spadek ilości równowagi.
Ilustracja
S 1 (nowa)
P
S 0 (stara)
E1
P1
Wzrost
E0
P0
D
Spadek
0
Q1
Q0
Q
Wpływ jednoczesnego wzrostu popytu i
podaży
 Jednoczesny wzrost popytu i podaży powoduje:
 wzrost lub spadek ceny równowagi (zależy to od skali zmiany
popytu w stosunku do skali zmiany podaży),
 wzrost ilości równowagi.
Ilustracja
S 0 (stara)
P
E0
E1
S 1 (nowa)
P0
D1 (nowa)
D0 (stara)
Wzrost
0
Q0
Q1 Q
Wpływ jednoczesnego spadku popytu i
podaży
 Jednoczesny spadek popytu i podaży powoduje:
 wzrost lub spadek ceny równowagi (zależy to od skali zmiany
popytu w stosunku do skali zmiany podaży),
 spadek ilości równowagi.
Ilustracja
S 1 (nowa)
P
E1
E0
S 0 (stara)
P0
D0 (stara)
D1 (nowa)
Spadek
0
Q1
Q0 Q
Wpływ jednoczesnego wzrostu popytu i
spadku podaży
 Jednoczesny wzrost popytu i spadek podaży powoduje:
 wzrost ceny równowagi,
 wzrost lub spadek ilości równowagi (zależy to od skali zmiany
popytu w stosunku do skali zmiany podaży).
Ilustracja
S 1 (nowa)
P
P1
E1
S 0 (stara)
Wzrost
D1 (nowa)
E0
P0
D0 (stara)
0
Q0
Q
Wpływ jednoczesnego spadku popytu i
wzrostu podaży
 Jednoczesny spadek popytu i wzrost podaży powoduje:
 spadek ceny równowagi,
 wzrost lub spadek ilości równowagi (zależy to od skali zmiany
popytu w stosunku do skali zmiany podaży).
Ilustracja
S 0 (stara)
P
P0
E0
S 1 (nowa)
Spadek
D0 (stara)
E1
P1
D1 (nowa)
0
Q0
Q