"Z A T W I E R D Z A M” ……………………………………………… dr hab. inż. Stanisław Cudziło, prof. WAT Dziekan Wydziału Nowych Technologii i Chemii Warszawa, dnia .......................... SYLABUS PRZEDMIOTU NAZWA PRZEDMIOTU: ALGEBRA Z GEOMETRIĄ Wersja anglojęzyczna: Algebra and geometry WTCFXCSI-Ag Kod przedmiotu: Podstawowa jednostka organizacyjna (PJO): Wydział Nowych Technologii i Chemii (prowadząca kierunek studiów) Kierunek studiów: Fizyka Techniczna Specjalność: wszystkie specjalności Poziom studiów: studia pierwszego stopnia Forma studiów: studia stacjonarne Język prowadzenia: polski Sylabus ważny dla naborów od roku akademickiego 2012/2013 1. REALIZACJA PRZEDMIOTU Osoby prowadzące zajęcia (koordynatorzy): dr hab. Włodzimierz Domański, dr hab. Marek Kojdecki, dr hab. Józef Kołakowski PJO/instytut/katedra/zakład: Wydział Cybernetyki / Instytut Matematyki i Kryptologii / Zakład Analizy Matematycznej i Matematyki Stosowanej 2. ROZLICZENIE GODZINOWE forma zajęć, liczba godzin/rygor (x egzamin, + zaliczenie, # projekt) semestr punkty ECTS razem wykłady ćwiczenia laboratoria II 60 /x 30 22 /+ 8 /- 5 razem 60 /x 30 22 /+ 8 /- 5 projekt seminarium 3. PRZEDMIOTY WPROWADZAJĄCE WRAZ Z WYMAGANIAMI WSTĘPNYMI Wstęp do matematyki. Student powinien znać i umieć wykorzystać: symbole i elementarne pojęcia logiki i teorii mnogości, rachunek zdań, prawa rachunku zdań, określenia i właściwości liczb całkowitych, wymiernych, niewymiernych i rzeczywistych, rachunek zbiorów, określenie i właściwości funkcji i relacji. Matematyka z I semestru studiów I stopnia. Student powinien znać w elementarnym zakresie i umieć wykorzystać: funkcje elementarne; liczby rzeczywiste i zespolone, podstawowe pojęcia, określenia i twierdzenia algebry liniowej; rachunek wektorowy i macierzowy, układy liniowych równań algebraicznych i metody ich rozwiązywania. 4. ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA Symbol Efekty kształcenia Student, który zaliczył przedmiot, odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku W01 Ma podstawową wiedzę, stanowiącą bazę dla zrozumienia i studiowania przedmiotów kierunkowych, w zakresie algebry z geometrią analityczną. K_W01, K_W02 W02 Zna liczby rzeczywiste i zespolone. Zna i rozumie zasadnicze twierdzenia algebry. Opanował rachunek wektorowy i macierzowy. Zna właściwości skończenie wymiarowych przestrzeni wektorowych, przestrzeni euklidesowych i przestrzeni afinicznych, rozumie pojęcie bazy przestrzeni i wektorowej i niezależności układu wektorów. Zna określenie układu liniowych równań algebraicznych i rozumie pojęcie jego rozwiązania. Zna i rozumie pojęcia wektorów i wartości własnych operatora liniowego i macierzy. Zna określenie i podstawowe właściwości form kwadratowych. W zakresie geometrii zna podstawy geometrii analitycznej, równania prostej, płaszczyzny oraz wybranych krzywych płaskich i powierzchni drugiego stopnia w przestrzeni trójwymiarowej. K_W01, K_W02 U01 Umie posługiwać się w elementarnym zakresie językiem algebry i geometrii analitycznej, wykorzystując właściwe symbole i odpowiednie twierdzenia. Umie obliczać wyznaczniki macierzy. Umie wyznaczać macierze odwrotne. Umie rozwiązywać proste układy liniowych równań algebraicznych. Umie rozkładać wektory w bazie przestrzeni wektorowej. Umie wykonywać analitycznie proste konstrukcje geometryczne z użyciem prostych i płaszczyzn, w tym rzuty ortogonalne i symetrie. Umie znajdować wartości i wektory własne macierzy. Umie sprowadzać formy kwadratowe do postaci kanonicznej. Umie posługiwać się programami komputerowymi do obliczeń numerycznych i symbolicznych w zagadnieniach algebraicznych. K_U10, K_U17 U02 Umie formułować i rozwiązywać proste problemy z wykorzystaniem rachunku wektorowego, rachunku macierzowego, układów liniowych równań algebraicznych i geometrii analitycznej. K_U10, K_U17 K01 Rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i odświeżania wiedzy, w szczególności związanej ze złożoną strukturą matematyki. K_K01 5. METODY DYDAKTYCZNE wykład z możliwym wykorzystaniem technik audiowizualnych, ćwiczenia rachunkowe ułatwiające opanowanie, zrozumienie i usystematyzowanie wiedzy wyniesionej z wykładów i własnych studiów studentów oraz nabycie umiejętności rachunkowych, ćwiczenia laboratoryjne z wykorzystaniem programów uczących i programów narzędziowych, ułatwiające opanowanie, zrozumienie i usystematyzowanie wiedzy wyniesionej z wykładów i własnych studiów studentów oraz nabycie umiejętności rachunkowych, podanie zadań do samodzielnego rozwiązania i tematów do studiowania, pisemna praca kontrolna. 6. TREŚCI PROGRAMOWE liczba godzin lp temat/tematyka zajęć 1. Struktury algebraiczne. Zbiory liczbowe. Działania arytmetyczne. Grupa, podgrupa. Pierścień. Ciało. Ciało liczb rzeczywistych. 2 2 2. Liczby zespolone. 1. Ciało liczb zespolonych. Postacie liczb zespolonych: algebraiczna, trygonometryczna, wykładnicza. Potęga i pierwiastek liczby zespolonej. Zbiory na płaszczyźnie zespolonej. 2. Wielomiany nad ciałem liczb zespolonych. Zasadnicze twierdzenie algebry. Rozkład wielomianu zespolonego lub rzeczywistego na czynniki. 4 4 3. Macierze i wyznaczniki. 1. Macierze. Rachunek macierzowy. Grupy macierzy prostokątnych. Pierścienie macierzy kwadratowych. Wyznaczniki i ich właściwości. 2. Macierz odwrotna. Rząd macierzy. 4 4 4. Przestrzenie wektorowe. 1. Określenie przestrzeni wektorowej; przykłady. Kombinacja liniowa wektorów. Przestrzenie rzeczywiste skończenie wymiarowe. 2. Układ liniowo niezależny wektorów. Baza i wymiar przestrzeni liniowej. Podprzestrzeń. Sumy proste podprzestrzeni. 3 (L). Przekształcenia liniowe. Macierz przekształcenia liniowego. Zmiana bazy. 4 (L). Układy liniowych równań algebraicznych. Układy Cramera. Metoda Gaussa. 5 (L). Wektory i wartości własne przekształceń liniowych i macierzy. Układy równań liniowych jednorodne. 6. Iloczyn skalarny, norma i metryka na przestrzeni wektorowej. Przestrzenie euklidesowe. Rzut prostokątny. Iloczyn wektorowy. 12 6 6 5. Geometria analityczna. 1. Iloczyn mieszany w przestrzeni trójwymiarowej. Przestrzenie afiniczne. Podprzestrzenie afiniczne. Hiperpłaszczyzny. Proste i płaszczyzny w przestrzeni trójwymiarowej. 2 (L). Rzuty prostokątne, symetrie środkowe, osiowe i płaszczyznowe. Macierze przekształceń. Grupy przekształceń. 4 2 2 6. Formy kwadratowe. 1. Formy kwadratowe. Bezwładność formy; postać kanoniczna formy. 2. Kwadryki w przestrzeniach afinicznych. Krzywe płaskie drugiego stopnia. Powierzchnie drugiego stopnia w przestrzeni trójwymiarowej. 4 4 30 22 Razem – studia stacjonarne wykł. ćwicz. lab. proj. 8 Tematy ćwiczeń rachunkowych i laboratoryjnych (L) podane są z kolejnymi numerami, a materiał wykładów może być rozłożony inaczej; prace kontrolne przeprowadzane są podczas ćwiczeń. 7. LITERATURA podstawowa: A. I. Kostrikin: Wstęp do algebry, tom 2 – Algebra liniowa; PWN, Warszawa, 2004. M. Moszyńska, J. Święcicka: Geometria z algebrą liniową; PWN, Warszawa, 1987. A. Białynicki-Birula: Algebra liniowa z geometrią; PWN, Warszawa, 1976. Z. Domański, J. Gawinecki: Algebra w zadaniach; skrypt WAT, Warszawa, 1989. semin. uzupełniająca: A. I. Kostrikin: Wstęp do algebry, tom 1 – Podstawy algebry; PWN, Warszawa, 2004. A. I. Kostrikin: Wstęp do algebry, tom 3 – Podstawowe struktury algebraiczne; PWN, Warszawa, 2004. A. I. Kostrikin (red.): Zbiór zadań z algebry; PWN, Warszawa, 2005. L. Kowalski: Elementy algebry liniowej z geometrią analityczną dla informatyków; BEL Studio, Warszawa, 2003. A. Mostowski, M. Stark: Algebra liniowa; PWN, Warszawa, 1976. A. Białynicki-Birula: Algebra; PWN, Warszawa, 1976. I. M. Gelfand: Wykłady z algebry liniowej; PWN, Warszawa, 1975. J. Rutkowski: Algebra liniowa w zadaniach; PWN, Warszawa, 2008. I. Nabiałek, J. Klukowski: Algebra dla studentów; WNT, 2008. J. Gancarzewicz: Algebra liniowa i jej zastosowania; Wyd. UJ, 2004. R. Leitner: Zarys matematyki wyższej, część I i II; WNT, Warszawa, 1994. R. Leitner, J. Zacharski: Zarys matematyki wyższej, część III; WNT, Warszawa, 1994. R. Leitner, M. Matuszewski: Z. Rojek, Zadania z matematyki wyższej, część I i II; WNT, Warszawa, 1998. W. Krysicki, L. Włodarski, Analiza matematyczna w zadaniach, część I i II; PWN, Warszawa, 2002. W. Leksiński, J. Nabiałek, W. Żakowski: Matematyka. Definicje, twierdzenia, przykłady, zadania; WNT, Warszawa, 1992. W. Stankiewicz: Zadania z matematyki dla wyższych uczelni technicznych, część I; WNT, Warszawa, 1995. W. Stankiewicz, J. Wojtowicz: Zadania z matematyki dla wyższych uczelni technicznych, część II; WNT, Warszawa, 1995. R. Pratap: Matlab 7 dla naukowców i inżynierów; WN PWN, Warszawa, 2010. 8. SPOSOBY WERYFIKACJI ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Przedmiot zaliczany jest na podstawie egzaminu sprawdzającego wiedzę (W01 i W02) i umiejętności (U01 i U02). Egzamin przeprowadzany jest w formie pisemnej lub pisemnej i ustnej. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń rachunkowych i laboratoryjnych. Ćwiczenia rachunkowe zaliczane są na podstawie wyników prac kontrolnych przeprowadzanych pod bezpośrednią kontrolą podczas zajęć (U01, U02, W01, W02) lub w formie zadań do samodzielnego rozwiązania (U01, U02). Ćwiczenia laboratoryjne zaliczane są łącznie z ćwiczeniami rachunkowymi na podstawie wyników prac kontrolnych przeprowadzanych pod bezpośrednią kontrolą podczas zajęć (U01, U02, W01, W02) lub w formie zadań do samodzielnego rozwiązania (U01, U02) oraz na podstawie sprawozdań z wybranych ćwiczeń. Dodatkowo studenci otrzymują wskazówki do samodzielnego studiowana z zachętą do korzystania z różnorodnych źródeł wiedzy (U03 i K01). Skala ocen: dostatecznie (3) – student zna i rozumie większość wyłożonych zagadnień, umie rozwiązywać najprostsze zadania rachunkowe, rozumie treść najważniejszych twierdzeń; dobrze (4) – student zna i rozumie znaczną większość wyłożonych zagadnień, umie formułować i rozwiązywać najprostsze zadania rachunkowe oraz interpretować ich wyniki za pomocą twierdzeń; bardzo dobrze (5) – student zna i rozumie wszystkie wyłożone zagadnienia, umie formułować i rozwiązywać zadania rachunkowe oraz interpretować ich wyniki za pomocą twierdzeń; dość dobrze (3,5) i ponad dobrze (4,5) – pośrednio między dostatecznie i dobrze oraz między dobrze i bardzo dobrze. autor sylabusa ................................ dr hab. Marek Kojdecki kierownik Zakładu Analizy Matematycznej i Matematyki Stosowanej odpowiedzialnego za przedmiot ................................ dr hab. Marek Kojdecki